장음표시 사용
41쪽
De ordine bestigesti in Valachio,
mines vulgata clausi magna adhuc viis multitudine hosti suppetente tenebamur. Denique quo pla necessitas ducebat, Virtute&audacia exitum quaerere nosq; omnes victo toties hosti eripere Duces decernunt. Ignoctu an in testu faciendum foret cosultant Nox potior visa elf,cum Turcas pro seipsis incautos neglectis vigilijs, securitate somnoq; solutos procumbere a tras, fugis nuntiatum esset Itaq; secunda ferme exacta vi gilia', datur militibus signum : centuriones eos quid fieri placeret docent 'grediuntur omnes summa alacritate munitionibus, consiliunt occulti ad cattraho stium iam prouisa, parata, instructaque omnia eranticum ad signum tantu in rem aggrediendi attentum mi litem, repente imber ingentibus procellis fusus,prope'que iam diem continuus in castra redegit. Atque nis omnibus altero die per transfugasosmanus auditis cognitisque 4deo pertimuit , ut non modo voluntate Vi' istoriae, Verum etiam spem salutis nuntio illo debilitatus atq; timore abiectus proiecerit. Cur trepidaret, cum teneretur, cum viam aliquam sugae circumspice .ret, num incidit quod adhuc ipsum tenuit. Adventa. bat cum novis copijs Caracas-Bassa, tunc in ore ei, monibusque illorum erax audax, Caesariq; propter audaciami similem furorem carus. Quo die igitur is castr tetigit, eumq; aspexit tiar, tantam animo spe
concepit, iterumque in veterem amentiam exarsit, ut
statim eum ire, totisq; viribus fortunam tentare iube iret Basia contemplatis nostrorum castris, tametsi vi
42쪽
U tu tunc ante progiga praecesseZ in L.
dcret,quantum dissicultatis periculiq; in oppuo nandis contraheretur, fortunam tamen suam desiderari quana fidem maluit. Ille vero summa iam spe victoria fatu ratus solitum edendi morem integrumq; prandiu distulit, nec nisi victorem se barbaro more atq; in castris nostrorum carnaturum vovit. Igitur Caracas eductis omnibus copijs, vallum armatis ambit, ubi quis'; curaret disponit. In latus autem Ualeris Palatini Cul mensiis, qua parte tenui porrigebatur planities in adueris sylva militem abscondit talium praesultare castris eumque ubi nostri institissent oblique cedere iubet, ut ipse cum prioribus ex insidi serupens clauderet nostris a tergo reditum. Postquam lihoinni parata dispositaq; erant, da tur cohortibiis sis:num cornuaque Naubae co- cmuere, clamor ingens exoritur, pugnatur uti inq; extremis viribus, nec usquam in toto p lio atrocioribus animis. Rcferunt ex praecepto illa parte hostes pedem: nostra ignari doli instant iste cum id vidit,detecta facie strictoq; ferro suis pra currit, sed in volantia ex ad uerso tela temere illatus globo statim tano itur, patefactoque per frontem lethali vulnere concidit Sensiti traqua acies casum viri, momentoq; temporis tosti um turbatus ordo,&nostri velut tum signo dato coorti ingente cladem edidere Enimuero tunc taesar ultima iam spe conatu clue depultus obstirpes actus, perterri tu nostra fortitudine, consilia sua damnare, temerita tem execrari, circumspicere finem, cupere iam aliqua LOAelte euolare aut condicione pacista Ita eum non
43쪽
De ordine belliges, in Valuch a ' ,
modo furor ille&immanitas qua semper valuit, sed etiam propter vim periculi praesentis ac manifesti audacia qua superabat omnes partinatiaq; defecit. Itaque Radulio Moldauiae Principi negotium dat, eique mandat, uti omni modo pacem nobis persuadeat ca des, incendia, aliaq, a Tartaris nobis tunc illata damna ob oculos ponat, simulque spem in sua aequitate, cle- . mentia quam maximai, Ducib*s faciat. Quae omnia: in huc modum comp-ta, scriptis Ungarice literis per Veuellium, qui sibi iam antea procurationem rerum nobiscum agendarum oepoposcerat nobis redduntun Λc mihi quidem Quirstes,cum pridem manifestatas, cia hostis victi atque timore perculsi videbantur,sollicitatio Cosacorum, iterae, artes,doli, tum vero' an, festiora ista visa sunt,dolor, oculi, vultus, taciturnitas, sic enim ex prompto illo Malacri factus erat tristis dodemissus, sic a caelo hoc rein se ''Mex dolore mutus iaciturnus, ut illum vi esse ac pM m,
non modo ali coiectare inuidicare videretur. Acceptis lectisquet tim onsultatum fuit de sum
ma rerum quid heri placeret. Dictae sunt a principibus viris acerrim*mtirtissimae sententiae, quas denique cum tristio inbiam ess pestilentia reiiceret ad pace transitum . Et quia haec antiquis conditionibus stetit, qui 'men tunc adiectium Turcis fuerit exponanu inlim ut pons ipsorum documentum victoriar,traiiciendoque nostro exercitui relinqueretur deinde ut mores castris decederent. Quae utraque paulum di- stentata
44쪽
sq, tunc sante prodigia praecesserant.
sceptata concessa ad extremum fitere. Ergo statim magno strepitu tumultu castris egressi, nullo certo or- cine, neque imperio, cum sibi quisque primum itineris locum peteret, domum peruenire properaret, fecerunt&consimilis fugae profectio Videretur. Atq; hic summa prudentia usus est Lubomii scius noster Quirites, ut cum tantam vim ac multitudine hostium, tamq; cito insolentissimos eorum spiritus retudisset, quodvibellu atrocius postea rediturii pace absoluerit, iacesectatus eorum sanguine incruentam patriae retulerit. Nam illud quod faciendtim sortasse quisquam putasset,sine ipso factum atq; trafacium est. Etenim Osmanus quanquam laceratus ac prope exutus exercitu , neque occulte surripi, neque impune eripi potuit, tamen securitati patriae donatus, ludibrio potius suorum quatriumpho nostro seruatus est, Vt tandem non ereptus ex eius manibus, sed datus alion m feritatiis vindictae fuisse videatur. Nunc quoniam Quirites, huius acerrimi periculosissimiqi belli horrendum ducem victum confectumq; videtis, existimare debetis, omnes Turcarum copias, omnem vim ac furorem eorum una cum ipso concidisse. Quem quidem cum a patria Vestra repulistis,hoc tenet Quirites inter reliquoru ocia, inter somnos libidines neminem iam tantum posse in vestram perniciem ardcre. Ille erat timcndilsinus ex omnibus,& tam diu dum viveret omnia norat, Omnium aditus tenebat, tentare, instare, tractare, artermercede, dolo amabat,sciebat crat ei animus imma niS,
45쪽
nis, obstinatio par,a libidine vero eum neq; consilium
ullum,neq; periculum retinebat. Neq; vero cum ali quid mandauerat,confectu putabat ipse obire, occurarere, laborare, Vigilare, frigus, sitim, famem ferre o. Iebat, poterat. Hunc hostem tam acrem, tam paratu,
tam audacem, tam callidum, tam in libidine vigilante, nam in proposito diligentem, nisi furori suoru insuperastitem tradidissemus dicam id quod sentio Quirites nondum illam molem bellia ceruicibus nostris depu- Iilliemus non ille Constantinopolim uisset, non illic tantulum haesisset, neque illam eundi in Arabiam abii.
Ciendorum conatuum simulatione susceptam viam de nuntiauisset, neque commisisset unquam ut literis,le gationibus, inducias, pacem, faedera, aut si quid hisa' mitius est renouassent legati sui quae nunc illo sublato sic gesta sunt,ut his quae memoraui, pro ipsius furore Scin lania abunde nobis iam a Turcis litatum esse videatur. Quod si ille ad hanc diem vivus remansisset, qua quam quoad vixit Onanibus eius consiliis obuiam uiamus, atque obstitimus, tamen ut leuissime dicam, di-naicandum nobis adhuc cum illo fuisset,neque nos unquam dum ille viveret, RQ publicam tanta pace , tanto ocio, tanto silentio a Turcis quietam habuitsemus. Ouanquam haec omnia Quirites ita sunt administrata, ut Deo uin immortalium nutu atque consilio, S gesta praedicta esse videantur. Idque cum coniectura co- sequi posumus, quod vix videtur humani consilij tan tarunt rerum administratio fuisse, tum vero ita praeseruies
46쪽
quae tunc sanie prodigia praecesserant.
tes his temporibus opem auxilium nobis ititerunt,ut eos pene oculis videre possemuS. Nam ut illa omitta, erupisse multis locis inluetis nouo fontes, aquarumq; scaturigines, Ut terrae motus,et ansisse de suis locis N sibi sedisse ingentes cliuos, caeteraque quae tam multa
post primi exercitus cladem acciderant,ut ista quae ap propinquabit,canere Dij immortales viderentur. Hoc certe quod dictitrus sium neq; praetermittendum , neq; telinquendum est Nam profecto memoria tenetis Qvj rites, Hotheuicio Iubomirscio cum Turcisio figentibus, quae tunc damna prodigiaq; nos afflixere terruereque Strage villarum pecorumque super ripas effusi fluuij, plana,editavi secura quoque eiusmodi casuum saepius saeuiusque repetito malo mandauerunt:
casum obscuris noctibus plurima luce refulsit, videri. que visa siti blime ferri per aerem aquila,ardentes facta, Concurrentes columnae. Quo quidem tempore,cedes, incendia, totius regni interitum occasum appropinquare omnes timuimus, nisi dij immortales omni Tatione placati suo numine prope fata ipsa flexissent.
Itaque statim iam nihil spei aut auxilij, videremus ad Deum vota conuersi fuimus, neque res vlla ouae ad placandum Deum pertineret ab Episcopo nostro populo praetermissael . Hic quis potest esse Quiritestam euersus a vero, tam praecepS, tam mente captus,
qui neget haec omnia quae videmus, atque hoc praecipue regnurn Deorum immortalium nutu atque pote
itate ex hostitati manibus ereptum seruatum esse Θ
47쪽
De ordine besii enim Valac, i,
Haec enim omnia, illa ipsa nocte qua circumittebatura nostris Ducibus Turcarum castris exercitus, I quibus etiam temne itate repulsus suit conspecta,visa, rara quem omnibus fuerunt. Illud vero nonne ita praesens est, ut nutu Dei Opt: Max factum esse videatur quod cum supremis appropinquaret,animamq; ageret Hot heuicius, atq; imperium deponeret , caelo tunc sudo desereno, armatus Vir medio meridie diu in aere compa ruit quo quidem viso,prospera omnia salutem victoriam animis nostris concipere caepimus. Quo qui dem maiore nunc orbi documento fuimus,bellantibus cum Deo omnia prospera contingere, experti tantum
hostem, quo alij obruI fuerunt,non modo sine clade nostra,sed ne cum periculo quidem ullo. Cui os restit illic dicamus, nimium nobis sumamus mon sumus ferendi Ille ille prosobis Deus noster restitit, ille coronam, ille haec templa, ille vi bes, ille regnum, ille nos
omnes salvos esse voluit Deo nos duce salutem victoriamq; retulimus, atq; ad tantam gloriam peruenimus. Nam illa obstinatio Osmani, illi eius conatus, doli, 1llae artes, ille sitiens sanguinis animus, tot annorum apparatus, tot undique contracti populi labefactariae frano i tam cito nunquam profecto potuissent a nobis, nisi tanta audaciae consilium a Deo suisset ereptum. Quid vero, ut iuuenis amens promptus ferocibus, stimulatus a Bernauio alacho acceptisque ab eo docem Maliquot nostrorum captiuis, ut relicta castroruoppugnatione in terram statim hostile signa inferret, ut o spem
48쪽
es Metisce ante prodiga praecesserant.
spem factam consilium desereret; id nonne diuinitus factum esse putatis pnaesertim cum a nemine quicquam auxilii, domi arcendo malo, nihil adhuc propium prouisumque haberemus. Quamobrem Qujrites, quoniam nihil vobis salute patriae vestraq; potest esse iucundius celebratote hunc diem cum coniugibus& liberis vestris nam multi saepe honores diis immortalibus iusti habiti sunt ac debiti, sed profecto iustiores
nunquam. Erepti enim ex crudelissimo ac miserrimo interitu, erepti sine Cede, sine sanguine, prope vidi, cam sine exercitu sine dimicatione Deo ducet autore vicistis. Etenim recordamini Quirites , vestricti Tur eis certamina , neque solum ea quae audistis, sed Mea quae vosmet ipsi meministis&vidistis. Hausit iam pius vestrum anguinem immitis Ualachia , multique illic fortes viri, partim capti sunt, partim interempti. omnis ille locus aceruis ciuium vestrorum ducum sanguine redundauit cessit postremum eidem fortunqZolheuius tum vero clarissimis viris interfectis,lumina regni extincta sunt. Abreptus estvi antea eiusdem fortuna vi ad Mochalgium Ludovicus Rex Vngariae, ne dici quidem opus est, quanto dolore calamitate
suae Reipub Neque deinde Vladisiaus Rex noster si
milem sortem vitare potuit cui sicut antea secuda fortuna rebus supra vota fluentibus plurimas de Turcis Victorias attulerat, ita postea aduersa, destruens quae cumulauerat ad arnam omnem eidem victoriarum
gloriam ipsamque vitam abstulit. Atq; illa certami Fci na
49쪽
De Ordine belli gesti j Valachia,
na erant huiusmodi Quirites, quae non ad delendam I cmpub pertinebant non Turca nullum tunc esse
hoc regnum, sed id quod esset sibi csse securum, neque ipsi his in partibus florere, sed a se vim nonullorum in
se consiurgentium repellere Voluerunt. Atq; ista tameomnia eiusmodi fuerunt , ut non uniuersia opum 'Opulorum vi, sed plerunque Tartarorum clanissarioru , pera transacta fuerint. In hoc autem uno post hominum memoriam maximo crudelissimoq; bello quale bellum nulla unquam barbaria cuiquam genti intulit, hec lex fuit ab Osimano constituta, ut nulla felix arbor. nihil frugiferum, nihil viuum, nec nisi nudum Mariduiolum relinqueretur, tamen ab hisce omnibus malis seruati sumus, cum hostes nostri tantum ciuium superfuturum puta Teiit, quantum infinitae caedi elapsium
vilisset, tantum autem urbium quantum flamma obire non potuisset,s urbes Sc regnum mos omnes salui Scincolumes remansimus iatue cum ita sint Quirites,
nullum ego trophaeum Victoriae,nullum rerum a vobis gestanim monimentum, nullum triumphi insigne ut alicubi habeatis postulo, praeterqua huius diei memoriam sempiternam. In animis ego vestra Somnes triu-phos vestros, omnia insignia, omnia monimenta conindi&collocari cupio. Nihil mutum, nihil tacitu, nihil denique huiusmodi quod inuidiam alicuius prouocare posis it tantis rebus par esse poterit. Uictoria huic vestrae ut gloria infinitar, ita nonnis animo,qui immensus c i, rebus a vobis gestis quae aeternae esse debent, nonisi Remoria,
50쪽
ρ, quae tuη re ante prodigia recesserat.
memoria, quae mortem omnem & obliuionem vincit,
responderi poterit. Eandemque diem intelligo,quam spero aeternam fore, Mad salutem regni, ad memoriam Principis nostri propagandam .eodemq; tempore in hac Repub fatalem nobis iuuenem datum esse, qui non solum hostem funusis tenebras huic regno assere tem a ceruicibus nostris repelleret, sed etiam omnes victorias laudesque alterius Uladicta recuperaret, quem tunc demum hostis a Uarna in se iterum suscitatum sensit, cum in mucronem eius incidit Sed quoniam huius belli quod gessimus , non ea est fortunavi conditio ac illorum quae huiusmodi odiis committuntur, quod nos hostem victum ac perditum emisimus, alij hostes aut interfectos aut oppressis relinquunt, nostrum est Quirites, si nobis nostra haec moderatio apud hostes prodeue nolit, ne tamen obesse possit prouidere. Quanquam quid iam nobis ab his hostibus noceri possit , non video. Magnum est enim nobis
ex alto praesidium comparatum , magna fortuna Christianorum, magnum & terribile nomen nostrum magna vis conscientiae, quam ubi hostes respexerint, eadem mala,eadem fata timebunt. Est etiam is in nobis animus Quirites, ut non modo illorum audaciae cede re, sed prius mortem oppetere , quam maiorum no strorum gloriam contaminatam esse velimus. Atque
id cum ex aliis tum ex eo intelligi potest, quod cuni pridem ipsi ad commune aliarum gentium exemplum