장음표시 사용
31쪽
sunt, Festus citat commentarios de iure pontificio: Fest. p. 164ari, Nausea Labeo in commentario iuris pons micii, p. 253. 7 v. Prox Labeo de iure sonu cis L M, p. 253 1 v. Proculiunt Antistius Labeo de iure pons licio L LX, p. 249 28 v. Postmerium Antistius in commen aris iuris ponti calis, p. 348 19 v. Spurcum vinum Labeo Antistius L commentarii iuris ponti calis, p. 351 6 et 8 v. Aures fana et Subigor arietem Antistius Labeo ais in commentario ab iuris ponti cis numerus librorum certus dici non potest utrum qui est. p. 351 6 et laudatur l. V ultimus fuerit necne, in medio relinquere
Fes p. 253 4 v. Iudas glossam auguralem ex Veranii libris sumptam sequuntur hae glossae ad res sacra pertinentes Purimens ris, rex Labeo), Penatis Labeo), Proculiunt Labeo), Popularia sacra Labeo), Pollucere merces, Proin tum facere, Profanum. E quibus cum Prax, Penatis, Proculiunt, Popularia sacra ex Labeonis libris hausta esse Verrius confiteatur, reliquae quoque illae glossae, quippe quae a rebus Sacri non abhorreant, ex eiusdem commentario iuris pontificii sumptae esse videntur. - Similiter . 347 3 et p. 348 1-25 eae glOSSae, quae e Sacra explicant, Labeonis sunt; p. 347 3 quid sint struppi docemur quae una Sequuntur, ut e Labeonis scriptis excerpta significantur. Ex his glossa Serum dies cal, cum ad fastos pertineat, certae originis pontificalis est; deinde quid sit secessis secundum Labeonem definitur. Quas tum legimus glossas sine dubio ad res sacras pertinent Secisum, Suinmensa. Serpsi V, Sustibulum, vocabulum, quod uncis seclusi, quippe quod aliam rem spectet, nescio quo casu inter has Voce Sacras irrepsit. Tres igitur illas glossas ex Labeonis commentariis haustas esse puto, praesertim cum post auguralem quandam Veranii iterum Labeonis glossae nobis occurrant: p. 348 7 v. Scriptum lapidem, cui adiungenda est illa riuae antei legitur, Summanalia. lauto post
32쪽
rursus glossas invenimus, quas Verrius ut ipse dicit Labeoni debet v. Spurcum vinum, Sestimontio, Sissere fana, Subigere risum. Labeonis aequalis et adversarius fuit C. Ateius L. f. L. n. Capito,i cuius librorum eos tantum nominabimus, quos nosse hic maxime nostra interest. Legimus
Fest. p. 154 30 Mundus, ut ais Casuo Ditis in L VII fonti cali titulum vero huius operis alium fuisse Geli. N. A. IV 6, 10 nos docet verba Di apstonis ex quinto librorum, quos de pontificio iure composui Apta ad haec sunt, quae acrob. at VII 13, 11 exhibet gurae de hac eadem causa apud Auium Capstonem ponti cis iuris inter rimos seruum Wisse memini. Idem alio loco
Sat III 10, 3 alium libri Capitonis titulum affert dicit
enim ex libro primo de iure sacri ciorum. Festus Atei Capitonis octies mentionem facit quae p. 238 11 et 17, p. 285 31 dicit, ad res sacras pertinent; p. 238 11 secundum Ateium Capitonem de porca aurea et argentea verba fiunt, deinde sequitur glossa Pulcherbos appellam ad eximiam pingui udinem flerductus, cui adiuncta est Profudistis hos dictus es , ut ais Irius Campus . . . e. q. s. Vi igitur dubitaverim glossam illam Pulcher hos ut ex Capitonis libro sumptam intellegere. Atque cum tria haec lemmata ad sacrificia pertineant, ex libro illo, quem acrob. Sat. III 10, 3 laudat, de iure sacrificiorum scripto sumpta ea SSe puto. Η. Willers' ex toto Festi aulique volumine hostiarum nominum explicationes congestas Capitonis ad illum librum de iure pontificio refert, id quod minime mihi probatur. Primum enim tantum tria illa hostiarum nomina, quae p. 238 11 - 20 leguntur Forcam auream et aronteam, Pulcher os, Propudialis porcus et p. 2854 313 C. I. L. I p. 29. ' De Verrio Aureo glossarum inserpres dispinatio eri iea. Disa. Halens. 1898 p. 10-13.
33쪽
V. Rutilae canes constat ex Capitonis quodam libro hausta esse deinde ea melius ex illo libro de iure sacrificiorum profluxisse statuendum est. Tum quae p. 250,9 31 occurrunt, in quibus quid sint prodi uae hostiae et praesenIanea porca explicatur, certe ex Veranii libro, quem Verrius ipse Xscripsit, hausta sunt. Ceterum omnes fere explicationes, quantum ex iis, ut sunt mutilatae cognoscitur, talem colorem prae se ferunt, ut eas potius Aelii Stilonis illi libro etymologico ci. p. 8 attribuerim ei. e. g. p. 4, 16 ambegni bos et verbis appellabantur, cum ad eorum utraque latera agni in sacri cium ducebantur,
p. 371h 6 Victimam Aelius Stilo ait esse visurum ob
eius vigorem p. 57 21 Coni et sus dicebam' quae cum omni fetu adhibebam ad sacrificium, p. 141 26 . . . Cloatius autem et Aelius Stilo in libris sacrorum motu crum esse aiunt ii num quoddam quadrarum, ubi immolatur ceterum plurimae explicationes, quae incertum est cui debeantur scriptori, apud Paulum modo inveniuntur, id est tantopere mutilatae sunt, ut nunquam satis certe constitui possit, cui quaeque adscribenda sit; tantum constat . illers arbitrio suo nimis indulgere,
si omnes Capitonis libro de iure pontificio scripto attribuit
Restat, ut hoc quoque diiudicare conemur, num Ateius Capito librum composuerit de arte augurali. Nam
Fest. p. 351 16 25 v. Sullam et Sinistrum Ateius
Capito terminos, ut ita dicam, technicos augurum interpretatur. Eos autem ex proprio Atei libro de vocabulis auguralibus scripto sumptos esse existimemus non oportet;
videmus enim p. 249 28 significationem vocabuli pomerium ex Antistii commentario iuris pontificalis definiri, quod quin etiam ad augures pertineat, neminem dubitare puto. Fest. p. 277 5 de rica et ricula vestimento Sacerdotali verba facit Granii cuiusdam auctoritate SuS. Hic nusquam alias apud Festum occurrit. Dig. I. 16, 144 legimus Granium Flaccum Caesaris aequalem Commen-
34쪽
tarium iuris apiriani composuisse. Praeterea Censorinus de die nat. 3, 2 dicit in libro quem ad Caesarem de indigitamentis scriptum reliquit sc Granius); et ad hunc librum fortasse referenda sunt, quae Granius apud Arnobium adv. nat. III 8 de dis novensidibus dicit.
Ceterum cum alias de eo nihil legatur, hoc tantum dixerim, interpretationem vocabulorum rica et riculae aptius ad commentarium quendam iuris sacri referri, quam ad librum de indigitamentis scriptum. Verrius autem utrum ipse Granium legerit an illius explicationem in alio commentario laudatam exscripserit, in medio relinquere debemuS. Festo adiungere velim Gellium cum aetatis ratione commotus tum eo, quod ille eos libros, e quibus notitiam vocabulorum pontificalium hausit, maximam partem ipse legit et exscripsit, id quod qui deinceps sequuntur u tores minime fecerunt. De Gellio iisque quorum compilavit scrinia scriptoribus iam a tot tantisque viris doctis dissertum est, ut Verear, ne acta agam hac re iterum in questionem vocata. Tamen quantum huic commentationi non inutile puto, pauca sunt repetenda. Cum Gellius ad singula capita addere soleat quibus quae profert scriptoribus debeantur, iis qui octibus Atticis operam dederunt id inprimis spectandum erat, ut quid ipse e scriptoribus excerpserit Gellius, quid per alios compererit, diiudicarent. Quam quaestionem v dd. ercklin, i Kretzschmer, λ)Rushe,' ut alios omittam, magna cum diligentia tractaverunt. Qui Gellii transcribendorum auctorum ratione observata eos eum scriptores ipsum Xcerpsisse Statuunt,
quibus in legendis assiduus fuit ci. XIII 13, 4. XII 5, 13,
i Dieis inmetaode, Oiulgenbentilaune es A. Gellius Flecheis. annal suppl. III p. 635 sqq. et A. Gellii noctium Atticarum capita quaedam ad onus revoca a. Dorp. 1861. De A. Gellii fontibus. Diss GryphisW. 1860.3 De A. Gellii noctium uicarum fontibus quaest selectae DisS. Vratistav. 1883.
35쪽
quosque familiares ei exstitisse aliis indiciis constat deinde quorum inscriptiones in praei affert ipse, denique eorum, quo ipso Sententias praeponentes faciti Singula vero capita quoad liceat ad unum auctorem revocanda esse probavit retetschme l. c. I 1 ubi plures auctores indicare videtur Gellius certis quibusdam formulis usus dicendi, veluti nonnulli, alii, quidam, . ubi citatur ad singula tantum confirmanda auctor certUS. Sed ne diutius in hac re moremur, iam capitibus iis, in quibus Gellius rerum vocabulorumque, quae ad aera pertinent, mentionem facit enumeratis investigare volumus,
e quibus ea fontibus hauserit. Atque l. I c. 12 de virginibus Vestalibus capiendis verba facit, IV quid sint hostiae succidaneae et praecidaneae explicat, IV quid significet vox religiosum docet, X 15 quibus flamen Dialis flaminicaque caerimoniis eonstricti fuerint, XVI 6 de bidentibus sententias
profert. Apud Gellium, si principem auctoritatis locum Varroni tribuimus, secundum certe obtinet Nigidius Figulus in Cuius commentarios grammaticos ille se non incuriose legisse confitetur XII 14, 1, et sunt multi loci, quibus hunc librum aut citat aut certe secutuS St. IV 9, 1 antiqui carminis versu, cui corrupto restituendo magnam operam dederunt viri docti, ' praemisso in Nigidii verba ponuntur, quibus explicat quid significent adiectiva illa per osus terminantia, Secundum quam regulam religiosus vocis significatio definitur TΜ. Tullium Ciceronem hoc vocabulo, pro quo VulguSprave nefastu dicere soleat, recte usum esse demonstratur et in D quomodomasurius Sabinus in commentariis de indigenis scriptis huius vocabuli significationem ex-POSuerit, narratur. - otum hoc caput utrum uni Nigidio, an compluribus scriptoribus attribuamus dubius haereo.i cs A. SWobod P. Nigidii operum reliquiae. Vindob. 1889. ' si Heri opusc. Gel p. 43-48.
36쪽
Nam et Nigidius Figulus ut supra diximus perfrequenter Gellio laudatur et asuri Sabini scripta quin ipse legerit dubitari non potest. Masuri autem partem defendere videtur, quod laseni eius vestigia IV 1 et 2 g 13 15 nobis ostendit. Altera vero ex parte acrobius difficultates auxit, qui Sat. III 3 8 eandem fere huius vocis interpretationem ad Servium Sulpicium rettulit. Cum vero praeter hanc definitionem illo loco nihil exstet, quod Μacrobio Gellioque commune sit, Macrobium haec e Gellio
Sumpsisse verisimile non est. Servium autem Sulpicium et postea illius nescium asurium eadem de hac voce protulisse fide caret. Itaque hanc rem in dubio relinquendam Sse Puto.
Gellius . A XVI 6, ubi de bidentibus hostiis verba facit, igidii librum laudat, quem de exti Composuit. Ad eum referenda est illa explicatio qua dicitur: bidentes appellari ait non oves solas, sed omnes bimas hostias. Utrum vero hoc Gellius ipse ex Nigidii libro exscripserit, an per Hyginum, cuius librorum quos de Vergilio fecit
quartu citatur, compererit, cum alia testimonia non exstent, hanc quaestionem solvi non poSSe confiteor.
Ceterum Macrobium Sat. V 9, 1- integras has Gellii
paragraphos, inde ad 15 verbolenus transscripsisse constat. - Huius capitis o commentarius quidam ad ius fonti cum pertinens a Gellio nominatur, quem retZSchmer ad Ateium Capitonem refert. Sed nihil habet, quo hanc sententiam defendat Totum enim caput unde originem duxerit cum incertum sit, etiam hos commentarios certo scriptori ascribi non possunt. N. A. IV 6 senatusconsulto quodam de dis placandis relato quid sint hostiae succidaneae et praecidaneae disputatur. Quae explicationes cum haud procul distent ab iis, quae Paul. p. 23, 19 v. Praecidanea agna et est.
37쪽
p. 302 23 v. Succidanea hostia exhibent, a viris doctis Verrio Flacco attributae sunt. Sed relaschmer l. c. p. 7 recte monuisse mihi videtur hoc loco potius communem Verrii Gelliique fontem indicari, praesertim cum in extrema huius capitis paragrapho verba Capitonis ex quinto libro iuris pontificii sumpta addantur. Itaque
totum hoc caput Capitonis illi libro scripsit, id quod
recte factum esse mihi videtur, in quantum quidem uni auctori hoc caput tribuendum esse dixit explicationes vero nominum hostiarum melius eiusdem Capitonis ex libro de iure sacrificiorum sumptas esse crediderim;
CL p. 22 sq. L. X 15 Gellius in libris, qui de sacerdotibus 'ublicis compositi sinc item in Fabii Pictoris librorum primo legisse se dicit, quibus caerimoniis castibusque multiplicibus
flamen Dialis et flaminica constricti fuerint, eorumque nonnulla exempla affert, ut ipse dicit uri commeminimus. Apparere iam inde puto Gellium haec per tertium quendam auctorem cognovisse; sed per quem non ita facile diiudicatur. R. Peterii totum caput e Masurii Sabini, quem ins 18
nominat, nescio quo libro eum sumpsisse dicit Praeterea negari non potest ea quae Festus' de his rebus affert, partim verbolenus concinere cum iis, quae secundum Fabium exponit Gellius hic autem cum plura asserat, Verrio Flacco usus esse non potest; statuendum igitur est utrumque se Verrium Gelliique auctorem ex eodem fonte hausisse, nempe e Fabii libris. Fabium autem sua commentario cuidam sacrorum debere R. Peteri l. c. p. 7-8 ostendit.
Fabius ille Pictor bis a Gellio laudatur; et hic et 12, 14. eutro loco libri eius rimi titulus nominatur, quem fortasse X acrob. Sat. III 2, 11 supplere licet iuris ponti it Idem legimus apud Non. p. 18, 27 .
Fabius Pictor rerum idem iuris fonti ii l. LITi Ouaestionum ponti calium specimen Disseri Argent. 1886 p. 15.' p. 81, 7 v. quo p. 249 22 v. Procincta classis; p. 104, 1 v. iurare p. 106 4 V. Ignem.
38쪽
cum v. d. 1pperde yi et Hertz' hos libros ad annalium illum scriptorem rettulerint, rause' hoc loco de Servio Fabio Pictore cogitandum esse statuit, quem Cicero Brut 21, 81 et iuris et litterarum et antiquitatis bene peritum esse dicit. iebuhr autem, cum Cicero . c. libri cuiusdam illius Servii mentionem non faciat, Q. Fabiummaximum Servilianum dictum eSSe censuit, quem acrob. Sat. I 16, 25 pontificalia
scripta composuisse testatur. Sed utut id est, certe quidem Gellius haec per alium quendam comperit, cuius Satis
firmam scientiam non iam acquirere OSSumuS.
Non multo aliter res se habet . A X 12, ubi Gellius disserit, quid aetatis virgo Vestae et ex quali iamilia, quo ritu, quibus caerimoniis et religionibus capiatur. Eorum, qui de virgine capienda scripserunt, diligentissime scripsisse dicit Labeonem Antistium, cuius commentario iuris pontificalis sine dubio haud parvae huius capitis partes attribuendae sunt. D etiam Atei Capitonis mentio fit, deinde legis Papiae cuiusdam denumero legendarum virginum latae postea Fabii Pictoris
locus affertur, quem fragmentum libri secundi rerum gestarum a L. Sulla scriptarum excipit, cum novissimo loco Verba ponantur, quae ex Labeonis commentariis Sumpta Sunt, quos ad XII tabulas composuit. Omnibus his scriptoribus qui hoc loco laudantur Labeonem usum esse cum nihil impediat quominus putemus, recte totum hoc caput Labeoni attribuimus, quem aliis quoque locis Gellium exscripsisse ConStat. Restat ut de Servio et Macrobio pauca addamuS; qui unde hauserint scientiam pontificiorum verborum
scrutanti, cum eorundem verborum interpretationes modo i opuscula Berol. 1877 p. 399.' Iecheis annal. 18624. 47. tium his . e Berol. 1833 p. 46. Grach. I p. 631. ' Visa et
39쪽
apud acrobium et Servium, modo apud Festum redire vidissem, haud inutile mihi visum est eorum testimonia
in unum conspectum congesta comparare. Ac liceat mihi hoc loco non modo vocabula pontificalia afferre, sed etiam alia nonnulla et ipsa non ita multum a rebus sacris abhorrentia, quibus comparatis quaenam ratio intercedat inter eos scriptores optime demonstrari posse confido:
Sat. I 4, 15: asurius secundo Fastorum Liberalium dies, inquit, a pontificibus agonium artiale appellatur.
sacrificio celebrato idem pontifex a lata, id est vocata, in Capitolium plebe, quot numero dies a Kalendis ad Nonas superessent pronuntiabat, et quintanas quidem dicto quinquies verbo καλέ i praedicabat. Sat. III 2, 2 ex disciplina haruspicum et ex praecepto pontificum verbum
hoc sollemne sacrificantibus est, Sicut Veranius ex primo clibro Pictoris
Servius ad Aen. V 228 lectionem proieμam tuetur tantum addens nisi forte dicamus etiam fluctibus offerri, quod si est, porrie
am legendum. Serv. amplior. Fest. S. Paulus.
p. l0, 5 Agonium dies appellabatur,
quo rex hostiam immolabat. Hostiam enim antiqui agoniam vocabant
p. 8 8. Paulus Verbum eadarstomisit Festum vero sive Verrium Flaccum similiter ac acrobium hoc interpretatum esse inde nobis perspicere licet, quod Paul. p. 38, 12 dicit Calatores dicebantur servi, COTO καλεῖν, quod est vocare, quia semper vocari possent ob necessitatem servitutis.
cem aliter quidem explicat atque Μacrobius, sed addit
se aberrare a Verrio Flacco, quem idem fere dixisse
40쪽
ΜacrobiuS. ita dissertationem huius verbi exsecutus est exta porriciunio, disclanio in altaria aramve focumveeOVe quo exta dari debebunt porricere ergo non proicere proprium sacrificii
Sat. III 2, 6 haec VOX propria sacrorum est, ut reus Oeetur, qui suscepto voto se numinibus obligat, damna ius autem, qui promissa vota iam solvit.
Sat. II 2 8 Varro divinarum libro quinto dicit
ras primum a Sas dictas quod e S set necessa rium a sacrificantibus eas te
tem teneri Olere Vasa quis dubii at Commutatione ergo litterarum ara Sclici coeptas, ut Valesios et Fusios dictos prius nunc Valerios et Furios
reus debitor, unde vota solventes dicimus absolutOS. Inde est damnabis tu quoque votis, quaSi reus.
ria superorum et arae sunt et altaria, inferorum tantum arae . ara autem dicitur a precibus, quas Graeci αρας dicunt; unde contra imprecatio κατaρα dicitur. ci ad Ecl. V 66.
dicebant; postea immutata littera sino aras dixerunt, sicut Valesios Valerios, Fusios Furio S. quod Varro rerum divinarum in libro quinto plenius narrat
necesse enim erat aras a Sacrificantibus teneri, quod nisi fieret, diis Sacrificatio grata
Μacrobium videmus, iam inde licet suspicari, quod Suam interpretationem ad eundem Vergilii versum adnotavit est enim lemma glossae porrisiam. Quaerist. p. 273, 13 de Vocabulo reu Sdisserit, non ad Sacra sed ad ius pertinent.