장음표시 사용
51쪽
xi miraeuli. Primus ut sit effectum contra consuetas naturae leges mechanicas. Secundus, ut sit supra vires causarum naturalium . Nec enim vero ad verum mira eulum satis fuerit quidquam contra consuetas naturae leges fieri, nisi etiam ita fiat, ut vires earum causarum, per quas fieri cernitur , superet . Nam quaedam sunt naturalia , ac e naturae mechanicis legibus fluentia, quae tamen arte ac viribus humanis in contrarium flecti possunt, quae quando vires humanas non superant, miracula non sunt dicenda.
Schol. Miracula ad duas classes reserri solent, ut alia sint quod ad substantiam & modum, alia quod ad modum tantum. Quod ad substantiam & modum sunt, quum nullo pacto viribus naturae fieri possunt, vel ut reius citatio mortuorum , multiplicatio panum , similia . Quod ad modum vero quam similia fiunt in natura Raturae viribus, sed non eodem modo. Ex. ζα febrim curare quod ad substantiam naturae vires non superat e sed curare uno verbo, ac in instante , id vero est , quod nemo efficere queat. Itaque miraculum dicitur quod admodum.
De Existentia ρο Natura Dei . 'Prop. I. V Xistit mens aliqua aeterna. I . D: Mentem, idest substantiam cogi tantem,
existere, ex intima patet conscient a. Quum autem repugnet series causarum infinita a parte ante ex prop.
33. p. p. & ex nihilo nihil fiat ibid. prop. 3. neque ex non cogitante cogitans, idest sine ratione sufficiente essentiae ibid. prop. 7. sequitur, esse debererem aliquam cogitantem aeternam , idest mentem Rete
52쪽
Seb. Quemadmodum ex eo, quod eXistit ens at ruod , concludimus existere ens aliquod aeternum , quan-oquidem ex nihilo nihil fit, & repugnat series caus rum infinita a parte ante; ita ex eo, quod existat
mens aliqua , concludimus existere mentem aliquam aeternam. Pone enim non existere mentem aliquam aeternam, mens quae profecto exiitit, aut ex nihilo est: aut ab infinita serie mentium manat, quarum nulla si prima : aut eX re non cogitante res cogitans
progignitur: quae sunt tria impossibilia . Potest aliquis opponere, ita quoque concludi posse existere corporQ aeterna, aut motum aeternum. Falso: quippe non possitis corporibus aeternis, aut motu aetemno , reperitur ratio sufficiens existentiae corporum , aut motus , posita scilicet mente aeterna potentissima & lih ra . At si negemus mentem eise ullam aeternam, nulla erit ratio ius sciens existentiae mentis, ut demoni ratum est.
Pluribus haec explicat Cudruorthus in syllemate inteulectuali. Prop. II. Mens haec aeterna est incorporea, & vera subitantia. D. Mens quaelibet est incorporea, & vera sub tantia, scilicet per se subsiliens, nec ab alia re intrinsecus pendens ex prop. Ia. II. p. ): ergo & mens aeterna incorporea eii , & substantia . Deinde corpora , & corporum materia sunt creata, ut constat ex I. part. nihil ergo corporeum aeternum. Existit vero me Ag aliqua
aeterna ergo incorporea ; incorporeum vero simplex ,& per se subsistens ; ergo mens. aeterna incorporea per se iubsistit, seu vera est subitantia. Tandem si mens aeterna corporea est, in infinitum est partibilis : quumque cogitatio sit menti essentialis, erit cogitatio, seu vis cogitandi in infinitum partibilis, quod esse nequit. Prop. III. Mens haec aeterna est infinite persecta, idest omnes habet possibiles persectioneS. D. Quodcumque est aeternum eli nece Iarium existentiae & essentiae, quum habeat in se ipso aeternam A necessariam suae exilientiae & euentiae rationem
53쪽
sussicientem : quodcumque utem tale est nullas habeo re potest caulas limitationis naturae, aut attributorum xrgo quodcumque est aeternum est infinite perfectum. D. l I. Quoniam nec materia , nec mundus sunt
quitur esse debere aeternam causam , in qua sit ratiossufficiens Universi. . Praeterea quoniam dato uno ente
pollibilia sunt infinita similia; nec esse possunt possibilia, nisi sit aeterna eorum possibilitatis ratio sufficiens; sequitur esse debere rem liquam aeternam, in qua sit ratio iussiciens omnium possibilium, ideit infinities infinitorum . Nequit autem ea res huiusmodi rationem sufficientem continere, nisi sit infinite perfecta; erisit ergo res aliqua aeterna & infinite persecta. Porro in numerosntium, adeoque & possibilium, entia sunt intelligentia ; res ergo illa aeterna & infinite perina intelligens est, idest mens. Ergo mens aeterna est inmpii e persecta .
Coroll. Ex his sequi ur, mentem aeternam esse omniastiam , omni potentem ., sibi ad Matitudinem sussicientissimam &c. Prop. IV. Mundus non est aeternus , D. Nullae mundi partes sunt, non maiores modo, sed minimae ipsae corporum substantiae, quae ita modiscatae sint, ut nequeant non pluribus aliis modificari; nulla ergo pars mundi nec magna. nec parva est necessarium sentiar ; eigo ne existentiae quiaem prop. 17.p. et torus ergo mundus contingens est; non ergo nςcessitate existit laturae tuae; & proinde non est aeternus .
Sch. Quod φst aeternum est necesse ebse: id vero , quod tale si , sta exsistit, ut pugnesi non extitere. Nulla autem mundi pars ita exsistit, ut pugnet non exsistere. Nam ut nulla est, quae ita modificata est ut sit im- sibile intrinsecus alium in modum modificari ; ita nulla est . quae ita exsistit, ut pugnet non existere. Praeterea ut hominis structura mechanica talis non est, ut ipsa se
syn eryaiς spossit , ut id ico perspicuum sit ho
54쪽
mines esse entia contingentia, idest ab externa causa pendere : eodem modo totam uni versi liructuram pendere ab externa causa conficio. Nihil enim in iis, quae universum spectant video sic esse constructum , ut necessario sit id quod est, non Globorum magnitudines, non sormae, non vires, non distantiae, quorum nihil est, quod infinitis aliis modis esse nequeat. Tota ergo haec machinatio causam habet externam, eamque minime mechanicam. Nihil ego video este apertius, ut me pindeat idiotarum istorum , qui sibi aeternitatis vestigia in mundo cernere videntur. Quid quod, si ex Tellure nostra conjecturam facere liceat, ne magnae quidem antiquitatis nihil enun in ea est, non dico quod
aeternitatem , sed quod antiquissimam ac ultra quam veheres traditiones docent , aetatem indicare possit. Horam argumentorum primum quidem peracute tractavit Clarkius prop. LII., alterum copiose & docte I que lotius A Godmardus. Prop. U. Mundus est opus mentis aeternae. D. Mundus non est aeternus prop. q. , neque mundorum teries Democritica praesentem mundum adinduxit p. pari. prop. Iq. neque emanatione essentiali ab aeterna mente ti substantia profluxit Ibid. prop. 29. ergo creatus est ex nihilo. Quum autem id exigat vim infinitam I. p. prop. ); a qua causa creari potuit, nisi ab infinite persee a , intelligentissima , potentiisima Quum autem haec siit mens aeterna ex prop. 3. sequitur mundum esse opus mentis aeter
Schol. Ac mundum esse opus artis & consilii, h. ignorare potest, qui sensibus omnibus sit mutilatus esunt enim tanta ac talia quum in tota mundi machinatione, tum in singularum partium structura persectae sapientiae vestigia, ut, quod praeclare Cicero animadvertit , inter homines ii artifices excellentissimi & peritissimi habeantur, qui opera sua ita ex natura exprimunt, ut in ea imitanda propius accedere videantur. Stultum vero est eos artifices habere sapientissimos,
55쪽
χε ΕΕnΜxs Ton. ΜΕΥΛ PH, qui plenius naturam essingant, ac imitentur, naturam vero ipsam sine ratione & arte factam arbitrari. Sed quoniam hoc argumentum & inserius a nobis explia andum est, & pertractatum est copiose a viris docilia dimis, hoc in loco ad rem digitum intendisse iussiciet. Sed sunt hoc in loco refellendi ii qui mundum nunquam genitum, ac suillis a tota aeternitate ita ut nunc eis, saltem necessitate naturae & ab aeterno a Deo genitum, stultissime arbitrantur. Quod duobus modis emci tur. Nam principio, mundum & nulla habere entis necessitate naturae suae exsistentis attributa, & contra habere omnia entis contingentis, quum est per se perspicuum , tum in prima parte saepe, & prop. IV. hic est a nobis dcmoni iratum. Nempe quod eis aeternum
& necessarium , id tale est, ut & impossibile sit cogitare non esse, & nulla tui parte variabile & mutabile eL si possit. Nunc autem nihil clarius intelligo, ac sine
ulla rerum pugna , mundum ita est, ut nihil prohibeat non esse ; & partes omnes ita positas , ut sapien- Ptissime quidem constitutae sint, ita tamen, ut non necesIario sic sient; & tandem plurima in Tellure eL se, quae novitatis manifestum sunt argumentum. Quod
si Tellus originem sui habet aliquam , t id quod qui
negat in historia eius naturali imperitus sit oportet , totum habet systema solare, cuius nussa pars auferri potest, quin totum pertumetur. Hoc ipsum de ceteris Systematibus Stellarum concludo, quae Omnia inter se harmoniam habere gravissimae rationes suadent. Deinde ubi satis non siit rem ita se habere demonstrasse, scrupulos, quos iniicere profani moliuntur, amoVebimus . Egit id accuratissime Benedictus Pererius in XU. libro de communibus Principiis. Veterum enim philos
phorum argumenta, quibus probare conantur ab aeterno ac necessario mundum a Deo esse factum , omnia magna ingenuitare, ac veterum scholarum in morem, protulit, cribravitque. Quum nihil novi recentes adduxerint aeteranitatis mundi Patroni, ut sunt isti dicacitate magis, quam re philolophi, nihil nos Pererio addendum censemus. I m
56쪽
PARs TERTIA. Vcus quidem longior est , si elementa spectes, brector etiam, si res. Itaque proseremus totum , eoque libentius , quo iis occuramus, qui in re literaria peregrini jamdudum inscite clamant, esse in scriptis notiris ementito nomine profanorum argumenta non pauca malo
consilio sparsa. Quod iis tanto facilius . ignoscimus , quanto non ulla rerum cognitione , sed malo conviciandi genio effutiunt magis, quam dicunt. Scio suturos , qui Peripateticae scholae aut enigmatibus, aut ineptis & inficetis dogmatibus, quibus plerumque utitur Pe- rarius , offendantur . Sed ignoscere poliunt aetati §ae . Pererius ergo hunc in modum rem aggredi
i Exponuntur & refelluntur argumenta duodecim . quibus Aristoteles utitur ad aeternitatem mundi & motus comprobandam , ex variis locis eius deprompta. r. v mmum argumentum sumtum eis ex r. lib. 'F. t rex. 8a. Materia prima es ingenerabilis, o incorru tibilis ; alioquin enim cum nece garitim si aliquod Mettum omni generationistraraxi tire , oe omni corru'tis' ni superesse , aut daretur alia materia prior, quam prima,' aut eadem, quae prima est, antequam generaretur, exi teret , oe posse interitum superses esset oportet igitur materiam primam aeternam esse . Non potes autem sine forema materia unquam existere ἰ qκare procreatis fomarum sempiterna est. Ex quo fit ut motum , o mutatim sempiternum esse necese sit.. 2. Secundum argumentum , ex lib. 8. P s. tex. q. Ipsum mobile prius es motu, cujus est subjectum. Quare si aliquetudo motus coepit e se, bubiectam illius prinil motus generatum fuit, aut sem'iternum sed cum generatio sine motu fieri neFueat, alius motus prior praecessisserrimum motum autem mobile sempiternum suit, motu tamen carens , credendum prosello es , aliquoa imp di-
57쪽
38 ELEMENTO R. ΜΕΥΑΡΗ.pter quod in tota illa aeternitate motus ese non potuerit, illo autem sublato , deinde motus esse coeperit ; at talis impedimenti remotio sine motu fieri non potuit: quare ante primum motum fuistiet motus , quod es absurdum . Numquam igitur motus coepit esse .
3. Tertium argumentum ex eodem libro tex. Io. Tempus sempitemum es. Nam si coepit esse , verum erit diacere , aliquando tempus non fuisse, non esse temporis prius fuisse , quam ese illius : at prius , aliquando , Iunt disserentiae ipsius temporis p ergo ante generationem temporis , fuisset tempus . Ωuds tempus sempiternum Uso necessarium es, motum item oportet aeternum esse . in enim in 4. Pbse. ostensum fuit, tempus vel δι motus, vel non es sine motu.4. Ouartum argumentum , ex eodem libro tex. II.
Absque ipso nunc nullam tempus ese potes o omne autem nunc, cum si praesens, est intermedium , nempe fi nis praeteriti , o principium futuri r nullum igitur tempus aut esse aut cogitari potes, ante quod aliud te pus non fuerit, O pose quod aliud tempus futurum non si ς ob quam etiam causam , motum , sne quo tempus esse nequit, principis oe fine carere necesse es.
. Quintum aNumentum , ex eodem libro tex. II. Nihil inordinatum es eorum, quae secundum naturam sunt. Narma enim caussa est ordinis in omnibus: ordo autem omnis in quadam proportione conssite infinito autem quasi rempore Deum quievisse, postea vero aliquando mundum fecisse , hujus autem nullam esse disserentiam , quare. nunc potius, quam prius, neque rursus aliquem ordinem habere , non amplsus Naturae es opus . Nam quod fecundum
Naturum fit, simpliciter ac semper ita fit, ut ignem -- turaliter ferri sursum : aut s aliquando non ita si, δε-bes naturalis caussa ερο probabilis ratio potest reddi , me non ita fiat , ut in mensris evenit. Non igitur Deus a3 aliquo initio inκndum condidit.
6. Sextum meumentum , ex eodem libro tex. 33. σex lib. 2. de Generi text. 36. Idem manens idem , fem
per est natum Iacere irimo cum igitur Deus Iemper idem
58쪽
nec unquam faciet; aliquando enim non facere , υarieta tem quandam arguit in opifice inesse . 7. Septimum argumentum , ex eodem libro tex. 76. Motus circularis non habet actu termiclos, a quorum autem dicatur incipere, ad alterum vero terminari, sed femper es in principio, medio , Ane , vel potius nunquam e s tu principio , modio, o fine; ex fit, ut motum cir cularem yrincipio, or carere necesse si . 8. Octavum argumentum , ex I. de Crito tex. ΣΟ. Coelum es ingenerabile incorruptibile pnam quis ud gignitur , ex contraris , subjecto gigni oportcto contrariorum cutem corporum contrarii sunt motus Porro motui circulari nullus alius motus contrarius esse misy quo fit, At coelum contrario careat, ac proinde ortus oe interitus expers st . Non igitur mundus esse coepit . 9. Nouum argumentum , ex eodem lib. tex. 22. Omnes 1 entes faciunt coelum locum , sedem , atque domicilium horum quod s locus congruesns Ge d het iis quae iis ipso sunt, oportet coelum sempiternum esse , quemadmo uui Dii aeterni hunt. Praeterea, ex omni temnorum mfmoria quod quidem monumemis prod tum sit, nulla unquam austin uniυerso ipso coelo, aut in aliquet parte ejus facta mi: tario dicitur , quae ipsunt corru=tioni subjectum est e signi Dei. Quinetiam ipsum nomen coeli ab aut uis imositum , hoc, quod diximus, non obscure iudicat : aethera enim nominare voluerunt, quod Jjam aeterno , atque irrequieto ambitu circum i viderent. Io. Decimum argumentum, ex ra. lib. uet tex. qm
opifex Mundi e usi di eji, ut sub Distia ejus si astu,
ouiui carens potentia ,' at si nim temper operaretur , sed aliquando quidem a eret, aliquando autem ab actione vi caret , interdum ess et opifex potentia, interrim actu 2 qua re non essiet omuino expers potentiae . Ab aeterno uiti Mundum conaidit. II. Undecimtim n umentum ex eodem libro tex. M.
59쪽
movere orbes, o quae sub ipsis sunt ἰ se enim suam
honitatem o per jectionem aliis rebus communicant, quodes maximo proprium boni, di perfecit : hac etiam ratione adtint caussae aliarum omnitim rerum in Unere caussae sitientis, o finis , Quare si mundus non es aeternus , Intelligentiae ab aeternitate otio ae , ae imperseetae fui sent Ia. Duodecimum argumentum , ev 8. libro Phlys rex.
48. ρο 36. Deus o natura fem' r faciunt ex posbilibus, quod melius 6ὶ ς melius autem es mundum esse, ac sim por esse, quam non simper esse; est autem hoc possibile equi enim de novi factus es, potuit ante fieri , o ab se terno fieri ; nis D te potentia D i varietur suscipiens magis ρο minus. Porro, sicut melius es esse, quam mon eFD , ita melius proculdubio est semper esse , quam non semper ese; mundum igitur semper fuisso . Iemper fore melius est, quam non semper suisse : Ergo Deus ab aeremno mundum fecit .
Respondetur ad argumenta Aristotelis.1 3. FN Prima, fecunda, ct octata ratione , ponitur ac I fumiim , quasi certum o indubitatum , creationem esse omnino imposbilem , hoc es nullam rem ex nia hilo fieri posse ; om/emque productionem cujuslibet rei , vel esse motum , vel cum mora necessario conjunctam . seuod fundamentum quam sit vitiolum frasile , pr Dicuum es ex iis, quae docuimus esuinto libro hujus operis , tibi de creutrone di seruimus o multis Θρumentis probaTimus, ereationem non esse imoosibilem . Gare supradictas tres rat ones Arsotelis, quae tali fundamento nituntur atytie fultiuntur , infirmas esse necesse es . Nam primam materiam, o primum mobile o omnes coelos d- novo p nductor esse di. imus , non per motum ρυμ cum ex aliq&o subjecto, ut Ardiotelex argumeutatur , sed per creationem ex nihilo.
60쪽
PAns TERTIA. AIhie non demnant ullas differentias temporis Deri O rea lis ; sed vel imaginarii, - tantum lignisnant motum uom empor fulse omn Iecus ac illa extra) Ῥeὶ supra) m-dtim nihil ese , quo modo loquendi utitur AriVi. i. lib. de Coelo tex. 99. fgnificant disserentias loci, tr supra primum coelum nulla st diserentia veri loci . Ad Dusdem sententiae es , negare motum tempus
aeternum espe uc medium inter praeteritumo futurum e qui enim diceret aliquam lineam, jus extrema non cernuntur , fnitam ese , negaret utique omne
punctum illius lineae medium esse , ides principium , σfinem lineae. Quare sumitur in argumento id quod est
in quaestione . Ad ue. Ratio concluderet, s Deus ex necesitate mundum fecisset; oporteret enim , aut mundum aetem
num esse, scut es Deus , Ni Deum semper sui Ve
idoneum ad ediciendum mundum . autem nulla ne
cessitate adducitus Deus , sed libere quae extra ipsum fum producat, quemadmodum in iis quae sunt a libero arbia
trio non eudem ratio quaerenda eii , atque in rebus naturalibus quae sunt ex necusitate quadam naturae , atque eodem fere modo: sc etiam in Dei operibus non ol idem requirendum, quod in aliis rebus ς nec ea Iani exigenda ad normam agentium naturalium , nec ad legss naimae Uringenda . Neque vero s υoluntatis Diet inae nizlla ratio certa, O .manifesta asgnari potes, cur tunc ρο nora ante fecerit, ideo quod dicimus negandum ii r suam enim multa Iunt, quae non propterea negamus , quod eorum causae nos lateant Ad 6. agente per intellestum cujusmodi es Deus, prodit effectus non secundam essee illius , alioquin omnia haberent esse Diυιnum , po set di- sincito rerum corporearum, incorporearum ab ipso immediate proficisci e sed tantum fecundum 'aescriptionem
atque definitionem intelleelus , o determinationem Voluntatis Dei. Unde licet Deus aeternus si, tamen quoniam ab aeterno voluit mundum facere, non quidem aeternum , sed nomum , ideo non aeternus , sed novus extitiς . Fuit igitur in Deo aeterna Volantas , ut esset munduS noTus . , Quare , nec in esse , nec tu intella itu , nec is voluntate a