장음표시 사용
71쪽
In Scaligeri de anili amne Aequinocti um. 63
,, a certo principio sic constituta, ut & ad longum tempus firma pes,, maneant. Solet enim fieri longitudine temporis incultainstrume , , torum eius modi commotio , ut in armillis aeneis apud nos in Palae- ,, ara , quae viderentur in aequinoctialis circuli superficie positionemi, habere, perspicere qui spiam poterit. Adeo diligenter enim nobis,, bbseruantibus situs earum lapius esse videtur, & maxim E maioris, , ae vetustioris, ut nonnunquam etiam bis in eisdem aequinoctus cauae superficies ipsarum illuminatae sint. ,, Exigit Ptolemaeus ad deprehendenda aequinoctia , ut ipsarum
,, obseruationum tempore instrumenta sciotherica in planitia coli ,, centur, ut in linea circuli aequinoctialis sita semper venim dieii ,, aequinocti; ostendant. Hoc autem non videra tactum in armillis ,, Salaestrae,quas vulgus putat locatas esse in plano aequinoenialis, quu,, tamen vitium latens illis acciderit, unde illae,& praesertim quae mus, iores sunt, de praeterea vetustiores, magis fallant, quam minoresa, & recentiores. Dao ergo ponit,quae prodant vitium, et uiatem, α,, magnitudinem: De vetustate iam dictum,& illustratum testimonio,, Plinij.De magnitudine quotidie experimur,instrumenta mathema- , , tica quo maiora, eo ἀηρHi mi&exactiora, & ut fidem suam eos, apertius probant, quo plures sectiones admittunt, eo manifestius,, vitium probant,si quod habent. πιο igitur maiora de vetuitior is fuerint organagnoni γnica,eo certius labem suam produnt.'Nam is quo maiora,co notabilior labes,& quo vetustiora,eo maior discre-ὲ,, pantia per antecedens. Vitium autem non est in organis, sed in iis., nea meridiana, quae post 7o.annos sedem sensibiliter mutat. Hanc
,, variantiam, cuius causam ignorat vocat, PtolemaeuS , ne iari forte δε-ρπω 'in corporibus ipsorum instrumentorum intelligas quae qu dem in armillis nulla erat . itaque ut instrumenta in intes ,, frum restititantur,nihil in illis reformandum praeter situm, hoc est ,, tineam meridianam,quae iterum indaganda post o.circiter annos, de illi vetus horoscopium, aut sciothericu imponendum .Ptolemqusi vero quia nullam neque in corpore armillarum, neq; in earum p ,, situ ἐμαγηλας μα- hoc est manifestam labem videbat,adeas di,, rationes, ad quas Plinius confugere coactus est, eam eiis, , διαπῖπω latentem labem. Alioqui si in corpore aut situ armilli, ,, rum vitium animaduerti potuisset, non utique opus erat is, vocare. Arrillae ab initio superpositae erant plan qui ,, noctialis ab eo,qui armalas collocaue at . Procedente tempore in ,, VI. Corollarium lineae situm aequinoctialis mutauerant. Non mi .
1, rum igitur si non erant in ipso plano aequinoctialis quod tamen sal α, in vulgus putabat. Hoc enim volint illa verba
72쪽
mεδωτlis θέω δως--, hoe est, quae putarentur esse in plano aequinoctialis: Atqui non erant propter τινα ηιας pluri Si sciuisset igitur meridianos esse ambulatorios & vagos, ut di polos aequinoctialis circuibaliter pronunciasset. Maginus. Negare prosecto non possumus, instrumenta,quibus Astronomi in obseruationibus caelestibus utuntur, non esse alicui variationi obnoxia, vel ob vetustatem, vel ob materiaealefectum ex qua comstructa sunt, vel ob aliquam luxationem & partium ipsarum eu riationem. Qisere merito Tycho Brabe monet ipsa instrumenta esse saepius examinanda, & integritati restituenda, ut huic incommodo reparetur. QMntum vero ad ptolemaei testimonium attianet , quando assirmat se bis eadem die per sua instrumenta deprehendisse AEquinoctium, suffciet nobis pro responsione ea hic refer re quae doctissimus Io. Keplerus in suis p ralipomenis ad Vitellio. nem scribit pagina I 6. ubi causam huius varietatis ponit esse refractionem Solis a Ptolemaeo non .animaduersam. Icepleri vel ba sunt haec. Ptolemaeus libro 3.magni operis assirmat Lepe eodem die a se bis aequinoctium obseruatum in Armillis Alexandrinis. . Cui pam confert in situm Instrumenti adeo collapsum inde a principio collocationis . Vertam Hipparchum qui propior fuit primae coli eationi,& qui eisdem in Armillis aequinoctia se obseruasse testatus est,eum inquam Ptolemaeus in eandem culpam trahit. Anno namq; ,31. tertiae secundum Calippum periodi,diea . Mensis Mechir, reserente Ptolemaeo, aequinoctium obseruauit in mane: at vero Armillae Alexandrinae utrinque aequaliter illuminatae sunt hora diei quinta. Concludit ergo Ptolemaeus intra quinque horas non consentire . . utramque annotationem . Et inculcat quidem Hipparchus, eam obseruationem esse optimam, quae per Armillas fiat Alexandrinas ream enim esse horam veri aequinoctii in qua utraque Armillae s Ierficies ex aequo illuminetur. Igitur & si fieri quidem potest, veaee dissonans aequinoctiorum obseruatio a vitio instrumenti ext terit, veraq; fuerit Ptolemaei incusatio, erum tamen & hoc est, hae tempestate a Tychone Brahe saepissime per correctissima &esei ruisitissime collocata instrumenta idem fuisse annotatum,eodemate scilicet bis aequinoctium . Manὰ enim,nondum instante aequinoctij verni momento, Sol oriens ob refractiones altior apparet de polo mundi vicinior, ut videatur iam in .ssiquatore cum sit adhuc in Austro: post meridiem, ubi SoI est a refractione liber,esto velam compleuerit semicirculum hybernum , tunc itaque denuo de vere dc ad visum in AEquatore erit , contrarium sentiendum est d
73쪽
Aululatali AEquinoctio. Incertum igitur est,anivitio Instrumeti a. a refractionibus deducenda causa sit cur autores bis aequino hium idem se vidisse persit derentur. fr
,, . Si in sphaera duo piu afumantur,& infiniti circuli maximi per lx,, alterutrum eorum trai ciantur: ex tot circulis unus tantum pe8 x,, utrunq; transibit. Similiter ex infinitis meridianis per polos AEqui- xx,, noctialis transeuntibuS unus tantum per notos mundi transibit. Ve,, sn figura secundi capitis circulus maxim . 'per polum mun- ,, di . Si polum AEquinoctialis transiens viricus est,qui per utrum ,, que polum traijci possit. Hoe Mirierissianus selusa per vim
velle intelligere polum sui pseudoaequinoctialis esse infixum eidem Sphaerae 'bi collocantur poli mundb ac proinde necessario ipsum is . debere circumuolui ad motum primi mobilis quotidie, quo positis sequerentur adhuc maiora longe absurda quam quae hactenus narrauimus . Primo quidem sequeretur ipsum, pseudoaequinoctialis polum describere circa mundi polum circellium ad imotum primu ;ita quidem ut sum, virlinatem quaslibet dis timetipsano vero ob tineat minimam init. oest quandρ fuerit infra polum mundi, &maximam,quan , fuerit I r ad eqndm sinitus modum sicut facit circulus areticus qui ab aristico Eclipticae polo quotidie deli lecneatur ad primi mobilis mtui ν. s uJdo sequerctur pseud aequinoctialem ipsum inaequaliter ascendere supra horizontem ad instar Eclipticae, unde non emori & ascensiouum . Tertio sequeretur mutationem ipes meri it eis in eadem diu na conuersione nunc citra nisa-- m ii am respeetu polorum naudi,enimuero meridiania circulia ui ducitur per ve licem & per illum polum mobilem secat varie horizontcm. arto sequeretur altitudinem aequinoctialis meridianam esse ad unum
quemque Gruontem Variam singulis momutis c per illam misi se
74쪽
se explorari altitudinem poli contra omnem xxperientiam. Quod si polus pseudoaequinoctialis ponatur immobilis respectu diurni motus, pseudoaequinoctialis .ascendet quidem 'nim iter,& pos sit esse regula ascensionum Solis & planetarum, sed non assi xorum siderum,quae diurna cunuersione mouentur sub polis mundi. Tuae autem dari poterit unus meridianus complectens ambos illos polos,sed non propterea sequetur,quod asserit Sealiger, quod tunc e Vis hor0logiorum siue Gnomon Trigonus recta polum mundi spectaret. Allelum Soliger l. Seriuer. - oties igitur polus aequinoctialis m eirculo conuenit, tunc uterque polus si in eodem mς aiano Itaq; io caelo quidem certum est iaculo Hipparchi mium naui di polum aequinoctialis conuenisse ih circulo maximo , cum quo duodeςima pars Dodec temorfj hodierni librae culminabat. Sed ut constat in caelo accidisse, ita incertum est ubi terrarum meridianus per utrumque polum . transiret, ita ut Cuspis horologioriam sue Gnomon Trigonus recta polum mundi spectaret .
nt eommunis sectio eiusdem &Wrticalis eireuli, EI sit eomm .
75쪽
nis sectio' meridiani & pseudoaequatoris, & DI axis eiust. Produ- t autem recta ΑΙ usque ad H, H IH sit aequalis Gnomoni H rologii, per punctu H transeat recta G P parallela rectae B C,deinde extendatur recta E I ad F, & recta DI ad G. Constat ex Gnomon D ii ces doctrina quod in plano horologij ducto per G P,quod sit horia zonti parallelum , erit quidem ipsa GP Iinea meridiana siue horae I a. cum sit communis sectio meridiani .& plani horologii, cuius Gnomon seu stylus est ID ad planum horologii & ad dictam linea meridianam rectus,cuius verteκ I intelligitur idem quod centrumi mundi, & H locus styli in dicta linea meridiana; Triangulum vero GIF potest etiam deseruire loco styli, nam latus eius G I recta adi potum D dirigitur, & latus FI coincidit in communi sectione plani aequatoris de meridiani. His positis dico falsum esse posse dari situm in terra sub illo meridiano B A C per utrumque .polum tra seu te ut Cnomon Trigonus G IF recta polum mundi possit spectare , nisi ambo poli coincidant . Nari cum latus G I dicti Trigoni
sit ex hypotheu & constructione pars axis I D,nullo pacto cadet in ii rectam axis mundi IL,posito mundi polo in L , cuius altitudo su- i ipra horizontem est maior quam poli D. Ἀ- Falsa est igitur doctrina Scaltheti toto e loquod detur aequino- Octialis alius diuersus ab illo quem communiter Astronomi locant ε' inter mundi polos,& quod eius poliis detur in mundi polo diuersus ii ac mobilis. od ex eo etiam conuinci potest,quia,si reuera dar turaequeretur manifestissimὰ totam doctrinam Gnomonicam esse i falsissimam, & omnia horologia si laria fuisse semper falso fabrica- :ta,cum omnes supponant esso unum tantum aequinoctialem,& unai mundi polum, ac unam meridianam lineam pro quocunq; orizon- it. te. Sed ex opinione Scaligeri,concedendo aequinoctialem diuer- ' sum ab aequatore, de eius polos a mundi polis diuertos,sequererur ciquod Astronomi pro data altitudine poli mundi I. C erigerent Gnomonem trigonum Os P Vt latus os vergat ad polum mundi, citi latus I P ad aequatorem loco trigoni G IF , quia nunquam co- gnoscere potuerunt diuersam esse altitudinem D C meridianan poli D ab altitudine L C meridiana poli L. supponentes duos illos polos L .D.esse unum & eundem. Quare nulla est differentia Trig' - ni G I F a trigono OI P, sed recta GI respicit polum mundi , ac tapolum aequinoctialis , & recta FI coincidit cum plano quinocti .
. lis exacte inter mundi polo cadente. I lSealiger. ,, Caelum voluitur circa totum orbem terrariam ,meum trahens, circulum maximum transtulem per duodecima partem Librae ii I a diernae.
76쪽
diern e . I Hue in qonuersione mundi punctum dupdςcimae parti his Librae describit circulum ei a orbem terrarum. Et tamen non diri cendum est per totum illum circulum utrumque polum mundii
,, scilicet aquinosii si eo ςnis' i Ee . quod Maliger sata x,cimulum illum maximum per polos: mundi ductum & pes duod imm partem Librae. hodiernae, iii suo odit polus aequinoctialis, q i tempore Hipparchi fulminabat, ipso,
Scaligero, teste,cum dicta duodecima parte Librae, moueri motu diurno,ita ut conuersione mu di puctum duodecimae partis Librae deseribat circulum circa 0rbe terrarum. Ergo polus pseudoarqui nocti iis deseribet conuersione mundi integrum circulum circa puindi polum interuallo gris . tempors Hipparchuatque sicaaecesi se est aut sequantur omnia insurda quae paulo supra recita
i l Galliger. , , itaque arcanum naturae est illud ,quod & in cuspide nauigatoria is siderite affricatu experimur: quae nunc in Orientem,nunc in Occi- ,, dentem declinat plus aut minus,a polo mundi, donec perueniat Mis meridianum,qui π/nsit per insula Corui cog 'minem,qui est For--tunatarum meridianus, mu meridianorum mitium. Quod sit i , , punctum,quod natura sua apis siderites spe at,est polus munis di,ut quidpirio nibus videtur terso polus mundi & polus aequisis noctialis in illo meridiano simul conueniunt.Scd ncque id explorari ,, tum est rectane polum mundi spectet siderites lapis, an caudam cy-M nosurae,an aliud denique signum in partibus Septentrionum. Nam o Arabes qui in austrino Oceano velificantur, pyxide nautica, ipsi is quoque,v t nos,vtuturi& quemadmodum nos ad caudam cynosurae, o sta ipsi ad Canopum stellam obtutum dirigunt.OQuod nouum noci,, est.Nam veteres ante usum pyxidis nauticae stellis cursum mode-ι,, rabantur, Graeci quidem VH maiore, Phaenices minore, Arabes,, Canopo,ut ait Marinus Tyrius, qui etiam adiicit Canopum a nau- tis Arab bus vocari . Nautae Arabes hodierni aiunt acum sua is nauigatoriam Canopum spectare. Nam lapidis sideritis duae partes oppositae diuersa spectant, & diuersa operantur. Altera ferrum ra- ,, pit, rarepellit,& quidem qiue ferrum repellit, Canopum sp ,, Tt, ut ipsi aiunt.Quae autem ferrum trahit,ea Cynosuram versus
ν, conuertitur. Magisus. Confugit hie ad arcana naturae de magneticam nyuram pro explorando suo initio meridiano,in quo incidunt poli mudi aequi
77쪽
Ios scaligeret δε anticipatione aequisoctiorum. 69 '
noctialis, sed missa haec faciamusaeum non sit opus hic disputare de magnete ac eius .iribus & affectionibus, praesertim quod de hac materia post Portam ediderit eniditissimum librum Guillelmus Gilbertus Londinensis, praesertim quod Scaliger nihil hic affr-met, sed ad illos qui de magnete tractarunt sese remittat dam subiungit.
Sed de causis deelinationis cuspidis nauigatoriae & Horologi rum amplius deliberandum. Nam hae ut a solis summis artificibus disquirendae,ita ab illis lis inueniri possunt. Hoc unum asscuerare possumus, causas illas ab unica hac doctrina pendere,quod scilicet polus mudi alius sit a polo aequinoctiali,& aquator alius ab a qui noctiali. eculo Hipparchi milus quinoctialis a polo mundi abc ratnouem partibus. Hodie quam proximε absit ab eodem polo mundiquetrant Mathematici.
Maginus. Non est amplius repetendum Sealigerum este satis seperq; convictum,non dari alium polum primi motus p ter polum mundi, nec alium aequinoctialim quam qui exactE mediat inter mundi po-Ios . Unde sicut somniat, dum ait,quod tempore Hipparebi polus aequinoctialis aberat a polo mundi nouem partibus, ita prodit sua negligentiam,cum relinquat & proponat Mathematicis It exquirant quantum hodie absit suus commentitius polus aequinoctialisa polo mundi. Nam ad ipsum spectabat hoc aliqua obseruatione prodere,cum fuerit huius admirandae hypothesis primus inuentor et neque hoc ei difficile Diiset dum vera esset eius phantasia. Enimve ro per stellae alicuius circumpolaris explorare potuisset altitudine poli mundi sepra orizontem & situm meridianum circissi respectu dicti poli mundi, & verticis. Ex altitudine vero Solis in AEquatore collegisset altitudine aequatoris supra eundem finitorem, cuius complementu fuisset illi altitudo poli aequinoctialis supra finitore, atque simuIcognouisset situm meridiani circuli respectu Solis. 'a si fecisi e corruisset profecto to a eius lactrica,ac protinus cognouiiset se falsa hypothesi innixum nimis confidenterhuiusinodi erronea & absurda pronunciasse. S Me, . ci An vero a polo mundi aliqua do recessurus sit , id Musinus Optimus Maximus in prouidentiae Bae temis adytis Occultum a nobis seruat. Certe si recedat in partes potarum Eclipticae. ergo aliquando Ecliptica& Equinoctialis unus idemq; circulus cruata Plato aequatorem Hrealiis num datis, Zodiacum vero
78쪽
eulum alteritatis, quod mutationes fiant ab eo, ut etiam est apud ,, Aristotelem, Quod si aliquando circulus Aequinoctialis & Zodia ,, cus in unum conueniant, futurum est, ut nullae mutationes , nullis,, tempestates,nulla frigora,nulli aestus fiant. Alia absurda mitto,quae ,, fecerunt ne temere mirmaremus illos duos circulos aliquando,, coituros, sed putaremus aliquam periodum magnam hunc Dro , ,, quando polus Aequinoctialis & polus mundi in unum coibunt: ata ,, hucq; in ea haeresi sumus.Tamen cum lisc in scriptis nostris laguntis homines,quibus falsa videntur omnia,quaecunq; ignorant ipsi, nu- ,, gas agere ipsis visi sumus, quos confutare neque vita necessitas e in git,neque Vlla magna gloria inuitat Maginus. Deus bone, quot inaudita mendacia audet hic homo bonae metis . viris effutire, quae profecto,ut suismet verbis utar, confutare nςq; . vlla necessitas cogit,neq; vlla magna gloria inuitat . .
, ia aequinoctia I'r decliuia Eclipticae in antecedentia mouε',, tur, sequitur, ut sectio verna, quam Plato in Timaeo , ,, Vocat,semper acutiorem angulum faciat. Contrarium accideret, ,, si per accliviaEclipticae mouerentur. Esto peripheria Ecliptica.,, c lectio verna olympica: a sectio verna Hipparchi. c it portio aequi- l,, noctialis Olympici. αι portio aequinoctialis Hipparchi κ . distantia maxima Aequinoctialis coabEcliptica, . Solis maxima declinari natio, nempe solstitium Olympicum. similiter νθ maxima distan- i,, tia AEquinoctialis & Eclipticae,θ solstitium Hipparchi.Sectio igitur
,, verna cum maxima declinatione Solis facit Triangulum Sphaerico, ,, quale exii, aut quale αγθ, cuius vertex est sectio vernata, aut αι,, basis portio Coturi solititialis nempe κη , aut γ θ, polus aequino- ,, ctialis Olympici, λ polus aequinoctialis Hipparchi, circa quos ci . - ,, culi descripti. Porro latera β . . s , Trianguli e . sunto aequa- ,, lia lateribus αρ αγ, Trianguli α ογ, nempe nonaginta graduum. Est ,, enim quadrans circuli. In Triangulo angulus externus ὁ β γ ,, est maior interno β αγ, per Io. primi. Angulus igitur a Triari 2 ,, lia γ est minor angulos Trianguli caκ. Ergo per et q.eiusdem b
,, sis γ minor basi κ . . Minor igitur declinatio solis tempore Η -
79쪽
IU. Scassi eri de isntici thme Aequinoctiorum. TI,, p recti, quam initio Olympiadum. Q are deelinatio Solis maxIM ma minuitur per anticipationem aequinoctiorum. Quod erat dis
Iloe octauum Maligeri Corollarium duplici ratione salsum est, quia scilicet pendet a falsa hyppothesi anticipationis aequinocti rum, quam nullisfundamentis esse innixam supra paruit,& quia 'peceat in Geometria . Nam non ideo maxima Solis declinatio 'Olympica maior est maxima declinatione solis Hipparchica quia iangulus externus maior est interno ραγ, Nam quamuis hoe sie 'Verum in Triangulis planis. ex I6. primi Elementorum Euclidis,ni- .hilominus in Triangulis Sphaericis falsissimum est , ut patet apud Regiomontanum prop. 7. tertii libri de Triangulis,ubi ait,quod in angulis Sphaeralibus,educto latere uno, contingit angulum ex- 'trinsecum alteri extrinsecorum sibi oppositoriim nune esse aequar, lem,nunc vero maiorem, interdum etiam minorem eo. Eademm A . pro positio demonstratur distinctius a Clauio prop. r .seoru Trian igq 'rum Sphaericorum , Abi ait,quod cuiuscunque Trianguli sphὰ-rici uno latere producto,si reliqua latera simul aequalia snt semisti
80쪽
culo , erit angulus externus aequalis angulo interno opposito sepra areum productum: si vero minora sint semicirculo,erit angulus externus eodem interno opposito maior. Si denique maiora sint simi circulo, idcm angulus externus dicto: angulo interno opposito minor est.
Vide hie studiose lector quam bonus sit Geometra noster scali-ger,cum ignorethqc leuiuscula elementa doctrinae Sphaericae, & t men adeo audacter tentet Astronomiae reformationem . . Scholion Se aligeri .
,, Per haee declinatio Solis minor est tempore Hipparetii quan is tempore Iphiti, qui primam Olympiadem instituit, item hodie qua
,, saeculo Hipparchi. Tempore Eudoxi,& retro erat praeessea .gra. duum, quantorum tψtus colyrus 36O. vel ut tunc loquebantur tan- ,, tarum quatuor partium,qu,ntarum totus Colurus fio. Ptolemaeus,, deprehendit eam par tum 2 i. m. II. sec. aQ. fere anno Christi 1 α,, Tandem anno a 3I6. Copernicus vir immortali gloria dignus de- ,, prehendit eam partium 23. m. a 8. sec. ao.& quidem a Ptolemaeo ad ,, Copernicum regulariter decreuit, ut constat ex obseruationibus,, summorum artificum. Ma nus. . Falsa ratiocinatione usum fuisto aligerunt iam patuit,dum putauit se Geometrice ostendisse,maximam declinationem Solis fuisse maiorem tempore primae Olympiadis quam tempore Hippa chi. De maxima Solis declinatione priscorum temporum diis etlE est determinare , cum nullae dentur exactae obseruationes factae ab iillis artificibus . Nam etsi circa Eudori tempora ponatur esse partium a praecisὸ,n tamen illi assertiodi fidendam esse existimah dum est, cum sit nimis latὰ definita, & pro 't ferebant rudia illa tε- , pora, quibus circulorum diuisio nimis laia sumebatur,dum scribsit ' esse dictam declinationem partium . qualium integer eireulusnhibet e .nam verisimile est ab ipsis minutiores fractiones non fuiς
,, Nam quod. ait idem elarissimus vir Nic. Commicus tum am- I,, plius decrescere poD, sediam augescere; idq; tam diu, donee, , rum ea incrementa capiat , qua ha bat saeculo Ptolemaei. Hoc est, i,, ut tandem iterum sis gr. 23. Drε, quamquam id Onatur de- ,, monstrare,tamen adeo anile & futile est ri indignum Mathematie, . ,, sita neque magis admittendum quam terrae eonuersio, 3c alia por- l ,, tenta, quae lautus Vir ad instaurationem Astrologiae nimis lonis