장음표시 사용
181쪽
Commeniarius in regun iuris roex dolo' sive culpa ceu causa damnum alteri
utplurimum adfertur. Per dolum intelligo fraudulentam machi snationem alterius decipiendi causa adhibitam, per l. i. itum p.dedol.mal. Quotiescunque igitur de industria quid simulatur,& tamen reipsa id consulio agitur, ut alter deceptus laedatur: totiest dolus malus vere admissus est, veluti se rudite hoc declarat Donellus in cap. o. lib. II.
Culpam vero tappello inertiam, sive ut in Iterpretatur Gajus in secivi. 7a .sup. prosci atque hunc secutus Iustinianus in len Instit. uib.morire contrah. oblig. desidiam, qua quis in re aliena facit, quod fieri non debet, vel negligit, quod fieri oportet. In re aliena, inlaam, quoniami culpa proprie in rebus alienis committitur: ac licet quis ex neglectu rei propriae quoque commereri culpam possit culpat tamen ejusmo 'di non punitur, perinde ut punitur ea, quae ingestione rerum alienarum commissa est, argumento l.etiam filios S. 3.1 Usolut matrim. quem dos petat. Proinde culpa non tantum consistit in io faciendo, veluti si quis per imprudentiam frangat, quod frangendum non erat, vel jaculaturus seram hominem trajiciat: sed etiam in non faciendo, veluti si hominem aegrotum negligat, vel agrum non colendo corrumpi sinat, quemadmodum docet Cujacius in cap. a .lib. F. Obser.pe d ljocix .ctis servum,1 in princ Dp. do
182쪽
verb. Oblig. quibus consentit etiam s. praeterea. Inis sit.de l. Aquit. Geterum culpa pro quantitate desidiae sive negligentiae cosideratur, ita quidem,ut, quem Madmodum t negligentia alia enormis ei ac magna, alia mediocris,alia minimari sic etiam
dato, o inis mora,.sup.setur matrim quemad dos N petat. alia sit flata, alia levis, alia levissima. Et licet recentiores nonnulli interpretes, equorum
3 numero etiam est tetasius in cap. a.n. q. lib. I. n-guiar. resons itemque Donellus in . cap. rab. 16. comment de jur civit. duplicem duntaxat culpam costituant,latam videlicet ac levem 'ubdveteribus I Ctis plures culpae species cognitae
non fuerint mihi tamen hae in parte Duarenus, cui Hotomannus quoq; Iulius Pacius ad cpen M. q. n. ao. C. de pignor.action. anton. Faber in cap.I. lib.3 c Irit.adstipulantur, magis placer. Praeterquam enim quod Ulpianus inpr. l. in lege
su'. ad i. Aquiliam culpae levissimae diserte meminit: Hoc quoque ex . praesente liquet, dii ligentiam, quae levissimae culpae opponitur, a culpa discerni, sicut ab eadem discernitur
in sit c to.I. s. nunc videndum .ses commodat atLind.cum res. palen .delegat. i. ubi diserte levis culpa nominatus quemadmodum alias culpaeis vocabulum simpliciter in jure prolatum,nullam aliam quam levem culpam denotat, veluti notat Accursus in .in venditionem. 8s. de tempore. ad
183쪽
. Commentaram in regulasjuris ur odierb.ex culpa.βp.δε reb autoroudic. p id Levissima igitur , culpa, quae, ut dixi, per diligentiae, vocabulum in hac lege exprimitur, cum culpa
levi non congruit, sed ab ea differt.Et nisi etiam ab eadem distinguenda esset, Ulpianus certe hic, cum dixisset, quosdam cotractus dolumviculpam recipere, sine causa subjecisset, quo Ddam4 diligentiam recipere:vana inquam, haec repetitio esset, nec ullius momenti culpaevi diligentiae, hoc est, levis ac levissimae culpae separatio censeri posset. Neque tamen hinc inserendum est, esse etiam culpam, quae t latissima i sic quia nusquam dictio latissima culpae apud
iuris autores reperitur: neque ulla 4 etiam cul- is
palatior dici potest ea quae dolo est proxima, adeoque dolo comparatur in iis causis, in quibus dolus praestandus est: Ea verti est culpa lata. Nam quod Celsus in . quod erya. 3a seup. deposlatiorem culpam dolum esse scribit, id ipsum
Gajus in D. I. is quos sup. 'bligat. 9aclion. itemque Paulus in . magna. ab .sup. dererb. gni magnae t culpae tribuit Magna autem culpa ab ea, a quae lata dicitur, non differt, cum utrumque
pomen sit positivi gradus, tam latae quam magnae culpae eadem definitio competat, id quod ex seqq. perspicuum magis evadet.Itaque culpae vocabulum in jure plures diversas spe-
sies non com plectitur, quam has tres,latam, levem,ac levissimam.
Lata culpa, quae, ut modo dixi, aliquando
184쪽
ais latior vocatur, quia scilicet latior est, quam levis, dicitur esse, quando quis eam diligentiam , quam natura hominum desiderat, nona adhibet veluti si rest alienas suae fidei commisias ea diligentia non curet, qua suas curare soliti quod Nerva. cti multina a. .sed enim.su' a ad SC. Trensi. velit id non intelligat, quod omnes homnes sanae mentis intelligunt, .cedere
diem ars. g. ult. o lata.aa3.in pr. Ap. deverb. gnis. a 4Indest in lata culpa est, qui non observavit, quod publice afiixum, vel praeconis voce prOclamatum est.perlsed pupilla ii. .prosicriberesu' de instit. action. Eiusdemque culpae reus est, quia I peccat tinea arte, quam profitetur, quodque a tuae professionis non est id facit: cum fariet re non debeat, in quo intelligit, vel intelligere debet inicitiam suam alii periculosam futuramelle .idem iuru sup. adi. Aquit Quod igitur dieitur laram culpam esse, si quis non intelligat, quod omnes intelligunt, id hanc habet significationem, ut, si quis secerit aliquid, ex quo periculum certδ imminere omnes sani homines
intelligant, id latae culpae adscribatur, sive sciat id periculum subesse, sive ignoret: hoc ipso enim inlatam culpam incidit, quod noluit scire, aut etiam simulat se ignorare id, quod omnes homines norunt. Quam ob causam quoque haec culpa in L l. quod Nerva dolus dicitur,
a Tnon quδd revera absolute dolus sit, sed qub interpretatione atque effectu uti pro dolo
185쪽
dolo habeatur. Siquidem lata culpa, ut Ulpianus in l. s. s.pen. Jp. si mens f. . mod dixer Lefert, dolo comparatur, seu potius, ut idem Ulpianus . in . I. g. non alias.sup.s is qui testam lib. cf.j f. ct . quaesitum l. . eum quoque sup deprecar loquitur, dolo proxima, dolum t repraesentat. Quodve 28rbalteri comparatur, vel illud repraesentat, id errerum naturam idem non est, quod est il-ud, cui comparatur, vel quod repraesentatur. Qub acceditri hoc, quod tam Alexander in . I. C. deposit quὶ Diocletianus ac Maximiapus Impp.ind.tatori. ao Caenegoc. gest. 9 in . quicquid. C. arbitr. tutel. latam aeque ac levem culpam a s dolo discernunt. Neque tamen in omnibus causis lata culpa dolum repraesentat, sed iis saltem' quirespici 3 iant contractus vel quasi contractus, d. s. exm quoqze. l.a C. in litjurand. idemque in quasi delictis receptum est, veluti pater s. i. Insiit. de oblig. quae qtra delict. nasi. Et nisi in contractibus vel quasi delictis hoc receptum esset, quivis facile ignorantiam suae malitiae ac protervitati praetenderet,ieste Connano in cap. .n. 7. lib.
7. comment jur civit. At ver b in caeteris delictis, lata culpa et dolo non comparatur, neque et Iiam perinde ut dolus punitur, veluti patet ex . infurtiso. s. ult. sup. desuri. l. 3. s. I. sup de injur. 9 Lin lege sup.adi. Corne descar. Nam in criminalibus t causis verba non abusive sea proprie, nec 32 civiliter, sed naturaliter accipienda sunt, ne in
186쪽
33 poenalibus atque t odiosis interpretatio laxior admittatur, contra quam traditum est ab interia pretibus in I si Prasies. 31.sup depan. ct in l.factunitII. f. ult inf/.t. Quam ob caulam is, qui ut ex-3cempli loco hoc referam, homicidiit quempiam accusat,intentionem suam proballe non dicitur, etiamsi latam culpam in eo, quem accusat, fuisse probaverit, argumenti illud. 13. in priv. deliberat. caus idq; singulariter etiam notat Iason in D. n. 73 π.de legat. I. 3 Leviset culpa est, quando quis non providet id, quod ad ligente patre fam. provideri potuit: seu, ut Alciatus in d. l. lata. n. 1 definit, quando quis rem alienam ea diligentia non curat, qua caeteri patresfam. res suas curare solent, tametsi alias in rebus suis minime sit diligentio diveluti si rem pignori sibi datam a murium corrosi one non custodiat, per .ea igitur ι lup. depignori
, Levissima' culpa est, quando quis rem alienam ea diligentia non curat, qua diligentissimus quisque res suas curasset, veluti si passus sit rem commodato datam a furibus auferri, cum quoquo modo hoc praecavere potuisset Icuiuduobus Ia . . damna. Ap. prosoc Furtum enim ut- plurimum fit culpa ejus, cui res furtim surrepta est, quia videlicet satis diligenter rem non custodivit quamvis interdum Ine ejus culpa furtum fiat, teste Ulpiano in i eum qui δ. s. idei u
siribiti sup desuri atque hoc respectu furtum
187쪽
, Denique casus fortuitus' est vis major, si σιβι damnum fatale, quod consilio prudentiaque, humana praevideri non potuit, ius damna i qua fortuitis. 6. C. depignor action. Din rebus it in pr v. . commossi ubi Gajus inter caeteros casius fortuitos,
quibus resisti non potest,latronum t hostium 39ve incursum, piratarum insidias, naufragium ti servorumque, qui custodiri non solent, fugasit numerat quibus in l. t. s.ct iste siv.de oblig. ct assito ruina quoque annumeratur tametsi casuum ii fortuitorum ea sit ratio, ut nec dici, nec enumei rari facile omnes possint,quemadmodum refertii Imp. Iustinianus in l.ult. s. i. C. de tempor appella- i. ion. Eodemq; pertinet l. a. s.seo tempore p. de
His ita priemisiis, inquirendum nunc est, . quid intingulis contractibus ratione doli, culi pae, vel casus fortuiti praestandum sit 3 Sane si i initio conventio de interitu sive periculo rei hi debitae' praestando inita sit, conventioni isti si stabitur, in tantum, ut quamvis casu ea res po- i. stea periecti, debitor nihilominus aestimatio- ii nem ejus praestare teneatur. a. quafortuitis.l. l. C., omnia .l. i. .sepe evenit. v. epos Etenimn cono tii ventio, ut Ulpianus hic loquitur, contractui dat, legem hoc est formam, temperamentum, ut
188쪽
tur,veluti declarat Donellus ij legem Io.η. . . 6 depact. Illud tamen nulla' conventione essici potest, ne dolus praestetur,ssii unita. 27.M.illud.*p. depact.l.in commodato. ι .inprsup commori Dolus, inquam, futurus adhuc committendus, nam
43 de praeterito et dolo iaci scivi transigere quis
potes ,per . . C. de transact Hotomannus in l)uri genitium. . f. edoesquis alverb. ne depositi agat. Ap. pia. Itaque conventio sic iniri non potest, 4 inest quis teneatur de damno, quod sua malitia sive dolo sit daturus i quidem in omni conistractu dolum praestari jura volunt. Nec quicquam refert, utrum in eo contractu debitoris utilitas versetur, an non. Nam in deposito
nulla utilitas versetur depositarii, tamen 66 dubium est nullum, quin depositarius' teneatur praestare damnum, quod ipsius dolo in re deposita datum est l. r.s .non tantum se .ult v. 67 UU Idque multd magis' in contractibus striacti juris obtinet, quippe in quibus culpa, nedum dolus, obligationem perpetuat, perl.s ex legati 3 ct si servum qi in princ sup de vero oblitIdque justissima ratione nititur meque enim 4 rationi naturali congruit, ut cuiquam dolus situs lucrosus sit, Ii .inpr.sup. dedol mal. Quin &impunitate doli proposita homines invitarentur ad fraudandum, ubi potius conveniebat metu poenae eos ab ejusmodi delicto deterreri, argumento l. illud. I.inpr. V. pact.dotat. Hinc nemo dolo suo enicere potest, ut ejus rei nomine
189쪽
eri desinat, qua ante tenebatur. Sic Paulus in . qui dolo. 3ι. f. b. t. pro possessore damnari vult eum qui dolo possidere desiit quod parsit condatos is, qui quid possidet, vel habet, atque ejus csjus dolo famina est, qud minus possideret vel hiberet, uta: Ulpianus in L parem. Is in butirical consentitia ea i0. g. in eod. ju,que rei exempla exeant in sedesi. a1 Lperande jup. de berrae petit in I. servus. ao ulcsup de noxa actio. inpr. l. Iulianis, .sup. ad exhib.
Caeterlim conditio ejus, qui possidet, atque ejus, qui dolo' possidere deliit, reipectu in Astommodi duntaxat par est: neque enim is, qui dolo malo possidere desiit, eatenus possidere
intelligitur,ut etiam praescribere, aliave posses sionis commoda capere possit, veluti docet Dynus nil possessore . n. s. ext eo in ue Dolus igitur in omnibus contractibus praestat irr, cum dolo etiam latat culpa usque adeo qui sdem, ut quamvis lex aut edictum nomina;imadversus dolum duntaxat actionem constituerit, lata culpa tamen subdolo contineatur, ae proinde etiam sine exceptione cum dolo prae standa sit. Sic t depositum, ut Ulpianus hoc lo sic testatur, dolum malum duntaxat recipit, itave, ut idem inii A. vlt.βρ. depoc loquatur,in depositi actionem dolus duntaxat venit Et tamen exl. i. C. eod. constat latam culpam quoq; in deposito praestandam esse,
190쪽
si Deprecario ' idem hoc loco constitutum
est, videlicet eum qui precario rogavit, solum dolum praestate: tamen eund m ad praestationem culpae latae obstrictum elle, idem ut pianus docet in L qua tum S. eum quoque. si . deprecar. Neque haec sunt contraria, dolum solum venire, o nihilominus latam culpam praestaries quoniam clata' culpa, quemadmodum ex
praediistis liquet, interpretationejuris pro dolo habetur tantisper, dum manifeste constiterit, legem, quae de dolo loquitur, nolle , ut subdolo lata cui pa quoque comprehendatur: tum enim sententia legis sequenda est, nec doli vocabulo lata culpa continebitur : id quod docet α exemplo quoque illustrat Paulus in I. in lege'.sup adi. Cornet descarin Ratio autem, quare dolus ae lata culpa duntaxat in precario praestetur,ab Ulpiano in . . eum quoque haec redditur,s quia precarium totum descendit ex liberali tale ejus qui precario concessit ut igitur initio ei, qui dedit, liberum fuit non dare: ita eidem is albetum est,revocare id, quod dedit,quocunisque tempore voluerit. l. i. l. a.sap. deprecar sibi ergo imputet, si ab homine negligente, cui precario dedit,precarium tempestivius non rein
De deposito Cujacim in tris. s.ad ric. uper L ervus. Or. g. cum quid.sup delegat L hanc reddit rationem, quia olius dantis utilitas in deposito