In tres priores Aretaei Cappadocis libros commentarii

111쪽

κρουσιν vocat Hippocrates; Vero, hoc est, senilis amentia, non est seu aberratio rationis, sed privatio. Galeni verba in hanc

sententiam adscribere libet eX Com. 2. in Σ. Prorrhet. μωρωσίς

νὼ i ta ψυξιος. Cicero libro de senectute, una voce delirationem appellat.

XXXVlΙ. s. ,1 Id non ita accipiendum est, quasi

omnibus decrepita aetas eam calamitatem importet. Nam, ut recthait Cicero, libro de senectute; I Ra senilis sultitia, quae deliratio appellari flet, senum levium es, non omnium. Sane ipse non pauco Suidi moribundos senes, qui non delirarent. Patri meo, qui oetogesimum & quintum aetatis annum attigit, mens adeo semper constitit, adeo acre ingenium, usque ad mortem, ut ego, qui ei semper intimus omnia ejus dieta eXcipiebam, interdum mirarer: quanquam id non magis in eo mirabile fuit, quam quod homo literis, illis scilicet humanioribus non expolituS ab ineunte enim aetate rei familiaris procurationi, &illi actuosae vitae addictus fuerat) attamen quam alii multo studiorum labore prudentiam, atque in rebus perspiciendis acumen viX assequuntur, sola ingenii bonitate praestaret. Sed singularis quoque in eo fuit morum probitas, sincerus in Deum affectus; incongressionibus Vero & conversatione suavitas tanta, ut nemini non valde ejus & vultus & verba probarentur: homo alioqui natura argumentosus, qui sit qua incidisset de humanis rebus quaestio, tot rationes, tot argumenta eXCogitaret, ut non solum doctus, sed etiam philosophus videretur. Hanc digressiunculam, quaeso, lectores affectui meo condonent: qui optimo parente orbatus, adhuc flagrantissimo luctu vel quovis momento ad imagines doloris mei invitus rapior. XXXVII. Ia. σ-lυχὰς J Mon mirum, si ira μανίαν, hoc

est, furorem non bene extinctum revocat, cum ab ea, si1 sit vehementior, creari hunc morbum testetur Seneca lib. 1. de ira,. cap. 36. nulla

112쪽

surore differre, quod nimirum brevior sit, censet Themistius, qui hanc definit oλγο υίνιον : quod & Horatius confirmat sententia vulgata, Ira furo/ brevis est. Arnobius; Diid es enim aliud irasei, quum insanire, quam furere, quam iv aut vis libidinem ferri, S iualterius do ris crucem esserati sectoris allevatioue bacchari. Virgil. in Epigr. de ludo :Princi io furiis ira es tribus addita quarta. Sed & ibidem Seneca inter irae effectus ponit, quod multi ejus inflam.

Iratione in morbos reciderint. XXVlΙ. 1 o. in Turneb. edit. Scribe XXXVII. 22. 'Aπηνδρα, Θησα ν ora Verbum hoc Vario accipitur apud Hippocratem : nam & de ea dicitur, quae Viro copulatur, ut lib.

jungantur. Cornarius codem tensi, si non viro nupserint. Galenus in LXegesi ,-άνωαιγμα vi Sine dubitatione legorem. Et si series literarum fere tollit mendi suspicionem, non tamen semper. EXemplum apud Suidam, in voce in litera 'P. quae te nio mendosa pro quod nomen est detortum a Latino faba uulor. Aliter accipitur idem vocabulum, in sine 6. Epid. ubi de Phaethusa Pythei uXore eX mensitum supprestione laborante ; τίτε σομ α ἰνδρώθη, f εδασυ Θη ad αν , f τσάγωνα εφυσε. Corpus Tario factum cs. Aretaeus p. I. s. l. 26 de gon Orrhaea CX haustis, & vires recuperantibus id verbum usurpat: ει θ f σώφρων εοι ἴm πισι

'A rL δ: Θησαν ιυ μυῆ MJ Vertit Crassus, cum ipsarum uteri ad viri- Iem congressum asti evasernate quasi hoc Verbum απανδ ιου de matura viro puella usurpari possit; decepit cum locus Hippocrat. eX lib. visi

δρ αεν ac si hoc sit participium cum Voce jungendum. Sed non ita eth Infinitivus est; neque m. sed - legendum: ut & Foesius annotavit; quanquam is in plurali legit, refertque ad inconsulte mea quidem sententia. Sed malim eo sensu accipere, quo usurpavit Hippocrates citato lib.

113쪽

Epid. ut nimirum intelligamus, mulieres eX mensium suppressione in

furorem agi, atque etiam interdum, uteri ipsarum temperie ad virilem conversa, ob retentionem sanguinis, iisdem ea accidere, quae de Phaethusa tradit HippocratCS. XXXVII. 26. Km ες ιργία άμφαδον J Et huic loco mendum ob repsit in voce οργία . Sed alibi nos emendavimus.

XXXVII. 28. Kια θεώποῆας ἀπεκτειναν J Ut Hercules, de quo Seneca

XXXVII. 3O. 'Aςρονομίη ἀδίδακlος J Id est, nullo doctore praeeunte: ob ingenii enim solertiam, & magnam animi intentionem, quam melancholica intemperies affert sunt enim melancholici attenti, & cogitabundi) vel subtilissimas artes discere ex se ipsiis possunt: quas alii sub praeceptoribus magno labore viX comparant. Haec nigri illius humoris praerogativa est, de qua fuse Aristoteles sedi. 3 o. probi. I. Homines sola ec stasi ab humoribus accensis poetas repente eXistere, atque etiam philosophos, non est plane incredibile. Eosdem vero fieri astronomos quae peritia multis eget observationibus, multarumque disciplinarum abstrusarum antegressione, ut Arithmeticae, Geometriae, Perspectivae) haud facile persuadeor. Si Marcus Tullius 1. de Divinatione negat furentis esse ἀκρος ιχιδας condere, poematis genus est, ctim deinceps eX primis versus literis aliquid connectitur)niam inquit) id magis attenti es animi quam furentis ; a bibentis

diligentiam, non ivsani; quanto minus syderum magnitudineS, inter- Valla, ac motus mensura comprehendere y Quocirca absurdam hanc sententiam judico, nisi rudimentum quoddam Astronomiae intelligatur in eo, qui ad eam cognitionem nunquam animum ad Verterit. Nec magis placet, quod Huartes in eXamine ingeniorum persendit, eos qui insania laborent, ipsius vi morbi, linguarum sibi prius ignotarum notitiam capere e nam & ea cognitio studii multi ac diligentiae eae Sane Aristoteles citato saepius problemate sed . 3O. non plus furori attribuit, quam impetum ad vaticinia &versus fundendos. XXXVII. 3I. ΓΙοίησις Aristoteles citato problem.

ad res poeticas fingendas & versus modulandos calore non modico opus

114쪽

opus est i qui species imaginatione consignatas excitet illustretque :quae praeparatio, si non est furor, furori est proXima. Unde illud Pla tonis in Phaedro: ὸς δ αν μανίας - ἱ-

ποι ις si φαινίθη. Seneca lib. de tranquillitate animi, capite ult1mo.

Frustra poeticas fores compos fur sepulit. Et apud Horatium in Aria

te, V. 296.

excudit sanos Helicone poetas Democritus Sed de his plura in nostra dissertatione de furore poetico. XXXVII. 33. 'AV ο οι φαῆασί J De mirandis insanientium imagi nibus, vide Galenum lib. 3. de loc. assedi . cap. 6. Andream Laurentium lib. de curatione Melancholicorum, & Praesicorum medicinae librorum condit OrOS. XXXVIII. s. f γνω κης ἡ ἀμ βαλ J Scribe ξυμcολη, conjunctio. Junius ;'haec erat inter locum ilium, viri mentem cognatio ; rectisti me. Henis chius; S tantum mentis habebat, quantum Iocas protendebatur; ineptissime.

XXXVIII. IO. Km τὰ tu , is αοεον, ο μουσι - ώς πταρεον GJ Has ut vocat Aretaeus, vel potiuS φάσμα α insanorum annotavit & Hippocrates lib. ίγει π αρθενίων ;-ὐκ o: ὼ δοκε μνδάριονας τινάς εφ' ἐωυταν δυσμέας . Causam harum illusionum acute ex ponit Averro e S lib. 3. collig. cap. 38. cujus Verba referre libet: Item accidit habenti cogitationes corruptas, propter aliquam causam intrinsecam, vel extrinsccam, ut sentiat malo sensu ; quod es, quia, quamvis sensatorum motus adsensum veniat ab extra, non es impo sbio, ut fiat simile etiam per contrarium. Elia propter hanc corrupti nem eogitabit unum, S cons mabitur, ita quod forma ivius movebit δ latere inseriori spiritum istius senos, S tunc videbitur ocul', uti Jod si de foris. Et paucis interjeetis. Solvitur quidam vapor Sascendit cereb/um, S imprimitur in ipseum forma rei excogitat aer Sascendo ni superius modet spiritum animalem, reducitur se motus que ad virtut fm imaginativam; S ipsa, spiritu mediante, movet communem, S ille movet particulares; S sequitur res

115쪽

s esset extra. Et populi credunt, quod hoc fiat ab augetis, aut d disino

nibus. Haec AVerr OeS. XXXVIII. 13. τίω iad ησινJ Lege cῖκἰνύοι, facita mo biles, proni ad motum. XXXVIII. 16. 'Aλλοιώδεις τάς οψιαςJ Fortasse scripserat Aretaeus ἰλλώλες τὰς οψιας, quae VOX frequens Occurrit apud Hippocratem.

XXXVIII. 18. f- σαλπιῶν αὐλῶνJEx his, qui sibi sonum quasi tibiarum audire Viderentur, Κορυσαβιῶνlας vocatos Platonis verbis probat apud Catullum Jos. Scaliger, criticorum aquila. Verba divini philosophi ex dialogo, qui Crito inscriptus est, hic adscribere haud abs re erit, quia ad nostri auctoris enucleati

,, μη δυάαι τ άλλων α ειν. Hunc moi bum imaginosum dici a Catullo his versibus, non temere censet Scaliger; Non es fana puella, nec rogate . Gulis sit. Solet haec imaginos . Supple, assctum sive mor bum pati. Atque hunc ipsum esse affectum, quem hic describit Aretaeus, palam est. Quocirca non recto citato loco digit vir ille magnus, morbi imaginosi seu nullam in medicorum libris fieri mentionem ; cum hic Aretaei locus contrarium testetur. Caeterum quia iis imaginibus veXati dormire non possunt, sed attenti iis oculos apertos habent; idcirco qui patentibus oculis dormirent, κορυcαῆιἀν Graece dictos auctor est Plurius lib. 11. Cap. 37. quam VOCem dum Critici emendare conantur, nihil aliud, quam Operam ludunt. Κορυ ἔανlιῶνῆας insomnia veXari solitos testatur Plato septimo libro de legibus: ibidem docet eam insomniam tibiarum incentione curari solitam fuis . 1 -tῶνλ, ὼ

116쪽

κιν σεως α μα-f-HUjus moris rationem deinde aflcri, quod nimirum molio a sonitu tibiarum inducta, interiorem

XXXVIII. 19. f De fame melancholicorum, supr1

abundo.

XXXVIII. 1 o. 'Aγ υπνίη βορAJ Verba sunt ipsa Hippocratis 6. Epid. sedi. . 1ent. 18. βορ , f άηυπνίη βορον. Supersedeo monere vigi. liam dici voracem, non quod ipsa sit VoraX, sed quod homines voraces faciat. Id autem prolat τω 2 φορὰν , Ut inquit Galenus in com. quia calore ad partes eXtimaS diffuso, habitum corporis resolvit. Μελαγχολων ίουν μαλλὸν ίσαρκ ηJ Nola absque causa aliquis admirabitur melancholicos esse cσάοκους, qui sanguinem nigrum & faeculentum habeant, multis cruditatibus abundent, e6que multis obstru .etionibus laborent: postremo, ut uno Verbo dicam, qui pessime concoquunt, ut Aristoteles lib. de sensu & vigilia tradit, ἡ δὲ μύλαινὰ

quantum quidem conjectura assequi possum, in causa esse duritiem at que densitatem melancholici corporis, quod non ita diffuit; quo enim densius corpus, eo minus perspirabile est: eo etiam conferri satus arbitror, quorum diffusione per corpus membra distenduntur ;quo pacto carnes bubulae in macello a laniis sumatae. XXXVIII. 11. 'ου σκαρδαμύ οῆες J Melancholicorum spiritus ob crastitiem & frigiditatem, minus mobiles; quare & membra, quae ab iis moventur, praesertimque oculi & palpebrae, qui spirituum animalium motum magis sequuntur. Sed & vehemens & profunda cogita. tio oculos defigit, atque, ut ita dicam, rapit. Philostratus in vita

set non connivere: Viginti inquit) garia gladiatorum iu Cati Principia

117쪽

ripis ludo fuere: in iis duo omnino, qui contra comminatiovem aliquam non conniverent, S ob id invigni. XXXVIII. Σ3. κυάνεοιJ De his diximus initio libri primi.

φαδον άδῶσιν, sequente particula parenthesi inclusa. Sed recta est lectio, quam habemus. Crassus ; ad mutua o familiaria colloquiasi-gri sunt, ceti ὀμιλιη hic colloquium, & non potius congrcisum, & coitum Vene= eum significet; aut οκν' ο λι ι, initium sit alterius perio-di. Addit, neque eos in publico ventrem exonerare sudet. Quae in Graeco non habentui. EX prava scriptione profecta conjicio, quod pro adverbio palam, aperte, αφολν legisset; ές αφοδον ά- quod non probo. Jungenda enim haec sunt, ut recte in eXcussis

codicibus, m&ἰς ἡ-ομιιλίης; quae Verba sic conVertimuS, nec eos pudor aut metus retinet, quo minos Iropalam coeant. Nam οκνον pro

metu etiam accipi, vel ex LeXicographis manifestum est Tum ex La- eitio in Lenone; ubi de Dogmatis Stoic. enim ibi species metus

ponitui, it sique definitur: οκν λθ φος Di μυελλύσης &εργέας, ' XXXVIII. 3s. τινες τοι θεοῖς ιλοιςJ Corybantes innuit,

Gallosque matris Deum atque etiam Deae Syriae, quae forte eadem ac Cybele est, sacerdotes, qui omnes furorem mentientes, quo vulgum vaticinationis specie luderent, sibi brachia gladiis laniabant, flagellis etiam semet converberabant. De his Apuleius ita scribit 8. Milesiarum . Nec saucis percursatis casulis, ad quandam vinam possessoris Britini perveniunt, S ab ingressu primo, statim absonis ululatibus conpresentes fanatice servolant; diesque capite demisso, cervices Iubricis intorquentes motibus, crine ue pendulos rotantes in circulum, Snonnunquam morsibus suos incursantes musculos, adposremum ancipiti

ferro, quod gerebant, sua quisque brachia disiecant. Et paulo infra ;cerneres profesctu gladiorum, ictάque Magrorum, stam spurcitie sanguinis effoeminati madescere. Eodem spectat Plauti istud in Truculent. act. scen. 7. V. I. Hoc vide ; dentibus frendit, icit femur. Numnam, obsecro, ariolus es, qui ipsus se verberati Et Mostel. act. 2. scen. I. v. II. Ubi si, qui Dindymeneis cita enim legendum, non quindenis) hasis trans ei flent. Vide & in sacris literis, Regum iii. 18. ubi de sacerdotibus Baal ; Gamabant ergo voce magna, IucidebaN

118쪽

o cultris S Ianceolis, donee perfunderentur fanguine. Septuaginta;

σεως

XXXIX. Io. 'Aποπληξίοι λυσιυJ Verba ipsemet Hippocrat .aphoris

XXXIX. II. ΓΠαροπληγίη δεJ Παροπληγίης a paralysi discrimen tradit, quod haec sit privatio solius motus; illa vero motus & tactus si1-mul, idque in parte aliqua privatim. Galenus non ita plano ; sed in eo tamen cum Aretalo convenit, quod sit partis cujuspiam privae re lutio: ita enim, quid siit para plegia, declarat Com. 2. in I.

XXXIX. 13. 'ΕἈργύης τε πάρεσις J Postquam dixit paralysin esse motus tantum pri Vationem, addit ονεργείης, uberioriS eXplicationis gratia, ut ab ἀναιβ η ria, seu stupore distinguat, quae sensum duntaxat adimit. Sensus enim pastio est, motus Vero actio. XXXIX. IS. 'Aποπλ=μ έον σκελ ξψ κατ LOCUS is, quem laudat, exstat in 3. Epid. in conititutione pestifera; sed & in z. prorrhet. πληξιν τ μελεων pridCm annota Vinans. XXXIX 17. K ι μύρα ν Hanc Vocem παρεσις, communem elle omni impotentiae nerVorum, CX superioribu S patet: nune propriam acceptionem tradit; nimirum pro vesicae resolutione, qua urina eXcerni, aut retineri non potest.

XXXIX.

119쪽

XXXIX. I9. K ικὰ οπα κὰ ἡ κλπιςJ Ita appellatur genus convulsionis, quo genae ita in alteram partem trahuntur, ut rictus quasi canum efficiatur; unde nomen affectui indictum. Simplicius ad teXt. 1. lib. Σ. de anima Videtur κ-α, appellare: id enim Verba ejus sonant :

ύ θαλαμίου, 6 τ f ετι τ F ως οπιασμοῦ, ἔννοιαν. XXXIX. ΣΟ. Ε κλυσιν δε γουνάτων 3 in descriptione λειποθυμίης recthgenuum facit mentionem. ita enim & apud Homerum lλ. ε. U. I76.)λύειν pro vires, aut animam adimere. Et apud Maronem Eu.

I 2. v. 9Os.) genua labant, de Turno fatiscente. De genuum principatu vid. Plinium lil, II cap. 37. XXXIX. 11. 'Aψυξ ιόωJ sic in Turneb. Erit Scribe exanimationem, ut recte vertii JuniuS. XXXIX. 29. 1 ιι ορτὸς ἐλκεων, νάγει κρυπla f οἰφοινεαJ Emendo alibi hunc locum XXXIX. 3I. Δίδαγμα Lυαμιος τε

Vide Aristotelem ira 3. de . partibus animalium, cap. 7. ubi Oslandit omnia esse in corpore ; huod autem ait differre facultate dextra a sinistris, altioris profecto est contemplationis, quam praesentis instituti ratio ferat. Nonnulla tamen pro praesentis loci eXplicatione annotare libet. Praeter argumentum igitur, quod illa propositum est, sumptum ab inclinatione hujus morbi, qui uni potius lateri corporis, quam alteri incumbit, alia multa proferri possunt. Apul. apol de muliere comitiali: Caeterum, quod dextrae auris crebriores tinnitus fatebatur, signum erat morbi genitus adae Ii. Nam dextera corporis vatidiora sunt; eque minus spei ad sanitatem relinquunt, cum S ipsa aegritudini succumbunt. Mox subdit. Arsoteles a b in problematis scriptum reliquit, quibus aeque caducis is dextero morbus occipiat, eorum esse dissi citiorem medelam. Si verum dicit Apuleius, eum locum, in quo id docet Aristoteles, excidisse oportet: nusquam enim in libris iis, quos habemus, problematum eXtat. Aliud argumentum ex iisdem libris problematum proferam, quod eXtat in sedi. 32. Probi. 7 Quaerit Aristoteles, cur sinistra auris Ocyus magna CX parte perforata consolidari, quam dextra, potest. Bia inquit) s hsrae sarier

120쪽

humidiores S calidiores. Addit ob eam causam mulieres aurium alateram marem vocare, alteram foeminam. Aponensis in commenta

rio, differentiam hanc dextrae auris & sinistrae, alio modo explicat: Et ideo sinquit) quis forte Irobabiliter causam hujus visignabit oppositam, dicens : sartem dextram fens ibitiorem fore sint ista; quae autemtatis condolet tu amplius: s mi Ater dextra plus viget sanguine: S δε-

cursus naturae ad Iocum is dolentem, quare in humeriratione partis incisae consequont , tardius consiolidatio accidit; cum vulnera non conso-

ridentur, ρ is prius fuerint exsiccata. Fortasse ob eam causam in Lucae c. XXiii. v. so. &Johannis c. Xviii. V. Io.) Evangelio, ubi de illo facinore Petri, contra Pontificis servum, auricula potius dextra ejus abscissa notatur, quo majus miraculum cognosceretur, statim ac restituta, quae dissicilius posset coalescere. Possim hic referre, Hippocrati testem sinistrum censeri θηλυγονον quod & confirmat Aristoteles in historiis & libris de generat . animal. Galenus autem accurate CX-plicat lib. I . de usu partium, causam adscribens frigidiori temperamento sinistri testis; utpote qui sanguine feroso alatur per venam &arteriam spermaticam in sinistro latere, non a magnis vastis, sed ramis ab emulgente vena & arteria deductis prodeunte. Ibidemque pronunciat dextra omnia fortiora esse in omni animali Um genere ἰ απαν,οτοι δεξιὰ τ aπάντων τ εςι τὰ AmatuS Lusitanus causam, cur deXtra manu promptiore utatur, se invenisse gloriatur centuria ψ. curatione 1 Oo. nempe quod ossa brachii dextri son.

dero ora snt: cum inquit) os brachii dextri S s ni fri ὰ cubito ad

humerum incedens aequa bilance librarem, dextrum in uno utere, semniserum in altero fouens, dextrum sue brachii dextri Augδ' pus gravitare os suifri iuveni. Haec ille. Et quod ea disparitas majori dextrae partis eXercitationi tribuenda non sit; ait idem Amatus, se& in puero recens nato periculum fecisse, in ei que itidem os dextribrachii ponderosus sui me. Nec mihi adeo displicet conjectura. Nam si graviora sunt ossa in deXtro latere, sequitur & musculos, qui eis movendis inserviunt, firmiores atque robustiores esse oportere. EX quo intelligitur, non esse plene verum, quod ait Aristoteles sest. 3 r. probi. I 2. partem deXtram sola eXercitationis consuetudine meliorem atque firmiorem evadere. Et sane hac sententia secum ipse pugnat

Philo