In tres priores Aretaei Cappadocis libros commentarii

31쪽

poris transtulit, de saltatoribus verba faciens &- α οδων dixit, ut eorum agilitatem ostenderet Odys . 9. V. 26s.

II. Io. Ποοφυρέων --Non simplices fulgores oculis comitialium apparent. sed & varii colores. Modo enim purpurea quaedam

cernere Videntur, modo nigra, interdum eX Omnibus miXta colo- TibUS gar ων συμμεμιγμων. CujuS varietatis dissicilis explicatio

est; tamen qua ratione id neri putem paucis expediam Appetente paroXysmi tempore, ac te terrimi vaporiS labe jam cerebrum ait ante, natura, ut m OS GUS est, multos eo spiritus suppetiatum affluenter submittit. Sunt autem spiritus animalium lucidi. Tunc igitur in eorum cerebro quidam ceu fulgor accenditur. Verum is non diu pestis motu invalescente potest perstitere, utpote cujus caligine, quidquid in capite eXistit lucis atque cognitionis, eXtingui necesse est. His namque animum caligare digit Plinius in undecimo. Ac mihi videtur, si ita loqui fas est, nihil esse aliud hunc morbum, quiam lucis animae defectum, vaporis tetri interpositione inter animam &corpus. . Cum igitUr animi splendor eYtingui incipit, eaedem, quae in luce eXterna, dum deficit, aut turbidis miscetur, colorum successiones fiunt, primumque clariores, & mag1s lumini amnes cernuntur, deinde Obscuriores, demum nigri, clim luX, prope est, ut penitus deficiat. Potest etiam diversa turbidorum vaporum conditio, jpirituum animalium candorem variis inficere coloribus. Quod autem non Omnino inanis sit haec nostra causae conjectatio, constat eX iis, quae Bacon Verulamius in historia vitae mortiS narrat, de quOdam curioso, qui scire voluit, quid paterentur ii, qui suspendio necantur, antequam eXanimentur. Is namque cum sibi ipse laqueum

induisset praeiente filio, qui in tempore opem ferret, neque enim mori volebat) in illo aestu ac confliciatione aliquandiu palsus, & 1ubjecto mox fulcro recreatus, & quasi ab inferis postlimilito reversus,

narrare solebat, sibi eandem colorum varietatem atque Iuccessionem

objectam, quam hic notat Aretaeus. Quis igitur non eandem esse B di morbi

32쪽

morbi Comitialis rationem videt ' qui & correpto cerebro non mediocrem ipse suffocationem inducat. II. IO. δοκέο ν τ iυν J Homeri est haec similitudo, qui Iliad. λ. v. 26. Palladis arma describens, draconum in ejus aegide varios colores iridi comparat.

Tum illud τε ανυ ier expressum ex libro Iliad. v. s 7. ubi hi versus leguntur:

Quod non hic solum facit noster CappadoX, ut tessellas ex Homeri pavimentis suo operi inteXat, sed & alibi passim, ut suis locis monstrabimUS. II. 12. Mετ ξετεροι b Comitiales fluminis praeterlabentiS, aut rotae, aut turbinis, dum circumagitur, conspei 'iu prosterni, haud mirum est: quando his rebus, sit diutius conspiciantur, vertiginem cieri, manifestum est eXperientia. Vertigo autem proximus epilepsiae aflectus, & ejus praeludium. Ita igitur de ea Theo

Bod autem ab aspectus motu vertigo conti'gat, per Vicuum ex multis e s. Nam S qui navigant S magis citilis vertiginem incurrunt, si aut suctus, aut motus sirum intueantur ; quod ut evitent, faciem velant nonnulli Il. 13. ' H Φροχ--Idem Theophrastus citato loco: οἱ

Turbantur s ii, qui pensilia S rotas a piciunt, S qui oculos circumvertunt. Quae licet de vertigine memoret Theophrastus, tamen ad n o. strum etiam institutum pertinent, quia, ut diXi, amnis Comitiali morbo vertigo ; immo non differre ii affectus nisi secundum magis & mi-

33쪽

nus videntur. EX quo esticitur, ut quibus rebus unus eXcitetur, iisdem dc alterius provocetur accessio. Sed elegans in primis Apuleii locus egiat in Apologia. Etiam inquit) orbis a riguo cir-ctimas Itis, non issicili ejusdem valetudinis hominem vertigine sui cor-ν it. Ita specia illum rotatiouis, ejus animum faucis debilitat, ae multo pIus ad caducos conseruandos Aulus valet qyὰm magus. Hunc enim magiae inimici insimulabant, ac puerum quendam ejus incantamentis tentatum, quod saepius caderet eum vero epilepti- cum esse, ibi docet Apuleius. γαιγαιτεου In iis, quae ad caducos de)iciendos faciunt,

est lapis Gagates, ut idem dicto loco testatur Apuleius: Quodsi inquit) magnum putarem caducum dejicere, quid opus carmine fuit ἐcum incenseus Getates lapis, ut apud P silcos lego, pulchre S faciae

hunc morbum exploret: cujus odore etiam tu vena litiis Sulgo fiamtatem aut morbum venalium experiontur. Dioscorides de hoc ipso lapide, libro s. θ f Item alii rerum

medicarum scriptores, quibus transcribendis quod pleraque faciunt sarcire hic centones consilium non est Neque eorum nos didia, nisi ubi dignus Vindice nodus inciderit, prolaturos, tellamur & de . nuntiamus. Casti integrique interpretis ossicio fungi volumus, non sophistae & ostentatoris. Est autem Gagates lapis bituminosus, seu, ut alii volunt, bituminis genus, Plin. Hiit lib. 36. cap. 19J Niger, planus, pumicosis, non mul um is ligno disserens, levis, fragilis; odore,s teratur, gravis. Nomen ei a fluvio Lycim propter quem nascitur, inditum tradit Dioscorides. Gagas huic fluvio nomen. Quem tamen nunquam se reperire potuisse, cum totius Lyciae oras ad ejus res eX- plorandas legeret, amrmat Galenus libro 9. Simpl. Me dic. At Dioscoridem tuetur Hermola VS in corollario, Grammaticorum auctoritatibus; quam valide, ipse Viderit. Hunc lapidem a Nicandro in Theriacis V. 37. εγsαγγιλα dici putat Gorreus vir eruditissimus, veterem scholiastem secutus. Sed qui γα Solis lapidem, quem εγ- γα γίδα vocat Nicander, cum Gagate confundunt, falli, multis docet Salmassius in Exercit. Plin. in Solinum. Versus Nicandri, si quis requirit, hi sunt:

34쪽

II. I 6. ΓIορρωτερω κεῖαλη ς Haec Galeni placitis consentanea, qui lib. 3. de loc ail. cap. 7. triplicem morbi comi tali S modum tradit. Primus est, cum morbus proprium cerebri allectum sequitur: alter, Cum ori S Ventriculi noXam ς tertius, qui infrequentior, climala aliqua parte longinqua, nempe digito, aut crure incipit, vapore tetro ad caput subeunt C. Ill. 2. Hii ερπον τη κακον ν κεφαλία λη J Id malum quale sit, do .cet Galenus citato loso, ex sentcncia Pelopis Praeceptori S , nempe esse qualitatem, aut auram tenuistimam veneni aemulam ;

gantisti me, de stupenda quorundam venenorum subtilitate atque

ill s. Oi: ' ξ , θύι J Qui valetudinis hujus sunt rudes, quod saepius

eam eX perti non sint, fere improvisa mali ceu tempestate corripiuntur. Contra quibus familiare id malum, facile ejus motum atque accessionem praetcntiunt. Tum id necessariis denuntiant, ut sibi adstent, opitulenturque, ut moX videbimus. Sic quoque Hipp. de

III. 6. zz. - . θεας αρωγους J Recte ξ- θεας familiares: alioqui enim miseros, ubi mali ad vim tum sentiunt, fugere e conspectu hominum prae Verecundia, author est Hippocrates citato loco: φ ,ουσι sinquit) τ ανθρωπα PUCrOS ero, quod eorum simpleX ingenium, necdum Verecundiae capaX, ad matres aut quemvis alium magi me notum confugere ibidem testatur. Idcirco Aretaeus non simpliciter, Vocare auXiliatores dicit, sed ξω, θεας familiares & necessarios. Minus enim eorum, cum quibus allidue versamur, noS pudet. III. 7. Δια σφι Γειν f άνακλάει. J Galenus quoque, quibus malum a pede, aut manus digito incipit, prodeste vincula partium interjacentium testatur tib 3. de loc. ais cap. 7. qucm locum eliscribere non

pigebit, utpote qui hunc Aretaei non palum illustrat: -

35쪽

quoque, chjus morbus comitialis is tibi I orni consueverat, Atidici, qui tunc ad ejus curatio iem convenerant, faηare aggresse; Bod is si utile visum iuprimis post uni, ersi corporis purgationem mediciamine ex tha ιά, aut si vasti parti adhibito . D a isne in medio, membro, supra fam vid dicet partem, quae prima/i di possitione erat asseecta; hoc pacto accessionem reverti prohibuerunt, quamvis antea quotidie puerum infestare conseuevisset. III. 8 Tὰ κατάρυονlα ParteS, a quibus motus accessionis incipit, sive quae malo initium praebent. Galenus loco proxime cita

dum, non κέαρκὶιγιής. Sed nihil eile mutandum praesens Aretaei locus confirmat: tum illa ejusdem verba in sequenti capite g μὰ Sed c exempla hujus verbi eo lentu usurpati congerit Dudaeus, in Graecae linguae commentariis. Quidni autem a Verno κιέάρχω, κῶαρκὶικος dicatur ZId. IO. 'Ες τ σημασινIO J Sunt, qui ita interpretantur : impulit nos, ut cogno Iceremug, uuae μαι um pro ciscitur. Atque ita notatum ad oram cujusdam codici S optimae notae animadverti Tum i pie Crassisus eodem sensu : nos ad aegr/tudinis notitium Impulerunt. Velum iis aisentior, qui hunc locum corruptum p Usant, atque ila emendant, ες τ-δῆ σημασί; διώσατο, accession m eo nae aes h lit. hat enim nῖσηρια α prima morbi in vatio, quam Galenus uo Cολοί appellat, ut notum est. Hujusmodi emendationiS ' author, qui Crassiversionem recensuit. Is est G. M. T. Gulielmus Morelius Titianus.

36쪽

IlI. IO. Πο λοῖσι b φιε si Complures ait initio accessionis terreri ferarum irruenitum imaginibus. Quod iis potissimum accidere arbitror, quibus causa morbi est humor melancholicus. Est enim ingenium ejusce humoris atri & frigidi terribiles imaginationi formas objicere. Refert Cardanus lib. 18. de Subtilitate, Andreae Ossandro Theologo Nurembergensi, cum adolescens quartana febre laboraret, accidisse, ut sub accestionis tempus sibi videretur in nemore esse, seque ibi a diversis feris, Sc serpentibus invadi. Reliqua vide apud ipsum eo loco. III II. ' H φανJασί, J Crassus: aut adumbrationis opinio: Nam

σκια Graecis umbram sonat. AVicenna lib. 3. I. traei. S. Cap. 9. designis morbi comitialis: S ex illo est cujus vapor es melancholicus, serveniunt clam eo rami melanchotiae S timo=; S ut solus fecum D

'Natur, ta ut pavor tenebrosus, propter tenebrositatem materiei. Ubi pavorem tenebrosum diXit, quod σκύῆς φανloto tu Aretaeus. Sed satius videtur σκιάν h1c interpretari umbram, ea notione qua interdum usurpant Latini scriptores, Poetae praesertim; nempe pro larva sive simulacro defuncti, aut Daemonis spectro. Virgil. 2. AEneid.

V. 772.

Infelix simulacrum atque 'sus umbra Creti . Nam &-Graecis nonnunquam ita accipi eX Homero & aliis poetis liquet. Sed & corporum imagines in speculis, & aliis nitidis relucentes, eadem Voce aliquando exprimi certum est. Pausanias de Narcisso in Boeoticis: essi θαν inquit) f τ-ἰδῶν ἐς τοῦ-

fons, in eis que aquam de Isese Narcisum Giunt. Hunc ve/o, cum non intelligeret se suam ipsius intueri umbram, S c. Nunc Cur vocabulum σκιὰ ita, ut diXi, accipiendum putem, eloquar. Opinio fuit vulgi illis temporibus immitti hunc morbum a Diis, atque ipsos par- oxysmi initio apparere ag is, qui inde caderent prae pavore. Auctor Hippocrates libro de morbo sacro: Postquam enim docuit aegrum, ubi mali adventum praesentiat, subducere se e conspectu hominum, seque abscondere, subdit : τάπι, θ ' mae ης ζ ύχ

bi, non autem quemadmodum vultis sutat Daemonis metu. Idem tellatur

37쪽

tellatur Aretaeus ipse infra lib. I. ubi de codem morbo agit; ad quem locum plura super hacce vulgi persuasione dicenda

erunt. Caeterum ei opinioni occasionem atque ansam ipsos aegros praebuisse haud dubium est; quod ii aut ineunte paroXysmo in se flos sibi Daemones ingruere conquererentur, aut eo finito demum ad se reversit, ea, quae Vidissent, referrent. Quod miror tam praecise Hippocratem loco allegato negare ; ceu a ectriis verecundia tantum, nunquam metu formae alicujus animo obeectae. Hinc sortasse Maho- metes ille omnium imposiorum nequissimus, cum morbo comitiali esset obnoXius, eoque saepius caderet, Angelum Gabrielem sibi tunc apparere dicebat: vel quia revera spectrum aliqu3d videbat: velut ex vulgi persuasione fucum sui S faceret. III. Ι9.-οὶ Malim in praesenti. ΙΙL 1Σ. Tὰ λά κὰ ο f - Υποφάσιας Vocat Hippocrates, cum dormientibus palpebrae non committuntur, sed inter eas de albo oculorum aliquid apparet, ut Celsus declarat lib. cap. . Sed& Aristoteles tib . Hiit. anim. cap. IO. thulanos dormienteS τί λευκα alba oculorum aliqua ex parte ostendere testatur. Galenus in com . ad eum aphoris m. amictarum virium in aegris id esse signum docet. III. 3O. Nυγμος θ ήτεναγμος ἡ φωνὴ J Primam dictionem unius ele menti mutatione corruptam esse patet. Μυγ-ος enim legendum est,

Gemitus his, fridor, S suspirium pro voce. Sic & apud Galenum

in libro, qui inscriptus est οτι etποάτρῆες ἀσωμαlοι. quod qualitates s e formae non sint corporeae ; simile irrepsit mendum his verbis: f τ

bere palam est. Ad eum modum in capite sequenti, de emproslhotonis loquens ἰ-θ ριυθῆες βυθίον. Notanda locutio μ υγμος ἡ φωνη; hoc est, αm φωνῆς, gemitus vocis loco. Nam gemitum voci amisiae aut impeditae succedaneum facit. Sic gemitum a Voce palam distinguit Suetonius in Julio: Uuo modo ad inrum gemitu suo

soce edito. Plinius quoque lib. 9. cap. 8. de delphinis: pro voce gemitus humano similis. Nam delphinorum est. Aristoteles lib. 8. Hist. Anim. cap. z. de iis disputanS: f θρ ανολυι di ονον μυ- ων ςἐνων, ωαπερ τὰ τ ἀναπνεοῆων ζώων. Ubi Scaliger eum C locum

38쪽

locum exponens: Idem inquit) suus es in ore, in

se rore. ΙΙΙ. 3I. Σφυγριοὶ σφοδροι J Non sunt proprie vehementes comitialium pulsus, sed tales videntur propter tensii Onem arteriae; ut notat Galenus ita Isagoge pulsuum, ubi de motu arteriarum in convulsiis

tantPr, susus. Verum is nou quidem est obscurus aut parvus: noula Ueu, qua utum apparet, vehemens es aut magnus. Fallit enimi Dis, qui propter tensionem validus videtur, tum propter conc Lonem exitiens. Addit Galenus ibidem non admodum diversos esse pullus initio, ab iis, qui secundum naturam sunt, aperte ab Aretaeo di SentienS.Mεγάλοι θ βωδεες, Tn τω τελειJ Nempe eorum comparatione, qui fiunt initio accestionis. ΙΙΙ. 32. Aταέοι b Q τὸ σαυολον J Ob facultatem graVatam. ΙΙΙ. 'Agοίων ξυνῆασὶς J Coelius Aurelianus: S me manifesia causa veretri tentigo. Manifestam causam intelligit Venereorum imaginationem, mulierum conspectum, & alia, quibus libido provocatur: quae tunc ab illis miseris procul abesse palam est. At vero causa non manifesta sunt flatus, quibus abundant, quos accessionis motus ad partes genitales convertit. Quin absque ila tuum copia suffocationis labor S convulsio id facere potest: qua ratione nonnullos, dum strangularentur, genitale arredium habui si e testatur Carda nus in libris de Subtilitate. ΙΙΙ. 3 S. Μετεξετεροισι γονῆς Quibusdam semen erumpit ob comprestionem V aiorum spermaticorum, ut mOX subdit: trahuntur enim haec una cum aliis ner Vis in consensim; quia nervos a. Qua fortasse conlideratione adductus Democritu S, coitum μικών

appellavit. Hujus enim haec est sententia, non Hippocratis, ut credidit Gellius, & scriptum reliquit lib. cap. 2. Hippocrates inquit vir divina sesentia, de coitu Venereo ita exis imabat: sartem osse quandam morbi Ieterrimi, quem uosri Comitialem dixere. Nam-8 que

39쪽

que is sus verba haec traduntur: TU σωυουσίαν ἀνω μαών Atqui nusquam in toto Hippocrate haec verba reperiuntur. Et praeterea Galenus co m. I. in 3. Epidem. Democritum hujus dicti aut ho

rem scribi solitum testatur : τις G inquit νάγκη γώφειν

pat, qui Hippocratem enarrantes, multa, nihil ad rem pertinentia ostentandae eruditionis causa inculcant. Causam. Cur semen comitialibus erumpat, idem Galenus declarat lib. I . de usu pari. his ver

enim epilentias, quia universum corpus vehementer convel tur S cum ipso Iartes genitales, idcirco S semen excernitur. EX quo patet, non in omni morbo comitiali id accidere, sed in eo tantum, qui fortis & vehemen S. ΙΙΙ. 36. γα αλ τμωJ Altera causa, cur polluantur comitiales inaccessionis remissione, titillatio est a dolore nervos vellicante: quoniam sic affectis nervorum dolores incidant. Dolor enim spiritus eXcitat, & ad locum patientem compellit, unde caloris intentio &pruritus, maXime 11 non sit atroX cruciatus. Porro iis sub finem accessionis non verisimile est ingentem esiue illum nervorum dolorem, sed mediocrem, & qui non multum a pruritu differat. Nam &pruritus doloris est species. Hic locus Aretaei mihi in memoriam producit proditam a Coelio Rhodi gino lib. II. Antiq. leel. cap. IS. historiam insignem cujusdam nequissimi nebulonis, qui ut melius explicaret Venerem, sese flagris acerrime caedendum praebebat. Ita impuro illi dolor occasio erat voluptatis atque incitamentum; &, quod h1c dicitur, γα αλισμῆ ζ π ινου doloris titillatione cupiditas optatum

egitum consequebatur.

IV. I. Kά ει ελκοις rad Lenti & viscosi humi oris naturam graphice

exprimit: dum ejus, si trahatur, in majus filatim multitudinem deduci asserit. Philosophus autem in . de misiorum assectionibus, id quod viscosum est, catenae complicatae imagine declarat: cujus si unum annulum accipias, reliqui omnes ob mutuum negum sid enim θεατάλλαξις sonat) sequuntur: πιὼm θ γίνεθ-m ἀλυ-

40쪽

IU. 3. Σπατμις F ωτιων ε 3 Tων -τεων legito, cui conjecturae meae & Crassi versio adstipulatur. IV. s. 'Aφρον θ lυ1 σι J Duplicem spumae causam efficientem tradit Galenus ad Aphoris. -3. ferit. 2. motum Vehementem, & calorem materialem item duplicem, humorem, & spiritum G calorem quidem in apris excandescentibus spumam gignere ; motum in

tem ratione praedicta spumam generent, Vide eo loco apud Galenum, de caducorum spum a. Vide & Hippocratem lib. de Flatib. sub finem libri.

JU m σι ραγάλοισι πιπνά μοισιJ Comitialium accessionem comparat cum tempestate: ut enim in hac mare ventis jactatum spumescit, sic in illis corpus morbi vehementia concussum spumas ore ejectat. Eodem spumae marinae eXemplo utitur Galenus citato

loco.

IV. 6. H Θαλαμα τίί αχυL J Ut mare per tempestatem ejectat id: quod αλ vocant, maris florem & lanuginem, sic spumam comitiales. Hujus marini retrimenti meminit in tempestatis de scriptione Homerus Iliad. 22. At quibus Versibus i non tempero mihi, quin eos adscribam adeo sunt elegantes immo divini.

Λtque hic quoque Aretaeus eX Homeri picturis colores erasisse, quiabus suum opus illustraret, deprehenditur. Meminit άλ- άχνη: Dio ascorides lib. cap. 127. & spumosii mari S lanuginem seu ramentum es se dicit, in eXilibus petris inventum. Aristoteles lib. 9. hist. anim.

άλοσαχνοις una Voce appellat.

IV. I 3. Σπασμὰ οἱ τετανοιI Minus eXpresse haec vertit Crassus: T lani