In tres priores Aretaei Cappadocis libros commentarii

121쪽

Philosophus. Nam qui & in divinis corporibus eandem dextri & si

nistri differentiam agnoscat, in quibus nullus eXercitationi aut profectui locus esse potest: quomodo hanc in corporibus animalium non vidit Z Praeterea in ejusdem schola, naturale id censetur, quod vel semper, vel ως δώ- πολυ, ut plurimum fit. At omnes homines paucis admodum eXceptis, dextra utuntur eXpeditiore naturale igitur id putandum. Postremo naturale esse id discrimen plane veterum sapientum firmat auctoritas, qui inter summa rerum principia δεξιιν &numerant lib. I. metaphys. cap. s. Sed neque Amatus Lusitanus veram quaesiti causam est assecutus. Ut enim illi largiamur os dextrae partis esse ponderosius squa de re ipse viderit) non tamen haec prima causa esse potest eXpeditioris motus dextrae manus; sed alia occultior, magisque universalis; qua factum putandum est, ut in omnibus dextra sinistris sint potiora. XL. q. Ε τι πιι τι τὰ observatio haec pulcherrima est, qua compertum esse dicit, si, infra caput, principium aliquod nervorum laesum sit, puta, pars quaepiam spinalis medullae; eX eodem latere nervos inde eXortos resolvi: contra, laesa parte

capitis deXtra, sinistros nervos injuriam sentire, dextr6sque sinistrLVerba Hippocratis nam ab Hippocrate, ut pleraque alia, id quoque sumpsit Aretaeus) extant in lib. 7. Epidem. ubi de vulneratis in capite haec habet: f εμέτους f τὰ ω ασμ α λοι

praeclara est haec sui dixi) observatio, ita eXplicatu didicillima, quactim se ultro abstineat Foesius in com . ad illa verba Hippocratis; &mihi quaestionem tam abstrusam praetermittere nunc quidem liceat, Sclectores studiosos remittere ad Laurentii libros anatomicos, in quibus de hac re fuse disputatur, lib. scilicet IO. quaest. 6. XL. 6. Oυ κατ τοι δεξιὰ οδοιπορ-J Rationem propositae observationis reddit, sed falsam, ut evincit Andreas Laurentius loco

citato. XL. L . Km πισι κεφαλῆς Nervos inoventes a senti

entibus distinguit, quod & Galenus interdum facit, & illos a spinali medulla vult ortum ducere ; hos a cerebro. Quod cum jam a multis

122쪽

consulatum sit, non est, quod in quaestione jam profligata tempus

teramus. Addit motores motum impertire sentientibus : qui eum non habeant, nisi valde imbecillum: quae omnia fictilia esse, patet eae nostro libello de motu animalium spontaneo, in quo vim movendi &sentiendi unam naturam eandemque est e demonstravimus, nedum ut

locis distingui postini. XL. 18. 'H ραγεν D J Deeit quid ante disjunctivam particulam

seos tradit; unum per CXtensionem partis, alterum per contractionem; quod perspicue inita in vesic a declarat.

adoptans o potiens. Inconsulto ; putaVit compositum eX propo fitione &-quod radere & potire significat ; cum sit composiatum eX άγω; nam pro ἄγω dicunt inoles & καταξω pro κατάγαε formantes a futuro. Iones vero per dialysin καὶαξεω ; igitur καὶαξέων hoc loco idem valet, quod deducens membra in ungitudinem ; & de lana proprie dicitur, Unde κιχῆαγμ α α Hesychius, καὶαγριία, ρι ζυγ- χαὶα Latini tracta, in neutro genere & numero plurali, Vel tra ctas in foeminino usurpant, ut multis docet JosephuS Scaliger ο πανυ, ad librum 1. Tibulli Eleg. 6. v. 8O.) Quo fit, ut suspicer, corruptum esse hunc locum: & pro ξυλα ὶκανα legi debere ἔργα ἰκανα: vel quod minUS remotum est, ελκυσμαὶα, id est, trafcta. Ita enim aptior fiet similitudo, quae a lignis idoneis, ut vulgata lectio habet, ineptissima est. XL. 2 q. Kαι ἡ οφθαλμοῖσι Στ αρθεν 'J Quia Graeci pupillam appellant, eademque voce puellam; idcirco Aretaeus synonymo usus est πταρθεν , quod virginem significat: ratio Hul modi denominationis est, quod in ea parte oculi contra intuentium imago apparet, ceu pupae, hoc est parvulae virginis. Plinius lib. II. cap. 37. ubi de oculis adeoque iis absoluta es vis speculi, ut tam parva illa pupilla totam imaginem reddat hominis. Rufus Ephes. de partium humani

' Hec Petitus desumpsit ex Plura resio, n initio libri Aσωπιας. Lege etia D LUngin .sti'. q.

123쪽

; Ἀμασιν άψὰ τσορνας. Dicitur suen emgies, quae in pu pilla apparet, unde orator de quodam impudente diXit, hunc non habere κους, hoc est, puellas in oculis, sed scorta. Sunt tamen, qui zπαρθένον sive pupillam dici putant, ab immaculata ejus partis oculi puritate. XL. 32. KM γέλως Ristis inextinguibilis. Epi

Adest inque ad mortem, cliuod nonnullis accidiis e legimus, ut nimio &repentino gaudio morerentur : eXempla apud Val. MaXimum lib. 9. cap. ΙΣ. Plinium lib. 7. cap. 3 3. & alios. Philemonem risu exanimatum tradit idem Valerius, cum appositas ficus a simum consumentem vidi siet. πρώτηJ Causa evidens Celso nuncupatur. Item Plinio lib. 7. cap. 3 3. Graeci aliter appellant. Coelius Aurel. an.

tecedentem Vocat.

lat, quam GalenuS A σ-εέικῶν ιυτιον, causam conjunectam, continentem, lib. I. de causis pulsuum cap. r. εν-το τε 6 κυυώτιζον ' ο δ'

XL. 37. si mrαχεες κ ' φωινJ Non mirum, si isti citius resol-Vantur, quando arvinam hanc viaticum es ad mortem tradit Hippo

Euo τῆ 1,τοκοίλιδιJ sc tu Turneb. Edit Scribe x ποκοιλίδι, accentumutato, palpebra inferiore. XLI. I . ' Aλλῆε θ άμφω φυμπεσον G παφλάζει J ΓΙαφλάζω Verbuin est factum per Onomatopoeiam, certarum rerum strepitum significans, ut fluctuum apud Homerum Il. ν v. 798.) κυμ οὐα παφλάζο αἰ & pultis seu fressi leguminis ; quod Graeci ετν' vocant. Aristo t. sedi. 2 . probi. 9. - τι ώ-υδωρ ζεον έκ. -παφλάζει; Theodorus vertit expolat. Hic vero pro titubantia oris. Galenus in Γλα- ουν - παφλαζου-

124쪽

σου βουλ D. Nostri dicunt bredomVer. XLI. I . 'AΘροιν oi. αἶJ Videtur ita legendum; άΘρύον δ. α subiib aperiuntur, supple Iabia. XLI. I s. KM-νεῖωJ Inept d additum a quodam sciolo νήυ9. Nam cum lingua musculus dicitur, hanc nervis constare ne mo non intelligit. XLI. 17. γε κιωνJ Scribe κιονὶς ἰ de parte enim agit: at nomen est affectus praeter naturam ἰ vide supra in acutis cap. , . de hic ex iis, quae moX sequuntur, patet; οψεαι τί

re in voce ρνῶς, pro qua ελκ' citra dubitationem legendum ι suadet contegius, Ordo ac syntaxis, quae profecto nomen desiderat ante ver-hum Sententia quoque id postulat, quia φθίσι' primum causas tradit; nempe abscessum in pulmone, tussim diuturnam, & sanguinis e pectore eXpulsionem: a quibus eXulcerari pulmones manifestum est: & phthisim pulmonum ulcera sequi, nemo est, qui ignoret. XLII. I. Tύνομα φθοίυ μ ε α λαμύανειθ ΦΘοη & φθίσις differunt, quod haec fiat, cum pulmones eX abscessu in ipsis facto egulcerantur; illa vero thoracis & lateris abscessus sequatur, cum ab iis pus prodiens pulmones transitu eXulcerat. Testantur id verba Platonis Comici cita

ritide φθοίω eXistere. Galenus tamen saepe confundit ut &plerique

Ulcera pulmonum non posse sanari Galenus pluribus in locis docet. Tamen Theopompum Atheniensem eX phthoe contabescentem curatum fuisse ab insculapio, refert Suidas: φθίν γλ Θεοπομπον τον 'AΘίαν- ρν μνοῦ μον f λαύο α νον ἰάσαra O 'Aσκληπιος. XLII.

125쪽

XLII. s. Km ες νυκ λάμπηJ Signum φθο ς proprium notat, si in. terdiu mitior sit febris, &delitescat, noctu invalescat: quod & Hippocrates confirmat in prognostico seri. z. teXt. 6O. de signis εμιπυων, i. e. s,ppuratorum est autem empyema species phthis eos) - ξυμπαῆας

Commentario hanc febris εκλαμψ/ιν contingere ait, non ipsius morbi ratione, ceu hanc nOX Per se intendat; sed quod tunc cibus acceptus incipiat distribui per universum corpus, partesique solidas irrigans ipsarum calorem perinde intendat, ac calcis calorem infusa aqua

11. At filius Rois lib. - . collig. cap. 29. hanc rationem flocci facit, fabul1sque cantorum similem esse dicit: Impossibiles inquit)tus nutribilis is nutriente tantum si elongat ut ipsum eidem si contrarium, scut aqua calci. Aliam igitur proponit ipse ; quod scilicet alimentum partibus solidis fer nutritionem apso situm, assimilatumque, eum calorem peregrinum, qui membris impressus es, fuscipiat, atque ita augeat. Verum hoc modo febrilis calor materialiter dentur hae voces philosophanti) sive substantia tantum, non formaliter, seu secundum qualitatem augeretur sicut, cum sani alimentum nobis adjungimus, non evadimus formaliter calidiores; quia natura alimenti est servare calorem, non augere. XLII. 7. εσαρκὼNJ Probat eos interdiu etiam febrire, licet

obscure, quoniam inquit) Ffebris intermitteret, nihil obsaret, quo miniὶs aeger carno sor fieret robustisque, morbi tolerantior; at Saegre fert morbum, S debilitatur, atque extenuatur, grvisante semper ex occulto febre. XLII. 11. 'Oκ οι ς --- υλῆι τά τεκμάρον 3 Hippocrates aphoris. II. seel. s. phthisin lethalem cognosci his signis asserit: si sputum carbonibus injectum graviter oleat, capilli defluant. In Coacis

η-: quod cur requirat ad ejusmodi experimentum, non vi- o deo,

126쪽

deo At hanc rationem non probat Aretaeus, ut superfluam, quoniam eX ipso aspectu morbi natura certilis intelligatur.

XLII. I . Πιςοτερη se ἡ ἡ ις αποί ης mcisi σι J Philosophus cibam initio lib. I. metaph. de Visu ; μάλις ι tartaei γνω, ζειν τι ἐμ οἱςώτη τB σεων. Unde proverbium de Oculato teste. Non tamen id in uni versum asserit Aretaeus, sed de cognitione phthisicorum.

len. lib. I. de differ. feb. cap. IO. Sed& aliis, ut quartana ; Juvenalis

Sid macies aegri veteris, quem tempore Augo Torret quarta dies, olimque domestica febris δQuos autem potissimum asseelus phthisis sequatur, docet Galenus fuse ejusdem libri cap. 11. in fine. XLII. 11. ἀχυι-Ejusmodi sudores, qui quasdam

tantum partes occupant, maXime superioreS, ut collum, frontem, humeroS, aut thoracem, naturae oppressae signa sunt. Cum enim haec viget, aqueum illud eXcrementum aequaliter per omnem corporis habitum propellit. At vero, cum ita fracta est, ut humores amplius regere non Valeat, tunc Vapores, eX quibus sudor gignitur, a natura, ut ita dicam, abdicati, Proprium impetum sequuntur, qui sursum ducit, atque ita superiores partes petunt. Unde aXioma est, omnes sudores a medio sursum esse inutiles, immo perniciosos. XLII. 23. 'AυχL9- ραοινος J CerviX tenuis & elonga phthisi laborantibus propter carnium consumptionem. Avicen. lib. 3.fen. IO. tradi. s. in phthisic. descriptione; extendunt colum, nempe Propter siccitatem, ut eX ponit Gentilis. XLII a. . I ά g - παχ ιUJ In MS. Mentei. - παχέες Ita videmus in valde emaciatis. Ovidius in descriptione famis Metam.

8. U. 8O7. Auxerat articulos macies

XI II. 27. η ἀνακωχ J Supple i. e. Oro, quae ungues fulcit, sustent itque; ea igitur consumpta incurvantur, ut supra dixit

& Hipp. prognostic. de Empyis; f ῶ-ονυχες λυποῦν P. Est 3 igitur

127쪽

igitur fustentaculum: unde Verbum quo utitur Herodotus lib. 7. ubi de machinamento Xerxis in jungendo navibuς Hellesponto, ἱνα άνοωιωχcν - τόνον τ όπλων. Item Aristoteles lib. . de coelo cap. 6. ubi super illo problemate, cur scilicet aes & plumbum dilatata fluitent, in massa mergantur; sententiam Democriti resert ;

πλατεα, τ εχόνῆουν βάζ' &c. Idem sonat ἀνακωχίζειν apud Hippoc. in lochlico. XLII. 28. 'Εν τῆσι κορυφῆσι π επλησιωηJ Fortasse scripserat Aretaeus πεπιλη η coacta in modum lanae coae litis de carne enim loquitur nam & Plato de eadem loquens hac ipsa voce utitur in Timaeo ; τ

qua & Empyi, nempe ob vapores putrid OS &acres eo subeuntes; quod& Avicenna testatur citato loco de Empyis. Ita & Hippocrates in

Ventris erat gro ventre locus ; sendere putares PeriIus, V ὰ spinae lautuminodo crate teneri. αναργη, ἔξα ρθωJ Bifariam intelligere possiimus: vel enim extare articulos, quo sensu ἄοθω diXit supra ; vel suis sedibus emotos & luxatos. Nam id admodum macilentis Corporibus contingere auctor est Hippocrates lib. et ἄοθ ρων verba haec sunt; f κεσις τὶς σψκ mσι se ευ εχουσι s γῆον, f σεσαρκωψ οι-

tem declarat boum eXemplo, quibus sub finem hyemis femur iugari solet, clim macilentissimi evaserunt. XLIII. I. 9 ἄκανθα, τοὐν οπονδυλων, ἡ πτροβ εν κοιληJ Bene habitis spinae locus cavus est: consumptis spina eminet, atque etiam O 1 coccyX:

128쪽

eoeco: unde illud Martialis, obscoenum quidem, sed tamen eo spectans 3. Faedicare potes, Sabel , culo. Ovidius citato loco D Metam. 8. 8Oq. J a sub incurvis extabant arida lumbis. XLIII. 3. ' Oκως etfέρυγες ορνιθωνJ Galenus Com. I. ad I. Epid. φθ ι-

XLIII. 8. Eξιες θ ραδινοι J i. e. tenues, graciles: eadem Voce utitur Lucretius, & de phthisicis usurpari solitam innuit lib. . v. II 3 9. his versibus; 'ILνον ερω λάνιον tum sit, cum vivere non quit Frae macie ; ραδινη vero es jam mortua tussi.

Nam mortuam tum intelligit phthisicam AcκοιJ Corpora alba ad phthisin opportuna esse docet ob frigidum temperamentum, a quo flatus multi gignuntur. Ab iis vero pulmonum vasa disrumpi testatur Galenus lib. method. med. τι 5 f

ι ολίγοι ρ γν Vid. & lib. . de loc. assect. & lib. π λ Θους. De habitudine corporis ad phthisin opportuna elegans est Iocus Ciceronis in Bruto seu de Claris Orat. Erat eo tempore in nobis summa gracilitas S in firmitas corporis, procerum S tenue coIIum, qui habue m quae Agura non procul abesse putatar ὰ vitae periculo, s accedit Iabor

129쪽

G--laterum magna contentio. Ubi periculum vitae illud, quod a phthisi imminet, ab eo intelligi dubium non est. Imia ' D me ν.

. XLIII. ΣΟ. ' Παρον 5 s' Aretaeum professione atque hoc est operibus ipsis medicum fuisse, non ex eorum numero, quOS Galenus appellat; ex hoc loco patet. Quod ob eam causam notare visum est, quia quosdam vidi ambigere, fecissetne medicinam Aretaeus, an homo eruditus haec egercitandi ingenii gratia elucubrasset, ut de Cornelio Celso proditum est, propterea quod in his libris elegantior est, quam reliqui harum rerum scriptores esse

XLIII. Σ8. δ. --Miratur, quomodo inpleuritide tanta puris copia ex membrana succingente quae vulo sed barbare, Pleura appellaturin prodire possit; cum haec tenuis

admodum nullam pene crassitudinem habeat: qui locus fortasse Impulit Renatum Moraeum medicum Parisiensem valde doctum, ut novam opinionem de sede pleuritidis vulgaret libello edito ; quo probare nititur, eum morbum non esse membranae ipsius proprium, lea pulmonis; propter Viciniam autem, & consequenter membranae. Respondet autem AretaeuS, sanguinis copia influentis eam crassiorem evadere, quae ratio Valde probabilis est; imembranas gestationis tempore in magnam crassitudinem ob sang'ὶInis assiuxum augeri, COMPζyxVm ς' - , M ifilne Ici

cus. Verbum desiideratur, aut quid simile. XLIV. 3. si γε Crasmus vertit, gravitas γ inquam dolor. Sed non potest. Scripssisset Aretaeus Mea se tentia est, particulam non esse ibi disjunctivam, sed negativam, quomodo ab Hippocrate usurpatam notat Galenus com . ad lib.

130쪽

rurgicum) toti cruri, non autem dimidio tantum aptari. Haec sunt Galeni verba: οσον δU. τῆ λεξει δ απι άκοῦς ora τίω φωνLὰ άς

oti γ λεο άντι τ9-2 λειο . Quod ita Aretaeus hoc loco particulam usurpet, sequentia ejUS Verba arguunt ; rc μυων si απον L. XLIV. . Tiγεα προ Quia pus conclusum eo tempore movetur, unde vapores maligni in habitum corporis, & febris augetur, ut notat Hippocrates in prognost. ubi de lignis suppuratorum tradit. XLIV. 8. Xι ι, ζωάδης J c tu Tarneb. Edit Nραι ά ζωώδη ς; debet repeti negatio. XLIV. IO. Mεσφι ὰν ὴ φλεγμ ασί Crasius; donec in ammatio, quae urget, persezera , sed ad marginem possitus est atteriscus, cum his verbis; ades, aut urget ; quod fortasse rectius: tunc vero Grae-Ca ita leges ; μεσφι ἄν , φλεγμασίη, mutato accentu particulae , ut fiat disjunctiva, & verbi modo. XLIV. IJ. 11δἐ iis γεννησιν ny π υου, πάνlοι μέγιςαJ Vide aphoris. 7. se El. 2. XLIV. I . 'Εξ- sic tu Turneb. edit.) βι ης J Recte nota tum ad marginem codicis Crassi, Violenta extensione. Scribe igitur

XLIV. 17. 'AκεκεμJ Deest aliquid hic & in pro Ximo conteXtu, quod supplendum cX MS.

Haec enim lconjunctim legenda sunt: itemque in sequentis periodi membro, εἴπιος γίγν &C. nisii sit enallage. XLV. Σ. MDιρον sic in Turne . erit.) μ α ριπυίσκει γίνο Haec Verba sapiunt glossema, neque hic locum habent. Tollenda igitur, &sta. tim post σωυτ ξιες, lege quae sequuntur ; οπλω, f fMάφωθια, ὀξυτερο is εμπυίω; c tu Turneb. edit ) ad qua' verba notaverat studiosus ad marginem, μυικρὼ si ruirim nisi quis malit

라틴어 텍스트