장음표시 사용
61쪽
1I IO. MANARDI EPIST. MEDICIN.
decentiorem, quotquot illum patiuntur, malo suo plus etia piito quam uellet quotidie expertu tur. Saepe etia sit, ut pel sima & mali Ina, uel male morigera appellata ulcera, illi morbo coluncta sint. ed haec levicula sunt,&in quibus qet i uersatur,suspicione curiosioris nominu indagatoris carere no possit. Illud uero inquisitione clisnius,an recte iniecudo corollario illi redarguatur, qui hunc morum nominantes epidi mi alis adiectionem tacuertit. in quare, quan quani eos longe puto aberrare, qui clophati alim, uel saphatum dixere, non uideo tamen cur metato de taciturnitate epidem talis reprς-hendi debeant. Alioqiii iuste taxaucrit qtiispia Antiquos, qui de inultis morbis scribetes,qiii laepenuniero uagates epide inrci uere fiunt, proprio tantu nomine expressb,a iij cercepidemialis uocem supersederunt. Quanquam si epidem tali uoce proprie litamur,no crit epidentialis uocadus, ut alibi demostrauimus. Optarem aute definisset Simon ,recte an perperam illi sentirent, qui hunc morbii uel sapha tum sic enim ipse loquitur,Graeci ferὁachoras uocant) dixere, uel elephantu: probassem enim apertis ut puto) rationibus, eum tota
aberrare uia,si eos putarct non errare. Sed obfuicati it lese, ut arbitror,ex industria, more sepiarum. Inco enim quod th illis connu-Πrerat, eandem aeresi in profiteri uidetur: in eo uero, quod similem 2
illis morbii huc facit,uidctur facere diuersum. Si quidem ut Aristoteli placet) similitudo relatio est inter diuersa. Scd scio quid ipsum
tentiit, qiro minus propriam aperte propalaret opinionem. Leoniceni rationes super ea re sensit nec earu est aulus aggredi solutione. At si hoc in causa fuit, utique suam debuit delerere positione, mali teq; rationibus cedere,quam proprium errorem pertinaciter de sen. dere. Non est quoque reticcndum, errorem multorum lcquutum Simonem,ubi affrinauit, elephatiasin esse leprae sineciem cum liant. aegritudines longe dissimiles: est siquidem Eleptias morbus tristis Versis t cm quoq; nomine dirus: Lepra inter faciles morbos copulatur. Imὐ si sos ρ'io' autori libri de affectionib.credimus, qui Galeno teste, uel fuit Hippocrates, uel Polybus eius discipulus, inter eos assciuus numeranda est, qui dedecus potius sunt, quam morbi: quom autorem, quis litis tandem ille fuerit, puto tequutus est Avicennachi primo canone dixit esse affectiones, quae cum morbi non lint s ed stipple dedecora potius morbis tamen conumeratur. Neq; est illius libri de passionibus inscripti, uel affectionibus autoritas. quasi parum idonei,restuenda: utpote ex quo Galenus tantus in medicina autor, integras sententias, uerbum e uerbo interim ii sitirpat. Qu9d si quis dixerit, leprae nomen in sacris literis pro graui morbo acc: pi,obi jci .a ei Augu o Lepra dedecus stinum, coloris uiliti, non ualetudinis, aut integritatis seni uti matq; quam membrorum,lepram csse dicentem. Sed & Galenus uicesim uJertis morbus censen libri aphoritati enarrans,adeo leuem & absq; periculo morbii putata. uit, ut licet uerni teporis proprius existat, non tamen tollit 'uin uersaluberrimu dici postit. Verii haec suo loco exactius pensabiitur, nucsecundam coclunonem agerediamur. Si uidisset Simon, nonnullos hunc morbii patientes,quciles nos sumus intuiti,no puto tam asseueranter
62쪽
neranter negasset, posse illum a lituita interdum generari. Vidimus si itidem hac peste foedatos, qui ous pustulae apparuertit crassaeaatae, subalbidae, quae quoties uel silapte sponte, uel medicaminu auxilio
arescebat, in crustas quasdam leti squamulas albicatos rei bluebatur: exibatq: interdum ueluti aqua crassior, manifestissimu pituit indicium. At si mihi forte, tanqua parti idoneo testi, fidem abrogat, credat quaeso rationibus ac maioru alitoritatibus, quae fateri cogut, no
lum posse hanc postem ab pituita fieri, sed etia ab ea no insteqtientius, quam a succo nigrae bilis contingere. Quandoquidem eius nocontemnenda portio, id est,artuti in dolores,Rare medico teste, ab ipso nigro humore proueni sit q raris Sime, in propterea existiment non illii no infimi nominis in medicina uiri, Galenu in libro de me dicamentis secudum loca patietia, in catalogo humoria articularem morbili facienti hi,atram bilem no adscripsiste, utpote a qua dolores articuloru, no nisi insolenter & raro fieri posse intelligeretrii etante scilicet eius crassitie,& terrea substantia, ne intime, ac in penitas ossium,membranaria,& compaginta partes adigatur: qui etsi interdum ab eo fieri possint costat tamen hos qui in morbo Gallico accidui, tales non esse,ut inde semper credi debeat prouenire: quonia Aui-2o cenna teste, debiles & occulti sunt. si qui a tali materia sunt hos autem manifestos & uehementes esse, quotidiana monstrant experimenta. Dicere aute aliam esse materiam quae dolore,aliam quae reliqua mala facit hominis est dogma potius quomodolibet tuentis, quam iteritatem & rationem serintis. Si enim ita esset, mala illa, dolor scilicet, ulcera, pustulae,mere ex accidenti,atq; ut seques est, rarenter & paucies in hoc morbo tunserentur. Contra aute euenit, ut niinqua, uel certe raro, in toto morbo separentur, scd ferὁ ubi pustulae delitescunt, dolores in silagrit: quod eorte significat materia illam uel certe alia ei similem, qu .ae in cute pustulas paciebat, ad intima ac-3o cedente, dolores excit 3.Incredibile uero mihi admiratione parit
hic uir qui pauid ante epidemia hanc saphato sic enim ipse loqtur fecit' similima,& eisdem disserctus utruq: morbii interstingiti deo
finiuit: nuc illos in tantu separat, ut impoisibile iudicet huc heri ab humiditate, a qua prima saphati ut uerbo eius utar specio sup r. a dis xerat dependere. Sed iam reliqua examinemus. Ad commune deinde modicorii confugiti sese recipit, quasi ad portui,uel tutelare deu, cu morbii huc occulta fieri asserit Pprietate, de coelestibus corporibus emanate. At si Auicenae sentetia seqtiamur, in eo qui de uiribus
cordis inscribitur comotario, qua etia primo attigit canone, dicere o poterimus, hasce uires Occultas,quas uocat 'prietates, n5 differre anatiira, nisi sicut minus csi mune a magis comunt,aut figmeto esse
psimiles, c6men tu, hominu ab innumeris ustionib' tele illarupli-dio releuatici. Sed sint aliud a natura no enim id magnopere piaegabo no certe a coelo pterqua sicut ab uniuersali causa, puenixit: que- adi nodii Ioanes Picus aeui nostri splodor & floria, in iuphumano ii lo cotra astrologos libro, que a tenebris ad suce in agn is laborib' reuocauimus,multis rationib' coprobauit. Quὀd si etia gratis demus
63쪽
huie uiro, & esse illas aliquid,& fieri a coelo, nihil tamen coparet in hoc morbo, quod in manifestas causas referri no possit,uel quod ad occultiores illas proprietates, quasi ad asylii in fugere nos copellat. Videmus enim in eo pustulas , artuum dolores, o is & pudendo ru, ct aliarii quoq; interdum partiti ulcerationes, ac praedii ros quadoq; tumores: quae omnia accidere ab la una orti uel copia, uel femore, uel putredine, nullus puto medicus dubitabit. Sed praeter ea quae diximus, notaui ego alias sex in hoc morbo mirabilia: iii delicet,quod logus simul ac uehemens: quὁd noctii magis quam interdiu affligens: quod fere apudendis incipit, & non nisi raro, & per longam ualde consuetudinem, per alia membra in alterii traffunditiam ii 7ὁd in pu stulas oris desinit, quae etiam applicitis potentioribus remedus coci tantur. Haec autem omnia non est difficile mediocriter in medicorii libris exercitato, ad manifestas causas reducere. Nihil ergo in hoc morbo est,qtiod nos cogat relictis manifestis,ad occultiora illa confugere. In secudo uero coi ollario, pr ter id quod epidem tale geniis pestilentialis tande agnoscit, quod secta reciprocare supr. a statuerat, Gallicum quoq; morbum ueneno ait &pestiletia participare. quod dictum pace sua dixerim) hominis esse uidetur parum in medicina exercitati.Nam unde pestilentiam, aut uenenum eius depraehendimusῖpestilentes morbi magna ex parte febrem, & quidem nota dignam sibi associant, cor laedunt, difficultatem syirandi faciunt, &adi lutem raro,ad mortem saepe, exiguo semper temporis sipatio per ueniunt, facileq; & absq; ullo contactu per sola communis aeris inspirationem ab uno in alium euagantur. In hoc uero morbo, cerebri potius uel iecinoris, quam cordis ob laesiones uisuntur, difficultas incedendi magis quim sipirandi apparet, raro interficit: longus est, nec sere praeterqua diuturna consuetudine,aut per naturalia inficit. Causam igitur cur pestilentialis disti mereatur, ego no uideo, uideat qui acutius cernunt. Parta Simoni uidebatur in te ac Leonicenti ia- 3 classe conuitia, nisi etia Picum lacesseret: que tamen puto non alia causa damnauit, quam quod eius scripta no intellexit: malo enim ii tu inscitiae, quam maligni animi arces Iere. Neq; utiq; arbitror fore quenqua modo diuinu illud contra mathematicos opus in uda aure
perlegerit qui ta puerili superstitioni possit posthac fide macipare. Sed uide quam sit solers & catus Simsi noster quia astrologicae uanitati ut eius scripta prae se serunc sit supra modii addictus, intelligeretq; in ea Ioanne Picum duodecim libris quasi duodecim ueteranoru legionibus acerrime dimicasse, non ausus secti de astrologica recoledere, satis putauit &se,&facultate tutaturu,si illu de medicinae oin sitia insimularet. sed unde in Pico hanc ignorantia depraehendisti 3 Debebas salte locu monstrasse, ne ex temeritate potius, quam curatione iudicasse uidereris. An quod princeps uir fuit, & medicina non est professus, ignorasse ea illu uis conijcere Sed nonne simili Rumento Avicenna cui fortassis plus quam par esset in hac arte attraouimus que rege aiunt fuisse,& curandis infirmis opera non dedisse,eade inscitia damnarς oportebitZFuit Picus, ut omniu bonaruartium,
64쪽
artiti, ita de medicinae studiosus, in eaq; arte quod pace Simonis di
xcrina multa& didicit&cognouit ouae Simoni ipsi unacu medicorii uulgo adhuc suiu inexplorata. Sed dimisse Pico, ad conclusione reuertamur.Putat Simon ex hoc Avicenna astrologiae fauisse, qiiddpestilentia caiisam dixit habere uniuersale. Si quis tamen diligenter examinet, qtiaecunq; ab eo uarijs in locis super astronomica re conrscripta sunt, cognoicet utiq; tantu abfuisse illii a fide astrologiae, quatum abest astrologia a ueritate. Libro enim quarto , si quis nucleu, non tantu uerborsi corticem spectet, sub nomine eoru qui dixerui, in pestilentia aliquid causae eius non proportionat si sic enim ipse lo . . quitiir astrologos taxauit, peculiarem aliqua uim pestilentiae effe- Astrologia nulctricem coelo adscribentes, cu sint coelestia causae tantum odo primi DFG S longinquae, hoc est, uniuersales, non propinque & particulares horti inferiorum. Qi talis uero esset uis ista, meritd cuius coetu uniue salis causa dici mereatur, libro primo monstrauerat, ubi influxus d clarans qui ex multaru stellaru coitu in nos proueniunt, no alterius influentiae comeminit, quam caloris, quem uertici nostro propinquantes,& frigoris, quod ab code discedentes, ex accidenti, atq; noagendo ut ita di xcrim) in nostra hac agunt regione. Neutroq; loco
uides eta, aut multi ponderis planetarii, aut maῖnaris,quas uocant. coniunction ti,aut maligni astri fecisse mentione, uenenis e coelo in
terras iaculantiu , ut Genethliaci putat. sed & quo calpite de temperaturis agitur, cu in regionis sub aequinoctiali circulo utae mentionem incidisset,homines, ait, inibi habitantes crut certae aequalitati ualde propinqui, nisi aliqua de rebus terrenis obuiado impedierit. Quo loco, si quid astrologiae tribuebat,no erat coelestis causa reticenda, u pote a qua praeter comunem caloris influxum si uera sit haec supe
stitio multipliciter possit teperaturae aequalitas, imo qualiscunq; habitatio, submoueri. Ex eo igitur, quod terrestrem tantu causam com
3o memorat flocci facere se coelestem demonstrauit. Desinat igitur Simon Avicenae patrocinio astrologia tutari,quam costet ab eo ubiq; uel dissimulata, uel neglectam. Addit praeterea alia quaeda circa eandem csiclusione,mihi parum credita. led cu uideain lucubratiosi emi hanc ia longius quam praestitueram crevisse, ea nuc silentio praeteribo, praeserti incude his quae ad astrologiam spectant, infra quoq; loquendi praestetur occasio. Pari quoq; ratione quae in primo corollario dicuntur, contuentibus oculis pertransibo, firmatis aliquati spervestigus in lecundo, ubi in occultas rursus proprietates propter nescio quae Avicennae uerba) referre hunc morbu satagit.In quare il-AEQ lud in primis peccat, quia quae ab Avicenna de putredine aeris dicutur, dissimili nimis similitudine in hunc morbii transfert. Nam ubi, rogo,iedet isthaec argumentatio λ Corruptionis aereae interdum tauia in res coelestis, hominibus incognita: ergo morbus Gallicus ex occulta aduenit coelestiis proprietate. Sed & non parum nutat aliud quod innuitur, a corruptione scilicet aeris pendere hunc morbum. inanqua enim non est prorsus aratione alienis, potuisse illii in sui exortu ex aeris putredine ob ata re, uel ibueri, poste & nunc si
65쪽
ii Io. MANARDI EPIST. MEDICIN.
cui absq; cotagione innascatur: superat tamen Omne dementiam, ut putetur quocunq; per contagione transferatur, eandem aeris putredine secum ducere: cum S sub quolibet ccolo,& quacunq; anni uel acris constiti itione, uideamus hanc luem debacchari. NOlim tamen quenqua existimare, ea quae ex Avicena hoc loco affertitur, ad astrologiae iudiciariae adstructione pertinere. iii quide per rem coelestem,
agnora hominibus, no aliud intelligere putadus est Avicenna, quam quod aliis eiusde libri locis explicati it: hoc est, certa & praefinita qualitatum primarum mensura,cx c estitim accessu, tici recessu in aerem progenitam,animantibus interdum noxiam: qtiam quidem no 1 ominauit occultam: quoniam sicuti certam, ac ut ita dixerim puctualem elemetorum in ueris mixtis quantitatem scire quod Averrois optat exacte non possumus, ita in imperi bac mixtione, quam
aerem vocamus, exactam qualitatum primarum meniti ram, certa &proba ratione metiri non ualemus. Neq; enim nouum, aut inusitatum est, pro coelo, aerem intelligi. Notii cnim est illud Vergilii in s.
Hoc lperem Italiam continger coelo.
Atq; illud Celsi, Pel simu coelum quod aegrum facit. Sed & Galenus
ius tam Hippocratis uerba primo libro Epidemiarum exponens. In quibus coeli mentio habetur,aerem intellexit. Ait enim: celum dixit, iuxta uulgarem consuetudinem, acrem, stipra uos ad nubisi usq; regione existentem .Possem equidem pariter impertinentem coclusionem in praetentia praeterire, tum propter ea quae superius notata sunt,tum relegas Simonei' ut Augustinum, Gregorium, Basilium,& alios praeteream, religione itiniit & doctrina celeberrimos ad eaque nostris temporibus 1oannes Picus ex Mirandulae principibus,&Laus Hierondi Hieronymus SauOnarota Ferrariensis, ex Praedic. itorii ordine, con- mi fauo ras trahuiuscemodi deliramenta nuper conscripsere, quorum utcrq; dola. Eti in a,autoritate, scriptis, tota Italia, ne dicam orbem uniuersum illustrauit:&hic praeterea concionandi ui,fidei ac ueritatis intrepida ad somorte usq; defensione,paupertatis dilectione,ardentissimo in Chrit stum & eius religionem affectu, animi fortitudine & impertiirbatione,'imitiis illis Christianorum,& nascentis ecclesiς incocussis columnis merito potest coparari .prophetico uero spiritii ideo illumi- natus creditur, quia quae nunc nos infestant bellorii turbulentis,plures ante annos tota in pace triumphante Italia, prout euenere, Cueniuntq; quotidie,ab eo ad unguem fuerint praenunciatae. Potera igitur ut dixi ad uitatisq; praeclara uolumina Simone non iniuriarc- legare, nisi ueritatis amor,& Christianae religionis zelus, cui scio peste hac astrologica uirus esse nocentissim v,ille impellerent, ut quae in eius assertionem adducuntur,hoc loco refellerem. Fascem igitur illii in primis mathematic diuinatricis astrologi ,utpote male c6
pactu,& ex rebus latuin inter se dissidentibus,quantu ueritas mendacio,& tenebris meridianum lumen aditersatur, ea facilitate dissetuimus,qua a Stino ne extitit coagmentatus: Matii ematica in coibrtium recipientes uerarii disciplinarii,diuinatoria cum reliquis superstitionibus e philoiphia & Christiana republica in totu relegates Itol
66쪽
maei testimoniis ceu in hac parte de ueritate su pecti, penitus respuiamus. Quae aute ex libro qtioda Hippocratis aliaruntur,suspicionem non parita mihi faciunt, no emanat se cum libru ex Hippocratis Colossicina, sicut nec quicquid aliud si ib eius titulo efferatur, in quo astrologie iudiciariae sit mentio: quandoquide si Galeno credimus Hippoc. nuspia librorum suoru aerem conreptando transgressus est. Quod adci, credidit ipse Galentis,ut si quando diuini,pro quo tame Locus mei usus corrupte in uulgata Prognostici editione coeleste icribitur, apud iis Pros Ilio Hippo. uel etia Geli ut supra diximus nomen inuenit, maluerit ex- Hippociatu capositione parum coam,aeris costitutione intelligere , qtiam illu defleat,irire no bene explorata facere loquente.Vt uero librii illum ouasi Hipso craticu admiserim iis,quid prohibebit eo loco,non coeleste astro-ogia intelligi,sed aereamilia in tantummodo, de Qua late libro te . .
tio Aphoris morti & in Epidem ijs disseruerat 3 Multa enim in tribus hisce libris leguntur similia. Quod si de coelesti loquutu Simo omnino c6tendat,iisi magnopere reiastemus, dum & hoc nobis redon et, motricem, ut diximus, non diurnatoria ab eo intelligi. emadmodum enim supra monui, nsi parua mihi ficiem facit expositio illa G leni, ut ne uerbiani quide Astrologiae iudicatoriae apud Hippoc.legixo pute. Quod tanto magis credimus,quanto costat Galenu ipsum professioni fuisse no inimicis, utpote cuius interdum in liris scriptis meminerit,&in quam critimorii dierit ratione referre studuerit. In qua tam e re, si no parum medicus, uel philosophus, certe parum astroso gus testimonio etia Aponensis, maximi astrologiae patroni, iudicatus est. Afferre quae in ca re peccasset, nisi scirem a Pico in lib. coua astrologos,& inter medicos cita a Petro Aponensi, alijsq: non ullis
esse abunde demostrata. Alioqui si uera sint quae in l: bro de crisimis diebus f cripsit, derogat potius fidem hodiernς astrologiae,q corrogant: siquidem alium lunae motum credidit, quam qui hodie supputa
3 Q tur. Quare si uerum ille motum agnouit,falia est quae nunc in usu astrologia, quae alium sequitur: li minus,corruere sua dierum crisimo mim machina necesse est,taquam nulli fundo basiq; innitente. Quae ruruis ex Haliabate, Avicenna libro primo, de ipso meteti. a Galeno in arte curatiua,ad probandum astrologiae necessitatem afferuntur, nihil prorsus de iudiciali concludunt, ted de alia duntaxat,cui paulo ante locum inter liberales artes concessimus. Nolim tamen quenquam existimare, hanc ipsam quae motus metitur astrorum, mediconmpliciter nocessariam: cum sit longe aliud artem quampia esse absolute necessariam medicinae,&necessariam ad hoc,ut autores me-4o dicinae, qui nunc celebres habentur, plenὸ possint intelligi. In horum quippe libris multa leguntur, quae non sunt medico, qua me dicus est, simpliciter necessaria. Si quis enim recto examine libret, is arbitror iudicabit, praeter Dialecticam , & naturalis Philotis' Disit Da meis' phiae quandam partem, ac Arithemeticae exiguam portionem,quM diconecessarm.
sunt medico necessaria, praeteri Grammaticam, quae ea solum ratione est necessaria , quὁd cam ignorantes antiquorum monumenta nequeunt intelligeres omnes alias disciplinas, decori esse
67쪽
potius medico, quase necessitati. Nec Galeni uerba primo Ther: peutices scripta,u bene & legantur & intelligantur, contrariu ostenciunt.Sed deliae re in nostro medicinali Isagogico, Deo conceden te,ampliter disputabimus. Tecum autem sentio mi Martine quod& sutarius dixi nihil esse in toto Avicennae uolum me, per quod credidi 1le illum iudiciariae Astrolograe, aut putasse medico necessaria, possit depraehedi: este potius, quibus conijciatur neglexisse,& inutile penitus existimasse. Quod uel hoc colici argumeto, itidunusquanoviluniit, uel interluniti obseruari in uentris. aut lienaria iblution Ibus, aliisve medici operibus, docuit: re tame, siquid aliud astronomi rocu medico obseruandii, quod certe inca lentetia no est uima obseruatione dignissima. Nec quς ex Canticis aiser utur, nostra infirmant sentctia.Nade eo latu libro loquimur, quo se quinq; uoluminibus unitiersam complexu medicina gloriatus est nquam si Auerroi credimus, librum Canticoru enarranti, dogma illud astrologorii potius placitis, quam ueritati & philosophiae adstipulatur: qtia docemur,omnes coelestium corporum operationes laudandas csse, non Oleuolas reputandas. Comentatorem ita roillu Alexandrinu, si uniueriale tantum regimen coelo adscripsit, non inuiti recipimus: si
particulare,& praecipue malignit, in hoc repudiamus. Didicimus e- 2o Gim ab Augustino, hanc soli a diuinis literis praestare autoritate, ut illis ab 'ς ratione credamus caeteris in his quae rationi subsunt tantia credentes, quantu probant,uel quantum rationi loquuntur cosenta nea.Et quid miru3Non enim filii sunt deoris, quibus,Platonis ientelia, sine ulla ratione o edendi ina sit. Petrii Apponem alijs quoq; in
locis errasse supra monstrauimus: speram usq; si tantum nobis erit ocii olim dicato uolumine, infinita pene eius erratavidii gere, non ut uiro,satis quide quantum illa ferebat aetas,docto,intillaeq; lectionis,detrahamus sed ne ei fides in magnis, ut ipsi putat,& occultioribus artibus a simplicioribus praestetur,quem constet in manifestiO- 3o ribus & leuioribus multifariam praeuaricasse. Vt ne Ionge exempla petantur,in problemate ipso a Simone recitato, in quo manifestius certe erravit,quam ut ulla possit cavillatione defendi. Siquide Graecus codex, ad que recurrendum est quoties dubitatio in transtatione cotingit, quod Augustinus etia in sacris literis testatur, hoc pacto iacet: Ab se Γλυμ δει-ῶν. . ἄμ-Q09d si uerbu uerbo reddatur,sic sonat Latine: Propter quod suauius Olet
inter rosas quaru umbilicus alper est, quam quibus laeuis. Venia au- te forte dignus esset hic error in Aponensi, nisi omnem ipse sibimet ueniam ademisset,dum se ubiq; de Graecoru libroru iactat interpretatione:quanqua errandi occasio non minus de Latinarum inicitia, quam Graecaru prod9t literarii. Demii quae in calce asserutur,no disiicilius est nobis reiicere,quam fuerit illi aducere. Qudd enim quis
uena cubiti secta,luna Geminos peragrate issione incurrerit,potuit imperitia,potuit errore artificis, potuit instrumeti ineptitudine accidere: neq; minus ex accideti,quari quὁd me ambulate coruscauerit.
Vidimus quos nos si unusquisis suas referre habet uisiones tWna alteri
68쪽
alteri signo supposita, nobilem quedam uirum Ferrariensem, ex ue na lecta, uitae discrimen incurrisse. Quid plura3nonne quotidie cernimus melius longe medicis succedere,qiii astrologica uel ignorant, uel negligunt, quam illis qui illa uel sciunt, uel sequuntur Franciscus Bencius, Vgonis Senensis filius,praeceptor olim in medicina meus aliorum pace dixerim medicorum in Italia, nostra aetate facile princeps, nihil unquam coeleste obseruauit: sed quoties occasio urgebat, in ipsis ibi is lunari c6gressibus,& purgatione,& uenae
sectionem imperabat. Vnde elienit, ut cum praestatis cuiusda uiri cuIO rationi, una cum Hieronymo Mannedo,astrologo sui temporis famosissimo Bononiae praeesset,immineretq; simuI & purgassi neces.sitas.&luminarium coitus, astrologo reclamante,&aegrotanti mortem minitant potione ad Benci imperiit exhibita, in lirinu e graui morbo conualuisse. Qiidd si magis Ptolemaeo docenti,coelum insipiciendum,quain Hippocrati praecipienti, pharmaca eodem die in ualde acutis morbis danda, dum turgent, creditum fuisset, fortastis uitam prius ille finisset, quam coelum coniunctionem. Recte igitur &sibi& aegrotis medici consulent, si quoties vacuandum uidetur, lo- Nedico latra titim magis quam astrum inspicient,& uenarum pulsatione potius, zo quam stellarum obseruabunt c5figurationem. Sed uide quomodo ostri ao epistolari mensura, no Laconica modo, sed& Asiatica iam receia tam. si. Finem igitur fecero, si monuero,potuisse med plura, &haec ipsi lόcupletius,atq; comptius in medium asserre: sed quod dixi ab initio, haec ad te mitto qualiacunque sunt non ueluti rem tanto lectore, qu.atum te puto, dignam, sed ceu pignus quoddam sancitae internos amicitiaemon aliud ex his quaerens, quam ut mutuo me amest quod ut facias, te etia atq; etiam rogo. Vale .Ex Mirand.
EPIST. II. Ioanni Camerti Theologo i 'signi, omnium bonaru disiciplinarum eruditio
V M proximis diebus libraria tuam stipellectilem euoluentibus,nescio quomodo sacchari mentio incidis set, dixissemq: aliud esse antiquoria medicorii saccharum ab eo quod nuc uoce paria ut fieri ibi et mutata zuccharu uocat, paradoxon dogmatis impendio admirari uistis es,& in cotrariam pedibus manibusq; abire sentetia. Qirare domu reuersus, quia rationes qliae me moueret pre teporis angit
49 stia in medium afferre ad plenu non potueram,operae preciu me da cturu putaui, si eas collisere,&capita in scriptis dare, quo mentem meam locupletius posses inspicere,& tuam pacatiore animo mihi si nificare. Ad astri tenda igitur noua hanc opinione, in primis statueum, quaena, qualis ire ros sit, qua nunc passim Euccharii nuncupant. Deinde ostendendii, quae de uaccharo ab antiquis sunt dicta ei mini. me couenire.Res et iaccharii dicta,tatopere nuc mesis expetita, ut in
prouerbiu abieritino esse eica quae zuccharo uiuetur, nabit aliud est
69쪽
qiiam succus a proprii generis plata bene contrita expressus, calore ignis plus minusue excoctiis, coactus de de catus: in χuccharsi lato candidius & durius etiadens, quato plus coctionis desecationisq; toleraverit.Ex diuersa ame huiuscemodi desecatione & coctura con tingit uarios ei perfectionis numeros adlcribi, ut quoddam summia dicatur,& perlectissim v, a fine nome uulgo accipies, quia uidelicet ad finem bonitatis peruenerit, candore, duritia, suauitate praecipuis. Aliud infinisi huic penitus contrari si, lentit,hum id si, nigricas, inluseue,&seculentu,primae decomonis uocatii. Inter duo haec extrema, duo quoq; sunt media:alterii infimo proximit, iecundς:reliquu sum romo, tertiae decoctionis nominatu .Planta a qua exprimitur,humectis locis Eprio semine su rculisve seritur, exteriore quide specie arcidini magnae similis, interiore stib statia ualde dissimilis: pulpos aenitri est,grauis, mollis,& succi plena:quum arundo ecotrario sit leuis, dura, uac la,5 propterea milio potius Indico, quod melicam uocant, qarundini sit nilis.Haec de χuccharo nostro, a Siculis & Lusitanis eo Si Oili,quae an antiquis de saccharo scribentibus cocinam, age per scrutemur. Dioscorides, Galenus,Plinius specie mellis putantes, de eo inter mella loquutur: mellis materia esse rorem omnes fatetur:
a quo tam differre uidetiir χucchari materia, quam plata dissert ab aqua.Forma quoq; qua illi adscribunt, minime huic nostro cogruit: summiu enim modo cadidua plinto,aedetibiis fragiledicitur:&aioscoride salibus quo ad eo sistetia limite,& delib' instar salis perfrin . Quib' & Alex. Problematii lib. 1. in haec uerba subscribit:
sacciuir Indi appellat, mellis coagiatu est, Sole cogete coireriete* ad mellis dulcedine: quod ide mole etia Libano fieri certu est. Fit fac-cbar idi ximii, salis 8lebulis cadi tu,srapite.Nostru priusq coquatur, colore poli' nigricas,& subrufum, q cadid si inuenies, nec delib' fragile, sed per suci si non per dentiu attritione degllitiendii. Effciens nostri primit, est forma uisi ipse platae: secundis,artifex calore i nis concoques &desecas,& de mu ita hac qua videmus metae forma in ligneis quibusda vasculis deducens. Illud noctis primo frigus agglutinat, deni lac superuenies Solis calor obdurat. Nostru plate pulpa in Siciliae& Canariae insulis latitat, e agi etatu ut diximus arisidini similis. Quam certe plantam si Dioscoridcs& Plinius cognouissent, arundinem': putasseiat, non erant silentio praeterituri, ubi multi plices arudinii species enumerat sed sicuti aromaticae& odoratς arudinis,lta & dulcis huius seorsiim metione habui sient. Illud supra arsidinis uerae folia in India, lici j Arabia,& mole Libano coagularuinuenitur.Nostiir gulς proceribus suauissimas dapes ministratri Ilud oad medicinae tantii usium teste Plinio, uenit,bonu uriri & stomacho existes, ut scribit Dioscorides.Nostru pectori potius quam stomacho utile experimur, cum nauseam teste etiam Avicenna libr. 3. e. .eitet. Illud non siticulosum sicut mel, lcribit Paulus : nostrum sitim non minorem quam mel facit. Quae si uera sunt, quis ambigat esse res diuersas 3quii forma,materi efficiente,loco,uiribus, longe euarient, Si quia uero a me petat,saccharuulud antiquoru medicorum an in
70쪽
an in totum perim it,3 si adhuc in usu est,quaenam res sit: Respondebo, rationi consonum uideri,cum res mera naturae fuerit, nullii cultum artemq; desiderans, quod extet adhuc,&ad eam rem quam nunc mannam uocant referatur. Qui d si quis adhuc pergat quaerere, quo nomine ea res quae nunc manna dicitur, ab antiquis fuerit appes lata: dicam, si ulla est eius apud antiquos metio, esse inter mella. Mouet me primu Galeni autoritas, lib.de alimetis, mel roris, uel mel acris, supra plantas dicens coagulari:& Plin. lib. I s. .8.sic scribens: Robora terunt & uiscum,& mella, ut autor est Heriodus: conro statq; rores melleos e coelo ut diximus cadentes, non alus magis insistere frondibus.Confirmat Sudas,licet in nomine non conueniat, mel sylvestre uocans. Mannae porro & sacchari affinitate, ostedit eorum concinnitas,qtiae de hoc antiqui, de illa Arabes relique-rC. Firmat inter caeteros Avicenna, cap. ult.libri secundi, et uccharum
albusu sic enim ipse loquitur esse mannam scribens,cadentem supra rem, quam uocat alliosor, similem sali: a qua forte similitudine interdum laccharum,ab co sal Indum nominatur, praecipue lib. . capi.de asperitate linguae, ubi tenere in ore docet salem qui ab India deportatur, colore falis,dulcedine mellis .Ex quo capite notari etiadio potest differentia inter sacchartim, quod ibi uocat salem Indum, &zuccharum: quoniain utriusq; ueluti diuersae rei seorsum meminit: licet lib. 1. ut aliquando in alijs solet) utraq; eodem capite confudisse uideatur. Serapion de eodem scribens saccharo alliosor uoc to,ex oculis cognominis plantae exire id scribit, platamq; depingit. Crediderim igitii rego, antiquum illud saccharum,parum a uocata nunc manna differre,&utrunq; inter mellis genera compr hendi, solumq; proprie saccharum dicendum: ex India aliquando, uel felici Arabia portatum, nunc uocatum C. indum,quia nimia solis excandescentia multum obduruerit. non portari hoc tempore, quoniam
3 Q ex nostro Tuccbaro quater uel quinquies excocto, lucelli maioris corradendi gratia, seplasiarii Vcneti i em similem facere didiceriit, arundines quoq; ipsi immittentes, supra quas uideri possit conglobatum,& gossapio inuoluentes,ut navit ex orientalibus regionibus inuectum 'itetur. Candum igitur naturale, antiquas faccharum no nainatum,a nuncupata nunc manna differre non uidetur: nisi quod
haec supra alias plantas,& aliquando supra petras, uariis In regionibus, etiam in Italia reperitur,illud tantum in felici Arabia & India in arundinibiis, maioribus frustis, maiorit duritia,ob uehementiores solis radios,aptioraq; ad id toleradu arundinu folia,coagulatur. 4O Vnde etia fit, quod no aeque ut manna aluum leniat, quado & inter
uocatos manas, es magis citare alvu uidetur,quq sunt liquabiliores.
Si uero adhuc interrogauerit qspia nostru hoc χuccharii, quo nomine anti' appellarint:dica, nulla cile ei' apud antiquos medicos foeni e legi de meminerim metione. Medicos dico antiquos, 'uoin i medicis multis et post Galen. fueriit, de eo est crebra metio, pl. rtim Punicis: Varronisq: uersus dehisce canis fortasse loqui deri potueri: Indica non magna nimis arbore crescit arundo,