장음표시 사용
221쪽
uenationis studium est,nam 8c sylvis immanibus claudutur,quarum tam uastam alicubi solitudinem esse ferunt, ut in prouerbium etiam abierit & Scythica dici coepta sit quaevis solitudo paulo asperior amoplior . Sed Sc ferarum nullis gentibus maior aut numerus, aut uariestas, ut de magnitudine taceam. Habet quidem Africa praeter ferocia, uenenata ,etia uaria,sed quae in totu magis ad admiratione aedidisse uideatur natura, quam ad usum. Scythia illa fere noxiis uacat, nec nisi ab irritatis laeditur, & magnum ex omni uenatione emolumentu est.
Et si Rutenis 8c Moscouitis,quibus plurimum cum nostris commerach e st,credimus,exuuiae murium Sc in totum pestificium illud nobile Mardrorum 8c Zobellorum ut uulvo uocant) magna parte Scythiae illi, cuius in praesentia mentionem secimus,debemus. Nihil enim diauersa est haec regio Scytharum, ab illa quam uulgus mercatorum hois die magnam Tartaxiam uocat. Quod ad mores attinet raro illis ad luxum quicquam, rarius ad molliciem admittitur. Adventillaru rerum nulla admiratio, ac ne usus quidem eorum, quae luxare uires aut subis uertere animum, & illaqueare noxiaru rerum desyderio possint. Pro iceris sunt corporibus,uigore artuum eximio, 8c pro cccii aerisq3 natura fortitudine singulari. Quo dono, quanquam haud coparabili cum animi bonis, tamen per se etiam laudabili & eximio,gentes ab aestu
3c solibus ad Septentrione remotae praecipue excellunt. Quanquam citimis, nec ad eum modum a Phoebi semita remotis locis, hoc idem montana & ardita accolis praestant, ob altitudinem uidelicet loci hais bitati, quod Septentrionalia propter latitudinem habent peculiare. Cuius rei caussas euidentes afferunt authores, qui de rebus in natura insignibus scripserunt: praecipui autem ex Graecis Aristoteles 8c Alexander,ex nostris Albertus Germanus,uir modis omnibus magnu si in meliora tempora incidisset. Porro Scythae serendis laboribus,inis iuria coeli toleranda, perserenda fame,non ipsi modo se assuefaciunt, sed & iumenta ad eum modum indurant, ut insueta etiam atqs pabula Petant, nec raro arborum folijs & fruticum surculis saturentur Inde fit ut militiae tempus minimo illis sumptu, plusculo autem compedio Peragatur. Neque alia gens uspiam, quae breuiori tempore longiora itinera perficiat, aut militet tam peregre . A Tanai 8c Riphaeis iugis Persarum opes militiam coscribere solitam, ante monuimus. Par illis 8c in castris uelocitas, quum procul abesse credutur, proximi sunt,&improuisi obruunt: quum paratum accinctum hostem intelligunt,
eadem qua uenerant sese uelocitate subducul. Interim in aquatione &8c frumentatione coercenda, & intercipiendo commeatu solertissimi. Sane nec Pugnant cominus, nisi multis a caussis de uictoria persuasi,
ars hoc consiti' semper primo loco habet, ut uexatu incursionibus ho
222쪽
stem, praeterea fame, uigilhs, stationum molestia premant, taedio
militiae afficiant:ad copias transferendas,& castra moueda impellant, tit pone sequendo adoriri sparsos,& coficere imparatos queant. Quishus artibus graues populi Romani legiones, haud raro in Oriente magnis cladibus affecerunt. Nunquam uero plus damni ab illis est, quam cum in planis locis bellum trahitur, Zc omnia uagis excursibus Patent.Memorabile autem,quod libro XI. Strabo scribit. Haud scire se a quoquam in literas relatum, quod in horu fines unquam quisis quam cum exercitu fit ingressus. Quod ipsum seu metu,siue solitudiis num 8c asperi coeli horrore factum est,profecto caussa fuit ut Scythiae
tractus diu incognitus, ne nunc quidem aliter quam finitimaru genotium commerciis, aut horum relatione qui inde in alias terras sunt
egressi,patuerit. Sed 8c Seleuci Sc Antiochi regum diligentiae aliquid gratiae deberi ex his quae Strabo 8c Plinius prodidere colligitur. Sinisthae porro perinde atque Parthi Sc Persa inter masculas uirtutes taciis turnitatem habent, Sc ad faciendum quam dicendum promptiores sunt. Mirum autem hanc illos constantia retinere posse, quos constat interim ebrietate uinci,cuius prope individuus comes esse loquacitas assolet,ut uere sit ab Horatio dictum: FCecundi calices quem non secere disertume'
Sed hoc maiori laude digni habentur,quod ne ebrη quidem effutiunt secreta, 8c malefido arcanorum custodi uino, frena inssciunt Iustinus secundo libro 8c de uetustate illos gloriari solitos, cum Aegyptiis antiquitatis praecipuis iactatoribus contendisse,& uicisse tradit. Sane 8c Hieronymus Quaest. in Genesim originem eoru ad Magog Iaphetfilium retulit,cuius Genes eos X. capite fit metio.Gentes referre haud attinet, cum quia plurimar,tum etiam quia uaga ness uno tantu loco celebres. Vnnos libet memorare, quoru inter Scythicas gentes etiam Plinius meminit libro VI. quanquam Thunnos eos nominat, sed rectius Vnni sine th,quemadmodum ex Eustachio Hermolaus docet. Vnnos etiam Dionysius poeta uocat. Extimos aliquando eorum qui ad Cronium oceanum 8c Caspium fretum habitarunt,quoru originis eosVnnos esse credit, qui postea circa Moeotim coluere, demu Lonisgobardis in Italiam ingressis,Pannonias occupauerunt,hodie uoce
uetustaVngari dicti bellicosa gens, & quae sub Lliudouuico Arnulfi
Francoxu regis filio imperatore,annis a nato Christo D. CCCC IX. Toxone patre & Geyca filio ducibus,uniuersam fere Germania atroiscissima uastatione perculit,Rhetico agro,& patria nostra Sangallinurbeq; insigni Basilea,direptis,& magna parte incensis.Eodem tempoσre 8c in Gallias irruperunt. Postremo 8c in Italiam,nein hanc solum, sed Sc Germaniam, ut in terrore Zc trepidatione tributariam sibi seceis
223쪽
s ARMATIA ASIATICA. ἔγγrunt,quanquam haud diu ea gloria freti. Porro neque ingenia literis S artibus capiedis nata Scythiae defuere. Anacharsis philosophus notus est,quem Athenae instituerant,uir no eruditione solum sed & continentia quada singulari, qui apud Ciceronem in quinta Tusculana: Mihi amictui est, inquit, Scythicum tegmen,calciamentum, solorum callum cubile terra, pulpamen tu fames, lacte, caseo, carne uestor. Hic est Anacharsis,qui a quodam interrogatus,an in Scythia essent tibiaret e vites quidem,inquit: subindicans tibi js & saltationibus facile carere,qui uino no madent Iterum rogatus,quo pacto quis abstemius fieis retr Si turpes tibi ebriosorum,inquit,motus ob oculos ponaS.Idem, ut prodit Diogenes tres uuas uitem ferre dixit,primam uoluptatis,se cundam ebrietatis,tertiam moeroris. Innuens modicum usum uini Lais Iutarem esse, & ad hilaritatem etiam attinere immodicum morbos de
dolores parere. Sophronius 8c ad Scythas Christi Euangeliu per Barptolemaeum 8c Andream praedicatum fuisse,indicat: nec de hoc dubitandum,cum prophetia testante,in omne terram sonus Dominici uerbi exierit. Quod ipsum mox paulo clarius ostendemus.
Eliqua terrarum laxitas qua citra seetum ad Rhipaeos monistes Tanaimq3 8c paludem Maeoticam excurrit, Sarmatiae Asiaticae tribuitur, Scythiae uidelicet pars,eiusq3 incolae Scyrthae Sauromatae dicti: ab occasu quidem Tanai claro amne quem ab accolis Silin uocari Plinius prodidit Europea Sarmatia discreti: a parte autem Meridiei a Colahide Hiberia Sc Albania,summoti Caucashs montibus:qui hoc a latere etia seipsos altitudine uincere dicuntur.Illis propemodum eX aequo utra degitur. Deserta tamen & neglecte culta fere magis quam urbes aut opuletos agros sequutur. Pars eoru uastis solitudinibus insident,nein certis sedibus pleri manentiGentiu eius
tractus ipse Plinius libro sexto, sed & Poponius primi libri fine,& in
libro III. ubi deScythia,diserte meminere. Non tacendu Rhipaeos montes etia aliptu nomine censeri quibusda,& Inalpinos accolas eius dictos esse, quorum N Tibullus meminerit. Quod Ianus Parrhasius haud incelebris artate nostra Gramaticus adnotauit. Secudu Tanaim maximus amniu Sarmaticorum memoratur Rha, qui multis alηs receptis magna ui undaru in Caspiu pelagus profluit.Iuxta eum radix illa medica memoratissims salubritatis,quam Rha seu Rheon Barbarum Mocat,nascitur. Porro Ponticu Rha,alius generis radix,quam Rheon Galenus es Paulus,Cornelius Celsus,si Hermolao credimus, radicem Ponticam uocauit,supra Bosphorum CimmeriRut libro III.Diosco
224쪽
idis S ARMATIA ASIATICA.rides author est, prouenit. Dubitat autem Marcellus interpres eius, eadem ne sit quam Barbaram & quam Ponticam hodie medici dicut an diuersar Hermolaus Corollar 3 tertio libro palam seperat, longe preciosiorem faciens Barbaram illam, quae Reu uulgo dicitur,quam Ponticam,cuius solius meminisse Dioscorides uideatur. Marcellinus libro XXII. quanquam non indicato discrimine de Maeoticis genistibus & Tanai locutus,Huic inquit Rha uicinus est amnis,in cuius supercit 's quaedam vegetabilis eiusdem nominis gignitur radix,proficiens ad usus multiplices medelarum. Sunt ali j quoque haud ignobiistes Sarmatiae fluuq in Maeotin exeuntes, quoru praecipui Lagous ScAn tacites,haud longe Tyramba oppido,a quo Antacari pisces,quos N in Borysthene cap1 Herodotus tradidit.Hη pro ossibus cartilagine habet. Et Antacaeorum praestantissima salsameta quotannis a Maeoistica palude in Adriam usque inuehi selitum, Hermolaus asserit. Sunt igitur Antacta, qui & Istrum aduersum e Ponto ingressi,Pannonia inferiori mesibus maxime Octobri & Nouembri capti,clarissimae uris hi Viennensi magna copia inuehuntur. Ipsi uidimus plerosque ma remitudinis pondo C C C C, minimos quinquaginta,frequente numerum circiter pondo centum, ducenta, treceta, PluS inmuS,quorum maona pars salsamentar's cedit. Sed & recenter coctis eximia suauitas,&neoant hora lactibus quicquam in cibo aut dulcius aut delicatius reperiri. Miror autem hac quoque in parte naturae uim,ut non minus in undis pisces quam in terris uolucres aut ferar migret, centum quin quaginta minimu milliaribus Germanicis ex Euxino mari in eum usque lacum Pannoniae ubi illorum captura est,aduersis,suavibusq3 undis innatatibus. Et memoria teneo Antacarum duobus milliaribus supra Drbem inclytamViennam captum piscatoribus magno miraculo,paucos annos antequam ii lustris princeps Caesar Maximilianus ex humanis excederet. Porro peculiare isthoc habet amnes Scythici,ut prae caristeris pii cosi existant. Sed es ferarum ingens,ut at is itidem Scythis, copia est Sauromatis: canes* non robore itum & magnitudinesed &ferocia admirandi, quoru usum non in uenatu tum aduersum quantumuis immanes feras,uerumetia in bello contra hoste praecipuu esse,
memoratur. In hac Scythiae parte Turcar Pomponio & Plinio positi sunt,quorum originis existimatur,qui hodie in Asia 8c Europa latissime dominatur,post Macedonas & Romanos haud dubie potentisss. mi,ut Patriarcha ille Aquilegietis,suis in Plinio castigationibus tradiis
dit,quod sane hoc certius est quo maior illis ab huius morte,gentium, Hrbiu, terrarumq3 accessio facta est. Annus enim iam quadragesimusaoitur ex quo Barbarus immatura morte, 8c aetate etiamnum florida,
nec leui literarum iactura Romae decessit. Sed redeo ad Scythas,qui licet
225쪽
s ARMATIA ASIATICA. 'cet saeuas scrine frigore Sc niuibus hyemes habeant, tam eri haud est
illis adeo assidua coeli iam cp inimica semper inclementia,quin contra, aestiuos menses Sc tempcrie aeris eximia 8c ubere rerum prouentu Peragant, ut Parum aeque quidam ueterum scriptorum eam partem orbis ceu damnatam, Sc kigoribus quasi perpetuis infamem traduxeaerint ut sinamus interim modestiae gratia inexcussum,quod tantopere dissentiunt, quae prodidere. Enimuero si sereno coelo solo Q fertili Hyperborei ad extimum Septentrionem,illorum testimonio remoti se uisuntur, si tam clemens Arimpharis Sc ipsis in penitissima Scythia locaistis,aer est, si tanta rerum ubertas quantam illi praedicant sponte etiam enascentium: quid oro caussae sit, cur minus fertilibus alicubi locis agere Sauromatis Sc Scythis uideri debeat7 qui tot tamen paralleloria interuentu soli magis adproximentet Praeterea experietia constet, 'ruitenorum 8c Livonorum ut hodie uocant maritimam oram,quorum paralleli ad sexagesimam tertiam partem latitudinis abeunt, uel negliae gentiori culturae benignissime frumentum reddere solere, R intimus interim angulus Marotidis ubi Alopetia insula praetenditur,quinquagesimumquintum gradum latitudinis ab aequatore circulo non eXcera dat: citra quem tamen maior frequentiorq3 Sarmatiar cuius modo facimus mentionem, pars iacet, ut dubitari nequeat nihil obesse, quin
illi ut austro sunt 8c solis utar propiores, ita quoque temperiem coeli haud minus commodam habeant,atque illi habet, qui propius Axem habitat. Sed omnem ambiguitatem Maximiliani Imperatoris ad Moscos nuperrima legatio sustulit, nihil horum agris, quae modo ad commodam uitae alimoniam attinet, deesse confessa. At uero indubiu est illorum ditione ultra Hyperboreos patere. Nec hoc quide praetereundum Sarmatas cum Europaeos tum Asiaticos,& cofusas illis Maeotiacas gentes, incantadi praestigio, ali jsq3 id genus magicis artibus fuisse notatos, quod manifeste docent ex Graecis Dionysius poeta 8c interis Pres eius Eustathius, atinorum aute Pomponius Mela Sc noster Augustinus. Sed Sc Flaccus in Scythicam gentiu Catalogo libro quinto: Centoras,inquit,& diros Magico terrore Choatras. Fuisse Sc Amais zonum turbam illis in locis magno cosensu traditur Sauromatidas dictas ueteribus, propter Sauromataru uidelicet 8c Geloscytharum connubia,quos ideo rc ακοκρατουμῖ dictos uolunt,quonia uictricibus ilis
lis paruerint, & ad sobolem procreandam fuerint obsecuti. Profecto non in Scythia solii, sedes in Asia, & Aethiopide & India Gynaecois cratias fuis se scriptoribus memoratas alio loco monuimus: sed ciuiliistis his honestiusq; imperitandi genus in suos quam Scythicis illis Vioraginibus in Scythas fuerit. Etenim & nostra artas habuit principes alicubi foeminas,tantae prudentiar quanquam id raru in hoc sexu est
226쪽
iso PARADIS US. ut uiris etiam admirationi fuerint, inter quas praecipue laudatur Eli fabetha,Ferdinandi Hispanorum regis, qui ob pulsos Saracenos Catholicus uocatus est,coiunx, auia materna Caroli Sc Ferdinandi principum,qui hodie rerum potiuntur.
Ost Indiam & Scythias commemoratas libuit pauculis Scde Paradiso dicere: suspicatus parum aeque laturum lectoae rem, si tot terris, gentibus Φ peragrandis, nusquam eius loci qui maxime quaeritur, meminissem. Scripsi quidem iam olim ea de re compluscula in Apologia qua doctissimo uiro D. Ioanni Camerti Theologo respondi, sed ad paucorum fortassis manus illa perueneaerunt,proinde quando me Prioris sententiae no poenitet,repetam breis Ulter,praefor ,quod antea quoque testatus sum,nihil me praes actius asserturum,neque praeiudicaturum ullis. seu ueteres aut mediar aetatis Commentatores sequi lubet, seu recenter Prodita quae meliora ceristioraue duxerint,recipere. Haud nescius hoc nos honoris ac ueneraistionis diuinae scripturae debere, ut quae parum in ea perspicua esse uiodentur,ita ceu suspenso gradu tractentur,ut neque nobis arrogantius tribuis se,neque aliorum iudici js,seu,Ut Paulus ea uocat,prophetins fio
dentius,quam Christiana modestia serat, detraxisse uideri queamus. Igitur Genes eos secundo capite ad hunc modum habet Moses sylanis ta Horat autem dominus Deus paradisum in Eden li principio in quo
tu sui ho due se auerat. Et paulo inferius:Tulit ergo Θois
minus Deus hominem & posuit eum in Paradisium uoluptatis, ut operaretur & custodiret illum. Et in fine tertia capitis de Adamo iam in peccatum lapso,locutus: Et emisit, inquit, eum dominus Deus de Paradiso uoluptatis,ut operaretur terram de qua sumptus est,erjecit Adam, A collocauit ante paradisum uoluptatis Cherubim & flamis meum oladium uersatilem ad custodiendum uiam ligni uitae &c. Εκ quibus locis apparet oes Λ ον, id est hortum illum in quo primi homi ea nes egerunt certo loco es priuato fuisse, qui Eden cognominatus sit χ'
ob delitias loci, siue in Eden id est in deliciis plantatus fuisse intelligatur, Ut passim exponit Hieronymus. Etenim probabile fit hoc ipsum, hac quoque caussa, quod a Mose dicitur arborem uitarin medio pais radisi lignumq3 scientiae boni & mali Deum produxisse,praeterea scaturioinem fluui j in quatuor capita diuisi, paradison irrigasse,sed in to ture clarissima uideri postrema terti j capitis uerba, quae Adamum emissum e paradiso in terram ut operaretur eam, indicant : sed es clausum eum locum Sc praemunitum custodia, ne cui mortalium aditus
227쪽
PARADISUS. I 81 pateret. Alio quoque in loco Sodomae & Gomorrhae tractus paradito domini comparatur,ob fertilitatem, enes eos XIII. ceu inde intelligi debeat, eum hortum alicubi gentium etiamnum existere. Quibus
praecipue Genes eos locis commota ut arbitror, uetustas uarie de paradiso tradidit: aliis ut docet libro octauo super Genesim Augustinus, paradisum sola allegoria explicantibus: aliqs nudam historiam sequentibus, nec admittentibusallegorica: terti)s, ita historiam tractantibus de paradiso corporali ut interim mysticos & rerum spiritualium sei
sus no excludant. Quorum sententia idem author secutus palam asse, rit, Deum sine mysterius rerum spiritualium corporaliter praesentatis, hominem in paradiso agere noluisse,'in arbore uitae,praeterea in iula dinoscentia boni & mali, non uitam ipsam nec dinoscentiam,sed sacramentum uitae 8c dinoscentiae fuis se, quanquam re ipsa arbores illae extiterint in horto que ab initio Adam cum Harua tenuit. Recte enim Hieronymus in Danielem scribens eorum deliramenta damnat, qui umbras & imagines rerum pro ipsis rebus sequuntur, & flumina pais radisi arbores*, allegoriar legibus subuertunt. Nec uideo ab horum sententia dissentire Ambrosium, quanquam studiosium allegoriae,sed historiae tamen fidem agnoscentem. Caeterum, ubi sit Paradisus aut fuerit,magna quaestio est. Lactantius FirmianUs proxime a me nomi natis antiquior decimo tertio capite libri secudi tradit Deum hortum illum foecundissimum 8c amoenissimum in partibus Orientis omni genere ligni arborum Φ conseruisse, scriptura, ut arbitror,adductus Genes eos II. Plantaverat aute dominus Deus paradisum uoluptatis
in Oriente &c. Ad quem modum uulgatam lectionem uel sua artate habuisse palam innuit,suis in Genesim expositionibus Hieronymus. Citatur & Augustinus ad Orosium scribens in eandem sententiam, nisi quod seiunctum a terris Oceano, & ad Lunarem usque circulum pertingentem paradisum facit,dubium an Platonis,an ullius alius opinionem secutus. Ille enim in dialogo qui Phedon inscribitur Socraistem in carcere, quum iam uenenum sibi hauriendu esset,de animarum
immortalitate disputantem inducit,ubi terrae cuiusdam sublimis,& supra elementorum fines positae meminit amoenissima sane & iuculis dissimae, ad quam iustorum animae, uitae longe praestantissima conis mutatione facta, commigrent, & selix aeuum degant 8cc. Etenim Au gustinum Platonicae philosophiae fautorem ne dicam admiratorem fuisse, satis multis e libris suis costat. Certe eum caeteris omnibus cum Cicerone praetulit, alicubi testatus haud aliena a Christianismo inter .
dum tradidisse, ut inde fortasse uerisimile fuerit, hoc magis Socratiscam disputationem arrisisse uiro tanto, quod & Mosis historiam Sc Hebraeorum libros legisse Platonem creditur. am hoc ipsum Euse
228쪽
i8L PARADIS VAbius Ca sariensis libro praeparationis Euangelicae undeclinio R duo,
decimo multis confirmat. Profecto & Tertullianus uetus author, in Apologetico aduersus gentes, scriptores Ethnicos pleraque omnia a prophetis accepissse si quid recte tradidissent,quaedam autem & traodendo uictasse innuit, Paradisi nominatim mentione facta, ex cuius amoenitate illi Elysios campos, beatorum spirituum sedem descripse rint. Sed ipsa Tertulliani uerba adscribemus: Omnia,inquit,aduerissus ueritatem, de ipsa ueritate constructa sunt, operantibus aemulaistionem istam spiritibus erroris: ab his adulteria huiusmodi salutaris disciplinae suborta, ab his quaedam etiam fabulae immissae, quae dissiis militudine fidem infirmarent ueritatis, uel etiam si possent,euinceret: ut quis ita non putet Christianis credendum, quia nec Poetis nec Philosophis: uel ideo magis Poetis & Philosophis existimet credendum, quia non Christianis . Itaque es ridemur Deum praedicantes iudiis caturum, sic enim poetae & philos phi tribunal apud inferos ponat.
Si gehennam comminemur, quae est ignis arcani subterraneus ad poenam thesaurus, proinde decachinnamur,sic enim illis N Pyriphlegeiston apud mortuos amnis est. Et si paradisum nominemus,locum diis uinar amoenitatis, recipiendis sanitorum spiritibus destinatum,ma teria quadam igneae illius zonae a notitia orbis communis segregaistum, Elysh campi fidem occuparunt. Vnde haec, oro uos, philoso, phis aut poetis tam consimilia: Non nisi de nostris sacramentis,ut de prioribus. Ergo fideliora sunt nostra,magisq3 credenda,quorum imaoines quoque fidem inueniunt de suis sensibus. Hactenus Tertullialanus idem sentiens cum Eusebio Graeco authore & se iuniore scilicet, Ethnicos mutuatos ex sacris nostris libris pluscula,sed uiciose detorista, quibus nostra ut fideliora merito praeiudicare debeant,atque hoc magis decere ut ueritate retineamus de suo fonte haustam, quo leuius Ethnici deliris sensibus suis ad fabellas ad imponendum natas acceis dunt. Igitur cum is author tam eruditus, quo neminem alium praeter Irenarum antiquiorem Latinoru Ecclesia habet,nihil dissimulet Socratem ex sacris libris mutuatum,quae de terra illa coelesti disputauit,non alienum uero fuerit, uel Augustinum uel alium quempiam ueterum ad eundem modum quo ille de paradiso,utpote intercluso iam &communito a mortalium aditu loco,obiter sentire uoluisse, quae boni consulere nemo nequeat. Quanquam Tertullianu liquet,no de ullo horisto terrarum, qui primos nostros parentes aluerit, sed de coelesti beaistorum sede locutum esse. Locum enim definit sanctorum spiritibus destinatum, segregatum autem a communi Orbe, Tona ignea,hoc est, nisi fallor,ignis ambitu & regione, ut nostri uocant, quam infra sphaeram lunae philosophi collocarunt. Ad quem sensum si Augustinus
229쪽
PARADISUS. i8s exposuerit, nec de corporali terrae parentum primorum domicilio, sed de coelesti Paradiso senserit, haud dubie uel Socratem commoaede, uel Tertullianum imitatus uideretur . Ait enim Eusebius etiam
Socratem de coelesti terra locutum fuisse. In carcere enim & in extreismo spiritu de animarum migratione disserens,amicos ne illachrimentur admonet, laetandum esse non dolendum innuens, quoties conis ditio melior a deteriore secernitur. Nemo autem tam hebes animi puto,aut nescius rerum est,qui animas corporis ergastulo liberatas ulla corporali uisibilium rerum amoenitate capi, aut oblectari posse,sis hi persuadeat: sed norit oportere spiritale esse & extramundanum quo fruuntur. Proinde fateor admiratum me esse, quid nam Celium Rhodiginum recentissimum scriptorem, minimeq/ indoctum homiis nem ad hoc impulerit, ut in uolumine illo sexdecim librorum, quos Antiquarum lectionum inscripsit, Socraticam sententiam, ad terreis strem paradisum primorum hominum, ac non potius cum Tertululiano & Eusebio sed & cum ipso Socrate, ad beatorum ultramunis danam mansionem, referendam esse duxeritc At est in nobis natuis ra comparatum, ut praesudicio caliginem oculis nostris obturbante, plerunque in rebus haud ita obscuris hallucinemur, & magnos erae
rores magnorum uirorum authoritate persuasi, transmittamus. Beaeda presbyter Augustinum, ut arbitror, secutus haud diuersum quam ille tradiderat, prodidit, ad lunarem usque globum altitudine paraae dissim pertingere asserens: quod cum Thomae Aquinati absurdum uisum esset, ita mitigat dictum a Beda, ut similitudinem quandam temperiei aeris paradisi, 8c eius quietis serenitatis , quae supra eleis menta est, secutus uideri debeat, non autem sic accipi, quasi re ipsa ulis
Ius terrae locus eo usque pertingat. Mire autem opinionibus uariaistum est a recentissimis glossatoribus Petri Lombardi Parrhisiorum episcopi, quem sub Eridericho primo, annos circiter quadringentos septuaginta post Bedar tempora, ueterum aliquot scriptorum sententias concinnasse Sc in quatuor libros distribuisse, satis constat annis quinquaginta fere ante Mendicantium quos uocano natos ordiis
nes. Mox tanta Scriptorum multitudine, collectitiam eius farragiis nem, dubium exponentium ne, an implicantium,ut fidem uix capiat. ullum ab hominum memoria scriptorem, tot interpretes nactum,qui ipse tamen haud aliud quam interpres, & humanarum opinionum magis quam diuinarum rerum sarctor fuerit: etiam si fatendum est, nec indoctum eum nec indiligente uirum fuisse, sed talem tamen,qui praeter expectationem uel suam, uel aliorum sui temporis, nouo 8cinaudito Theologiae generi, a Catholica Ecclesia mille & ducentis annis haud magno dispendio morum aut pietatis ignorato, fenestram
230쪽
184 PAR AD IS VS. aperuit. Quam sortem Gratiano quoque obtigisse videmus, Sc ipsi
non indiligenti homini,sed cui longe aliter ceciderit institutum,quam sperauit. Voluit enim, nisi fallor, prodesse compendio, in eo maxiae me saeculo, quod librorum summa 8c penuria Sc raritate laborabat.
At uero dum hoc agit, tantum pelagus induxit interpretum Sc comis mentariorum, ut satius fuerit, librarias conductis, Pontificum resertis pia, Synodorum decreta, ipse in primis ueterum authorum uois lumina integra aedere, quo in multorum uenissent manus, quam ad hunc modum 4 ueterum lectione, in tot quaestionum, dubiorum,&nodorum deuteros es, Sc praegnantium ut uocant) difflauitatum,anis gustias, amphractus 8c praecipitia lectorem praeter etiam expectatio, nem abducere, ut de scriptura interim sileamus, quam consta prae ilis lorum tractatione, multis saeculis si non contemptam,certe intermisissem, & a multis neglectam* fuisse. Sed redeo ad Lombardum similia passum. Qui libro sententiarum secundo, distinct. XVII. &XXIX. citatis antiquorum, in primis autem Augustini sentenths, quum campum illum paradisi haud longe, & leui passu ingressus esisset, interpretes longissime digressi magna disssentione coflictati sunt,
ali js in ortu paradisum,in occasu aliis,multis intra torridam Tonam, nonnullis supra mediam aeris regionem eam statuentibus. Porro 8ctorqueri quosdam obseruatum, propter amnium tanto interuallo diis stantium, ortus, qui tamen e paradiso scriptura teste fluant. Pleros suspensos tenet uitae lignum Sc dinoscentiae seuetus, non paucos Cherub remoratur & Romphaea.In summa autem ambiguitate haud aliis ud frequentius perfugium doctioribus, quam ut sese aliosq3 a decerisnendi temeritate coerceant, certi interim pro Augustini sententia, Deum haec Sc alia posse, etiam si animus humanus non assequitur. Hoc solo conueniunt ferme, quos equidem uiderim, quod priuatum locum,seclusum , 8c a mortalium notitia remotum esse paradisum
definiunt. Quoniam hoc ipsum Sc Moses sensisse uideatur ceu ante diximus. Nec aliud ab illis docetur, qui & ipsi post Lumbardum existitere Bibliorum interpretes, praecipuo autem Lyrano,quem uel ipsa tamen historiae series diuersae sententiae admonere potuisset. Enimae uero ut mundum ipsum ad contestationem potentiAmaiestatis
stitiae es gloriae Dei creatum & productum esse recipimus: ita eius caussae finem quesadam Indi omine ad similitudinem Dei creato,siis tum esse, & exinde omnia potissime propter hominem comparata fabrefacta , ex hoc maxime intelligimus, quod Moses post deseriis
piam terrae aridae ab undis separationem, stellarumq3 creationem a quibus terra illuminaretur, praeterea omne genus animalium productionem: dominum Deum ad hunc modum locutum tradit Geneis