In tres priores Aretaei Cappadocis libros commentarii

131쪽

malit transposita esse haec, statimque legenda post ista ; . bri, ἐριπυίis: quod nec mihi displicet. si τον πνA μονα

XLV. I . Oπως cI P in Turneb. edit. Scribe ἰκωατερ. 'Εν -πισι Quasi vero pulmo non siit corpus ; sed nimirum corpora privatim appellat eas partes, quae solidae, succi plenae, ct com-. pactae: pulmones, quia laXi multis foraminibus pervii, pro meatu tantum & itinere habet. Διατά τι γ μἀλλον τ άρουά --Scribe ; intervalla intelligit, quae in raris &spongiosis corporibus. Ita Avicenna lib. 3.fen. 9. tras'. I. in raritate Dilmonis S in Iocis vacuis. XLV. I 6. ' Aλλli ἀπ-ευρυχω,οι ἀμείcων τῆJ Scribe ἀμύσιν , nempe ; eo enim refertur. XLV. 23. Kια βρογχίζον κο- άνε glυβ Scribe βρο χίον : ita vocantur, quae in arteria aspera, cartilagines. Galen. lib. q. de loc. affect. cap. βρο χία δὲ σκαλὰ τινοὶ ἀνιε ομικὰιτους χονδρους ' παχύας ἀρτηυας, σιβιοειδῶς ἄρχονlας τοῦ κημαli. HippocrateS κροτωνας appellat a. de morbis,

Gal. interp. Had, cum in pulmone sint admodum exiguae, ubi ipsas ab ulcere putredo invasit, integrae per sputum ejici possim t. Gale

132쪽

XLVI. ες τολλον MyρκεσειεJ Plinius lib. II. cap. 37. S tam hoc Oiscerum vitiis non maceratur, nec supplicia vitae trahit, &sάmque mortem idico asseri : .quae verba de gravi laesione intelligenda sunt. Nam quosdam corde non alte Vulnerato vitam in multos dies traxisse historiae testantur.

Τν-α D J Cum Aristotele sentit Aretaeus, qui

libro πῆ αναπως, cor principium seu causam eicientem respirationis docet: aucto scilicet calore ipsum eXtendi, atque itidem pulmones, &,

Cap. I9. motum respirationis partim Voluntarium, partim naturalem

statuit: qua voluntarius est, pendere a musculis thoracis & diaphragmatis ; qua naturalis, a corde & pulmone. Ita Galenum Aristoteli conciliat. XLVI. I3. 'Am,1 μῆ-ζ πνοο Q DJ Immo F α νι αν ,& ita emenda. Caeterum Avicenna lib. 3. fen. 9. tract. I. cap. 38. iis causis adjungit siccitatem. Et quandoque sed raro, ex exsiccationesulmonis S siccitate ejus ; quod & Rasis tradit . contin. XLVI. 22. P4 όηύη, ες ιάναι πνοοί Fortasse nasum acutum dicit, quibus scilice nassica Τερυυια subinde comprimuntur, ut in dissicili respiratione accidere docet Galenus lib. 4. de loc. assi praesertim cum facultas imbecilla est. XLVI. 23. 'Oφθαλμοὶ cet ροπετεες ώς επ' ἀγχον J Hippocrates lib. 3. de morbis in descriptione anginae: οφθαλμὼ π ονεετον τε 6-άς

XLVI. et . 'Pω ος sic in Turneb. edit. εγρηγορσι 3 Recte notat steriorem, etiam dum vigilant: quia hoc signum obitructi pulmonis, non si idem in somno contingat; nam plerisque stertere dormientibus familiare est. 6 αηχ J Vocem omnem humidam esse, quippe vaporem epulmonibus, testatur Aristoteles probi. 43'. seel. II. 11 φων ἀκ τίς ωι μεθ' 3 υγρῆ:

133쪽

ideoque hanc deorsum etiam deferri autumat; qua etiam mente diXit Poera Eneid. 7. .) udae vocis iter. Sed hic excessum humiditatis notat; ob quem fiunt voces obscurae α; ut dicitur in

XLVI. 27. β αυης ηερ DJ Βαρίη dici Graece non arbitror, licet in compossitis dicatur; ut κοιρ ἔαώη: fortasse scripserat L '-υης propter indigentiam aeris: quia per pulmones obstructos, nunquam satis aeris attrahunt; mendum eX transpositione literarum. Kora λύγου τι τὸ Galenus lib. II. de usu pari. respirationis instrumentum proprium esse dicit nares, clim nullum in iis, aut in pulmo nibus impedimentum est: iisdem vero impeditis atque obstructis, quod non latis per nares aeris trahatur, os necessario diguci; atque ita per accidens effici in si umentum respirationis. Verba adscribere

libet, quia hunc locum mediocriter illustrant; φλιγμονης μ - σκψρου

μοῦν. ibid. πλά ρ si, πλάθ. δη - φθινοι. Speciem asthmatis sive suspirii facit Aretae IS. XLVII. 16. 'Ες OLὰ Θανάτου ' Ευνὸν pro interdum accipi auctor est Eustathius. Hic ευν ἰν Θανάτου pro inferis, ubi mortui im- num ferreum dormire crediti, sumpsit Aretaeus.

134쪽

XLVII I9. Στριγ υλον χαλαζῶδεςJ Pituita Viscida in pulmonibus in terdum ita eXsiccatur, ut in modum grandinis dura sit, qualem sevi disse Galenus testatur, non quidem grandinis, sed lupini estigie, non sine pernicie ejus, qui eXspueret. Locus est in lib. . de loc. a T. cap.

f μικροτερο. Fernelius lib. s. Patholog. Cap. IO. ubi de asili male agit: Malo sinquit ingravescente, lentus humor tu graudinem concrescit, atque haec t rudem in veros calculos, quibus interdum dissectos sumones confertos deprehen stimus. Deinde historia id confirmat Hii modi. Sed etiam non ita pridem vir occurrit, qui, quoties exercitatione incalescit, concitata tussi calculos e pulmonibus edit praeduros, e quo excreat, mori hordei, modb psi Gaguitudiue. Bona tamen is et notAdine jruitur praeterquam quod paulo di citius respirat, V in medio . thorace gravitatis cujusdam pondus percipit.

XL, d. απλίμι ἐς ισορ οπον Quia animalium corpus bifariam divitum est in deXtram & sinistram partem, ideo natura viscerum alia gemina eicit; alia, quae solitaria esse oportebat, ita conformavit, ut in iis discrimen deXtri & sinistri servaretur :quo scilicet corpus ita: ροπον, & in quodam aequilibrio esset. Proinde quia jecori sedes in deXtro erat; hinc lienem in sinistro adversum constituit, eaque figura donavit, quae jecoris quoddam ceu rudimentum intelligeretur. Unde eum philosophus νόθον eleganter appellat, & gemina haec viscera fecit, ut similitudine naturae, & ossicii conspiratione, pro simplici haberi possent; μ ως μονοφυὲς εκάτερον, ιις ανθ' ἐνος δυο πιὼ πλησίαν τίU φυσιν : Videatur Aristoteles lib. 3. de partibus cap. 7. Nihil ea disputatione elegantius esse potest. XLVllL 1. Ω Ιta Hippocrates lib. πται etζοφῆς.Ἱκυροτεtu εχει του Θανατου τίω πιτ Io J Sane; jecur enim princeps est pars, & vitae necessaria, non lien: maXime si verum est,. quod Plinius

135쪽

nius tradit lib. II. cap. 37. mari imp ve cursorum laborantibus, Ueo per vulnus exempto vizere animalia: quod Caspar Hos mannus fabulosum censet,& veterem fabulam appellat cap. 2. de usu lienis: vid.&Fallop. lib. de vulner. cap. 12. Attamen cum asplenii pastu consumilienem pecudibus Dioscorides & alii complures peritissimi auctores testentur, citra eorum animalium perniciem; cur non & hominibus aut ferro, aut igne, aut qua alia ratione sine Vitae periculo egimi posse credamus' XLVIII. s. Is m Quia princeps pars, si nimirum abscessus fiat in ipso parenchvmate; nam sit intra tunicas pus contineatur, non est lethalis. Vid. Hippoc. seel. 7. σκίρλ. 9 ωκυτερον απληνος f-Jecur & lienem adscirrhum opportunissima esse testatur Galenus, lib. 13. methodi: ἄλ-

Non immerito autem jecoris scirrhus dicitur celerius mortem afferre, utpote qui jecoris facultatem destruat, qua corpus carere non potest. Ita enim abolita sanguinis generatione hydrops immedicabilis brevi

consequitUr. XLVIII. 7. Mεσφι κλε δις - ίμου J Galenus lib. s. de loc. aT. signa inflammationis hepatis ponit, εἰς τίω κλῶν ἄλγημα 2 τῆνον. QUOsen su & Asclepiades dolorem jecoris ολκιμνον appellabat, cujuS verba haece Xtant apud Galenum lib. 2. de loc. aT. ο κ πέ' ολκιρι κως S ναρκωδης εἱ; f ἀντειροτερον male pro ἀσηρουρον ) ἐγκώμος et quam tamen hujus vocis acceptionem in eum sensum non probat Galenus. Cur autem dolor ad claviculam usque pertingat, nemo disertius declarare potest, quam hic Aretaeus. XLVIII. IO. 'Hδε-τ άμνων Σαιτετιι J Dividit more Ionum: alii

XLVIII. ΙΣ. κῶακορεως μινJ Malim legere κἀξακορ ές cum virgula, &-ἰκῆ ράλες τοῦ μέλος. Ut intelligamus eos fieri quidem ictericos, sed eo genere icteri, qui ad album mag1s colorem declinet.

136쪽

XI A II. 13 N lαλέοι μυ EXimia est haec observatio, paucos uin hominum ; jecoris infammatione labora teri a vino ab horrere. Contra omnino accidi . ii jecoris subitantia ponitus corrumpatur; αμφΘοραν Graeci Vocant: quippe tunc parientes in credibili vini optimi ac meracioris d erio flagrare, sicut de in corruptela pulmonum, testiS cli Ferneli tib l b 6. pathol. cap. . XLVlli. 1 . ' O κ D 1 ab τιτθῆτι - λάρ, ο ιθ An corrupta h aec, pro - πλό6 ρ, iri y nam sub nothiS cost A non sub mamma tumor est, in jecoris inflammatione: etsi tumor sub nothis coIiis sub mamma quoque est. Verum Obscura haec loquendi ratio, quam ius iciat notasse.

XLVIII. I7. θ μ εον μιμνωσι οἱ εριJ Mutilus hic locus est, & asterisco notatus in Turvebi editioas neque in manulcriptis libris, quos videre licuit, quicquam reperi, quod juvet. K Hὶ γροφῆ c ira Turnebi editu Scribe a, δινή, φίi in recto casu. Discrimen notat inter inflammationem jecoris, &musculorum abdominis, quod in illa circumscriptio sit tumoris juxta figuram visceris, in hac non item, sed ut moX ait. Galenus itidem tumorem circumscriptum jecoris inflammati proprium asierit

tantum membrana intelligenda est tenuistima, quae omnes abdominis partes investu & continet; sed & musculi ejusdem abdominis, qui illas quoque partes eXtrinsecus tegunt: quod diligenter hoc loco eruditioribus notandum Propono.

hla puris laudabilis conditiones tradat, quae si appareant, convaliturum aegrotum significant, cur hoc ipsum grauc ocius dicat. non video: siquidem e contrario minime grave olens esse debet, ut

affert, non quadrat; ora Contra enim, pus quod cratium est, minus foetet; sive crastities coctione, sive ab alia cauSa humorem absumente inducatur, qui ut putredinis, ita & foetoris parens. Quarea nego

137쪽

negationem desiderari, & reponi debere arbitror, ut sic legatur; μὴ XLVIII. 3 s. 'Oυ ατέα p In MS. Claromoni. abest voXαὶ θια:in Menteliano legitur pro quod idem est. Sic censeo legen.

dum: s se hoc sensu : si cruda jecoris

inflammatione laborantibus vitiosa per alVum prodeant, alimentum prae ventriculi & intestinorum temperie imperfectum per inferiora descendit: neque enim jecur, Vel si bene habeat, quae cruda e ventriculo eXeunt, rursuS Concoquit. XL IX. s. Aπορον ύ-ὶ ἡ σκληρον ἷζον δε οιί ρον Lege τ όγκον τε τ Nou es absu1 dum, tumorem durum temporis progressu tu sirrhum i mari. XLIX. 6. λε, - ν Cum abscessu, jecoris non matura tur, in scii rhum compingi ait; & tunc neque dolorem continuum ense, neque magnum, quo etiam tempore exercet, sed obtusum seu segnem. Id enim significat vox : cui voci relpondet ea, qua usus est Archigenes, ad designandum hepatis dolorem; nam hunc appellabat Galeno teste lib. 2. de loc. aff.

accentu. Scribe caliditas, ut recte vertit Crastus.

um hydropem eleganter vocat; siVe ad magnitudinem morbi respexit, sive ad tumorem abdominis, quod in falligita n elevatur XLIX. 14. τοιώτη δ κου η perlctulosam hydropis curationem censet, qua cero si humoreS affatim vacuantur, quod vires subita ejusmodi evacuatione prorsus amigam Ur: haud secus ac immodico sanguinis profluvio. Aliam rationem proponit Galenus Com. 6. ad aptior. 27. quia scilicet scirrhus Visceris non amplius ab aquosa redundantia sustentatus, suo pondere di aphragma visceraque etiam thorace contenta deorsum detrahat; ἀλλἀ ο τ ις σκίλ- ,ἀς ὰν μηκετ- lege οχ - ος του-ύσίοις, καὶαατἀ Οτή-ψ τὰ ζ' τ απλάγχνα . Eidem causae ad Cribendum est, quod olim grassatores AEgyptii, corio e Xuti, diuque in illo cruciatu viventes, simul ac umbilicus ferro tactus praecisusve esset, expirarent, referente Scaligero exercit. 1ect. 2.

XLIX,

138쪽

XLIX. 'ΕΞατ, σι ξυμ ατ οισε NJ Crassus interpres Ob Urus, extremos casus Vertit. Nec tamen, fateor, Latinam Vocem habemus, quae συμπlωσιν, seu quod idem est, ξυμ τἰωσιν, hic positam eXprimat; quae eo sensu accipienda est, quo apud Hippocratem in 3. aphor. seel. I. τας ξυμπlo. πιας ες τὸ εΕέον αγειν. Significat autem haec vox vaso rum in corpore mutuam in se CX nimia humoris contenti vacuatione collapsionem, atque, ut ita dicam, coincidentiam. XLIX. et O. Tύσδε λλησκον ξ Ἀτηκlικὰς J Qui eX jecinoris ulceribus

tabidi effecti moriuntur, proprie appellari docet. Synte et- icos etiam Plinius vocat passim in historia.

XLIX. 26. πνοίης Scribe J πονίης, dolore major. XLIX. 27. Mεσφι τοῦ η παπςJ Tumorem lienis usque ad jecur, & per

totam abdominis latitudinem eXtendi aliquando, non solum ex his Aretaei verbis, sed & ex Plauto discere licet; apud quem quidam se liene, ut Zona, cinctum conqueritur: quo etiam spectant illa verba; Feriis seditionem facit lien, occupat graecordia. Athen. lib. 8. cap. 9.

XLIX. 31. 'Ευῖε f παν ελης J Malim ' ν 1; de scirrho enim loquitur, qui indolen S. L. 6. I IελάγχλωροιJ Ex nigro virescentes. Notus est Stratonici Citharoedi jocus in Caunios, quos omnes lienosos fuisse proditum est, eae Homeri versu, Iλ. ζ. V. Iq6.)' Oιη περ φυλλων syε , ταί δε f ἀνδρων Nempe hos comparabat foliis, quod colore viridi essent. Clim vero quidam aegre ferrent urbem notari, ut insalubrem: Ego inquit) iu salubrem dicere verear, in qua mortui ambulant Z

139쪽

L 6. 'H δυαπνοια ιις βάρεος ΘώρηκοςJ Desideratur aliquid, puta, aut quid limite. L. 1 F. Km ολα τὰ amrλίμος Nonnullis lienis frusta in tegra ex abscessu per alvum dejici obiervat: an salvo animali, non dicit; de hac re vide, quae supra annotaVimUS.' Ευλέος se f φύσι απλόα-J Quia corpus ejus friabile; unde facile in humore diluitur. L. 17. ΓΙολυελκεες πτάsi J Non alienum ab hoc loco, quod Aristoteles prodidit sedi . 3O. probi. I. eos scilicet, qui praeter modum melancholici sunt, scatere ulceribus, quod Herculis & Lysandri eXemplis con

L. 21. 'Ει in Turneb. edit.) θ πτάθεος η glosio, χρεὼν Refrigerato per sympathiam jecore. Sympathia autem propter propinquitatem : vid. Galenum lib. 6. de loc. aff. cap. I. φθισις f τὼ mcl εος τηκεδὼν J Ob eam causam Trajanus Imperator fiscum lieni similem dicebat; quod eo increicente reliquae parteS con

tabescerent. L. 27. Kαι νεοισι ἀργιη μάλιςα Quia sedentariam vitam agentibus

multitudo crudorum humorum coacerVatur, quae ad lienem delata ipsum tumefacit. L. 28. Ἐζωρ ζα ἐλκώδεά sic in Turneb. edit.) Scribe ελα,δεοι. Hippocrates lib. de aere, loc. & aquis, tradit iis, qui aquas paludosas & stagnantes bibant, ασλίμας ι ἰώ μεγάλους ε νm: rationem addit δε μ τ απλίμα

L. 3 O. LI. a. 'Aλλὰ f Ar ἐκτι νε μυώους Non solum ante septimum diem, quemadmodum scripsiit Hippocrates, sed S: post id tempus arquatum morbum innumeros; jugulasse testatur: cui contrariam videre est sententiam apud Hippocratem lib. -; ubi scriptum est morbum regium, si post septimum diem accedat, sudorem criticum

140쪽

patet, non est e perniciosum ies erum post septimum diem. LI. Σ. Σπανιας θ ευ τε ἔκυνε πυρετιν Quia CO modo bilis, neque multum, neque affatim VaCuatur, quare abicessu S ille est ημψροπος, non autem ἀντίρροπος. RectC autem dicit m ανίως, quia febrem acutam bilio stamque ictero judicari interdum accidit; ut GalenuS lib. s. de loc. aT. testatur his Verbi S; ac υιεξας γοῦν τις οξ- f χολώδη πυρείν, ἐἔδομπιος α

LI. q. Etwίς οὐ θ ήγι επ ιυτίη μοῦνον Galenus citati libri cap. 7. hanc quaestionem proponit, utrum semper in tetero pars affecta sit hepar: & multis de causis negat; quoniam sinquit) per cri es morborum jecore nihil osses Io ad cathm e unditur bilis saIlida, S ὼcaus Dexternis sanguis nullo vi ceruis laeso tu bilem totus convertitur, ut iis quos visera momordite quod eXemplo cujusdam confirmat τ αυπ-κ ουκων ιλετῶν, eX imperatori S odicialibus, cui viperarum capiendarum provincia demandata erat. Addit solliculi biliaris pro pria imbecillitate nonnunquam icterum accidere, Cum bilem secernere non potest; aut humore ita distenditur, Ut ipsum deinceps expellere nequeat; aut etiam quia meatus ejus obstructi sunt: quae omnia illaeso hepate contingere posse manifestum est. LI. F. 'Aλλα κοιλίη, πτλίανι, νε δε ισι, κύλωJ A splene quidem si unt nigri icteri, diffuso in habitum corporis humore nigro ventriculi vero & coli vitio bilem in membra effundi, nullus, quod sciam, praeter Aretaeum diXit. LI. 13. ' Oi Τε δάκνεθ-Una CX causis, propter qua S at Vus non respondet, est impeditae bilis in intestina profusio; qua Vim eorum expultricem exstimulari oportet: quam idcirco κέελαύνουσαν

χολίω appellat AleXander Aphrodis aeus in problematis.