Elementa metaphysicae mathematicum in morem adornatorum ab Antonio Genuensi ..

21쪽

tam , plurimum juvat in vita pacate transgenda cognitio supremae Dei naturae, providentiae, beneficenti e , bonitatis, iustitiae, potuntiae, &c, Haec enim cognitio & in adversis spem in nobis ingenerat melioris vitae , atque lacres efficit & in prosperi sanctum quem' dam timorem nobis ipci it quo a nimio praesentis vitae amore abstrahamur. Contra , qui Deum ignorant, aut contemplari. negligunt, & in adversis miseri imi sunt quippe qui nullum vident portum , ad quem confugiant: & in prosperis perditissimi, atque item miserrimi; quandoquidem in iis bonis totam suam felicitatem collocant, a quibus habere nequeunt Q, ΙΙ. Sed sunt sortasse, qui totam hanc disciplinam

inutilem & falsam reputent, clamentque imponi populo a Theologis . Quum enim constet , inquiunt , inter omnes, qui de Deo philosophantur, ignotam nobis Dei esse naturam . recenseaturque inter Dei proprietates praecipuas incomprehensebilitas, verbosa quidem eis e pote rit Theologia, vem non poterit, nec proinde utilis. AC quod natura Dei sit incomprehensibilis mentibuς humanis, inde patet, quod sit illa infinita; mentes vero humanae brevissimae, ut inde de Deo cogitare incipiant homines , ubi nihil in natum certi & explorati amplius vident. Accedit quod veteres Theologi aperte eam incompreheni sibilitatem praedicant. Quum Plato dixisset, Deum inυeni- νε dissicile, evulgare imposibile, Gregorius Namiam orat.3 ita corrigit . ut pro eo, quod plato invenire ait esse disscire, . niuito impossibile esse dicit iuυenire, quam eloqui . Plura sunt similia Patrum dicta, quorum quaedam protulit

Petavius to. I, Drem, Theola lib. m. cap, i. B. Thom. eumque Schola omnis secuta tradunt, Deum non pota

se intelligi, nisi via remotionis , idest removendo ab ea na-.tura quicquid nersectissimum non sit, Huic argumento ddunt, totam Theologiam sontentio fam esse , disco

dias

a) Perelegantissime totam hanc rem explicuit ac demons ravis Eminentis mus Almiacus in lib. a. Anti lucretis .

22쪽

PARS TERTIA. 3dias atroces progignere , quae non sine dolore in tota historia Ecclesiastica leguntur : occupari praeterea in quae hilonibus magna ex parte aut Otiosis, aut inutilibus aut eius generis, quae nullo modo mente humana finiri queant; plerisque etiam , quae non leves scrupulos injiciunt. Ex quibus conficere sibi videntur, non modo inutilem ede Theologiam, veru metiam noxiam. III. Ei argumentationi binis verbis responderi potest . Dei existentiam , & qualdam ejus proprietates , eas praecipue , quae vitae nottrae intersunt , idest primam universi causam aeternam , sapientissimam , potentissimam , optimam, manifestis naturae argumentis

intelligi, ii negare pol sunt, qui prorsus bardi sunt, &stupidi. Et quamquam perfectam, & adaequatam Dei

notionem mortalium nemo complecti animo potest , aut perfecte Divinam naturam explicare , quod veterum

illa icita docent, quibus Deus incomprehensibilis itatuitur; id tamen nihil officit veritati, & utilitati hujus disciplinae . Quemadmodum non inde confeceris scientias physicas falsas esse & inutiles , quod persectam corporum notionem, eorumque, quae in corpore in funi, non habemus. uinimmo nulla serine apud

homines huiusmodi discipima eii , cujus objectum illi

ad aequale nolcant , aut profiteantur et nec propterea

omnes inutiles, δc verbosas potius, quam veras dicemus, nisi perridiculi else velimus. Nam quod S. Gregorius Nanzianrenus , aliique Patres pronunciant, id dicunt de perfecta comprehensione divinae Naturae , laquidem ut retunderent superbiam, & temeritatem cum primis Graecorum Philolophorum, tum etiam Gnosticorum quorumdam , quales erant Anomaei , quos id circo S. Chysostomus copiose redarguit in Homeliis ad versus A nomaeos. Quandoquidem ergo constat de primo huiuq disciplinae objecto, stolidi sint oportet , qui ea scientia Populis imponi clamant . Quod addunt ,

discordias hanc scientiam atroces alere , & in nugis plerumque, aut periculosis quaestionibus serendis occupari Theologos ; id non disciplinae vitium est, sed Pro- Λ a seis

23쪽

4 ELEMENTOR. METAPH. fessorum . Itaque non masis eam ob rem accusare The logiam possis, quam Medicinam, aut Oratoriam, quod plerumque occidant Medici; Oratores vero seditiones aut excitent, aut alant. Sed hujusmodi argumenta pro-ttita jam in Scholis evasere & puerilia. ΙU. Est autem Theosophia stientia Dei divinarumque rerum , atque earum omnium quae ad Deum quoquo modo pertinent. Solet apud Theologos nostros diavidi in Naturalem, & Revelatam. Prior ex Naturae ideis, posterior ex ideis revelatis, de Deo divinisque Tebus ratiocinatur. Ac quamquam jamdudum priorem Netaphysici, posteriorem Theologi sibi adrogaverunt, ut provincias inter se partitos dicere postas; tamen utrumque hoc Theologiae genus coniungendum est ei, qui omnibus numeris absolutus Theologus esse cupit, ut scilicet idem & quae ratio patefacit, & quae docet' revelatio in promptu habeat, & in numerato . Aug sinus certe utrumque sequi se .litum scribite ego, inquit , ita sum affetus, νς quid fit verum , non credendo solum , sed etiam intelligendo apprehendere impatienter dejiderem sa) . Idem prorsus praeseribit Theologo S. Thomas in I. contra Gentes libro. Ueteribus serrae omnibus Christianae Religionis Theologis certa eadem erat & fixa' sententia , Rationem humanam λογον esse, & participationem aet mae Dei rationis,& radium intellectus Dei, scribunt saepe Iustinus Martyr, Origenes, Clemens Alexandrinus, Lactantius, Augustinus, aliique. Origenes in primo contra Celsum do. cet bis a Deo leges hominibus promulgatas, primum via rationis, deinde via Prophetiae, atque id , ait, significare Scripturam . dum narrat, bis a Deo in Sinai

lcriptas. Ad paulo post ait mirum non esse, si &Graeci quidam philosophi Dei unitatem , & prima verae moralis philosophiae capita perviderint, quum eorum omnium lamina in cordibus hominum sint inseripta sis Lib. III. contra Academicos cap. 2O.

24쪽

PAus T .ERTI A. Ima, indeque fieri ut omnibus possint esse communia. S. Gregorius NanZianzenus orat. a. de Theologia postquam accurate & docte ex ipsis rebus factis Dei pro-υidentiam ostendisset, ad hunc, pergit, modum ratio HL . divinitus omuibus insita, o prima in pesctoribus nos, is condita lex, cunctisque mortalibus innexa , nos ab iis rebus, quae oculis cernuntur, ad Deum lubvexit. Idemorat. 23. quae est in laudem Heronis philosophi Alexandrini, aperte , ut ille solet, scribit, oportere hominem aut Philosophum esse , Philosophiam laudare , ne ι

tae socor, ae damnetur, rationis particeps creatus es . Additque illud, excolendam rationem, quia per ratio.

Verbum imus inae λογον σπιυδοντες.

Auctor.perantiquus commentariis in Esaiam cap. 8. inter opera S. Basilii tom. 1. sunt autem, inquit, modi duo, quibus. possumus adduci ut cogno camus Deum , -- fcipiamu que curam noseri ipsorum ἰ si aut cogitation bus naturalibus per visibilia adscendamus ad Conditorem, aut per legis nobis traditae dostrinam. Mitto alios .

Quod quum alias utilissimum semper fuit tum nostro praesertim saeculo necessarium, in quo Deistae abusurationis naturalis divinitus traditae doctrinae imperitissime simul & impudentissime insultant. Quibus enim armis Theologus profanum hoc hominum genus adorietur, si sit in ea re, qua illi abutuntur, minus i structus Perridiculus enim est Matheseos ignarus, qui

Mathematicos confutare velit; quo exemplo utitur alicubi Hieronymus .

U. Sed illud hoc in loco animadvertendum est, esse non leve inter revelatam , & naturalem Theol giam discrimen . Angustior & impersectior est illa rhaec amplior & perfectior. Scilicet lumen naturae

exiguum est, & magna ex parte humanae naturae tenebris obsitum: lumen vero revelatum & longius latiusque patet, & purius est, atque sincerius . Hinc Apostolus ad Corinth. scribit: loquimur sapientiam Dei in mysterio , quam prae iυit Deus aute saecula ad gloriam noram, quam nemo Principum hujus saeculi aenovit.

A et Epist.

25쪽

δε ELEMTNTOR. METAPH. bEpist. I. cap. II. 3. Nam quamquam in 'Epistola ad Romanos fatetur, ope rationis naturalis Philosophos Deum agnovisse ;- non aliud certe antelligit, nisi existentiam & primas quasdam ac praecipuas proprietates supremae alicujus Universi causae intelligentissimae &potentissimae. Itaque addit illos in cogitationisus juis evanuisse, nec remisse ut Detim, quod nempe & in plerisque dubii suerint & confusi, & notionem illam Divinitatis ac quae notionem illam spectant, vel erroribus foedaverint, vel aliis factarum rerum notionibus corruperint . Quam rem par est ut perpendant , qui rationem naturalem, in Adae potissmum . filiis, stulte supra revelationem extollunt. Quod quid est aliud , nisi humanam rationem supremae Dei rationi & scientiae praeserre Hoc ipsum vero nihil aliud est, quam dum

rationem tuearis humanam . contra ' Omnem rationem

a Cognitionem Dei Hiana umque rerum , quam Natura nobis suppeditat, imperfestam esse, mancam , confusam, inde demonserat S. Thomas in contra Gentes cap. 3. , quod nihil es omnino, quod Deo ct creaturis univoce conveniat: itaque alter ex alteris nulla analogia sed vix eo ediura aliqua intelligit potes. Ac vero analogia locum habere nequit vis in iis rebus quae ad idem genus pertiament , es enim a ligia proportionis cujusdam argumcntum . Consat atitem sub ntillo commtini Renere naturam Dei infinitam ac res oentas contineri, i ' quod Scholae acutiores Theoti i intellexere. Da fit ut Delim velut causam Univers emcientem intelligamus omnes O facillime,

non item ut causam exemplarem. Oua ex re consequitur, ejus ideas ac voluntates nos vix aliqua ex parte artrigere

ex nosri nives contemplatione ς ac propterea in his rebus Dei ipsus pervestigare debere revelationem . D flat uo S. Hilarii illud, non rellinis est hcminum eloquiis de Dei rebus alius praeterquam Dei sermo: . Crenia re-

-liqua & arcta , & conclusa, impedita sunt, &.λ-scura lib. vII. de Trinitate n. 38.

26쪽

PAns TERTIA. 7H. Atque haec talia sunt ut Ethnici ipsi Lilientes cognoverint, quae Deum spectant aut a Deo ipso, aut ab iis, qui a Deo sunt orti disci debere , que madmodum loquitur Plato in Timeo, quem locum magnifice laudant vetusti ferme omnes Christianae rein ligionis Apologistae , in primis origenes , & Clemens Alexandrinus. Praeclarum illud Euripidis in Helena P. II 6q.: Neque compertum habeo , quid certum sit in rebus humanis e Deorum υerba vera esse reperi. philosophi ipsi Gentiles humanae mentis brevitatem & rationis imbecillitatem ad unum omnes agnoverunt quorum loca congessit Huetius , seu quisquis sit sa), in opusculo Gallice edito de imbecillitate mentis ha.

manae

UIL Sed inde praeterea Theologiae naturalis imperfectio dignoscitur, quod nemo Philosophorum fuerit, qui dum solam naturae rationem sectaretur , non ali qua turbaverit circa naturam Dei, & Spirituum, circa originem Mundi & Providentiam, circa ossicia erga Deum, & homines. Materiam omnes Graeci Philolophi, ne divino quidem Platone excepto, Deo coaevam potuere: omnem Providentiam, fortassis, etiam divinitatem omnem , tum. omnia sura naturae sullulerune

Democritici . & Epicurei r Pantheismum docuerunt Pythagorici, & Eleatentes: Fato Deum subiecere Stotici : Aristoteles ti Fatum Spinc isticum docuit in physicis, & in animorum natura nutavit. Itaque non sine rati ne veteres Ecclesiae Patreς in primis Epiphanius haeresi 67. quaeruntur j bonam partem haereseon ex philosophia. seu potius philosophiae abusu natam. Gregorius Nangi ai Zenus orat.2 L lamentatur, Pyrrhoms insantias, Chrysippi Dialogi mos , Aristotelis stravum artificium facundiae Plu tonis praestigias male in nostram Ecclesiam n reps se, Λ Φ tamin a) Adjudi est eum librum metis. Antonius Murato ritis in eo libello, quo metiani libri doctrinam refellis. Sed vereor ut perisclerit omni S. -

27쪽

s Exx Mo Ton. METAPH. eamquam AEnpria quaedam flagella. Tertullianus Phi- olophos appellat Patriarchias Haereticorum, quod & reptit inde Hieron mus. Legi meretur elegantissimus do hemit, libellus de turbata per juniores Platonicos Ecclesia, qui a. to. system. inteli. . Cud-rthi adjectus est. VIII. Neque hoc de vetustis tantum dictum volo, sed de ipsis quoque recentioruna Philosophorum sectis. Profecto nimia admiratio Cartefianismi non leves produxit in christiana Republica errores: inde enim natus est Behkerrianismus , &, Minoetismus , quod' adnotatum saepe est a viris doctis. Ex renovato Epicureismo phy- .seo emersit Hob sianismus. Ex Chymistarum secta Fanatismus. Ex Newtoniana Panthei imum confirma re quidam adnisi sunt . 'Quod dico non ut Theologus haec ignoret, quae ei hoc praesertim, ut dixi, tempore, Iuni necessaria, sed ut ne in cuiusquam verba uret, neve a ratione ultra quam par est se abripi sinat. Philosophiae inquit eleganter Clemens Alexandrinus M J ut nucis non omnia comedenda,' IX. Illud etiam accedit maximum discrimen, quod

Theologia naturalis nec omni ex parte integram moralem nos docet, nec demonstrat ' vera media, quibus eum Deo, a quo primi hominis peccato humanum g nus descivit, reconciliemur, ut vitam aeternam ha re possimus. Hinc Apost. ad Corinth. I. cap. I. I9.

scribit : scriptum es, perdam sapientiam sapientum , σprudentiam prudentum reprobabo . Idem Apost. in epist. ad Roman. disceptans cum Hebraeis aperte docet, sine fide in Christum, & sine doctrina christiana neminem salutem habere posse ex solis operibus legis: tantum abest, ut ex sola naturali Religione habere queat. Petrus item Apostolus solemniter illud edicit: Non esse aliud nomen sub coelo hominibAs datum , in quo oporteat

nos salvos feri, praeter Jesum Corisium . Et vero si principia

28쪽

PAns TERTIA. 'cipia Philosophiae moralis vel praeclarissimorum Graeciae Philosophorum attente examinaverimus, manca illa in pluribus, & in pluribus absurda reperiemus, quod

alibi oliendemuS.

X. Egregie & saepe hac de re disputant Patres. Unius Lactantii verba ponemus, quae sunt eleganti iasma . Dos rinam Dei inquit yequimur, qui scire 1orus potest, oe revelare secreta, cujus dosti nae Philosophi e

pertes exijtimaverunt naturam rerum conjestara posse comprehcndi , quod nequaquam feri potegi, quia Mens hominis tenebroso corporis domicilio circumsepta , longe a Dei per- festione submota est . Unde nobis aliquo lumine opus es ad depellendas tenebras , quibus offuo egi hominis

cogItatio . . . . . . . Lumen autem meratis humanae Deus

eji, quem qui cognoverit , ct in pestus admiserit , illuminato corde, serium Ueritatis agnos et: remoto autem Deo

coelestique dotὶrinet, omnia erroribus plena sunt. Haec Lactantius. Legi potest, & Clemens Alexandrinus exhortatione ad Gentes, &'quae super eadem re prae clare commentatur Huetius in lib. i. Alnetan : Quid a quod ipse Benedictus Spinoeta teterrimum recentiorum Dei starum caput in. Tract. Theol. Polit. cap. 16. ingenue scripsit, Viam ad salutem nobis a reυelatione tantum, non etiam a Philosophia demonserari i nempe tantae est vis veritatis , ut refractarios quandoque , & contuma ces ipsos ad ingenuam confessionem adigat . Quam ob rerin delirant Dei stae, qui nos ad solam, Theolosiam

naturalem revocare conantur ; qui si attenderent animo,

Nullo negotio intelligerent, ex infinitis, ut dixi, philosophorum discordiis, quam imperfecta illa sit, &, nisi

regatur divina revelatione, turbulenta. XI. Ceterum non ita haec dicta velim , quasi aut futurus Theologus omnem prius rationem excutere debeat , nullusque naturalis rationis sit in Theologia usus; aut nihil omnino de Deo rebusque divinis philosophia nos docere posmit . Alioquin' & stupidi tantum ac crudi homines Theologi summi esse possent; & supervacaneam nos operam suscepissemus in tertia hac Metaphysicae

29쪽

to ELEMENTOR. METAPH. scae nostiae parte, qui ex naturalibus notionibus de Deo dii serere aggredimur Itaque quod & ratione Theologus utatur inde perspicuum est, quod nulla disciplina apud homines sine rationis usu constare possit; tantum abest ut Theologia, quae suprema sapientia est, quod post Aristotelem Scholae Theologi omnes concor cissime docuerunt. Tantundem igitur est rationis usum omnem a Theologia disterminare , atque illam e fundamentis convellere. Quid interes, inquit Canus lib. IX. Cap. 4. ratione animi sublata, non dico inter rusticum, Theologum , sed inter Theologum , O pecudem, aut ι xtim etiam, aut truncum, aut qui is ρeneris ejusdem PΙs idem grauissimus Theologus eodem in loco cap. 3. salse eos irridet Theologos, qui ad nomen rationis, quoties Theologica pertractantur, exhorrescunt. Erunt

igitur ii, inquit, s ita res procedit, ostlimi praestantissmique Theolo i, qui plurima loca memoria tenuerint, , quod jurisperatis objicitur, qui Elenchi fuerit librorum Θ indices , rerum interea, earumque caucarum , usuum,fnium , item frusturae ac ordinis egregie senari . Id quod in Germania regnante Luthero accidit, ut lutores, qui metrum Tesamentum memoria mandarant , magni, praeclari Theologi haberentur; atque adeo mulierculae , quoniam Ευangelia , o Paulinas Epistolas memoriter reeitare poterant , omnium Academiarum Theologos ad disputantam

prOUocarent, aliderentque Tetris concurrere non virgines . hed

mulieres corruptusmae. Abeant igitur, o quoniain cum hominibus homines nec ratiocinari , nec philosophari Volunt, ei, qui sit ex pecudum genere unt enim qu dam homines non re, sed nomine) se, suamque Theologiam ins-

XII. Ceterum quum usus rat Ionis in Theologia triplex esse possit, primus ut eX rerum naturalium notionibus de Deo divinisque rebus, quatenus brevissimuς mentis humanae captus protendi potest , disseramus , quod Metaphysicae i id est naturali Theologiae

disciplinarum metatores tribuerunt: alter ut artem ratiocinandi naturae notiones adhibeamus ad revelatio

30쪽

PAns ΤΕRΥΙΑ. II ionem eonstabiliendam, & defendendam: tertius ut eadem ratiocinandi arte utamur in Scripturis divinis interpretandis , indeque Theologiae systema deducendum,& contexendum; omnes Theologo esse necessarios pronuncio . Principio in ea Theologiae parte, quae naturalis dicitur, quantulacumque ea sit, ex naturalibus retum notionibus de Deo, ejusque attributii, de rerum creatione , & gubernatione , de naturae legibus, de mente humana, de hominum officiis, quousque iri potest, ratiocinari debet Theologus. Quin haec omnia revelata ipsa Theologia velut in antecessum nota supponit . Nam revelatio non homini data est, ut lumen rationis, quo homines sumus, extingueret , aut susso

caret, sed ut augeret, purgaret, regeret. Hinc S.Th mas saepe vere ac graviter pronunciat, fidem supponere rationem , qucmadmodum Pratia naturam supponit. Tertullianus in lib. de Resurrect . Carnis, praemisi, inquit, Deus naturam magisram', submissurus o propheticm, quo facilius credas prophetiae distipulus naturae. Quo ialoco animadvertendum est, vehementer eos falli, qui doctrinam revelatam naturali rationi esse contrariam opinantur, quod quum scripsisset Robertus Olchol veteris Scholae Theologus, in omnium Theologorum reprehensionem incurrit M . Enim vero principiorum na-

turaliter notorum inquit egregie S. Thomas cognitio nobis diυinitus es indita, qtium Deus ipse si Autὶor naturae nosrae, eaque principia Divina Sapsentia continen- . tur, ut propterea non possint iis revelata esse contraria,

quin s bi ipse Deus adversetur b). Sed intelligendum

est , principia rationis naturalis e rebus naturae in nobis informari; ut proinde suos habeant terminos , quos qui praetergreditur, totum ille rectae rationis ulum . pervertit. Quocirca sunt illa quidem prima Dei divinarumque rerum intelligendarum semina, minime ta

a) Franciscus Ferraniensis ad lib. I. contra Gen. cap.8. b S. Thomaι lib. I. contra Gcn. cap. p. 4