In tres priores Aretaei Cappadocis libros commentarii

141쪽

r μα- η φύσις, &C. Idem innuit Philosophus, ctina . de pari. q. quod terra est stirpibus, id animalibus ventrem atque intestina esse scribit; miis 3 ζώοις η κοιλta 6 ἡ τ τέρων δμαμεις, ἀντι γηὶς εξ se λαμ ζάνειν τί--Ubi terrae stirpium alimentum continenti comparat ventrem, atque intestina, utpote natura atque ossicio conjuncta, nempe concoquendi Chyli: qua & mente Juvenalis, intestina pro receptaculo ciborum, puta Ventre, posuit Sat r. 7. v. 78. Et capiunt plus intestina poetae. Cicero satis aperte lib. 2. de natura Deorum, ciborum in intestinis, quae alvi nomine designat, concoctionem fieri docet; In amomulta sunt mirabiliter essecta, quae covsaut fere e nervis a tem multiplex S torsuosa, arcetque S continet, sive iliud aridum sibe hi idum, quod recipit; ut id mutam S concoqui facile sospite

e que tum ast ivgitur, tum relaxatur, atque omne quod accepit, cogit S confundit; ut facito S calore, quem multum Babet, ex terendo cibo, Upraeterea Diritu omnia corita, atque conse Ia, in reliquum corpuis

Δυidantur. LX quibus Verbis apparet, hunc eXistimare coqui. cibos in intestinis, quae, ut diXi, alvi multiplicis & tortuosae nomine intelligenda sunt. Cur autem colum prae aliis intestinis nominet, non plane perspicio, nec accuratius investigare operae pretium puto. KM τῶδε η ες ἀ ηπαρ ἀναγωγ ῆ κοφῆςJ Non plane negandum est, quin aliquid chyli, dum alimenti distributio fit, in colo reperiatur, quod ad hepar feratur. At id esse paucum contendo prae eo, quod in tenuibus intestinis continetur, quae chylum omnem statim a Ventriculo excipiunt: cum ad colon pene nil aliud quam scybala perveniant, exucta jam per venas mesaraicas meliori parte. At Aretaeus RO colo

142쪽

praeuicat, ac si chyli colo perferri alimentum ad jecur ita absoluto Y , insigne quoddam promptuarium esset, atque effatu dignum.

LI. 23 . 'Aπε ιη θ, η κάλω χολῆς εργασίη J VOX απεψία apud plerosque aequivoca est; Vel enim cνεργειας lignificat; quae acceptio communior est: & Galeno judice rectior: Vel ἀλλοίωσιν εις ετερον π οιc- τω G, μη si φυσιν, mutationem scilicet alimenti iv atiam quatitatem, S a natura alienam: quo potieriore modo videtur accepisse

Arctaeus, cum dicat eX άπε ια in colo bilem gigni; quod de privatione coctionis, ne animo quidem fingi potest. Quis enim dicat bilem calidisIimum humorem, igneum, caloris coquentis defectu ac privatione eicit Sed rursum di cultas nascitur; quoniam biliosum ex- Crementum, ut & fae cem sanguinis, & pituitam una cum sanguine in hepate gigni, Galeni compluribus locis, & reliquorum medicorum Constans sententia est, quomodo igitur in colo eadem gigni potest Quod autem ibi generari non possit, hinc etiam perspicere licet; in eo loco, qui pituitae frigidissimae, qualem PraXagoras vitream appellabat, gignendae aptus est, non potest gigni humor calidissimus: natura

Cnim loca rebus creandis accommodar ut plurimum. Et locum locati velut formam statuit Philosophus . physicor. ut summa necessitudo intelligatur. At pituitam illam vitream in coli cellulis gigni Gale-nUS 2. de loc. aff. cap. 1. ubi de dolore Colico agit, perspicue declarat; igitur non illic bilis flava ortum accipere potest. De Ca, quae προσο

dicta a porri colore, dubitari potest. Verum neque hanc in Colo gigni putat Galenus, sed in ventriculo vitio alimentorum illic putrescentium. An VOX χολὰ usurpata hic pro quocunque humore' ut Graecis in more esse notat Galeotius Martius de doctrina promiscua cap. 13. cujus rei testem citat Pei sium, qui Satyra 3. V. 8. scripserit;

turgescit vitrea bitas.

Vertim neque Galeotio fidem ullam habendam censeo de literis Graecis, quarum ille penitus eXpers fuit: tum alioqui non meminerim, me quicquam simile observasse apud ullum Graecum scriptorem. Neque

143쪽

que si illa observatio vera siit, tamen hic locum habeat: ubi de ictero agitur, quem sola a bile vel flava vel atra estici certum est.

re bilis gigni potest a calida intemperie, sicut de habitu corporis mox

dicet. LI. 28. 'Ου ς ολε σι ιιιΘηmσι J Pulcherrima, verissimaque sententia; non per manifestos meatus, sed & per insensibiles, vaporis in modum subire alimentum in corpus universum. Auctor lib. de plantis, qui adscriptus vulgo Aristoteli lib. a. cum vaporibus subire pituitam& sanguinem ad caput scribit; sed & ipsos vapores suaves alimentorum nutrire haud dubium est, quando eX iis si emuere prohibeantur cute a frigore aut aliter densata, sanguinem augeri, em ci docet Galenus lib. cσλ θ ους δί passim. Sed de Aristoteles ali vaporibus corpus non obscure innuit lib. de somno & vigilia cap. 3. cum ait, melancholicos esse edaces, quia non multum vaporis in iis tolli

ita colo, vel in dativo ArLI. 3 . Δυ αὶοέοίτη b f- παντι τεκὼν J Morbum re- gium non solum a visceribus, sed & ab habitu corporis proficisci, his Verbis docet; quoniam omni sarti calor ius naturalis, quo humorem pro&cit, concoquit, generat, fecernit ; unaquaeque secundum gropriamo ditionem. At ubi ea Teperiuntur, bilis quoque generari potest. EX quo efficitur, hunc morbum ab ipso etiam habitu deduci posse :huic quoque sententiae subscribit Avicenna lib. 3. sen. IS. tradi. I. Cap. 3. Verba ejus placet adscribere. Et calesit complexio hepalis Galde, facit choleram secautam quod scivisi ita loco suo ; generans vero 'DG non tu natur es totum corpus, nam csem ipsum supersae cale sit, couvertitur, quod tu ipso es, ex sanguine ad choleram. Et paucis interjectis eandem sententiam repetit; S multitudo generationis choleraequaudoque tu hepate, o quandoque S in corpore toto fecundum quod scivisi. Musdem meminit & Joannes Fernelius lib. 6. Pathol. cap. 8.

Comminiscuntur inquit lorique alias id reri causas, ut folliculi DA

144쪽

Es imbecillitatem, V sartiam, quae in habitu sunt corForis, calidiorem lutemserieis; quae tamen omues rari sinae cum sui, tu earum numero haberi debent, quae cogitatione potius quum ti Seventis deprehensae sunt. LI. 36. 'Εν σα M LOCUS hic sumptus ab Aristotele, qui se et . . probi. 27. similem sententiam posuit; - οτι ες. ii e dij -

εὶς φλε ἔας ' ομοιως τουπις f η γον - εἰς f άδαια. LII. 2. Tὰ θ - παντα γίγνεθ Omnes humores in bilem ponse converti censet, ubi dominatur calor; quia bilis eXtremus cit ter minus, ad quem calor humores citra CXsiccationem perducere potest LII. 3. 2 ta ιάμ οὐι απεψίη Vide supra, quae annotavimus de hujus vocis ambiguo usu. Hic autem μειψίαν usurpat pro mutatione sanguinis in qualitatem a natura alienam; non autem pro ipsa privatione coctionis a frigore; haec enim non biliosum facit sanguinem, sed ἰχωροειδες, ferosum, aquosimve. LII. 6. 'Oγε G λιθω καλὸν Lapidi S nomine aurum etiam designavit, quia ex terra conflatum sicut lapis. Suid. in voce igitur hic pro metallo; si tamen nullum huic vocabulo irrepsit vitium: cum Vera lectio esset, ei, ε

ducit ab ἴ τις, quo nomine Graeci mustelam sylvestrem Vocant. Plin. lib. 29. cap. . Mus elarum duo genera, alterum sylvestre; distant magnitudine o Graeci zocant igni se mutilus locus, interim restituo: muste Iurum duo genera; unum domesticam, alterum fluesre. YDisant magnitudine. Sylvestre vel Sylvesresu Graeci vocant i Iidas. De icti de, quam Theodorus vi Terram interpretatur, falso, ut arguit Scali ger, scribit in hunc modum Aristoteles lib. 9. de hist. an. cap. 6. ἡ

Sui das τ ἰκτ νων, hoc est, a milvis nomen hoc trahit: - inquit)

145쪽

δ αελανας ποιοῦν, ως τ Mτἰνω α ' καλοῦνθ οι At Plini us lib. 3 o. cap. II. hunz morbum dictum putat ab aVe ejusdem nominis coloris argumento; id enim Verba tu S sonant: Avis inerus ορ- eatur a colore, quae si spectietur, favari id marum tradunt, S avem mori r hanc puto Latine vocari Galgulum: quanquam nonnulla hic in verbis est perplexitas, sicque concipienda haec sententia videtur, Icterus vocatur is colore avis; quae Pectetur, sanari &c. LII o. δοιαJ Duas morbi regii species tradit; unam scilicet, in qua corpus flavo & croceo colore infectum apparet, quam x oωλύ 9 A P., speciei ex albo virentis esse flatuit; alteram, .m qua corpus lividui aut nigrum : has autem species a duplici genere bilis. Unum quidem sub se comprehendit bilem flavam, tenuem, perspicuam, atque una bilem rubram instar CrOCI, aut Ovorum vitelli, cujus color plenior saturati6rque est. Id enim significat vox quo sensu & Poeta, Veliera - hyali saturo fucata colore, dirit . Georg. V. 33s. Alterum genuS bilis ad nigrum magis deest-Dat - sub Quo bilis, quae a porri colore dicitui, & quae τω ς 1 co ore glasli, quod Graece appellatur. Haec est sententia hujus loci, qui nunc integer e Iscribendus est, ut Vitium appareat vulgatae lectionis, & ratio constet nostrae emendationis; δοιά. - ανθον f ετώπη τὐ-ειοερο, η ες τὸ πελιλον μελαν. Τῶν , ἡ αἰτίη. Post haec Verba videntur quaedam deesse, sed nihil juvat MS. Fortasse ἡ

Sic ergo hunc ipsum locum lego; ' H ιδ μὲς si ξανθα, S π κρακωδες - ' Ἀ

ut spuria & aliena resecanda censeo. Cum enIm dupleX bilis genus distinguat, unum λεήστεζου, aut λου χλωρου; sive, ut dὶSit superiorὶ

146쪽

capite , παπς, ειδε , nempe album aUt ad albedinem veragens, cujus species facit duas, bilem flavam & vitellinam i alterum ad nigrum declinans, cujus species porracea bilis, & glastea; frustral 1c addat bilem flavam tenuiorem esse, quam ut ad fuscum aut nigrum declinet. Ita enim TectiUS haec Verba Vertamus, quam quomodo Crassus vertit aut in Let idum nigrum tae declinat ; ouod est contra mentem Aretaei, & a sententia plano alienum. LII. 33. 'Oυ- Γλυκεια, Ut resci atur ad Gulsus qui t) amarornm non amarus, nec tamen dulcis; id est, amara, cum gustantur, non videntur amara, etsi non dulcia, sed in stipi da; dulcia Vero amara sentiuntur: CI US rei, ut C a Usam perscrutatur; idque accidere censet propterea, qtiod lingua bile insecta amarum in cidens non percipit ob familiaritatem, quia similia non movent; contra dulcibus oblatis bilis, qua delibuta est lingua, servet atque diffunditur; atque ita sensum movere occupans saporem dulcem obscurat clim tamen ipsa, antequam cibus sumatur, maXime sentiatur, quia Organo consueta, I familiaris.

σαJ Crastis: namque bilis in litania residens, S prius cibis occurrens, sensum ludi catur. Quis haec intelligat' hicis Frins cibis occurrens sensum tam catur. Aliter igitur haec distinguenda sunt, & virgula Quae voci γλύ ir a Xa, in suum locum rejicienda post sequentem hanc δα προθύν quae propria huic sedes) collocanda est; ut haec

LII. 3 . 1 ν γλ ωαν tu Turneb. edit Corruptissim is locuS. Lege , ν γλῶ αν κινέει, supple χολη bilis ; postquam cibis oblatis efferbuerit, linguam movet. Vidit Crassus moliori usus co

sententia, cujus hic sensus est; quoniam bile suffusis cibi dulces perinde & amari, ejusdem saporis apparent, atque eam ob causam fallunt; idcirco ait, bilem eorum ciborum velamentum esse, ad sucum scilicet faciendum.

147쪽

tiam diffusa, ibique eX mora putrescen S, Visceris i. e. cor. ν teDm mvelant. Fernelius lil, 6. Path. Cap . Substantiae corrupte-M non minus jecur, quum pulmo coHiamivari Plet, quia: Iaborians senassis unguore contabest et ea si ex omni humore, freqDentius autem exhiLiosa fanie per jecoris sub avtiam est σύ, quae sensim lenteque putrescens, ipsam pariter jecoris substantiain labefactat, atque cor

Ium habitum desinunt, curn videlicet perennant tractu enim vires naturalium viscerum debilitantur; unde humorum vitium, & vasorum impuritas, quam malus habitus sequitur. Cum accentu in antepenultima, tignificat partum sive sbolem, quae s gia iticatio non est ad proposuum. At si scribatur cum accentu in penultima, significabit parentes, progenitores: quem sensum huic loco congruere patet: quare ita emendandum censeo. hunc locum in Voce φαρμάκων nullus dubito; & fatebitur, quicunque animum advertet. JunjUS legille Videtur παΘημάτων, sive alicubi hanc lectionem reperit: sive ip e aui quis alius ita emendavit; ita enim vertit : se uni S ipse solus citra alios morbos, &c. Sed hoc nimis remo tum. Ego legendum censeo ἰ quae VOX medicis nota. Ita enim vocant principium, Unde morbus cCepit grassari; ut in 6. Epid. τας ἀφορμὰς ρκ Θεν-; quae initia si exigua sunt, cπροφασεις

ab Hippocrate appellari solent Galeno teste,com. 3. in 3. Epid. Quod autem germana haec sit lectio, indicant sequentia haec verba, τι τοι γιν iae respondent his, ἀλλων ἀφορμων.

148쪽

εμετων ξ ηθων ἀπαλλαγηJ Erat Vomitus antiquis illis familiaris, ut ex pluribus locis auctorum Veterum Colligere licet. Cicero in oratione pro Deiotaro ad Caesarem: Cum sinquit) vomere pos coenam tetra te dixi s, &c. Idem in epistola ad Atti c. lib. 13. de Caesare; est, accubuit, agebat. Idem testantur verba haec Cornelii Celsi lib. I. cap. 3. reueritum es ab Asclepiade vomitum in eo vo- δε iue, quod de tuenda sanitate composuit, video, neque reprehendo, enseas eorum est consuetudine, qui quotidie ejiciendo vorandi facu tatem moliuntur. Plinius de eodem Asclepiade lib. 26. damnavit merito S vomitiones tunc supra modum frequentes. Item Suetonius de Vitellio ; sed vel praecipue luxuriae saevitiaeque deditus, epulas trifariam semper, interdum quadrifariam dispertiebat: in jentacula, Sgrandia, S coenas, commessatione que ; facile omnibus f ciens vomitandi consuetudine. Quanquam hanc rationem vomendi ab iis potius intemperantiae qum valetudinis causa initam fuisse palam est: tamen & hujus causa istud olim fieri solitum liquet ex Hippocrate, qui lib. de salubri diaeta ad CVacuandam pituitam praecipit. Tum CX Aristotele ieci. I. probi. . ubi cur temporum anni mutationibus vomendum sit, quaeris. AEgypti OS quoque triduo

singulis mensibus vomitu purgari solitos, tradit Herodotu S lib. 2. cap. 77. HOC συρμούθιν Vocabant a Voce συρμπια, quod est raphanus; quoad provocandum Vomitum Utebantur. Quosdam τίω συζμαιαν aliter

accipere scio; sed de his alias LIV. 3. 2 μζάκτανlοι Melius in passivo: jactis

radicibus. LIV. 'Oιδαλεοι π οδας τε f κνημας J Propter σωτηξιν, ut ait Aristoteles seel. I. probi. S. οὶ κιCοηλιῶν ες, 6 οὶ G- λι- τὼς πτοδας ύδουσιν ἰτὸν σαυτηξιν αμφοτεροι. Hinc autem iis σιωτ=:ξις col quatio fit, quod vitiosa alimenta membris non afligantur, neque in eorum nutritionem ce-

dant, quae proinde in declives partes suopte pondere decidere est ne

ricos debere intelligi eo loco contendit, adversus Theodorum, qui cibo vitiosis utentes interpretatur. Sed ipse κιGηλἀ, & nodum in .scirpo quaerit. LIT

149쪽

LIV. 7. ἐς το Circuitum humidi in telligo, cum humor in vaporem solvitur a calore, deinde vapor coercitus denuo in humorem redit, & in partes inferiores decidit. De hoc circuitu videndus Aristoteles lib. 2. de ortu & interitu cap. IO.

tem desunt, supplere viX quisquam possit absque ope manuscripti ali cujus melioris iis, quae vidi, si qua ejusmodi eXtent. 'Aδδηφάγοι κάῆάJ Quia alimentum in habitu corporis corrumpitur, priusquam assimiletur ; nec partes eo refici possunt; penuria igitur laborantes, perpetuo cibi desiderio tenentur, ut de melancholicis, quOS βορους appellat Aretaeus 36. 17.) tradit Aristoteles lib. de somno& vigilia. LIV. 17. Υπν Somnum ἐδρῶον appellat Hippocrates ut Galenus interpretatur ad seci . q. sent. I S. 6. Epid. Verba Hippocratis haec : υπν - Γαλγμ ος. LIV. 19. ' ABμα θ ροῖςλ η ἀναπνοή J i. e. respirant di culter Smodo sus iri oruis. Nam medicis morbus est; aliis scriptoribus saepe pro respiratione. LIV. 2I. ' H σωυτηξις ' άναπνοη ἀνὰ υδρωπα ἡ τιν si αἰτίου γαγ J Crassus non legit ἀναπνο ii, neque sane hic locum habet, quare eX- punge.

150쪽

DIUTURNORUM MORBORUM .

LVI. s. 'Υπ'ευτυχιηςJ Fortunam solam hydrope correptis subvenire posse autumat, elimque a diis oblatam : qua sententia imitatus est plane Hippocratem, qui, libro de victu in acutis, de eodem morbo verba faciens, ei, qui evasuruS siit, ευτυχιν esse opus testatur his ver,

τυχιίω in morbis curandis celebrat: ἴ τυχικν ο inquit) τὰ πιάλ ιὶ ιηπει ποιεουσιν ἀγαθὰ, ' quod dictum pluribus exemplis declarat, quae eXscribere necesse non est. Sed & Galenus lib. 11. methodi, quibusdam inscitiam in morbis curandis in bonum vertere declarat; eorum eXemplo, qui musculi cujuspiam abdominis tumorem circumscriptum pro jecinoris inflammatione curantes relaxantibus cataplasmatis utuntur, quae jecori inflammato perniciosa sunt, musculi abscessui non inutilia. Verba Galeni libet adscribere: ἔνι ι

ter etiam fortunatus esse potest medicus, nempe eo modo, quem explicat Cardanus de vita propria cap. o. Si quis inquit) incidat in morbum, in quo diu S feliciter Cersatus fuerit, fortunatus dici pote secus contra. Patet igitur eX his, casu morbos interdum sanari. Unde Montanus consultatione 3 I. ad curationem inquit) tria requirun

라틴어 텍스트