장음표시 사용
161쪽
mista miscentur, coalescunt autem in unam naturam. . ex duobus
entibus per se non fit unum ens per se. Dicit Plemi ius ex duobus ni ibi poperbe, fer unum ens per se , quae est admirabilis Metaphysica, alsa; diam in ente per se debet esse actus potentia, at quod ex pluribus completis constat sive consulis sive ordinatis est ens per accidens Negandum autem crat semina respectu geniti esse entia per se, sunt enim tantum materia, ut elementa respectu formae isti Exempla quae a seres, non sunt ad rem, ex tribus ossibus palmularum satis, tres orientur palmae uno stipite contentae sed recte dicit Scal illas esse tres palmas, sicut duo foetus monstros coalescentes in unum sunt tantum unum per aggregationem. Deinde ait ex Sulphurea Mercurio fit Metallum,e, Equain Asino Mulus ex elementis mineralia. Verum haec tantum sunt materia respectu eorum quae ex iis generantur,4 si non sunt e4tia per se, respectu eorum ad quae ordinantur. Reliqua quae sequuntur, satis consentiunt cum receptis Medicorum opinionibus. Qui nascuntur cum galea , sive velati, non semper id patiuntur, quia sint imbecilles, sed quia cito nascuntur ob locorum amplitudinem, partus facilitatem. Unde facilius, citius exeunt quam perrumpere possint istam membranam, quam in angustia locorum exuere solent, ut serpens sene iam.
Supponit hoc in loco cor in foetu moveri, spiritus vitales generare, sic sanguis maternus ingredietur ventriculos cordis, tic frustra essent uniones vasorum circa cor scelus. Nam vasa pulmonum superius
passus est, pulsare, sic patet via a dextro sinu in sinistrum ut in adulto. Quod si haec via aperta est, frustra in foetu alias vias natura cit. Experimentum Galem fieri non potest nisi mortua Dexenterata matre, sic respirante foetu Addit constricta vena cava, orta in diit , cor non moveri, quod est falsum, nam etiam cor exemptum aliquamdiu pulsat, unde quoque verum non est cor foetus infra umbilico noni pulsare, nam si semel ceperit moveri, non acile amittet nantum , donee prorsus moriatur, etiam si iis recipiat, nec immittat Scilicet hic dicta sunt ut servetur circulatio in scelu, qualidescribit prorsus ut ciui a
162쪽
1 si Dis T Pu CTIOI Isino Drala secerunt, propterea quae superius adversus haec semi
ni diximus, huc refeci possunt, quae omittimus ne inanis atrepe titio.
A P. I. eo Libri titulo incipiendum est, scilicet de Hygieine tractat.
peutica: Non nego per artem Medicam conservari lanita-7. ---- tem, sed quatenus praeservatur, ne causae morbificae vim sanitati inferant, Ma Therapeutica secundum magis&minus differt. Similia similibus conservari, contraria contrariis depelli, sunt actiomata Philosophica, quae actionibus Medicis applicari possunt, pertinent non minus ad methodum medendi, quam ad Temen, ut calidis
febris conservatur, ex primo axiomate, ideo frigidis curari debet, ex secundo, sic in hygieine, Calidae natura aquae potus, quies, balneum est praeceptum therapeuticum. Conservatur sanitas per accidens removendo aut prohibendo actionem causarum alterantiuin ideo per dens Ad conservationem formae substantialis vel accidentalis uiri materia, si lassicit unio earum, si nullum agens istam unionem labefactaret, nunquam periret, matcria nunquam conatur encere formam quam habet, quia mere passiva est ipsa forma non molitur sui interitum oportet igitur aliunde hanc unionem solvi Crausae quae id prohibent, dicuntur sanitatem conservare, id igitur per aliud silve per accidens Sunitatis udium II nonsatiari cibis, o impigrum esse ad labores. Hoc est praeceptum prasservatorium, nam prima illius particula excrementorum generationem prohibet. Secunda illorum concoctionem
excretionem promovet. Haec omnia hoc axiomate nituntur contraria
contrariis depelli. Qita cunque tandem hoc libro explicat Plempnu, pertinent ad aegros non minus quam sanos Illud addo consei rationem sanitatis partium organicarum sub hoc tractatu non contineri, nisi remotissime, tum etiam imperfectissimum esse istum tractatum, quo imperfectiorem nemo unquam scripsit. In principio illius capitis definit res non naturales, non quatenus
163쪽
eis causae morbiticae sanitatem praeservantes, Drelli tuentes, ut apparebit ex sequentibus. Imperfectilia esse divisionem eroen non naturalium fateri cogitur, sed clariorem, reliqua quae sub quaternario numero comprehenduntur ab ipso citata, plura complecti quam ad hunc tractatum pertinent Verum non plura continent , quam quae sub definitione rerum non naturalium comprehenduntur a Plemplo, quamvis sitim pei secta,
nam res non naturales qua tales, sunt causae conservantes sanitatem, eandem restituentes, si debite ut loquitur usurpentur, sunt vero morbi alificae causae, Vestruentes si indebite usirpentur. Secundum membrum
omisit, forsan bene, quia conservatio irestitutio specie non dit se runt, ut aquae actio extinguentis ignem in aedibus accensis non dit ita actione aquae reducentis aquam fervidam in lebete ad temperiem nisi secundum magis: minus, quae consistit in majori quantitate, majori vel minori resistentia agentis ad patiens, non in modo agendi Galatiis cum scribit libros sex de sanitate tuenda non omittit purgantia
roborantia, haec enim pertinent ad excreta, retenta, ad alimenta, quae naturam alterant etiam invitis nobis, scilicet non credidit esse artem distinctam a therapeutica Sed addidit particulam illam assis ne- ιι siri. sed opinor necessitatem intelligit ex hypothesi finis, nam ab uno sano debent hac necessitate quaedam usurpari quae alii sano noxia'
esse poterant, ut quaedam purgantia, clysteres, eccoproptica, quaedam roborantia, quae si omittantur poterit sanitas reddi deterior Sanitatem
dicet quispiam eam hoc loco intelligi, perfectami absolutam, tanquam Polycleti statuam. At talis non datur, eam templo non opto saltem non mihi. Si eam haberem , nescio quibus modis conservanda seret Cor mihi calidum est nec vellem esse frigidum, acre resti erante istum calorem nollem carere. Ego nollem alimentissimilibus ni triti, gaudeo alimenta mea esse in principio dissimilia, postmodum similia, non cupio destillatis restaurantibus nutriri, sed carnibus & piscibus excrementa ex his genita cum voluptate caco, alias mihi noxia serent. Quies nimia mihi nocet, taediosum cst exercitium nimium, ima Lime illud quo ad aegros ad multa milliaria equitare cogor Somniume, pio meridianum maxima cum voluptate, vigiliae mihi non nocent,
Mi profuit de dormio, modo quiete id sat sine agitatione oti quae incommoda raro mihi contingunt. Gravia a me abigo Patheitiata V ut
164쪽
sic combustio 'putredo V eipite vuli pro
165쪽
suN A M. Mn D. LrM P. IIursuraceatu, quamvis enim siligineum recte distinguat ab alio triticeo pane, certum tamen est siliginem habere suam similam, id est puriorem partem, est enim siligo species tritici purissimari albissima. Sed sit ex illo frumento faceret panem confusaneum , pejor esset pane similagineo ex alio numento, cujus simila per incerniculum extracta Disset sic furfuraceus potest fieri ex furfure siliginis. Melior igitur diviso fuisset in panem tittitium, siligineum secatinum, hordeaceum, c. Et iterum in similagineum , furibraceum, confusioneum, nam haec in omni sunt frumento. Siligo autem non videtur apud Plinium a tritico differre, praeterquam nobilitate, nam siligo albescit quum frumentum sit fia-vum, ita ut sit tantum excellentissimum album triticum, alite quid sit ignoratur. Reliqui panes ex secati Dconfusaneus non sunt improbandi sua enim habent commoda. Quod sequitur cum vulgari doctrina optime consentit, an autem a coctio melius de die quam noctu perficiatur, non tantum Sennerim, sed etiam benia literis prodidit, cujus rationibus non bene respondere videsis; prima est, qui liberalius coenant, somnos habent interruptosi inquietos, maxime si liberale prandium praecesserit. Respondet tum ravari ventriculum copia ciborum. Verum id quidem est , sed eadem ciborum copia si assumpta suisset inprandio, stomachum non gravasset, eadem enim quantitas non interdiu , sed noctii gravis est , aut saltemininus. Idem probat secunda ratio, scilicet eadem copia breviore tempore coquitur a prandio ad coenam inter horas q. vel quinque quam accena ad matutinum tempus.
Quod si coctio melius per somnum perficeretur, citius, aut saltem aequali tempore, fieret, unde apud Hippocrat, rigilia vorax. Idem quoque ostendit ratio tertia, nam qui a prandio dormiunt, nisi sint assileti, ventriculum gravem sentiunt , quod non fit si vigilent: etiamsi adhuc cibum in stomacho habeant, ut verbi gratia si per horam a pastu quis viditet quamvis nec elapsus nec concoctus cibus fuerit, minus tamen te gravem sentiet, quam si somnum sumpserit meridianum. Nec credendum est somnum statim a pastu prohiberi, propter solum vaporum in caput ascensum, nam si proba tunc sore concoctio, vel nulli, vel pauci a porcscerebrum peterent, fiunt enim ut plurimum, imperfecta coctione est quidem haec questio problematica, nam interdili, per somnum bonae coctiones fiunt, sed celeriores de fortiores in vigilia.
166쪽
Ouod sequitur cur Lipto cibo frigeamus, post Ioubertum explicat I. capite agit de potu ego saepe ponderavi varias aquas, vidi puriorem salubriorem esse leviorem. Virum autem aqua fontana quae
ad orientem solem spectat sit melior, dubium est nisi de aquis multum ab origine timuis intelligatur, ut bibi ρ tertio Gromin poplitarium a me fuit explicatum Aquas quae per plumbeos deducuntur canales non esset,in noxias quam vulgo creditur, rect Observat, quamvis irrurimi libro S. cap. 7 eas vituperarit, quod ex plumbo cerussa nascitur. Sed videtur deceptus fuisse, non potest enim cerussa educi si mistione rerum acidarum, Lacrium , ut aceto, vel succoli monum aqua autem
frigida, pura potius plumbum congelat , quam quicquam ex co' Ouid sit 1ythus veterum ego probe non novi, credo eo quam nos
27 4uuta vocamus Aalam, sive erevis iam non lupulatam , fitque ex alto optimo, bynen vocat Aetius, apud Anglos triticum non additur. Ouod cris cere visi inebriat calefacit, id male dicit habere a lupula nam nostra ala Bullei sis, vino Hispanico aequalis, citius inebriat, earet tamen lupulo Cercvisa vero tenui atque etiam fortis, quia 1 nus habet alti multum lupuli, minus inebriat nisi copiolaus pota; vim igitur suam habet a mali, non a lupulo qui potius aliquantulum
In sequentibus capitibus omnia sunt consentanea cum doctrina vulgari, addam solum cap. 8. non minus agendum esse hoc in loco de G:ae sectiones purgatione, quam de aliis vacuationibus, ferme enim eadem stratio, nam pictor cacochymia morbos inferre possunt, nisi
Admirabilis doctrina Sanctorii, cujus tamen librum nunquam vidi, observavi semel in mense atque interdum citius, me esse solito levio- . renari alacriorem kquibusdam ventis stantibus, quod credo fieri ab insensili transpiratione tunc majore, credo etiam quum quispiam graviorem se sentit interea alvi excrementa bene respondent, Molle prohibita aut imminuta insensili transpiratione. . Maxime inutilis est quaestio, quod sit tempus veneri aptissimum maergenterim qua ebat a mulierculis Ridebant illae Medicos, omne enim te pus esse, optimum volebant; Paulus: aetim Galem Hipycrates r 8 non contentiunt, nam priores illam suadent ante somnum, quia manor
167쪽
Fis P L E M P. I 7 post bimnum videntur suadere. Sed ii Hippocratis sententia contineξ rerum A ndarum ordinem, sequetur pol venerem da borem esse redeundem. Quia inter venerem xlaborem nihil posuit. Frustra ergo ejusmodi praecestum datur quod nemo curris observat.
O ir i E. hoc libro non probat definitionem rerum praeter naturam, scilicet qua natura Miimalis adversantur quia crudura inordina- i stirituum matvi, tumor a nimia pondere, naturae a persamur. Lia Respondeo illum male supponere res praeter naturam a Medicis tantum tres constitui, nam reo est res praeter naturam, necta amen sub praedictis continetur, unde manet vera definitio, quae enimadversantur vel sunt- , vel affectus. Hi autem tres. Praedicta autem non omnia sunt symptoinata, ut putat, sed sunt causae, nam pondus est causa tremoris externa, adde non coquere cibum nimium, c. est impotentia naturalis , nam actiones secunduin anIlotelem dicuntur ad
uiddim definitum, unde potius sunt frustrationes actionis quam illius ilesiones Agentis enim&patientis proportio esse debet, alias non sit ictio cini uvarum non concoquuntur sine stomachi vitio. In senibus iminuta est actio sine morbo, cap. seu fima exercetur secundum sta- um Hie est coctio passiva laesa in animasivi ab animali, quae non elicii multo minus ea censenda est praeter naturam in qua objectum m oroportionatum non potest pati a facultate cujus vim superat, etsi sa- valida sit pro objecto convenienti Distinguenda quoque iunt ope
naturae a syinplomatis praeter naturam, ita ut pathos, lopera naturaei ritatae, error externus, possint ad res praeter naturam referri, quamvis nee sint morbus, nec symptoma , unde male putat res praeter naturam
'intum tres secundum Medicos Sed admirabile est quod addit, Cisseisivi ei res nasura corporis adversa, nec tamen est morbus, causa, sympionis , sicut esse brutum est contraiium naturae hominis, non a riuea morbui, Respon-
168쪽
Medicis imponere res prarier naturam esse tantum tres. Postea malam affert desinitionem rerum trium praeter naturam,
28 nam haec definitio comprehendit sed hoc nimium leve est, nam sequens definitio, si talis vocanda est solum dicit res praeter naturam esse eas quae naturae animalis adversantur, quae vel sunt morbi vel causae vel symptomata, quod non est definire, sciat si definirem colorem qualitatem visibilem quae vel est albedo, vel nigredo, flavedo &c volebat definire res praeter naturam prout adaequatum genus constituunt morbi, causae morbi, symptomatis; tantum dicit esse res prarier naturam quae sunt morbus , causa , symptoma, ut siquis diceret gladius est ensis, est enumeratio, non definitio. Sic definire possem animal, corpus animatum sentiens, quod si non est brutum , est homo vel corpus, c. quod est rationale vel irrationale. Gladius est instrumen tum , quod si non est Lancea culter vel Serra, erit Ensis. Quod addit de causalitate, non placet, primo mirum est causalita-18 tis habitudinem duplicem esse, unam causae, alteram effectus, nam
causalitas omnis est respectu effectus, habitudo autem effectus ad causam non est causalitas, non magis quam filiatio est paternitas.
ARi Ioteles, ut observat, septimo physicorum dicit sanitatem esse ad aliquid, ct recte, quia est dispositio quae apud eundum Aristotelem
est ad aliquid, unde ad dispositionem non datur motus, quamvis enim dispositio proprie non sit relati, multa tamen habet cum ea communia , ut T. Physic. t. 7. ait motum non esse in prima specie qualitatis quia habitus ut virtus cla vitium sunt ad aliquid. Sed male addit Plem pius esse relatum secundum dici tantum, quia non potes'explicari Deordine ad actionec sic enim foret vera relatio , nam causa omnis veram relationem habet adestectum, sed dicitur relatio ratione subjecti quod Lar disponit, sicut Aristoteles loco citato dispositionem vocat relationem,
169쪽
Tu A M. M P. I scilicet ad subjectum, non ad terminum Addit si quispiam diceret sanitatem esse ser maliter symmetriam, non posse falsitatis convinci, quod est etiam falsum, ut jam sepius probatum fuit de temperamento, quae hic repetere inutile est, nam sola symmetria quamvis necessaria sit, non tamen ullam habet actionem. Sed quod addit, pejus est, scilicet
si quispiam diceret esse substantiam bene temperatam , conformatam, unitam , num posset convincia imo potest, nam est repti nantia in adjecto, non potest eis formaliter talis , sicut albedo non potest esse substantia alba, morbus in nullo esset praedicamento, nam concreta ex substantia maccidenti non sunt in praedicamento tertio substantia prior est accidente, si sanitas est substantia erit prior seipsa, quarto morbus ianitas sunt formaliter contraria , at substantia non est substantiae
contraria , omnis enim contrarietas est inter qualitates, multa absurda sequerentur, ut substantia eadem numero manens modo posset dici morbus, modo sanitas , quod est admodum paradoxum. Male quoque scribit sanitatem passe dici potentiam naturalem partium abrarum constitutione secundimi naturam. Tunc scilicet erit potentia in con rstitutio naturalissimul, cum tamen labitus dispositiones sunt ad facilitandas potentias, sic posset quis definire logicam , potentiam naturalem ortam a bona cognitione artis logicae Artem Sutoriam perpotentiam naturalem faciendi Calceum per rectam cognitionem artis Sutoriae, quod est nugari apud Aristotelem. Habitus habent pro fundamento potentias, non est morbus aut sanitas ubi non est potentia, nam
actiones fiunt a potentia, ut docent Metaphysici MLogici Ut potenti iest . respicit actionem in specie, sanitas vero in modo, eadem ratione tollerentur virtus xvitium, atque onimes habitus, si per potentias definiri possint, laebant. Argumentum Argenterii, scilicet sanitatem Morbum differte se cundum magis & minus est elegans, nec tamen bene solvitur; dicit materialiasecundum magis o minus disserre sed formalia se contraria. Verum debebat explicare quaenam sint ilia formalia, ibi consistant, nam Argenterius loquitur de ipso formali, quod limpiae nunquam explicavit, modo unum, modo aliud constituit, vera igitur solutio haec est meo judicio. Qualitates, verbi gratia , caloris considerantur dupliciter, vel ratione naturae suae, sic calor octo graduum differt tantum a calore quatuor eraduum , secundum magisci minus vel considerantur in orditie ad subjectum in quo sunt quatenus sunt ipsius dispositio, re his
170쪽
sic gradus ille octavus est subjecto noxius, 'unc induit rationem morbi, ita ut sit accidentarium calori, ut sit morbus, vel sanitas. Objicit in Obm-μnt contraria, intemperie sigida erit contraria 288 temperiei, at magis di tab intemperie calida quam a temperie, ergo non eIi et contraria Male respondet, intemperiem frigidam non esse perfecte contrariam temperiei, quod est falsum, nam sicut virtus vitium perfecte opponuntur, ita morbus sanitas. Alio modo opponuntur duo vitia inter se, alio modo virtus: vitium , nam unum vini tantum opponitur, sic temperies frigida opponitur temper ici, quatenus haec est secundum, illa prarier naturam. At hoc modo sanitas est extremum, sicutin virtus. Nam magis opponuntur virtus & vitium , quam duo vitia extrema, quia conveniunt in ratione vitii, mali, virtus autem est bonum, ut docet frictoteles in moralibus. At duo vitia non opponuntur, ut bonum malum. Aliter opponuntur sanitas Minoibus, aliter tem peries calida,&frigida Sanitatem non consistere solum in temperie, conformatione Munione probate conatur, quia intercepto spiritu animali, sine horum,sione aufertur sensus holus. Verum hic est morbus organicus, aut pathos , ut dicemus inferius. Non alia est igitur sanitas, aut morbus, praeter triplicem.
Objicit sanitatem non posse esse qualitatem, tim sit aggregatum ex pluribus at dires natura constitutionibM. Hanc vocat lepiologiam , nugatores potius quam Medicos docens, quod verum est , sed multas ille habet peiores, quas alibi, maxime in hoc capite agitavit, modo sanitas illi est relatio, potentia, habitus, dispositio substantia & quid non Nunc addit rigide loquendo non esse in praedicamento qualitatis Unde sequetur pariter in nullo esse Falsum autem est sanitatem esse aggrega tum, sed verum est esse genus ad sanitatem in temperie conformatione, unione alias similiter dicere posset quispiam, virtutem non esse qualitatem , quia est aggregatum ex fortitudine temperantia, c. Idem de scientia , arte Medica , Laliis dicendum , quae tamen sunt qualitates. Sicut igitur virtutes morales, secundum essentiam, una potest sine alia in statu imperfecto, sed in perfecto omnes sunt connexae, ita de sanitate dicendum, omnes species sanitatis sunt in corpore perfecte sano, non sunt tamen una sanitas secundum essentiam, sed species unius generis omnes cum genere suo qualitates. Una sanitas violari potest, altera manente integra, ut temperies, incolumi unione xconformatione.