장음표시 사용
181쪽
morbus, propterea hoc addendum fuerat. Male quoque addit morbum quicum lacte communicatur non dici contagio
sum, quia potest infans ac sugens contagio Hispanico infici, si utrix
Recte addit omnem cacoc nitam fore contagio sui, quod ostendit male definitum fuisse morbum contagiosum, quia cacoethymia quae non est contagiosa potest commanicari per inquinamentuta a corpore aegro emissum, Mile in fine addit , ad morbum contagiosum non requiri ut per contagium nascatur, quoniam phthisis oplithalmia, pestis fiunt absque contagio quod non est semper verum, sufficit quidem ut per contagium sese propagare possit , quamvis ab eo non inceperit. Capite undecimo male distinguit moibos pandemios, nam hi sunt cenus ad Endemiosi Epidemio ut postea confitetur. Capite decimo tertio de morbis malignis satis multa bene dicit , tamen videtur confundere cum morbo magno, quamvis revera omnis malignus sit magnus, nam prima definitio maligni morbi competit magno, qui censetur ex malignitate Symplomatum , unde recte alii addunt occultas qualitates , ut quando morbus parvus videturvi graviora tamen habet Symplomata quam morbi natura postulat. Idem dicendum de
morbo vehemente&magno nam omnis vehemens est magnus, sed non contra, ut recte advertit.
SECTIO SECUNDA.Caput primum&secundum&deinceps.
primo capite dicit morbum posse habere causam finalem cum conetur destruere corpus virens , illa destructio est inussius opus morbi veruntamen contraria sententia verior est , nam aliud est causas naturales agere propter sinem, ut calida calefaciundi, aliud vero morbum habere finem , quia morbus non persedestriat, sed per accidens, ut ignis per se calefacit, per acciden morbum facies, aut destruit domum. 1 Negat
182쪽
1 , DE sΥRuCTIO Negat causem morbi semper agere ratioue qualitatis cum tamen sola 326 qualitas sit a stiva At inquit, Plethora ratione quantitatis rumpit vasa quod tamen non est verum, sed tantiim per aluid mari major quantitas addit vires, sed ipsa ratione sui nullam habet Ucaciam. Adclit quoque
32 mar nitudinem , numerum , situm, figuram esse causas continentes cum ramen sint fundamenta morborum, non caulae , quod addit quoquec Galeno, potentiarum naturalium robur esse causam morbi, hoc fit
per accidens , non per se, scilicet si sint irritatae, privatio qu e ut defectus digiti in manu, non si causa morbi propria , sed tantum me qua
non quidam vocant causam deficientem .sumpto genet aliter nomine causae, quidlibet ferme causa dici potest. Capite secundo multa bene dicit de causa procat arctita , qua laepe externa non est , sed in corpore latet, imo quaedam potest esse proxi-nia causa, ut Gladius est causa vulneris,&proxima, In capite tertio multa bona habet de causa antecedente, sed malea 28 morbum intemperie dicit posse haberi pro causa antecedente intem periem partis vicinae, tamen capite primo negavit unum morbus uesse causam alterius, sed id tantum verba spectat. Capite quarto multa dicit de causa continente, recte dicit non omisnem proximam esse continentem.
Vult intemperiem esse causam continentem morbi similaris , licq eo annitudinem, figuram, situm esse causam continente tax morbi organici At haec sunt fundamenta morbi, funda irentum autem non elicausa effciens relationis. t. inquit, eis pol tu ponuntur morbi ablatis au mruntur. Hoc in relationibus pendeta fundamento, non a causa effciet te, quando quaeritur causa continens, intelligitur causa fundamenti non ipsius relationis, quia relatio non distinguitur uo fundamento; unde fatetur non esse vera effcientes, cogitur dicere, in tumore esse duplicem causam continentem , remota est ipse humor proxima tumor. At tumor est ipse morbus, aut saltem fundamentum, eadem causa non potest esse continens remota, nam haec non potest continere morbum , nisi mediante proximiore.
Nihil hic addit de causis morborum in specie, ut pateat ista funda menta esse hoc in loco admodum imperfecta.
183쪽
SYmptoma, ait, de initur a Galeno accidem praeter naturam morbum sequens, velut umbra covin Attamen Galen eo loco affectum vocat lo praeter naturam. Nam accidens praeci naturam symptoma sunt idem accidens quidem stinpliciter sumptum sanis convenit, symptona aegri, , Revera autem mala est definitio symptomatis, quia Galenus vocavit at sectum , tunc tamen nec actio laesa, nec xcretorum vitia intactectus Mai quoque dicitor morbum sequi tanquam umbra corpus, solaeni in actio laesa hoc modo sequitur morbum, nec quoque omne symptoma est contra naturam , ut rubedo maxillae in peripiatu monia, ut docet Arice rauci definitione symptomatis.
Multuni se torquet in solvendis quibusdam argumentis Argenterii, primo iis timore actiones a factantur sine morbo crespondet inre 33 et iractnne caloruis stirituum ieri intemperiem quandam lio autem est falsum, nam nulla intemperies potest subito fieri S subito celsare, estque haec intemperies potius qualitas mutata, quam morbus , potiusquam diathesis Addit fit nimia vasorum repletio, qui morbus est or- canicus, verum ista repletio est causa, non morbus , ut Phethora causa est, fieri quoque potest ejusmodi repletio, sine simili actionum laesione. Secundo ex quinto simplicium , hebescit visus sine morbo oculorum dicit oculos pati morbum in via ex vaporibus e ventriculo elatis quod verum esse potes Temo, Syncopen interdum generari posse sine morbo cordis a piraret, quod subito st, .subito esset, quod nulli intemperie contingit. Quarto: male exactum partium sensum vocat morbum , sic os ventriculi e oculus essent morbosi, quia habent exactum sensum, a 35 et num dolorem subit sentire possunt sine morbo, sed non sine pathemate. Exactus sensus non semper sit c rariore, sed expuriore textura, quae a crassis humoribus minus impeditur. Quinto horror ridor, ait sequunm msirtam, Via iunia materia rara, qu non genera rni rati am partu constitutionem. Hoc non dicebat ratio , sed horro
184쪽
r 4 EsTRuCTI non fiunt ab illa causa , sed a natura irritata. Per eandem Plempilae' sponsionem posset quilibet dicere, omnem causam fieri a morbo, prae te procatarcticam, ut bilis ab intemperie partis, c. Sexto potest valere responsio templi, scilicet impetus ad venerem est a fervore testium, aut jecoris, sed tamen semper manet verum, hanc non esse causam proximam symptomatum quae Argenterius recensebat. Septim'. Per incantationes vitiari actiones sine morbo admodum probabile est, quia potest affectus subito fierivi subito cessare , per solam vim Caco daemonis Oclaro, laedi actiones ventriculi sine illius morbo, verum est, ut ob errorem externum vitio ciborum At inquit illi cibi faciunt morbum, sic homo semper esset in aei pathia ille autem confundit morbum cum pathemate. Addit motionem spirituum in vertigine ex visione rerum gyrantium ortam, esse actionem depravatam, sed non symp- toma, quis talia unquam audivit λObjicit recte diversitatem causa non facere effectum specie diversum,
33 idem specie homo est a Deo creatu 2 ab alio generatus, y idem symptoma a qua cunque demum causa at Respondet et si sit idem specie, non tamen sequitur eadem debere denominatione compellari. Hic non est Questio denomine, sed de re, si sit eadem species idem debet esse nomen Ataddit et homo creativo generatus t ejusdem deciei ille tamen non potest dicipsius, sed tamen uterque debet dici, Lest homo, ut se habet res ad esse, ita se habet ad cognosci. Si actiones istae laesae sunt ejusdem speciei, eodem modo debent nominari, unde omnis actio depravata potest dici
Addit diversitatem causa efficientis variare speciem effectus, quod non est semper verum , nam ab eadem causa possunt diversi 333 specie effectus fieri, a diversis causis idem, Pernio, inquit, est inflammatio a frigore hyemali, si a causa interna idem tumor oriatur, non erit Pernio hoc est falsum, nam Pernio non fit sine causa interna. Aliud exemplum , Phthisis est corporis extenuatio a pulmonis ulcere, similis extenuatio ab ulcere renum, non est Phthisis, volebat dicere Phthioen, nam semper est Phthisis Scire opportet esse eundem specie asteo una ratione causae, utrumque eodem generico nomine posse vocari, ut ophthalmia threnetis sunt inflammationes, sic actiones depravatae iecoris ventriculi, conveniunt in generico nomine Symplomatis; Quaerit, at cur assectia a causa externa productvirocatur morbus,
36 2 toma non item nihil potest respondere nisi ita placuisse majoribus
185쪽
A M. P. I snostris Sed illis placuit ita vocare quia ita seres habet, cactio depravata quocunque modo fiat, est Symploma quicquid ille dicat. Quaerit an morbus possit esse Sy mi icina. Respondet posse, sed direr se ratione scilicet sectu precedinti morbi eu 3mptoma, reste tu actionis lasae erit morbus. Id recte reselli Ferneli . Idem non potest actionem at 337dere se non laedere; cspondet a Galano non requiri ad Symptoma, ut actionem ἡοntidat, sed solum ut a morbo depιndeat. Hoc non est quod Fernelii volebat, sed ad morbum requiritur ut actionem laedat, hoc est requisitum ad morbum apud Galenum, cum sit pars desinitionis morbi, qua distinguitur a symptomate, aliud est morbum unum ab alio depcndere , aliud esse symptoma alibi vocavit hos morbos connexos , ut Pleuritis febris, nunc autem vocat Symplomata.
Objicit si morbus quidam est symptoma ad quod Symplomatis genus referri debeat, Respondet almam non ben recensuisse Symplomatum lasenna, sic ad quaelibet re onderi potest, ut suo loco videbimus. Addit idem posse esse causam morbi, Symptoma, sed admirabile est quod sequitur potest Symplomatis esse bimembris divisio, aliud est actio, aliud opus haec divisio est bona, sed bimembris divisio in proprie , quando debet fieri per differentias oppositas hic autem non sunt differentiae oppositae, cum opus sequatur actionem, imo qualitates mu
tatae sequuntur excretorum vitium.
Gregie applicat circumstantias actionum motuum ad ataonem depravatam , in tempore, modo objectio, statio, termino. Sed tamen quaedam spectanda: nam exempla quae recenset, pertinent ad alias actiones laesas, ut in celeritates tarditate: expulsio cibi celerior, est actio depravata tardior vero est imminuta. Idem dicendum de longitudines brevitate actionis quaedam longitudo potest essὸ actio imminuta ut longior coctio, quae etiam dici dcbet tardior; somnus brevior est actio imminuta, interruptio est actio depravata, contentio e vehe 33 mentia quoque sunt depravatae In flecto movente, appei lio carbonum est depravatio, sed nulla appetitio est imminuta et abolita,& sic de caeteris. Ita ut quaecunque dixit, pertinere pomi ad quam libo tacti ni laesionem, non ad solam, ut putat depravatam. Non est quaestio an istae actione qua memcrat sint depra,vatae, ut
186쪽
1 6 Eset Ru CTIO vehementior, anticipans, velocior &c. Sed quomodo sint depravata: ΘActio aucta inquit, non opponitur in nuta , nisi flat a robore acultatis ac tunc lo non e t vitiosa sed aucta acli vitiosa est quasi ob irritationem facultatii haec
non sunt latis benedicta, nulla est actio aucta a facultatis robore, sed haec semper est secundum naturam nulla autem actio secundum naturam est aucti, ne in pulsibus quidem. Sed semper naturalis actio opponitur tam auctae, quam diminutae. Secundo irrat si putat actionem auctum posse fieri ab irritationes, nisi sit magnum facultatis robur. Igitur sciendum auctam actionem esse depravatam, quae fit a facultate robusta sed irritata , ut apparet in pulsibus.l e dolore quod dicit esse actionem depravatam , verum est. At percipit objectum quale est , alias mens aegrotaret. Contrariorum contrariae sunt consequentiae, si non sentire dolorem est actio depravata, sive error mentis , tunc sentire dolorem non est actio depravata. Dicit actionem esse depravatam, quia prave movet potentiam Mini- 4 me gentium: nam movet suo modo , movet dubium , aliter , inquit tibi tales actiones essent depravata, nec excretiones immodica rigor, tuos, steritu tuitio essent Symplomata. Recte, non sunt proprie loquendo apud Galenum Symplomata , sed opera naturae. Hic vero in dolore nec objectum nec facultas male agunt, quia agunt secundum naturam suam, voluptas& dolor sunt contraria sub eodem genere, utrisque convenit idem genus. Sed in voluptate non est sentio depravata, ergo nec in dolore.
In utraque percipitur objectum quale est , jucundum injucundum.
Demum veram responsionem dat objectum prave agere restecta corporu , quod reticuerat in enumeratione modorum , quibus aliqua actio potest esse depravata. Multa bene dicit de doloris causis sed ex his cones u-dere polIumus, dolorem fieri posse sine morbo, ait esse Sympto in quia saepe fit post morbum. Saltem mediate Verum quaestio erat de causa a proxima, non remota doloris , nam Galenus vult actionem laesam fieria morbo, primo ter se. Hic vero est actio laesa, quae non semper fit a morbo immediate, nam de causa mediata non est haec quaestio, ut pun-3ε ctura , distentio est causa doloris, sine alio morbo. Difficultates quae sequuntur sunt satis bonae . ut dolet glans ob ulcus
vesicae, &c. At inquit d dor non habes speciem. Quod falsum esse ostendit experienti Chirurgus crus dolens abscindat, quod ego vidi; sentire sibi videtur aeger dolorem in parte qua abscissa est , quod fieri non potest nisi per species in sensu communi remanentes, quae Phantasiam deludunt. Idem observivit ambr. Paravi. AP,
187쪽
VXcrementa ipsa esse syn tomata ηοηρr batur, quia sunt seu ntis,l semptumata autem sunt acciden:ia. Siquidem sunt substantiae in sese, sed ratione actionum corporis sunt accidentia. Differenti siquidem est
inter excrementa excreta, nam excrementa possunt esse non solum excreta sed etiam retenta Sicut multa naturalia possunt esse excreta, etsi non sint excrementa, .sequuntur actiones laesas, excretione irvel retentionem, itaque nec illorum qualitas, nec excretio, nec excrementa, ut substantiae considerantur, sed ut excreta vel retenta, sed in ut in excretis praedicta omnia considerari debeant, sic excretio sanguinis facit excretum praeter naturam , ut ipse recte observat. Utrum vomitus sit evacuatio naturalis est quaestio problematica . nain fit a natura, sed irritata a causa morbisca, unde vomitus in bene lanis non tit. De hoc satis.
Hoc capite tertium Symplomatis genu, vocat accidens aliquod praeternaturam actaenem lasarnsequens, at Hic excretorum viri ad hoc sqq, Symploma erit reducendum imulta huc refert ouae alio pertinent, ut sunt morbi, qui alios sequuntur, quod falsum est, ut supra dictum. Sunt enim re vera morbi connexi, ut supra confessus est , non sunt autem multiplicanda entia sine necessitate. Ille praeterea huc refert audi-dibiles qualitates, contra mentem Galeni, ut sonos, strepitus, ructus. Verum meo judicio male , nam soni non sunt astectus, nec habent per 3 3 manentiam cum sint in motu, im ratione corporis afficii tantii iii
Non sunt qualitates corporis viventis, sed sunt in aere, subie tum enim soni est aer, non est enim in percutiente, nec in percus , sed in medio, nisi idem carpus habeat rationem percussit medii lino soni illi, ut ventris ructus, se habent ad auditum tanquam objectum, non sunt enim qualitates mutatae ullarum partium , quatenus sunt soni. Tinnitus aurium est actio laesa, non qualitas mutata Magnitudo, numerus, si ura, situs, sunt qualitates visibiles, iunt morbi, vel morbi fundamenta, ri fiunt a morbo, ad visibiles reseruntur. Ut plurimum
188쪽
Uum praedictorum Symplomatum causas generales ad practicam dominam retulerit, quam vis forsan male, quoniam generalia sectari ad institutiones pertinet tamen ipsius imitatione ad gna veniamus Signum, inquit, en quod potentia 346 cogniti ra aliquid a se distinctum repraesentat, atque id recte , sed male dicit nimis latam esse definitionem, cum tamen omni signo etiam Medico conveniat, quodlibet enim fgnum, ut signium est , aliquid repraesentat Mest quasi genus ad signum medicum, Maliud quodlibet in suo genere.
Neutrum , ait, tripliciter dicitur, primo per abnegationem utriusque ex tuini, id est quod neque salubre est , nec insalubre, at lapis habet tale q7 neutrum , sed non animal, quicquid Galent dicat Ari Isteles enim medium per negationem extremorum non aliter intellexit. Sed dari animal quod nec sit salubre nec insalubre nec participet naturam extremorum, impossibile est, cum sanitas , orbus sint affectiones corporis viventis, quorum alteram necesserit inesse subjecto, vel ex utriusque constatam. Secundo dicitur neutrum per participationem , quod est verum neutrum Tertio per successionem extremorum in variis aditatibus, ut quod aliquando est salubre, aliquando insalubres, quae mala est significatio , non distinguit corpus neutrum a sano & aegrotante, nam qui hodie sanus est , cras potest esse aeger, temper in neutro statu , si hoc
Signa critica, inquit, cribis futura sunt signa neutri primo modo, quod est
3 8 falsum, sunt enim signa morbi acuti ad statum properantis, vel in eo existentis, non autem signa neutri status signa neutri secundi modi sunt urina crassicum furfuribM, qua signi cat iuvenis bonam coctionem, in xe. sicascabiem ergo tunc significat morbum actualem, non statum neutrum, nam scabies vescae est morbus. Ejusmodi urina mala est, ignum febris ardentis .colli quantis, pessima st urina, ut tu confiteris postea Signa neutrius tertia modi , sunt evacuationes in morbω qua in principi sunt mala, post coctionem bona, at hae vacuatione si sunt malae, sunt signa morbi, non neutri status. Addit sub more judiciose , neutrum secundum procns tempn indicat,
189쪽
tasi inpleuritide. Sed quaeso est ne pleuriticus in neutro statu, secundum praesens tempus' secundum futurum signa uni decretoria, qtu ne lite q9 bonam neque nialam cri tui indicant , sed siteor me es ire quaenam sint ejusmodi signa critica , quae nec bonam nec malam critim ostendunt, sed solum futuram. Utcunque non indicant neutrum statum , omnis enim crisiis sit in morbo acuto. In secundo significato neutrius secundum praesens tempus uritia crassa cum furfure, .irtim bonum, partim viatum signi i-cat, quod non est certum, in febribus enim mala est,in sine febre signi ficat scabiem in vesica Secundum pra eritum , ait, siemis obstructio cum bono corporis habitu indicat quidem lienem laborasse in Emitero adhuc laborare, non autem neutrum statum praeteriisse , quamvis rarum sit lienem insigniter laborared obstrui cum bono corporis habitu In Terti significato secundum praeteritum, sitis intus relicta, potest esse signum neutri in secunda significatione, non in tertia, Mini natur recidivam. Secundum futurum evacuationes in principio morbi ostendunt moriturum hominem , non igitur significant neutrum , sed gravem morbum, idem dicendum de signo neutro in tertia ignificatosecundum praesens Addit Philosophice loquendo non dari constitutionem neutram. Sed si prima&tertia significatio vera est, datur constitutio neutra Sed de secunda definitione dubium est, ct problematicum.
Capite tertio, quarta leviter admodum explicat signa morbi dia-gnostica, sicis quinto capite signa causarum nimium leviter indagat Male autem reprehendit definitionem cacochymiae, scilicet vitiunio Iohumorum qualitate peccantium , quia inquit humores excrementii naturales Dalimentarii, peccantes in quantitate, faciunt cacochymiam.
stande quando quantitate peccant, ratione qualitatis faciunt cacochymiam. Addit iidem humorcs possunt peccare qualitate sine cacochymia, hoc est verum si sanguis superet, aliter non , nam ipsorum qualitas non est naturalis. Frustra ad dissit, malum qualitatem immorum debere humoris formam, seu I eam seu modum sub lantia immutare, nam solabu- moris Idea si exuperet facit cocochymiam, quae augetur quidem, si Idea immutetur aut modus substantiq. Apparet hoc. Multi morbi dicuntur feri ex humore naturali, qui purgationem postulat Asteri vulga rem solutionem. Per qualitatem ait intelliguntur prima secunda, hoc suet
190쪽
ra ione corporis, cui ejusmodi qualitas noxia est,n aliena, unde sale uod qualitatem vocat, Id eam appellat quarto de sanitaretusnia. Zquentibur capitibus. Sexta, sepii , leviter ligna partis affecta
I rhos oui Proonosis sitis mente, pra dictio in ore,' tamen iotasset e proarios Vedicus i deis insequi Male scribit lignun
'p site i se inper pertineret ad sano , Qui non tua actari se ct postero . Cum postea distinguit stam pro-
hi, restiditati, nenno haec addit tanquan quartuna signoriin1 t, statim confitetur, unus effectus praesens, ait, significat alterum
ui Tm reki tempore futurum, ut lingua arida delirium la'
DEscribit hic signa salutis&mortis, primum est ex morbi specie . ubi quaerit an detur morbus ex specie sua lethalis . dicit dari, ut. Q Phthisin, vulnus cordis, verum bos morbos sanatos fuisse aperie a testatu .periculum autem mortis affert pars affecta Addit amet V
partibus, non ςsse essentialem , non igitur variant specicin