장음표시 사용
91쪽
amici medici facta est qui quoad uixit ea usus est, magnifice tuu
re affirmabat. Haec habui,quae tuis interrogationibus responderem. in quibus si quid displicuerit,ignorantiam malim accuses,quari uoluntatem. Vale amicorum optime. Ex Ferraria, M. D. XIII.
EPIST. II. Antonio uentino,noua
quiriti vhοrisini libriprimi,expositio.
v E IT A VI saepenumero Antoni domissime, qu modo ea que ab Hippocrate, Galenoq; eius interprete quinto aphorismo primae particulae dicebantur, &essent intelligenda,& his qiuae ab eisdem autoribus se cundo libro de uictu acutorii morboru scributur,consentanea.Nam quae a recentioribus dicuntur,praeter hoc quὁd parumihi satis iaciebant,plurimis quoci; erroribus scatere uidebantur. Tandem dum diebus praeteritis aphorismum illum pro mea professione enarraturus, omnes ingenij neruos,in boni lenis hauriendis senibus intendere, ueritatis quidam radius, nescio quo modo, mentis aciem collustrauit: cui dum acrius intendo,ipsa gemum ueritas.
omni discus a caligine se ut mihi uitum est penitus isinuauit. Qua licet quo magis magisq; excutio, & alieno quoq; examini publica a. o proposita de more disputatione subijcio,eo lucidiord experiori ueritus tamen proprii imbecillitate iudicij, sciensq; propriis nihil magis en hominis,quam falli,errare, decipi,in proprijs eraesertim inuentis & meditatis,iudicem censoremq; mihi quempia constituere decreui,cui arbitrium decernendae huius rei demandarem. Occurri mautem tu ,ut qui extra omne controuersiam primas inter proses-χres medicinae iandiu tenes, apud me uero semper summa autoritate refulseris. Accipe igitur hanc qualemcu'; Manardi tui l ucubratiunculam, atq; aliquid ocij a magnis tuis illis meditatis, quibus scio te assidue insudare,sulfuratus,per proximas ferias ad haec nostra le- 3 ouieula descende,atquc acri illo tuo iudicio ita examina, ut uel uita. uel sententiam subeant capitalem. Non ab re aute fuerit,priusqua expositione aggrediamur,aph risinu ipsum uerbii ex uerbo ex Graeco transferre,quonia apud uarios interptes uario modo legi cosueuit.In tenuibus uictus rationibus peccat grotates, ideo magis i dxitur. Omne enim quodcviqi fit. magnum fit magis u in paulo plenioribus. Propter hoc igitur & Δ-nisTallaces sunt, ualde tenues costitute,& exacte uictus rones,quonia peccata difficilius ferunt Propter hoc iratur tenues & exactae uictus rones, fallaces ut plurimu sunt paulo prunioribus.Haec es aphorismi series, fidelius q elegatius in Latinii sermone cluersa.Pricipiuuero aphorismi iuxta alia temone, qua ab initio cometronis ponit Galenus,quod nemine adhuc interprete uideo assecutu sic havbo' bet: In tenuibus uictus rationibus pleruq; peccates aegrotates,ideo mavis lςduntur.Hic est aphorismus, qui mea quide sentetia sic est Seordinadus & exponedus. Praecedens aphorismus diaetas exactet nues, in diuturnis morbis semper,& in acutis no semper,sed in his solum o
92쪽
solum in quibus no copetunt, fallaces esse demostraitit, rursiasq; eas quae ad extremum essent territissimae graues atq; difficiles. Praesens quana id fiat ratione,& quaru coparatioe fallaces dicatur,aperte declarat: estq:, ut paraphrasi quada totus aphorissimus c6pr hedathir, sententia Hippocratis lauiuscemodi: Dietae ualde tenues & exactae magis fallaces tu in sanis tum in aegrotis ut plurimu sunt, quam pauic; pleniores: quonia eos qui tali uictu utuntur, errare aliquo modo c5tingit: quicquid uero fit, maioris moincti est tenui dicta uteti, quis si pauid pleniore uteretur.Haec est, ut ego puto, Hippocratis mens, O quae ut locupletius perpedatur,aphorismi partes diligεter examinemus,& uerba ipsa senis sigillatim percurramus. Tenues diaetas hoc loco audire oportet eas,qitibus aliqua ex parte uis cominuitur,no tame adeo quin perdurare possit ad c6sistendi usq; uigore.Huc etenim terminu tenuibus diaetis Galenus in a-pliorismo praecedenti statuit, itidelicet uirili modica exolutionem.
Nec tantum odo eae uocaiadae tenues, quae ad extremu tenta iratis accedunt sed omnes per quas uiriti quaeda exolutio innascitur. Sic nim intellexisse uidetur ipse Galenus,dices, ex tali uictus ratione, uires reddi inualidas,non morbi coparatione, sed earu uirium quae in et O tempore sectandae aderant ualetudinis .Peccati uero nomine intellissimus omne errore circa Urotates csitingente, siue ratione uictus,
siue aeris, siue ob affectione quapia animi, siue ex adsidentiu incuria uel alia quacuq; causa: ita ut etia aegrotu qui primo paruit, mox pleniore qtiam medicus imperauit, uiati utitur, in tenui uictu delinquere dicamus. Constat id tum ex ipso Hippocrate, in tenui uictu delinquere simpliciter aegrotates proponete,&pauld pὀst uniuersaliter Sabsolute dicente,omne quodcul fit, magnufit magis, a in pauid plenioribus:tum ex Galeno,affirmate eu loqui de omni delicto, omnemi errore accidentς aegrotantibus, qui tenui uictu regutur,ma3O ximii afferre periculis Et propterea prima aphorismi lectionem magis laudante, ed quod & alteram circis plecteretur,& generaliore faceret sententia. Patet igitur quid nomine peccati intelligendii. Coniunctio uero illa, ideo, nobis significat,eos qui tenui uictu utatur, eo maiorε laesionu incurrere, quod dii tenue uictu agunt ,aliquo pacto aberrant:taciteq; & inaccessibili illa sua ac selici breuitate nobis Hippocr. insinuat, eos non laedi nisi errore aliquo inuoluatur. Similis nim loquiitio mac si diceremus, Sub religiosa uiue di norma costia
tuti interdu peccat,& Qeterea maiore eoen Oecita sunt rit enim
nena Ossanae nientis, ex nis uerbis intelligit religiosos uiros maiorε absolute poenam mereri, sed id dutaxat,dum scilicet peccanti ita nec
ex Hippocraticis, magis laedi aegrotates, nisi quado tenui uictu aliti, uel propria, uel adsidentiu culpa aberrarint. QDru uero coparatione eos magis laedi dixerit, haud difficile quis percipiet, lectis ue bis quae seqiiuntur,adhuc modii: Omne enim quod fit, magnum se
magis q in paulo plenioribus diaetis .Palam enim est uoluisse Hippocrate tenui ii ictu utentes, si quando peccarint, ex aequali errore ma-
sis oblaedi,hi qui pauid plenius relictui .Cuius dicti Galenus du-d plicem
93쪽
plico reddit caiisam qui duidelicet ex tali uiciu uis imbecillior sit, ct quod minus eo uti consitiei tertint. Non ab re autem prudens senex, plenioribus diaetis dictione, ita, paulu, adiecit: ne quis uidelicet, si linipliciter dixistet, putare postet grauiora fieri quaecunq; occurrunt tenuem uictu agentibus, quam si quantumuis pleniore fruerentur. madiectiunculam etia in calce aphorismi, eadem ratione non reticuit. In ca rursus parte quae ad sanos attinet, simili modo loquendi utitur, quo in aegrotatibus usus fuerat, dicens,Propter hoc & fanis fallaces.&reliqua. Quod &eui dentius declarat, subdens, Quoniam peccata disy:cili iis terunt. Qua H, quidem comparationem dubium non est ad id refer edam . ad quod S prior, quae ad aegrotos attinebat, ferobatur,hoc cst ad uictum paulo pleniorem: siquidem eandem afferre in utrisque rationem uid tur, quam illis uerbis expreis it: Omne enim quod fit, magnu fit magis, quam in paulum plenioribus. Quae iterba, ut prioris dicti rati nem reddunt, ita posterioris sunt cauca .Liquet igitur quod non absolute asserit,tenuiorem uictum fallacem in fanis Gre: sed ideo falla cem, quia eo utentes peccare contingit, eat peccata minus perfer, re possitn,ob virium, ut diximus, imbecillitatem, dii luctu dinemq:, quam si paulo plenius reficerentur.Vbi id aduertendum quod non rosimpliciter hic tenues nominauit, sed ualde tenues,constitistas,& exactas:& mea quidem sententia uerbuin costitutas, sie enim conuer
tirnus, id duod Graeci mei; oc ae dicunt certas & ueluti lege qliada perpetua firmatas,significare uidetur. Demum in aphorismi calce concludit Hippocrates id quod erat propositu,& summa totius aphorismi qua uidelicet ratioe, di te ex- iactὁ tenues sint magna ex parte pauli, plenioribus magis fallaccs:di cens propter hoc eas esse fallaces, qud 4 uidelicet, si qua errata cotuigant, ea difficilius feriatur corpore iam ex tenui uictu facto imbecilliore. Addidit alite, ut plurimum, quonia maxima ex part error eis Io interuenit.Ut enim reliquis in rebus, ita in aegrotantium regimine, effugere errata uix ualciariis .Haec igitur est ut ego quidem puto a-phorasmi sententia: ex qua uidere licet,qtiam multifariam recentio res aberrarint, quodq; nihil hic dixerit Hippocrates quod eius dictis ni secundo libro de diaeta acutorum morborum sit contrarium. Ordinent enim illi totum in primis peruertentes ex prepositionc con
aequam putant conclusionem, adverbium, Magis, apponunt, quali Hippo eratos dixisset, in tenuibus diaetis m. asis peccant aegrotan tes: quod Hippocrates non ei parti, sed alteri tantummodo apposuerat, dices, In tenuibus uictus rationibus peccant aegrotates, ideo magis laeduntur.In nomine quoque Peccati, non minus peccant,to . tas ipsas tenues uictus rationes peccata esse putantes: cum Hippocra
94쪽
aliis erroribus inuoliuantur, ideo posse lardi affirmat. Sed sorte peccatum hoc neotericis ignoscereinus, modo sibi constarent, nec ean' idem uocem in aphorismo eodem, variis modis exp*nerent. Ve- Ytim ubi de lanis a ritur, peccata, diaetas deficientes, seu in quania te diminutas, interpretantur:&sic candem peccati uocem, ood in aphorismo, modo pro errore, modo pro uictu tenuiore inter
Non minus quoq; falluntur,putantes diaetas dici ab Hippocrate
tenues crassastae ad uim ita facta comparatione ut illae dicantur te- inues, quς tenuiores sitnt,quam ipsa uis requirat, ut scilicet seruari ad lconsistendi usque uigorem possit atque econtrario crassae, quae sint Pplus quam uis perferre possit, crassiores.Non enim hic fit qualis illi putant,ad uires comparatio: alioqui inconstatissima res esset ipsa' cnuis uictus ratio, nec certum quippiam medium inueniri posset, ad cuius collatione cralsior tenuiorq; quaevis alia diceretur. Cuius ranae cotrarium & Galenus in praecedentis aphorismi expositione,& reliqui medici uoluerunt, ptisanae succum, uel ptisanam ipsam pau'cam,tenuem exacte uictum statuentes,atq; in meditullio totius ae- grotantium uictus collocantes: cuius co paratione reliqui uictus uel o crassi uel tenuissimi uocaretur. Sed ille uictus uere&exacte tenuis hoc loco intest igitur, qui in genere ilictuum praecedenti aphorismo a Galeno definitorii nomen& definitionem tenuis subit, quod ab omnimoda inedia incipiens ad pilianam usq; protenditur. Aiunt praeterea, nisi reliqua paria sint,aphorismum uerumno esse: no aduertentes paritatem hanc atque aequalitatem ab Hippocrate prorsustolli, ut qui plenioribus adait modo hanc determinationem
modo hanc μ' ex, per quas uoces, paulum, uel parum significatur,tenuibus uero πα ,hoc est, ualde: ita ut comparasse uideatur, ualde tenues. parum crassioribus: non aeque tenues quod illi contendunt 3O aeque crassis. s d haec leuiuscula illud uero prauius.& quod multos in perniciem adegit,quod uidelicet ex apsorismo eliciunt iem per inclinandum potius esse ad crassiorem quam uis requirat uictus rationem,qt .im ad tenuiorem:& sicubi amodo recedendum, cres sius semper, nunquam tenuius esse uel aegrotos, ueI sanos reficiendos. Vnde natum est illud commune medicorum atque idiotarum adagium. lo,ag praestar' mi, i iim quam imbecillitate curare. Quod
dogma ubi ab Hippocrate Galenoq: eius interprete, necnon a ratione ipse alieni ini ossi ostenderimus, mox argumentationes diluemus quae ad id suadendum a recentioribus sunt excogitatae. Hippocrates libro secundo de ratione uictus momorum acutorum postquam per longam latis seriem ostendit, quantam in uictus ratione debite metienda uim habeat consuetudo, ultraq; consuetudine, robur quoq; & modum morbi naturainq; dixerat coniectata, ita scripsit in iterbum: Multo aute minus uersus adiectionem eundum est: detractio enim omnino frugalis plerianque confert, ubi superfuturus est aegrotans, donec morbi status concoquatur.
Hippocratis uerba expositurus Galenus,sic scripsit: Cu cognosceret d r. certam
95쪽
eeris cuiusq; remedij quantitate coniecturaqliada egere artificiaILnsi esse aute cuiusvis artificiose coniectari, sed eius tantum uiri, liri omnia quae ad arte attinent,& perdidicisset,& in memoria tenerer.essetq; laboris amator,& in operibus artis attritus quales pauci ad modum reperiuntur: ea quae in praesenti sermone dicta liint . meri
id praescripsit, quod uidelicet ubi peccandum,& o dcccnte mensura recedendum sit, omni ho laudabilius fore ad id quod quantitato minus est potius, quam ad id quod plus est, inclinare. id enim quod plus est ob laesiones interdum inem edabiles facit: id uero quod est
minus,facile eorrigitur,tialentibus nobis, si uis labi uideatur, parum rodare nutrimἔti .Eius autε quod antea in uetre cococtu est, superfluitatem auferre,&alias difficile est,& multo magis in acutis morbis
Quae certe Galeni lierba sufficere uel sola possunt ad coueli Edacsim tine de ratione uictus sententia. Addo tame & alio loco Hippocrate, qui eodε libro, nec multo post praescripta sententiam inquit: Deterius quide est,si ei qui ob lanore, morbiq; acuti e imbecillis est. I otii quis offerat,multamue sorbitione, aut cibit, platans ea imbecilitate ob uasorsi contingere uacuitate. Sed & indecens est,eu qui ob vasoru uacuitatε imbecillis est,nsi agnoscere, rationeq: uictus opprimere. Affert enim & hoc periculsi quodda atq; peccatu loge quide
minus quam altersi,sed qὸ magis subiaceat irrisioni: ubi enim alius,
ii et meaiciis, uel idiota superueniens, accidentiaq; cognoscens, ea d esitandum protandum 3: dederit, quae prior ille proh ouerat, aperte uidebitur auxilium attulisse, cum masno alterius dedecore,pii tanxibus hominibus superuenientem medicu uelliti mortuu suscitasse. Q lam sententiam enarrans Galenus,ait: plerunq; aegrotantes obdolores absq; pulsu fiunt,animoq; deficiunt,ac nullo motu moveri
ossiunt. Simile de ob morbi acume cotingit. Non ulli iasi ob hec uirius laborat, ted ob uasoria, quomodolibet hoc fiat, iacuatione, siue ob manifestam sensibus excretioncm,si te ob caecam dissolutione, 3. siue ob famis agoniam .Exigunt igitur hi quide ut cibus quam celerrime exhibeaturiecontrario uero alii, si ii dolore uel morbi acuti e premuntur, uacuatione magis interdum egent, quam repletione. Et si quis eis nutrimetum dederit, maximis malum operabitur. Illos uero qui obitasiorum uacilitatem debiles sunt,si tenui oppresserit uictu,nocebit quidem, sed non aeque uehementer & manifeste. Haec
sint quae ab Hippocrate & Galeno interprete de hac re eo loco scribuntur: ἡ quibus facile intelligi potest,& quantum neoterici aberrauerint,& quod nulla sit inter Hippocratis dicta uel susipicio repugnantiae. Quae certe si affuisset, Galenum alioqui oculatissimum no o effugisset: quem constat in nullo istorum locorum eius mentionem habuisse, sed tenuem uictum ita in Aphorisinis approbasse, ut ubi etiam uiribus non fidamus,ptisanae succo, qui est uictus e cte tenuis, utendum praeceperit. Quem etiam sequutus est Avicenna libro quarto, licet pro lucco ptisanae aqua horaei eo loco, sicuti de alibi frequenter in uulgato codice legatur. Sed & ratio ipsa c5uincit, salsum esse & perniciosum hoc recetiorum dogma.Vt enim experimento
96쪽
mento constat, per tenuiorem quam uis requirat cibuni, uires ipsas aliquanti spei statim subleuari: ita ratio nasistrat,acrasistore, ut queni nec cocoquere ualeant, nec distribuere, obruirotius quam releuari aegrotantes. Vbi enim cibus plus praeter natura ingreditur, hic bii facit,ait idem Hippocrates.Natura autem eo loco nonnulli anti di , ,--
qui expositores, quos N approbat Galenus, potentia intelligebant, a suis in
qua animalia gubernantur.Plus igitur cibi quam naturali potentia: conueniat ingestunt, cum simis morbum facere possitim ulto gigaegros offendet: morbum enim augebit,& uires, si ex morbi uelle io mentia imminutae fuerint,amplius labefactibitis ex ualbrum uacuatione, quoniam a natiuo calore non pervincetur,obtundet potiusquam releuabit.Perperam igitur aiunt neotetici , crassiorem quatituis exigat cibum periculo magis uacare, quam tenuiorem. NO quoq; me lacio caret id quod absolute nonnulli pronuciant, pr stare cralsius quam tenuius aegros reficere. v ictus enim crassior, lrobur auget, tenuis in inuit.Raro autem accidit, ut robur maius res dendum in diuturnis, nedum in acutis morbis sit, quoniam hoc fieri liachim nisi morbus augeatur.ad cuius augmentum plerunq; euenit, i quod & iis pra dicebamus ut robur quoq; minuaturi quo hi ut conis uarius effectus sequatur,& quo magis per pinguiorem escam uires auctare cotendimus, eo magis costaccescant. Taceant igitur neoterici, nec pergant Hippocratein quod & Thessalus faciebat in nume ro eorum reponere, qui aegrotos implebat: cum Galeno teste,Erasistratiorum potius sit laudanda lententia,qui illum fame cruciare a grotantes asserebant. Licet enim media incesserit uia, uideri tamen magis potest tenuiorem quam oporteret uictum imperans, quam aegrotantes implens, sicuti primo libro de uictu morborum acutorsi Galenus testati ir.Nec difficile fuerit ex his quae diximus,quas aduersarii in proprij dogmatis assertione afferunt diluere rationes .Licet Vimu exasse 3o enim a tenui uictu depfreant spiritus, calor dissoluatur . humiditas tenuis incem in subtilis c5sumathir, demumq; totum corpus exinata latur,no propte- moda. rea sequitur chi esse deterior c.Siquide maiori ex parte saeca mediaco procuratur, ut cuius propositu serὸ sit, ne morbu foueat, uires mimicre uel conteruare, non augere, nisi rarissime. Et quod asserunt. difficilius corrigi oblaesiones tenuem uictum qu m crassu ita sequentes,si litim esse & ratione & Hippocratis Galeniq; autoritate demonstrauimus. Non enim adeo uires hebetari sinet prudens m dictis , ut adhibito congruo uictu nequeant reparari, sicuti neque . athletarum more supra modum replebit. Vter uero citius ad mom o tem deueniet,an qui tenuit simo uictu, an qui plenissimo utetur licet dubium sit, uidetur tamen eum citius interiturum, qui assidue
atql indesinenter replebitur, eo qui nihil omnino assumet. Multi eniim ultra integrum quatriduli absq; omni cibo potui superuixerunt: nullus ne dieculam quidem, assidue cibos ingurgitans, superiit - .rit: quin potius ex crapula multi subito periere, cum tame nihil accipere tenuissimus extreme uictus a Galeno dicatur.Nullus uero sit, qui crastissimus proprie dici queat,etiamsi integrum bouem quis γ
97쪽
deuorauerit. Q ud isitur sibi uoluit, dicet quispiam, Hippocrates, tenuem uictu, eo qui sit paulo plenior, magis fallacem demonstrans, ilia illum potius quam in hunc inclinandum csse uolebat Non aliud
certe, quam nos monere, ne temere,& absque diligenti exaniane, temtem exacte uictum imperemus: ut quem l ciamus corpora, ad tolerados si qui forte committeretur errores, reddere ineptiora. Atq; tibi huc imperamus, diligentius caueremus, ne quis error uel ex nobis, uel aegroto, uel ex allidentibus, uel alias filio modo libet irreperet, seientes huiusmodi errata magis eos laedere qui tenuiter, quam qui crassiuscule aluntur Ne uero quispiam arbitraretur, quod detestandi atq; absendi tenuis uictus grati. a,praesentem scriptisset apho ritati, statim si ibdidit, Extremis qui de morbis, cxtremae curationes ad exactione optimae. Qu9d & Oribasius notauit. Subiecit quoq: &alios quinq;,qui hos sequuntur aphorismos,in quibus sigillati in domostrauit, quado tenuissinius,quado plenior,hoc est, minus tenuis uictus esset adhibendus.Neq; putandui eum minus nociturii, qui ubi tenuissimo uictu utendu sit, nonihil alimeti concesserit, q illii qui ubi alimen tu sit dandu,omnimoda excruciat inedia, sicuti supcrius Hippocratis & Galeni testimonio probatum est. Haec igitur sunt,nii Antoni, quae mihi circa huius aphori lilii expositione occurrere: quarum, ut dixi ab initio, te iudicem & censorem delegi, id probaturus, quod abs te probatum iri cognouissem. Vale.
EPIST. III. Hippo bio Rosicio. Quid intellia
EGISSI te in multis medicamentis Antherae nomedicis, nec adhuc scire quidnam significct: aliis luteum s illud quod medium florentium rosarum interiacet,l aliis rudentem ueluti si iactum, que ubi defloruere, in i suas, ina relinquunt,antheram nominatibus, quaeris
hac in re meam sententiam.Poteram certe petitioni huic tuae breui bus satisfacere, si dixissem, neutru esse anthera. apud idoneos enim autores, non simplicis medicamenti nomen esse, sed compositionii, quas ad oris praecipue ulcera antiqui reliquere: quarum Plinius vigesimo quarto, Celsus sexto, Dioscorides primo, Galenus quinto de compos . meditasecundu genera,Paulus & pleriq; autores an suis libris meminere. Sed dixisses puto, non te hoc qu rere, sed quare hi intellexerint, qui ad alia copone da medicamina ea ututur. No enim uidem rationi c6lintaneu, ut copositiones hasce in alias copositio es adhiberi uoluerint, presertim cui no certi cuiuspia medicamenti no ineanthera sit apud enumeratos autores, sed multis c6mune,quq ut
Rose Dyses cerato ori ibi et adhiberi.Vt igitur id melius assequare quod deside
si vi, tute est altius repetenda. Antiqui in rosa sex partes,non nomine DQvie . tantum,sed uiribus quoque & facultatibus differentes,cognouere: Ias a recentioribus fere neglectas,inutile fuerit recensere. R .m primo diuidunt in folia, flores, & capita: folia in ungues, id quod ereptis unguibus remanet.In fiore aliud seme,aliud capilluse
98쪽
in capite aliud cortex,aliud calyx ut Plinquerbis utar intelligitur. Vngitis, pars illa candida uocatur,qtiae capiti de proximo haeres,praecidia seplasiarius consueuit, rhodo meli, uel rhodo saccharum relis quo paraturis: unde rota tales exungulatae 1blent appellari. Flore luteum illud intelligunt, quod foliis circuquaq; ambitur, separatu in Rost capillum, id est, in tenuia quaedam fila, & in semen quod iub his fib LM.tis lanugine quadam opertum, cortice continetur.Caput autem solidum illud, quod folijs & floribus,ceu balis substernitur: cuius superio pars,ex qua flos&folia prodeui, proprie caput,reliquum calyaero nuncupatur. Differre autem haec non nomine tantum, sed & iitribus, Dioscoridis primum testimonio probatur, florem in gingiuarum fluctione insipersum, capita pota in alui profluuijs, &sangui . nis excreationibus, ita ad alios usus commendantis. Sed & Galetius libro septimo de simplici biis medicamentis, florem in adstrictoria ui, ait folijs praestare. Od etiam confirmauit Avicennalibro secundo, licet pro flore, semen, sicuti quoq; alijs in locis, scripserit. Septimo quoq; libro, qui de compositis medicinis secundum loca patientia inscribitur, Hiram medicum .ait idem Galenus , in ilia lana Andromachi compositione, rosarum folia in flores mu- ω, tine. Pliniussiorem scribit somnum facere, semen urinam ciere, dentium dolori, ni sacro,&stomacho mederi,& naribus subductum caput purgare,ungues epiphoris salubres. Ex his rosae partibus, re ipsa & ui, nedum nomine differentibus, flores antherae nomine recentiores significasse,ex hoc maxime uidentur, quod ea in morbis utuntur. lui adstrictoriam uim ualde desiderant, qua praecipue fores pollere, Galeni testimonio superius demonstrauimus.
a d & nomen ipsum manifestat, cum ab eo quod est ob id est, flos rosae, deductum uideatur, uoce tamen ut fieri uul go solct paulisper decurtata. Haec habui de anthera quae scribe-3o rcm, magis ut tibi morem gererem, quam humanae sali iti consultu rus. quando non magni periculi res est, utrum ex his quae petieras, pro anthera capiatur. Vale.
EPIST. IIII. ad I. F. Bestium, conrpen dium medicinae.
-FFL A G IT A S TI a me Besuti,ut quemadmodum Dialecticae, ita Medicinae tipum quendam, de
ueluti subfigurationem tibi conscriberem , unitie
J Q capita breuissime innuentem potius quam
explicantem. Feci quod iussisti, ut potui, non for ut uoluisses. Accipe, &lege, illud cogitans, Breuis en laboro, obscurus fio. Medicina est scietia, corporis humani sanitatem uel reficiens,uel eo seruans.Corpus humanum ex uariis partibus in strii metalibus c6stat, quae ex simplicibus componuntur. Simplices in alias simplici res resolutitur,nec cessat resolutio donec ad elemeta uentu sit.Haec sunt primae partes corporis,numero quatuor. ignis calidus & siacus:
99쪽
aer calidus & humidus aqua frigida & humida, terra frigida & sicca.
. Ex horii comixtione noue resultat teperatura . una teperata, quae p. tius intelligitur et sit, in qua nulla qualitatu clenaeiaraia aliam ut iacit. octo distuperatae.iimplices quatuor: calida tan tu, frigida tantia,humida tantu,& sicca tatu. Copositae rursus quatuor, clemctoria qualitatibus respo dctes. Iae etia in quatuor humoribus reperi utur,sanguine,pituita, bile ruta, S atra. Qui quide humores.&ab initio corpus humanum faciunt,& pὀst nutriunt. Cibiis enim a uentriculo in iuc- cun mutatus, in hos primo aiecore covertitur, & demia in inebris tertia recipit concoctionem, qua eis similis fit. Respondet elemetis
hoc pacto: Bilis ruta igni,atra terrae, sanguis aeri, aquae pituita.Ex his primo simplicia&similariam ebra copo nutur, id est, in quibus pars. eandem cu toto ration m subit, ueluti caro, os, neruus .Ex simplicibus csistituuntur ut diximus instrum etalia, caput,manus, peS, & id genus caetera. Ex quibus tria principalia ad indiuidui conseruation cnecessaria,cerebrum, iecur cor: in quorum singulo una ex principibus potestatibus residet. Quartu ad speciei perpetuitatem,testea.Cerebrum sedes est potestatis antinalis. Qus duplex est, motiua uidelicet & cognosces, per neritos in uniuersum corpus disseminatos dinfuse. Iecur per uim naturalem in eo c5sistentem, languinem,& alios humores gignit, quos per uenas uniuerso corpori aia alimentu prae
coraliaesens. standum ut diximus distribuit. Cor uitae fons,per uitalem spirituri a se genitum ,& per arterias tranfinis suin, singulis particulis uitam elargitur.Sut & quaedam membra quae principalia quidem no sunt, sed quia principalibus ministrant,etia ipla magni mometini t, uelia . ti uentriculus iecori, pulmones cordi, sipinalis medulla cerebro
Sanu itaque corpus erit,ctim suo quaeque mun re p. articula integre pollebit: aegrtim, dum conluetas explere functiones non ualebit.
Laeduntur hae ab aegritudine. Ea quippe nil aliud est,quam dispositio, ex qua operationes oblaediti itur. Ipsa enim operationum la fio symptoma dicitur,quod ita a morbo sicut morbus a causa, pendet. iniae quidem est duplex: praeincipiens scilicet, quae extrinsecus occurrit: & corporea, qtiae intrinsecus. Morbus triplex in genere est, scilicet, mala temperatura, quae primo laedit simplicia membra: mala compositio, qtiae instrunientalia: csitinuitatis solutio,quae est utrisque communis. Porro mala temperatura totuplex generuest, quotuplicem supra distemperantiam iste mostrauimus, quae praeterea S cu materia,& absq; ea esse potest.Inter malas temperaturas praecipua est calida & sicca, si in corde accensa ad totum corpus feratur. hanc febrem vocamus. Quae si in spiritibus primo accendatur, oephemera: si in humoribus, putrida: si in membris, hectica uocatur. Mala c6positio aut in qualitate, numero ue auctis aut diminutis, aut in positu ac χcietate,aut in formatione.id est superficie,uia,c6cauitate, figuraue c6sistit. Symptoma,quod ut diximus morbii seqtur.
ut hic causam, est triplex: opatio laesa,qualitas mutata, exies mutatur perquς ueluti notiora morbos cognoscim'. Pr ter natura has res.
100쪽
praeternaturales per divisimilia curare laboramus. Sunt prpter has tertiae quaeda res, quas non naturales dicimus,aer uideli celicibus & potus,lomnus & uissilia motus&quies, excretio & deletio: & serium cum his,animi affectus: per quae,si recte adhibeantur,& innitas coleruatur,& morbus pellitur,si minus,& morbi,& tandem mors sequitur. Morbus ergo cum sit res praeter natura, tollendus per contrariuest. Qu9d uenari recte non ualemus, nisi& morbii ipsum bene agnouerantiis,& ea ipsa quae afferenda sunt cotraria. Morbus signis agnoscitur: haeci unt, prognostica, quae propria futuroru : dignostica,quaero praeientium: memoratiua, quae praeteritorsi. Contrariu uero, morbi quidem intemperatura, si ipsa materia uacat, est medici na, quq tantudebet ad contraria qualitatem vergere, quantu mala ipsa temperatura a naturali habitu recessit. At si temperatura materia fouetur, hanc euacuare oportet.Est autem uacuatio, alia sensibilis, quς uel per propria stiperfluorum excretoria fit, uel per cutem: & aut a natura, aut a medico.alia caeca, ad quam multu confert inedia. Morbus malae co- positionis per suum qlioq; contrarium amouetur,figuram uidelicet congruam, iii perficiemq: debitam inducendo, uias ct meatus relerado, luperfluam quantitatem uel numerum abluci edo, minuta augenio do,&demum suum cuiq; contrarium adbibendo:sicuti & soluta continuitas per unione curatur, ita ut nihil aliud sit medicina, nisi quod bonus senex nobis definiuit,adiectio,&ablatio. Vale.
EPI ST. V. . da icum atra bile agitatum.
' E s CI O quq res t. atu mihi afferre molestie potuisset,
quantum attulerunt tuae literae.Ex his enim ea intellexi, quq ut minime uoleba, ita minime putassem, que nisi tumet scriberes, nulli unqua hominu credere. Ea
- no repeto, quado meminisse animus horret,nedu re-M erre. Urget me hoc praecipue inter caeter quod te, que ueluti scopulsi solidis siniti, aduersus omnes saeuientis fortunae ictus semper immobilcm cognoui, ita uideo animo consternatu, ut tui penitus oblitus uideare,o: quasi temetipsum deleruisse. Quod nisi obstares, facile bona ualetudine te recuperare posse confidere.Non enim sum tibi medicamina a littoribus Indicis perquirenda, uel Aesculapius ab , Inferis reuocadus,sui te liberet: intra te ipsum habes antidota, & nenio tibi melior, quam tumet tibijpsi, esse medicus potest./braritu- Aer ani , dine coepit hic morbus,5 per huc creuit aegritudo ,rursusq; uici uim ex hac morbus coalescit, quasit reciprocus quidam circuitus fit qui re dicitur. 4o nisi clauo figatur aut retudatur,perpetuo agitatu mente simul & corpus perturbabit. Affigere hunc clauia, in tua positu est manu: neq; aliud amplius q ut uelis, exigitur. Suboluit quide S hoc tibi prius, recteq: quid opus esset coniecisti. Sed ubina figedus esset clauus,praesensiti perturbatione, nsi bene iudicasti. Amor quippe solus est, qui
impetus hosce remorari, perturbationes fienare, agitatus mentis &fiuctus sedare potest. sed no crat in re fluxa, uana, tumultuaria,lubri
ea pone duri& quet mente aeque & corpus laxaret simul &cmolliret: