장음표시 사용
431쪽
bilis 3 memoria intelle a tua sunt una res, isto statu non susscerent ibidem species sed ratione disset ut pro quanto dicitui in reseruatae,magis qua si nunqua fuissent: teste tus possibilis,prout in potetia est, quia pho isto natu necesse est intelligente ad actu ilitelligi ii iii aetii intelligit spe pliantasmata speculari.Probatur quia da A isto. i.
cie informatus: Sc dicitur memoria,inqua loquis alius fuerit sapies,' habuerit mul. aiatina. tex.
tum retinet speciem post adiuuleni intel- tofum intelligibili species reseruatas i ii 3' le itaneiu remanente . inemoria in esse iii is phantasias dilatur, M -- Ratio. . 'Pt eterea. Maior est differetia operatio nunquam vietur speciebus,tieque intellitium in inteste iii intelligere quod quieti getraeut videmus in illis qui ex sana mensimilatur, sc ratiocinari,quod motui qua te odi sciniain deuenere, a diγe delatinos. sit inter speciem recipere, di conseruare 'Istiti tantu istaeon erso ad pilantasmaeaunquia utrunque ad quietem sed prima tu necessaria ess, quo i in Christo sol i, non facit is, stirentiana potentia ruimquia cum haberet scientiam insulam omnium idem est inteste hiis,' ratio : ergo neque per species inditas, non fuerit necessaria
se eundum: & sic eadein potentia erit in- hec couerso ea ratione qua secudisti anis. rho p p. telle tu ,S memoria intellectiva.proba- mani conditiones habebat comprehenso' γ',ar tueminora quia ad eandem potentia reda ris,&Dou viatoris: iuia si scilia viator esset, citur moueri,& quiescere. in naturalibus haberet neeessitatem conuertendisse, etiaenim pei eandem vir utem mouetur quis si haberet species quod optime doeet s. ad locum,&quiescitio locor ergo a iiiiiiii Tho.lit se Adam,etiam si habuit scientia per eandem potentiam recipiet speciem in Lam,habuit necessitatem conuerten itiitiligibilem,' ieci ebit eam. di se ad phantasmatat uia etat viator, & Prolludiosis tu do tritia salici sit in statu viatorii.Et quidem ut magis cor- surgit dubiu circa. 3.quae si quia docto.f. roboretur hoc, oportet dictum Duran s. . ' 'in prini Osen. l. 3. i.3.arti. a. affirmat, esse conliderare, qui in Christo dieit secudum i potetias dilii uetas inteste tum di memo- sdietitiam infusam fuisse necessariam illariam,nodum soluit Capreol. Dicendo, et conuersionem ad phantasmata, licet nox S.Tho.in sententus non propria sed alio- id quod S.Thom. dicit probemus tenen-rum sequutus est opinionem: sed in.p.p. dum .De quo alibi. q. s. ar. .eκ propria sentetia dixit quod . Quinta eo elu .Quanuis reseruatis spe- sto vi in a.ci . u.postiles .si tamen quis exa. ciebus,ad intelligendum sit necessariae , iec sideret verba S.Thoi.utrobiq; iti- uertio intelle hiis agentis ad phantasmata ueniet solutionem .s. non sibi este contra adae uintilligendum non ob id frustra iiiiiii quia inpran odi it potentias dissili est memoria iiitellectiva. Orobo: quia li- xiileb. sui & non dixit realitei Nad distinctione cet pro isto statu non esset Decellarius lo- susticit si rationis, tu i dieit esse in. i.pek cus ille,ubi species reseruantur ,& talium hoc probari potest quia eandem authori specierum reseruatio, saltim deseruit protatem plutoso. tua adducit ita. i .p ad pro alio statu,quando antina si a corpore se bandum non diuingui tealiter intelle iii, parata in qua cum iaci erit corpus, neque&memoliam adducit in primo sen.inio- phantasmata erunt. Et ad intellige adumco citato. isne susscit resecti a tu supra specieiu .Cocluso 'Quarta concluso. Posita memoesia in- quam habet reseruatam di si ea non esset, teste liua,in qua reseruatitur speetes intes i in illo natu inoia possit acquiri,mane ligibiles,no erit a ctualisitit flectio perta- ret anima intelle liua totaliter priuata ta4se, speete, pro illo flatu sine couersione Obotio Et sciatmida ingrciitur in eor- ,
ad ph.intas irata In hac conclusione volu pore, quando creatu nuda egrederetur iis licere,postes, i, species eos eruentur, quando separaretur,etia si innumeras h
ad hoc q, iterii intelle biis actu, intelligat buerit in vita speetes intelligibiles id cuius reseruata est species, no sum ciet 'Secundo dico,quod etiam pro isto sta- conuertat se intelle ius ad speeiere nisi tu no est frustro memoria intellei tua,&rursu, sit eonversso intelle ius agetitis ad specierum reseruatio,eia quod dato si c5phantasmata, cuius est species. Itaque si uellio ad phantasmata facilius phalas ninperimpos ibile,vel possibile phantasitia- operatur , cuius saecies reseruata est, &ta perderentur,u es corruis perentur, pro persectius,quam si nunquam illius fuerit species
432쪽
speetes habita in intellectu sic enim euenit, ut quis facilius rem aliquam intelligat, quam semel intellexit, quam si nunquam alias i ii tellexerat scut&de habitu posti mus diceretia a in actus produci posset sine habitu sed faciJiu cum habitu. Ecce ergo quomodo dato conii erso ad phantasmata sit sufficiens pro isto statu, non tamen est frustra memoria intellectiva Ad argum. ii Ad priuati eo cedistis se se habere memoliam intellectivam a A intellemim , t senstitia ad restim citiuat ergo seut istae dis in
guuntur,& illae: negada est consequentiar quia sunt potentiae corporeae aestimatiua,
, memoria senstitia, es requirunt Aiuer sam dispositione cid recipiendum species, S ad retinendum, eo q, potentiae senstius, ct corporeae mobile, stat: sed intellectuanon setquia non habet talem dispostione humidi,vel sicci i&3e sua conditione stabilli, est, di immobilis ob id eadem potentiaque recipit poterit 3c reseruare. ad se eundis Ad secundu patet solutio, m illa disserentia qure est recipere,& retinere,quae eκ parte potentiarum sensitivarum sumeti di Adistinetionem potentiarum non sufficit ex parte intellectus, in quo nulla talis dispositio est. ha i Ad tertium dicenaum, et ea ratione qua intellectusn memoria intellei titia sunt diuersa ratione, & possunt dici ad inuicem aequaliat noti scut potentia potentiae, sed sicut actus emanas ab habitu dicitur e sisse aqualis ei sic&intelligentia ut ad us emanans a memoria intellectiva, dicetur eia se aequalis quia tantum intelligit, quatum
in re emoria est, maxime in Deo, in quo. B.
D 1 tua Pater August loquitur. Et in nobis se pos
semus dicere, si aliquis actu cognosceret conuertendo se simul ad omnia phantanivata, quorum habet species in memoria factu intelligeret omnia illa aequarentur intellectus, es memoria intellectivae tamen non sequitur duas esse re potentiasgistinctas.
Vtrum ratio si pone da alia potentia quae pertineat ad intellectum, os haec sit ab
ratio innesio & rati superior ad intellectu pertinent: tau 1en sunt potetit distius ae . Patet. Diuersia obiectorum diuelli sicat potelia; sed aliud est obiei hum rationis superio iis quis est aeternum: Sinferioris, quod est o Hiemporale)υt docet D. P. Augus. ergo sunt abi,
diuersae potentiae. Pittere: .Intellectus diui litur in practi- . . eum, & speculatiuum,ut ait Arist. sed istae Alino. itie.
sutit diuersae potetiae ergo in intellectu alie potentiae sint ponenssae Quod distinguantur patet quia apprehensu uin,' motivustitit diuersa genera pcitentiarum at Arist. Aristote. q.
Aoeet se3 intellectu speculatiu' est appre de iis hensuus tantum,' practicus est motivus: ergo sunt potentiae distinctae. Tertii, .in ratione, seu intelleehu ponitur 3. syntheresis, S conseientia sed istae sunt di sinctae potentiae rergo aliquae aliae sunt ponendae in intellectulim δ' ponitue intelli.
gentia Probatur de syntheresi e N. D. Hie D. Atheo sis ronynio, quid iiii lithiillieresia, contra i per Erieu. scibilem,&concupiscibilem,&rationale. Et de conscientia patet quia cum non si actus, neq; habitus oportet sit potentia. Noest actu, quia semper manet. No en stabit' quia no esset viis se a multam a per multos habitus eognoscitiuos dirisimur in agedis, qualis eos ientia esset: si esset habitus: ergo' est potetia.Intelligentia etiam ponitur potentia sic ait Aii l. hic Intelligentia itidi ius bilium est,in quibus non est falsum.
'In contrarium est Arist in illo 3.ut in c5 D eoti ea. elusonibus erit manifestum.
Opoit et in primis declarare quid impor. u. titi.
tetratio superior, ratio inferior,intelliget, tia syntheresis,&conscietialitatellectus practicus di intelle eius speculativus.
Ratio superior ut ex B. Aug. sumitu est
illa,qum intendit,& velut negotiatur in co Augus t a. spicien lis xternis,vel consulendi, se tritii.
Ratio inserior est, tu teporalibus rebuς
in teta est. Et siquis diuina cote pletur: ut q3 io Deus f tiinus,& unus:& non esse fornicadum, taleM diuina insibe pes ratione sit periorem fit. si tamen abstinendum en hodie G carnibus propter bonam valetudine, est inferioris rationis. IIntellis etia proprie actusgnificat intelia intelligem
specu. 6. An ratio & intellectus sint idem.
433쪽
lectus, qui est; intelligere: υnde k Augeli
quia sunt stili stantie, semperno uitii ellio ie , iit ei linentie vocantur,in libris nonnulli, ex Arabico translati ipsius Alisio. alii ali sus 'i lii telle ius specillati in is est,qui quod apii eoas. i. prehendit. DG oldinat in opus se i solum cia Ailii tris- io sidera nati veritote Pra liciis ianicii iiiii
id opus: ' de Arili ot. diciti intelle ius speculativus per extensionem sit praesiciis. synili eru, 's suetilli elota est a verbo graco syntereo: id si nil cui seinper idem senti quia co Guitio quoi musci in iacituraIium principi iii pratii comi inestique leti per est in nobis neque obii iii ne desecur: uia rati ite initigatui ro in uetur na bonianis tuta
Conscie u . est id uita est iij viis scientia iiiiici est opstieatio ad aliquem adluim iii a habet tui limo iiiviti e eddere, accusare, se cXcusare. r. Cocliis. et serim a claticlusio. Ratio superitii , ex inserior sunt ii, seiu et intelle i us non poteri ii iis, ii e distin re. e. probatur. Ratio superior, e Mitis Prior iit sine differunt, utid sit perior aeternis, inserior teporalis ius intendit sedlicie non causat Atilines Duem poten tiarii inti iiiiii causaret,inci Si te illaici unu uest iu disii esse tu alteritis uia pervici inuetionis ipsa temporalia sunt υt uic tu ad:Ρ-a onia. i. iurna cognoscemla: ut Paulus tellatus di-ic si lnvisibilis Dei per ea qu e ratia sunt, e c. sit in via iuuicis p. r Diemia, se teporati
ἰ id a quod pei meatum perueniatis , ad
cunae spe sat pratentianti digia n. limi due Potcuti ae ratio, superior, mi eri r . iliciis od eande patet: quia a iis rationis est, qua si is iii a notia se X uno in alaud perueniens: tauieti idem eis mobile, quod pertransien smedium, peruertit ait sei sui in in Rergo cauecti potentis qu: e a cilio, vel per mediuiuperueti licia tinein. Couesii. 1. 'i secunda conchiso . potio itiserios, supebior distingui insur & per diuersos a
prior rario. Qi i: . tu per si uersos habitus. Probatur aut si citatus Oeati Patris Auxustitii into oci cito,intersi perio ita, ex inscriorem ratio item dis iiiiiiii, uti ua si nanda est e navi telati uum quia via ac si ergo vel citi iii, vel habituum prtire iiii toruin: ergo per
vi iacit, io, vitilii . Non est idem actus intendure aeterni contemplandi , vel eo nitendi Sintendere fere porci libri, ergo incipio xiiii, Milite illici tu e uiati it erit is illiti iii, sed inius ratio superi r , alterius aias
rior est: ergo disi luctio est in illis sex am,&ii iugitet set habitus quibus ututor pila superior sopientia utitur , ct inferior ratio, scietitia titio ilis sapientia ,3 sei etia clis laesistitit habitu,: ut ait Aristoteles sexto lithi
ii Ailii et tei, tuin tamen est, non esse idem Nou. licere,ratio superior,& ratio inseriodi portio su bitor, portio inferior .Doctores e- ti Diui ilis serentialia poni t in eo quod Por' ito sup sestio superior, si inferior sitit ut eum itit elleis tu includant appetitu nam ii tamen ratio superior, k itiserio hi quia sol itii intellectit, non requisii um eia ad hoe quod dicatur ratio superior,vel inferior illi cursus: nam si-
De eo poterit sic vocari in quo Durandus vadetur est eis ei e plus, cistere ulo quo H sit dii ursus non clicetur ratio superior,n que rotic, inferior.
- Tertia conclusio intelligentia ab intelle betari. lu liii iuguitur sicut potetis, a putetia, se s sic ut aerus, a potetiam a intellige ita a 'est intellectus. rob it prima pars eX Aristi Milo. .p. iiii ait intelligentia inteligitii liu est,in qui- 1itiust triis non est icii sui ius il hoc est ipsius ilites.se ius propriui iner o intelligetitia ab intelae tu non distinguitur vi potentia . pote itia: quia intelligentia non est potentia. I secunda pars patet. Iute iligentia esst a e ius ergo alicuius potentiae, non nis in testen usiurgii intelligetitia est actus intelle liis sed aerii, a sua potentia di linguitur ergo etiam intelligentia ab intellectu.'s philosophi solent per ordinem cons de-esareissa: intelle ium agentem, patientem,
pos ibile iii in habitu, se adeptu. primi duo
stitit dii aeriae potenti: quia in omnisus aliis potentia ae tua a palsiua distinguitur. Asia iliuitigi iuntur secundiun diuersos status ipsius intelle ius, qui aliquando est in potensia tantine. hic dicitur possibili . Ali liua uati est in aetii primo, qui est habitu scieriti e: ex se intelleti us in sabitu voc iur. Aliquotidi, et 1 in a fusecundo, quies hi As4derare es sic diei ue intelle ius in athia, siue intellectus adeptus, quod ideiti est de
quo supra.'l diaria eo inclusio Intellectus speeulati- 4 Coela alius, repracticus non sunt potentia distio, Atia.MQ lae. Urobatur ex Aristotel. qui ait Iuleii e- ltis speculatii tu dissere sine, a practico. Et ibi ei iusti tellectus speculati uim extensio- De sit pes anteus sed si ellent diuerse potentiae .umis non poli ut esse cilius, neque sine
434쪽
speculatA. An ratio &intellectus digerant. χ
ἡimngueretur sed ostenosor mali. Milo. Ratio est.Id quod aceidentaliter se habet ad rationem formalis obiecti, non iuue si ficat potentia missicut quod color lit magn', vel paruus, accidentaliter se habet ad hoe quoa est esse colorein Jc se non est cilia potentia visua qua magnus color,&alia qua, paruus: sed hoc quod sit aliquid apprehensum in ordine ag opus,veltio, quod est speculativi,&practici intellectus est accidens rationi formaluergo non sunt ἡiuerse pote latinum s essent diuersa in potes a te alie filus est mutate obiecta formalia, &,ppria potentiarum &quo g est unius muture ad
aliam nam si aliquid quod ess speculatiui intellectus, quis ad praxim reserat,iam mutatue obiectum intellectus speculativi, in obieeium practici quod non videtur dicendii quoad formale. s. Conclu. 'l Quinta concluso. svntheresis quae ideas othere. quo habitu, intellectus)ad rationem superiorem,& inseriorem spectans,iton potentia,sed habitus naturalis principiorum practicorum est que semper instigat ad bonsa, dc de malo murmurata ista conclusio habet Plures partes. Quarust prima est , quoil sit Ra io p . idem quod habitus intellictus. Probatur.
Aristo. 4.Ε- Sinon est id Sponitur initi tellectui tui ei seo. tus eius ergo Aristotcitis uincienter numerauit virtutes intellectuales, quas sol unquinq; posuit.Intellectum: sapientiam scietiam: prugentiam, de artem: sed tirin fuit diminutus in ipss vit tutibu, iti tellectualibu numerandis sicut neq; fuit in aliis: ergo synthesesis eum sit virtus ititellectus,ibi posite dc non videtur sub qua contineatur , nisi sui intelle ergo ibidem continetur. , .Ris p p. 's secundo. speculatiuum , d practicum non diuehsscant potenti in ergo cognitatio principiorum speculativorum,de practicorum non diuersseabunt habitum sed intellectus est habitus principiorum specula tuorum,dc syntherelis practi eorum: ergo unus,& idem habitus ponitur 3: sic intelleehu; ut dicit habitum principiorum )idem est quod syntheresis.&0titheres, Ut dicit
habitum princip)orum practicorum) idem est quod in t alectus. Secunda pars, quod spectet ad superio-
Ratio, 'L rem,&inferiorem rationem, patet. princi-
Z ό όοῦ pia piaclica inueniuntur & quando ratioir, iis inpurior operatur,&quando inferior ergo vel pertinet talis cognitio ad eunilem habitum, vel ad diuersum mon ad diuersum, cuutrunque sit practicum: ergo oportet ad eundem habitum. Item.Si id inest habitus, cognitio principiorum speculativorum, S practi coria, liceadem erit cognitio practicorum quoad superiorem, vel in seriorem rationem. Durandus putat quoci etiam ad voluntate pertineat: putat quoa sit electio sed me lius ad rationem dicitur spectare.
Tertia pars,quod no si potentia, sed habitu patet. Ita se hab )t cognitio piacti coriani principiorum ail syntlierestiti scut se
habet speculatiuorum cognitio a lintellectu, sed hἰ ec non ad potentiam, sed ad habitum spectantiam intellectus, qui habit' eo uoseitiuus est principioru , habitus ponitur ob Aristotele, de non potentia ut patet sexto Etlii eorum: ergci S synther esse rit habitu δc non potentia. Item. Ad synthere sui spectat instigare ad bonum,d de malo murmurare: sed nue non potetiae,sed habitus elles equitur ergo
i, si tithere fas habitu 1 st, & noti potentia. i hi quod sit habitu naturalis patet: quia
non minus Deus Senatura prouidit in ne
cellariis practicis, iti uim in speculati uis: sed in speculatiuis ille habitu et per quem est ei,
itio, licitur elle inditus natur ciliter: ergo etiam ille per quem cognitio principiorum practicorum, oportet etiam sit naturaliter inditus uobis. Et hae ratisne dicitur: signatum est super nos lumen de .ut naturaliter homo cognoscat malum esse fugiendum de bonum prosequendium&Quod tibi novi ,alteri non facias sicut cragnoscit naturali ted e omne totum et maius sua parte: uso glibet est,uel non est quia sicut ratio in speculatiuis ex illis principiis notis processit ad conclusiones quas non nouit: dc in practicis, ex cognitis principiis practi iacis procedit ad aliqua alia , ut QuoJ titiiron vis, alteri non iacia; o ouo u tibi Vi, alteri facta : sed tibi vis tu hil .i iudiges, alius qui habet, tibi subueniat ergo etiam tu idem Jebes velle dc subuenice iudigetiti. Ultimum in conclusione quo 1 a a bonum instiget, es de malo murmuret, quilibet in se ekperitur. Atque inter opera Utilina, di benes eici generi humano collata hoc non tenet insimulti iocui in ut Deus iusserit,d: itast ut ait pater Augustitius) ut omnis inor inatus animus sibi ipsi poena
sit, ita ut iste vernais nunquam moriatiae, sed continuo cruciet murmurando de ma
435쪽
lo. sed de si oe alia Uie recedere videamur ates minis lilii losoplii naturalis, quatiuis etiasi plura addamus, noti vitra piosessioDein
noti eam erit, de quia Chris iani, ci quia
Theologi v ixol,lietat nobis, naturaliter loquetido talem habitum non ponendum, eo quod natura ad viuuii aeterminata. noindigeat habitu eum habitus ponatur obanais eretitia in t vi pu entiam determinet:
de quia se ut sui; tu agibilibus, se principi milius peculabilibus sed ad uolendum uia et ii, scilicet ipsuin Deutii , ii ii est opus liabitii: ergo Dei precide ogia icenditi bonu. Prose .lucti dum c malum fugiendum.
ob a , . a. buitis inodi habitu litin esse ponendum ne-ο V. butii. que in pra escis,neq; in speculatiui sed sola I iis sidere potenti t. si e Cabri. quan uis lithii et, sed videtur de linare vitia ponatur. t uineti lytit lici e sina diue uni liabi iuni sed noli inclitui , malitis usuri,dc natu , i A. iij r illa M, ea esse acquisiturix uod eo miti uulier tenent ex Afiliores: qui dixit in illo. 3. de anima, ite ani ma velut tabulam rasa in s mi inquan ibit sit de si in. Nos tam ei, cum . . M.' 5, horti .iscet dicantus rutam tabuiam iap. a. s. uti. quod etiam posco tali liabitu indito, teriam Dornm re, ista est,halii tum vocamus inditum naturale quia Deus dena
Ari lor l. in ite essiri, non deficit. , o uti ': Glii dei totiem s liti tu , uia licet secundit in naturam sit intelle i iis docer inti tu qui ad specificatione , ii ii quoad exercu
a. stilutio. ' Seeundo &Dielius dicetidis. i, illa determiticii in per naturam ad vitii iii, per subituiti situm sit, quo sectulo, itanei Let. c. Caelusin ' sexici crines os o. Collicientiano neu potuit l, tetica sed prosi id uesti no in at si ei aliquai uti p- istis,iij I b Litu naturali, qui est syni hercussi ima tui. Probatur quotl iit aetias: quia consi i itia dicit orditi ni scietitiae, ad uti quid is ea lio e Domen a ius est, δ non potetitia equiti applicat ira non si nisi per a ium.
z. t s. p.p. 'l Pi us hic a. , i , si tentia thili sicatur: ligat accusat: excusat: reprelie ulit: sed ha e om niaci tum diciatis , δή cisi: si quuntur talem applicationcm adiuuiems etitie ais ea sutagi inuer o sequitur quod coli scientia ipplici icitari uiri. mi Altera p. i s q, ciliis ii i lii Phahitu, patet, Pro sust riticipiti uel ii si habitu . No
meti habitus ut est,srnities His qui est principi uiti anuum tribuitur ips conscient ei,&se Diuus Hierony. syntheres in conscien O . Eiet. tiam nominatait B. Dalilius dicit esse natu p ple .rale iudieat oliuin. Et damaseetius dieith, s ii 'iut. est lux iii tellestiis nostri. 'I patio .consiletum est, quod eausa δὲ es Railso ose ius a sinu idem sibi nonae communicot: sed se se habet sisti theresis,& conscientia ut
causa , ct est Eius: ergo nomen communicant interdum.
septima concluso. Cons ieritia cum sttolis applicatio, quar non sit sine iugi eio ad 7' 'ης
intelle iuua pertinet, di non ad voluntate. Probatur. Omne iudiciuna secundum rationem ad intellediunt pertinet sed in conseid p 'at mila est iudiciuna secui id uia rationem : quando instigat: tuando remordet : ergo est in
Vltra. Vel es in voluntate, vel es inra- , aith. tione sed non es. in voluntate: quia cumis agat aliquando contra conscientiam, dice Tetur facere eontra voluntatem: quod est fallani oportet ergo quoa sit in ratione: ut posito iudicio, sapplicatione, per voluntatem, possiit quis sacere contrarium.
liκ hoe sequitur Durandia male dixisse,
conicientiam essehabitum, ' spei Lare ad voluntatem:quia accusare videatur est ea eius voluntati si est ad rationem spectatis, propter iudiciuna.
I Ad primum. Negamus esse obiecta dia . , ά
si in hanem aliter: temporale,& aeteriamra, si et soli in iij uterialiter sinii glacitur: quia via uni medium est respe fit alterius,& vnii per ali inhobi deci lem potetitia ponitu ad i temptirale intelle ius contempletur, vel de eo conlisium capiat, ea ratione erit, quaens vel vertim, quod obie Elami itit elle iuuialium,ilitae si in .eterno, vel circa aeternum.
s. o dicendimi,quod intellectus specu - ώρρυε ivi tuus, de pratii cus illa sitiat potetiae diistiti diae , latia motivum, de apprehensivunt dias insuatitur quia ut elleeius pranicus non est moli uias .i. exequens motu, sedes motiuus t i qua di figens ad motu, quod cpuenit ei ratione apprestenso itis:&sic tam specusativiis quam prah icus apprelieti suus est. I Ad tertium iam in conclusionibus re, Ad tham
si psum es quia dati, syntheresis ponatur in ratione,S in intelligentia, de conscientia: tamen non sequitur quod sint potentie diuerse tua neque sequitur quod fiat potentiae quia synthereiis ponitur ut habitus prisci
436쪽
speculatio . . De voluntate. as
priticipiorum practicorum, & intelligetia,&eotiscientia vi actus. . .
utrum voluntas sit potentia anim ς rationalis distincta ab intellectu,& praestatior
natura. roume probatur quo42 Ο p voluntas Don sit potenestisne eoi sed volutas non potest esse sitie in tellectu patet: quia de eius es entiaest,quhil sit intella,stus,cum definiatur se Voluntas est appetitus intelle estuti, Vel se, Est intellectus appetitiuus ut docet Aristotelas ergo sequitur quod ais r non est alia potentia ab intellectu. . praeterea.Probo quo/s voluntas pona- tur,quod si dignior intellanti.id dicitui dignius,quod mouet,& imperat: sed voluntatas est huiusnodi respectu intellectus quia mouet lintellectum quoad e&ereitis sicut
di mouet onanes alias potentias,&imperat
praecipiendo sed intellectus & imouetur,&exequitur imperium, ergo voluntas, si d tui erit praestantior ipso tutellectu.1. Vitiinb.Seeunaum naturam est processe,ab imperseEho ag perseistum sed secundum naturam prius est ipse intellectus, &actus eiusdere,quam ipsa voluntas,cum nihil si Volitum,quin si pr cognitum sequitur ergo voluntatem esse praestantiorein ipso intellectu. Q eotitia. η In contrarium est philo. qui ponit altis,iΑ sto. io. reain potentiam animae intellectum,& nogihic voluntatem.
p N. ,ti. 'ipsi considerandum,qubg cum anima rationalis,eum hoc quoa rationalis, sit creata a Deo,&habeat libertatem, perquam dieatur esse suarum aniόnu doinina, quods Th.., . . brutis non conuenit, habet quod sit natu .. i. ar. i. rardi sic aliqua conueniunt ei naturaliter seclusa omni tali libertate , a. modum quoco petit graui descendere deorsum, & lsui ascendere sursum .Quapropter sicut intelle atii conuenit quoA aliquibus libere assentat, di aliquibus necessatio essentit, Salijsnheellarib dissentitis voluntas eodem reci D. rh. r i. do cum sit potentia libera, ct distincta ab q ι o. art i. intellectu ut infra erit notum)habet quod o, . ali itia libere velit,ct alia ex uecessitate: ipfuit eongruentissim uim naturae anima: ra tionalis: alias non videretur ei sufficienteeesse prouisum. 9 iterea notandum vi ex Aristot. conia 1.Notand.
stat)voluntatem, ' intellectum se habere
eorrespondenter, t&voluntas moueat intellectum,s intellectus voluntate vitta vitalis si connexio,ut non possit esse volun- Arstituite.
tas,nisi ponatur intelle hus neque possit esse intellathus, quin ponatur voluntas:&vis trunque istorum tam intellectus, quam voluntas dieitur ab eoden, philosopho mo- s et
uens motummam s intellectus mouet voluntatem, mouetur ab ea:& s voluntas ruo uel intellectum,mouetur ab eo. ait. 1.
KEst etiam aduertendum,qubdillud quod 3 Votand.
mouetur, ad actum stat dupliciter quantum ad exercitium:& quo ad specilicationem . Quoad exereitium tunc mouetur, quando ad id mouetur ut operetur, non determinabdo hoc et illud)Quoas speesseationem est,quando mouetur, vi ad certii, &determinatum aetum moueatur, vel assentiengo,vel dis nitendo volen O, vel novolendo hoc. I pii a conelusio.Voluntas est potentia i . Coeliis. anima rationalis ea liter distincta ab intellectu.Probatur primo quod si putetia.Ibi Ratio. p. p. oportet ponere potentiam principium Operationis,ubi operatio est sed in cita ratio nati sust operationes voluntariae, manen tes ab eadem anima rationali: ot quilibet eκ peritur: ergo ponenda est voluntas Maior est iocininita: quia seeluso principio non erit poneipium: c secludendo potentiam, non esset operatio.
KSὰd quod Voluntas si potentia clistincta Ruiso ,. p. realiter ab intellectu patet. Vbicunque est Arist. alia ratio formalis obiecti, ibi oportet ponere alici potentiam,cum potetiae penes obiecta distinguantur sed alia est ratio formalis obiecti voluntati si quod est bonum,quam inteluctus quod est verum: Ggo sequitur quos suae pota tiae distinguuntur. Minoreotis hi eu Afiscin multis locis:Vndo primo filia. , si sthieohum dicit, te voluntate loquus: Oni ili ho e nia appetiit bonu.Et sicut illa quae caret eognitione,appetunt bonii naturaliter, qu e habent cognitionem appetunt, ct sonum
uaturaliter cognitum per natura . .
437쪽
Ratio. i. 'I pi aeteres Aliqua sunt cognita, imo multa,quae non sunt volita ut patet tum de naturalibus, quam de supernaturalibus i ta inde contingentibus,qua in de necessariis:ergo voluntas non est intelles tu; & se citi P. D August, Austin. Phu uolat intellectus sequitur tardus, aut nullus affectus ae s diceret, multa nos per intellectum cognoscere, quar Non statim affectu prosequimur. u. conciu. Secunda concluso. Licet voluntas necessitate eoactionis necessitatino possit ad aliquid volendum i potest tamen necessitati necessitate suis. & respectu ultimi sinis
Ratio. p. quoad speciscationem. probatur quo 1 nor. Ti, i, , possit eogi nusi ad aliud posset cogi, esset Q --ix 4 ' Vt velit id quo dea contra eius in sinationem sicut dicimus lapidem cogi, quando sursum impellitur coactio enitu est quando aliquid cogitur contra naturalem inclinatione na,pasto non conserente vim, sed quando sic voluntas vellet, non esset coa- tio .patet quia omnis astus volutatis quieuinquestitis eis sectisum inclinationem eius, es non potest esse violenturiarquiana,
Ratio .: p 'Alia pars patet, ex sne necessitet. quia
β', . . ρ ρ si uelit emcaciter finem, ne eesaei. Vult ines η 'an ' duim sile quo finis habeeitio potest et visi
quis velit sanitate,& eam non potest consequi sine potione amara,necessitatur ad vole Au potionem amaram:&s vult transfretare, oportet velit nauigium quo transeat
'i Vltima pars est,an espectu ultimis nise, tiam Decessitetur quo tu specificiitione itivio:ouia in patria quando Deus clare vi sebitur, etiam quantum citi exercitium erit. Itaque si alicui proponatur,virum velit sorii citatem,non potest habere nolitione, segne celsarib, si habeat astitio, oportet si volist g. 3 p. tiose non nolitio. Quonia sicut m specula Arici. Phy. bilibus plinei pijs pertiatura intelleetias est S.TDo. i. et determuratus. .ad assentiendu Quodlibet
'est uel non est omne totum est maius sua parte ita vi non postligissentire se etia etiea sine in asibilibu sicli se habeat scut prinei pium in speculabilibus voluntas perna turam Aete inata est ut a,n possit vellenniseriam quia oportet id quod alicui eonis
uenit naturaliter,dcina mobiliter sit funda iamentum Sprincipium onmium aliorum.
i Dixi quoad spe eis eatione: quia ad exere iii utri non nee sitatur nam potest suam suspendere actionem,&non coligerare dev) idio sine, neque velle neque nolle. .s Tertia concluso.Cisi voluntas si pote 1. Coclus
tiali hera, non omnia quae viat, necessario vult sed contingent cr 'libere multa, vult.
Probatur.Sicut intellectus se habet in Orgi R, i , ne a illa quibus a sentit, voluntas se habet s.Tho.pl. in or/ine assilia quae vult se lintellectu; cii qnecessari5 cissentiat primis principijs, non
necessarid assentit conclusionibus, quae noli abent necessariam eonnexionem cure prinis principijs ergo nec volutos, posto naturaliter velit finem, ijecespitio vult tilia si non habent conreNionem cum illo primo: sed plus ima sunt huiusinodi ergo non omnia vult necessario. Maior dilc uisus huius est nota quia sibi mutuo assi initantur intellectus,&voluntas.Minor probatur: quia licet assentiat intellectus naturalite S necessarib Onane totum est maius sua parte: &cognito licit esse partem,Sillud esse hocii. nectitati5 assentiata, pars minor so suo
toto est:non tame necessari, assentit huic:
Aura sunt pariamee huic, sol maior est terra quia istae conclusiones voti habent necessariam connexionem eii illo principio cui naturaliter assentit.Sic ergo in voluntate,&s naturaliter, & necessariῖ velit vltimum finem,non necessarib sequitur omnia alia quae vult,necessarib uelit sed solum illa quae conexionem habeant. Et dato habeat,
usque dum cognoscat huiusmodi conexionem non necessarib vult, sequitur ergo φMon o nia quae vult voluntas, nece latio vultuna non contendo probate autho vitatibus sanc stu, quae sunt uiuit Gesa Theo logis in secundo adducuntur,sea solum ratione naturali ut physicus loqueretur.' Quarta conclusio. Voluntas mouet in- Cisclutates lethum, eo modo quo alterans alteratu, a.Tho. p.p. S omnes alias animae vires imouetur tame q 7 a. arti
uoluntas ab ipso intellectu, se ut finis, e sta
re quod in principio speculationis aquot uim ii inter volutatem,' intellectu in haee Te mutuam operae vi intellectus moueat voluntatem,& moueatur ab ea,& e conuerso, uoluntas moueat intellectum, & moueatur ab eo in diuersis generibus causarum, ct secundum diuelsas eonsiderationes quia voluntas mouet ag exercitium, intelle- ωisag speciscationem. Prima pars probatur: quia .illa potentio Ratio. i. . . quae respicit siae uniuersaliter, mouet alias omnes quae respiciunt fines particulariter. Probatur hoc naturaliter:sicut coetu quod
438쪽
Speculatio. 7. Deves unitate. 427
agvisuersalem e seruationem generabi- I sectis est in sensitivo appetituiqusa obie s.Tso si lium agit,mouet omniac mora inferiora, ctum eluqest bonum,no uniuersite, sed bo bas .ax. α quorum quodlibet agit ad coseruationem num sensibile particulare usi si si natis a propriae speciei vel in liuidui.Et inpolitico dui opoetet pcinere potetiam distinctam hono contingit quia rex,cum intendateo- quia bonurn arduum non continetur submune bonum, mouet alios pra:postos qui particulati bono sed in voluntate non sic: intendunt bonum particulare, vel prouin' quia obiectunt eius est bonum uniuersale, iciae,vel ciuitatis,aut simili incum ergo vo- sub quo necessarid eotinetur quodlibet bolutas respiciat bonum uniuersaliter . visne, num lue stat suum, sue non sit at suum. mouebit omnes alias vires,quae selsi parti Cb quod appetitus intellestiuus,quies voculare respuiunt bonum, sest primu alis luntas,non diuiditur in irascibilem, S con rans omnia alterabilia. Et cum intelle tus, cupiscibilem, ia ubi esse solum ratio parti sit potetia que respicit bonum particulare: eularis obiecti contenti sub uniuersali 1on quia obiectum eius no est bonti,sed verum, est ponenda alia potentia. Wouebitur ab ipsa volutate: qui motus est Ex quo sequit impropriam esse loquutio Corolla caquoad exercitiurna volutas vult tiae bonu nem illorum qui ponunt in voluntate ira Wasum, - vires moueanturis exerceatsuas ope scibilem,&eci oeupiscibiletu. Non enim ori D,Th. i. a. rationes:&scvoluntas mouet omnes alii portet diuersificare potetias eis ubi estoli q, 37 μ β, nae potetias ad suos actu exceptis viribus qua ratio particularis obiecti,non contentir ο ρ naturalibus partis vegetatiuae quae no sub ta sub uniuersali ratione obiecti, illius po- iacent voluntati:ut Aristotel. i .Ethi. . t 3. tentiae.
luntatem,utfinis mouet emeietem, patet: altior,& persectior potetia est,qua ipsa vo- quia obiectum mouet potentiam,sicut sen luntas.Patet ex Arist.Ratio est. Excellentia Arist. im sibile mouet sensu sed obiectum volunta simpliciter unius potetiae ad aliam o obietis ea bonum ostensum ab intellectu: quia cto sumitur Vt quato utities simplicius,& Co b z. ,: nihil volitum quin praecognitum: sequitur magis absolutum illa potentia sit simplicita C
'' ergo m intellectus mouet .olui statem : ct ter altior: seclobieictu intellectus, quod est quia b. s. hie motu, die tui quoad specificationem: verum,es huiusmodi,supra obiectitur vo- Φ, 3. quia ea ratione qua intelle ius iudicat de a luntatis er o ipse intelle nus eiu altior poliquo quod sit bonum tale,& appetibile,vo tentia simpliciter.Probatur minor . obie-luntas vult disi iudicat ἡdest gibile,& ctum intellectus est ipsa ratio boni appetita
malum, voluntas no vult:&sc quoad e- bilis,& obiastu volutatis est bonu appetibicificationeini voluntas mouetur.An volunt 1e,cuius ratio in intellectu est: mods ipsa ratas sic moueata tia per aliquem insuκu,i tio bosi,quae est obiectu intellectus, est ab
alia quaestio est,& quidem si per influxum st actione simplicior ergo &nobiliore de intelligamuς omne quod sim passo ab age intellect', qui respicit sirecte tale obies iii,
te,voluntas &omne agens per in luxum erit potentia periathior, quam ipsa volutas. mouet Demo Agidius quolib.6. q. 1 3. 'I Diκi,smpliciteriquia secadum quid pees, Cusiv Quinta eo elus Et filii appetitu sensiti comparationem ad alterum oluntas inueuo sit iraseisi is,dc concupiscibilis,in intel- nitur altior ipso intelleEhu:uam obieetum
lectivo tamen,qui est voluntas, nongatur. voluntatis in altiori re inuenitur,quam ob
q, aliquo pasticulati ratione Osiecti eontenta eius in hoc perscitur: quia ratio rei interl suli uniuersalitate obiecti potentit:quia no Etae in intelligente est:&'actus volutatis pia est dania potentia vi sua ad videndum albe si itur eo quoa voluntas inclinaturin tale dinem,quae fit distincta a potentia visivaco rem,prout in se est. ncquaao res inqualoris:quia ratio particularis,quod sit albedo est boriunt,est noebilior ipsa anima, in qua continetur sub colore atratio particulatis est ratio intellecta,per comparationem a lirascibili quod sit arduum bonum , contia talem rem voluntas est nobilior,& altiorinnetur sub uniuersali ratione boni,quoi est tellestu'uia quodammodo holitrahi: ita obiectum appetitus intellectivit ergo noti. gnitatem,&nqbilitate ex re ipsa volita. Si in ponenda potenti talia distincta, quaesiti vero si infra an ma,intellectus manet no- iraseibilis. . bilior.Quapr opter melior est amor Dei, q
439쪽
cognito euis reconesta, ni elior est cognitio rerum corporalium, quam amor ips irum S. Th. p. r. Haec est sententia Sahom.& aliorum q. a .art. 3. Ecce quomodo possunt inter pietari do Du .in. η, cstores qui tenent contrariam sententiamsi, '.q 4, scilicet,voluntatenae te potentiam nobiliolauia his. imi ipse intellectu,ut doctor sub. in quart.
Ad primum dicimus voluntatem esse distinitam ab intelle tu,etiam si naturaliter una potentia non possit este line alia. iii specie genus disti, suitur ti diu retitia & tealiter propria passi oditio su biecto: sicut risibilitas ab homine di tamen non potest egestie suo subiecto. An Deus de sua potentia obsoluta possit separare ii praedicabilibus, disputatum est, quando de proprio agebanimes ut siciat quati uti ad pr:esens, quod sit dissit,stio irato volutat ira, Sintellectuna./atieuitia. Ad secundum dicen tui, Quod voluntas non est nobilios io tellectu, quia moueat:
tiam si mouet intelle is, ut mouet alias potentias, exceptis vegetati me anima, etiam
mouetur ipsa volutos ibiti tellectu. Et quatum ad imperium ipse intelle uis excedit quia imperare est intimare,&dirigere ad as.Tho. i. 4. hhionem: quoi pertinet ad intelle etiam . Et l. I. ana, imperium ponitue actus ii telliatus etiam
sξι . ' . . ad inentem Aris olei.quanuis aliqui thnduti contrarium, licentes poni in voluntate: se
ij itur ergo quod iii telle hiis sit praestantior, ct Mobilior. Adieitium si Ad tertiora In eodem ita es, laria imperfectu ut sit prius sed in diuertis prius pei se huiu est: ex hoe ratio retorquetur, batur coclusio,quod ipse intellectus sit peese i ioci quia prius voluntas mouet cisteκ et
citium ipsunt intellectum, quum ipse intellectus intelli cit.
egimus intellectu, an ei noxia, s vcluntate, opere pretium erit quaerere de animae immortalite, di quid At illo te l. senserit de ea,&vtriim ratione naturali probari possit.
Igetur quod no. Quo p. tim est idem princ pium,Sid in progresin .& videtur elae simili, fini, sed brutorum,cthontinum idem initium,&idem progressus quia Ite augentur: scoluntur: sic do iniunt:ergo idem erit finis: sed animae bru-
totum, mortuo bruto, corruna puture ergo
S mortuo homine: ct anima rationalis noest immo itali, Unde heiaesta. 3.dicit uti Nihil habet bomo iumento amplius. I Preterea.Si animae ii ii inmortalis,cum a. Aristoteles monstrum in natura)reruomnium naturalium indicauerit natura, id ip se dixisset sed non solum non asseruit eam esse immortale,sed asseruit em mortale in multis locis ut Caieta. probat: ergo anima rationalis non est immortalis, o,i Tertio O4nne quod est secundum natu aul.ci. ram rei, prebari potest ex naturalibus sed sanimam esse immortalem, non potest pirabari in luti ne naturali ergo sequitur quod
iacin est ammortalis sed mortalis.lii contrarium est Atis Intellectus ab eκtrinseco venit.Et dicit quod separatur a cor Iae fila pore, sicut perpetuu a corruptibili.Et Dio. .c.de Alui. no. Primi, est notandu, apud catholicos non esse dubium, animam rationalem esse im- p, Minor talem,' incorruptibile quia hoc si a
Lent deside,&Qu ab peculia determinatur sed quod est dubium apud fideles est, quid
senserit Aris. vir iiii animam rationalem posuerit immortalem,vel mortalem. Qui Lusis alii dicentibus Fiba sic aliis neganti. bus, Sasserentibus eκ principiis eius aena Arist. probari ea Da ortale tu, inteliquos C
Etiam est dubiti inter catholicos,an posito fige teneamus, anima esse immortale, possit ratione naturali a bati. Non enim repugnat alique es Ie fidei articulum,& et ratione naturali probetur: na quod vi ius se Deus,ea fidei articulus, sic tame probati potest ratio e natu 1 ali,ut probant Theologi. T; Lis .i S upponendum etiam est quoil supra no d. s. semel dimitu est,sormas substantiales esse a.NUM. in duplici differetia. Quae Aam sunt qu 1a. bent esse per generationem Sc tales educ si tur de potentia materiae vi sunt bruto eum riuae.& omnes substa uti ales generabiliues cor
440쪽
speculatio. 8. De immortalitate animae.' 419
& corruptibilium: quae non sunt forma per se subsilentes. Alia est forma substans Tho.p.p. tialis,quae est per se subsistens, quae a solomail. Deo creatur,& non eὰucitur de potentia materiae: ut anima rationalis: aδ cuius proguctionem non attingit homo, neque
virtus eius, licet attingat ad aispositionem corporis, S ad introductionem in tali cor
a. c&14s. prima concluso. Anima rationali; quara solo Deo creatur, est immortalis, es incorruptibilis, perpetuo gutans post mor- , .R, - tein hominis.Probatur. Si posset comita t. t. Eths Pi,vel esset de per accides,vel de perseised
Tu. c. it. non de per accidens,neque de per se: ergo . s. Ethici nullo modo.Maior est imanifesta:quia non. datur modus alius, quo modo res corrumpantur naturaliter: sed non potest de per accidens corrumpie quia quod corrumpitur de per accidetis, est quod no per se subsistit sed in alio scut sotnis brutoru,quae non sunt per se subsistentes sortum puniatur sicut & generantur: & accidentia,scui generantur per accidens ad generationem totius, si corruputur quia non perse sub snunt: at anima rationalis est sorti a per se subsistens, ut notum est,& non educibi.
iis de potentia imateriae: ergo DOn corruin pitur cle per accidens: neque Je pelia. Da
tet. Id quod alicui conuetiit secundum se, ab ipso separati non potest: sed animae rationali conuenit esse secundum se i ergo non potest ab ea separa,i. omni forma quae est actus, conuenit esse secundum se sed anima rationalis est huiusmodi nam si materia desinit esse, & corrumpitur, per hoc corrumpitur,quod forma separatur ab ea quia acquisiuit este , eb quod aequisiuit formam, a forma per se subsistenti nunquapotest separari actus: ergo nec poterit destiere esse quog si tio potess desinere esse: ergo est immortalis...,il Praeterea. Etiam si omnia ponamus esse composta ex motetici, &kima. & ipsam animam pariter, ut quidam dicunt, probatur eam esse incorruptibilem. Vbi non est
contrarietas, neque est aliqua corruptio: sed in anima rationali nulla est contrarietas ergo nullo modo potest corrumpi a Ist.. , in Maior est Aristo.quia generationes,& cor coelo text. ruptiones ex cotrarijs in contrariasiuit:&as,&. dς ob id coelum ponitur inc nuptibile: quia
p, contrarium non habet. 1ed minor proba
Atii. e. r iur: quia in anima intellectiva nulla est contrarietastinam rationes contrariorum in ea phys t. non solutine trarie non sunt,sed sunt via ur 3 . Ethi. c. i
quia contrariorum sa3em est ἡisciplina se Mesu. quitur ergo quod nullo mogo anima ratio ii alis est corruptibil . Et hoe rationes stim-do in lumine naturali probant eam incorruptibilem. . Et considera non solum animum rationalem esse immortalem, A aeq; comptini
intrinsece ev materia &forma, ut partibus essentialibi, sumo nem ex actu,& potentia: de ipsa anima rationalis etia separata a cor pore retinet suom indiuiduationem, quam habuit ex comensuratione ag corpus in rmabit de quo Sahoni.iu.a .sent. sistin. g.
seeunda concluso.pκ dictis Aristo. pro . .cόeium batur eum posuisse animam rationalem incorruptibilem,& aeterna.Sic affirmat The TE, R
mistium in contrariam sententiam citent. Commentator Auleenna. Sic sanahoim Ctimstetit.:cutissimus interpretator eiusdem Aristo. s. om. Loca sunt ex quisius probatur. i .de anima Loci ubi
text.6s. Intellectus videtur qui id substari Arist vidi:
tia in seri,& tio corrumpi Secundus locus
dicensi intellectus est separatus a corpore, deno est actus corporis. sertius' locus in .a huiusaeκt.ai .contingit intellectum separati, ut perpetuum a corruptibili. Quartus locus in isto a tem . quando ponit si seretiam inter sensum,&intelleetum .Quintus
in isto 3.temas. Intellcctus est separabilis,
ct impasibilis.Sextus locus. a. te generatione animalium cap.3.ubi animam raticinolegicit ab extrinseco, Secim Aicit solam diuinam,nihilque in eius astione core municatactio corporis.septim' locus. ia. Metaph. teX. 1 .mentem Aristot.dicit elicim Tlieophrastus, Albertus Magnus, DuraD.Augi Nimphu ,licet scolan. .distin. 3. dia' Dii, o Ities.
bitet de mente Ai i st Et Au Igubinus in N;mpsus suo de peletini philosophia probat demen seotos.
te Aristo animam ese immortalem. Haec Aug.Mus.
suit sententia Platonis. . De animae rationalis immortalitate pra vix . to tractat in Medone &shedio,&Timeo: ex proposito in Phedone longa AisputationeAbi ait anima quidem mortem non re cipiet,quema Imodum ternarius nunquam
Par eritriaeque par in par,neque ignis sigidus,neque calor frigiditas imminente quidem mori quod lucr tale est intcili quod