In tres priores Aretaei Cappadocis libros commentarii

61쪽

IX. 27. Gic in Turneb. edit ει σὲ Δ ων τυ ' V άν- Lege ἄσηροι ab ἄο , quod est mo ita, fastidium: quo isti mi. seri assiciuntur ex tetro ulcerum odoro. IX. 32. Υπο Σωώης otius ις ἀνακλίνον IJ In Crassi Codice ad marginem ἀπειυ ης, sed nihil mutandum. ιδ ασι J Qui ita aegrotant, ut lecto non detineantur, ορ- aegrotare dicuntur Hippocrati passim in Epid. IX. 33. Πιονω πο- λMτω θελονῆεςJ Locutio haec sapit proverbium :

ἰῶ. Caeterum hoc loco diserte eXprimitur aegri anXietas, qua varie jactatur, nec in eodem statu usquam manere potest: quod Graecis

Quanquam non aegrotis tantilm, 1 ed & alioqui bene valentibus haec inquietudo interdum accidit; maxime iis, qui inerti otio abundantes, quid agant, incerti haerent, fluctusintque. Plutarchus in Romulol:

τους ἀλυδεπς, 6 κροιπαλῶντος. Est & elegans ejusdem affectus descriptio apud Lucretium lib. 3. X. s. 'Dubii Mar ἀς κροταιος Membranam intelligit, quam medici appellant, quod omnem thoracem succingat. Hanc esse tenuem & validam ait consentienter Erasistrato ; qui apud Ga

ικυρον, f δυσδιούρετον ἀν- testatur: quo magis mirari est, quomodo san guis ab ea inflammata transmitti in pulmonem possit, & per os eXpui. Caeterum risu digni sunt medici illi, sano ύ χαυενῆες, qui eam membranam nomine lateris aut costae pleuram appellant; quo in errore &Henischius Aretaei commentator licet is multo majus ludibrium debeat Latini scientibus, cum S λά 9τιν a Latinis morbum lateritium appellari censet, oblitus aut ignarus vocis Augusti Caesaris, qui gloriabatur marmoream urbem se relinquere, quam lateritiam accepisset. X. D

62쪽

X.s Ita & Galeno absoluth Uzτε α κως dicitur haec membrana Erasistratus tamen diXit -ε κοτα τοῖς π λcώς; citato loco. . 6. Ali φλεγμον membrana ,

cum inflammatio fuerit, Pleuritis morbus dicitur. Ita & Galenus pleuritin proprie distam definit loco citato ; αλλ' ἡγε ia

ξυ, β J Febris Pleurit idem comitatur neces ario, quia parum sedes aflecta distat a corde, & cum panniculo ipsum involvente, ac septo transverso cognationem habet. Galenus lib. s. de loc.

que conspi=are: nam si alia sit febris causa, alia tussis, alia sputorum, alia aliorum symptomatum, nullum erit argumentum Pleuriti dis ;ξυwω δέα dixit dialysi l nica pro ξαυωδά, quod autem & ξυμπνοια sic in

Torus h. edit. legitur, mendum arbitror pro ξυμιπνοα Eadem usus voce Heraclitus, licet alio seXU, cum ait, o wυάψειας f ἶλα, συμφερο λον, f 2:μφεοο -ον συυἀδον f quam seia entiam posuit auctor tib de mundo ad AleXandrum, nam σωυαλν id Cm quod ξυνωδον. . 8. 'Oκοσα g τεαν απο CLO α α sic tu Turn b. edit ) 1 τ' ἄλλης Κτίης J Quantumvis dicta symptomata in codem tempore accidant, si tamen ab eadem causa non fluunt, scd alia alio eX capite ducuntur,. minime erit morbus ille πλαὐτιι cur ' quia signa, quibus morbus

aliquis deprehenditur, ab unius ejusdemque morbi H π άρὸ i originem ducunt: cXempli gratia, si dolor in latere fiat ob flatum ea parte conclusum, tussis a frigore ambientis gignatur, febri S a pravis humoribus intra venas putrescentibus, disti cultas respirationi S a quopiam peculiari pulmonum vitio ; ncquaquam Pleurit idem haec symptomata indicare poterunt: quia non sunt aut ξυμπνοα, sed ατο,δL sim gula a sua causa nascuntur, more eorum morborum, qui α οὐδες dicuntur, quod singuli a caulis propriis proveniant, quo disserunt ab epidcmiis, aut endemiis, quae causis suae generationi S communeS Obditinent. . X. IO.

63쪽

X. Io. Παν' ἰξυς Vide Galenum citato loco,&Hi p. POC de victu in acutis. V

dem quod συνεχ', contiis m, qLod iisdem ομοχρουν dicitur. Unde ομ. οιοι, compositum eX cμος dc Βοῦς, i. e. super cies. Quod igitur ita alteri est unitum, ut aequalis utriusque sit superficies, &συναφες dicitur, ut docet Nicolaus Vincentius Chirurgus, vel potius Jos. Scaliger epistola ad Naudinum Bersutiensem.

rem nonnullis ad scapulas usque eYtendi significat ob membranae succingentis continuitatem, de qua proXime dictum est. Sententia plana est, sed verborum conteXtus prava interpunctione paulum vitiatus.

quasi νύ Jιάη epithetiam sit s άμοπλάτ, ς. Quod sane Crassus prava scriptione deceptus credidit, qui dorsi scapulas vertit, quassi vero alibi scapulae quam in dorso dicantur. Separare itaque oportet has voces, &post ώμοπλάτG punctum aut comma pingere, tum νήιάην jungere cum sequenti dictione & posteriore extrito articulo

sententia. nonnullis dolor ad dorsum & scapulas eXtenditur, quam Pleuritidem dorsalem vel dossuariam prisci appellabant. De ν. ιι οι pleuritide verba sunt Hippoc. lib. I. de morbis; οδωίω τε παμεχ ωμον ἔχες κλ ιδα S ἐς τί UA, & paucis interjectis; , 'bῶν ἀν λογον, ψ τὰ - άν νῶτην χω,οι- F

ς'. μος τῶ 'πλοορῆ, φλεγματός τε κ, Et lib. 3. de morbis, ἐς ἀν νῶτον πλά ὐτις τησονδε α φερ τ άλλων, &C. X. II. st λεγμα η η λου κον καὶακορέως J Sputa in pleuritide educuntur, aut flaVa, aut sanguinea, aut spumosa & albida, aut nigra, prout bilis, aut sanguis, aut pituita, aut atra bilis dominantur, ut notat Galenus lib. s. de loc. ais cap. 2 & co m. ad aphoris. 33. sed . 6. X. I9. Kακιον-άποινὶων, G το διωμον c λείποJ Et inerito; nam sanguis, omnium humorum mitissimus, quum plurimus adest, mitiores morbos facit; ubi alii humores superant, praesertim bilis flava aut nigra, saeviores ob eorum malitiam eXistant morbi necesse est. Optimum vero ex his sputum, quod ruboris quiddam ducit eX sanguine, F i non

64쪽

non autem valde sanguinolentum est. Hoc enim, teste Hippocrate Coac. cap. 16. teXt. I . periculosum est; maXime si initio appareat. Idem Hippocrates biliosas &sanguineas pleuritides nono & undecimo die judicari, & maxime sanari ibidem amrmat. X. TO. Km G κο Ταφορῆ ατα φοροι J Delirii genus sopori admistum intelligit, qualia deliria Hippocrates in Prorrhetico ἀσαφῶς etπαροκρήσιας appellat, & phreniticis interdum accidere testatur lib. 3. Epid.

quae dejiciuntur, indicabse comatosos simul S de sipientes fuisse e coma-tosos quidem propter tum multitudinem, tum frigiditatem crudorum humorum ; de pientes vero, quθd putrescentes acrimoniam S calidiatatem generarent.

X. 3O. 'Aιριορραγιη ρινῶν Pleuritidem, si recte habeat. sanguinis e naribus fluXu indicari docet. Quod & Galenus testatur Itb 3. de Cri lib. cap. 3. addens tamen, in hoc pleuri idem velut medium obtinere locum inter eos morboS, qui proprie haemorrhagia finiuntur, qualis phrenitis est & causis; item inflammationes calidae, & acutae, quaecunque sub praecordiis fiunt; & alios, qui aliter inditicantur, quo in numero sunt lethargus S Peripneumonia, quos morbos non gaudere sanguinis fluxu Galenus ibidem docet: άλλα f

γ, - κιμο γ φρενὶ ς, μῆλον - Aπνα μονία f λήθαργ' οὐ χορραγίους λυθ σε .Xl. 2. AAοι, ἱμαλὰ, ὐγώ, ςρο γυλαJ Parum haec cohaerent υγώ, γυλα; humida sputa, eadCmque rotunda : a Vehementi enim pulmo num ardore sputa CX siccata in rotundam figuram coguntur: unde delirii praenuntia dicuntur 6. Epid. seel. 3. τά ςρο υλο - οι aplυαλα Sωκζουςικἀ ἰ quod pulmonum fervorem sequantur, a quo fumi ad caput tolluntur;

65쪽

tolluntur; sed & Prognostici sedi. Σ. cap. IO. text. 6. sputuis rotundum damnatur ; το λά κον,-f ι ρο γυλον, ἀλυσυτελες. Item in Coaci S praenot. cap. I 6. text. I 3. Fortasse in codice Aretaei incurria librarii, aut alio casu eXcidit negativa particula; & legendum, g

XI. Io. k- ραγῆJ Negotium habent medici in invenienda via, per quam puS e thorace in alvum atque intestina transfluat. Galenus lib. 6 deloc. assect. cap. q. rarum esse hoc iter, sed tamen aliquando hoc contingere in raris quibusdam corporum constitutionibus testatur; in quibus venam concaVam quodam vase intermedio portae conjunctam fuisse, aliquando observatum est. Idem com . ad Aphoris. 3 o. sera. 7. transumi materiam purulentam in asperas pulmonis arterias atque inde cor delatam, mox aut per concavam ad gibba hepatis, indeque ad sima, &per portas demum in intestina, aut per aortam in eam arteriam, quae mesenterium perreptat, deferri existimat. Alii, ut Marcellus Donatus hist. med. lib. cap. 9. per Venas septi transversii, quibus interdum propago Venae portae uniatur. Quidquid sit, non esse hanc Viam commodam aut tutam, satis constat eX Hippocrate, qui lethale censet, si pus empuicorum per alvum secedat ; τοισι

hoc loco dissentit Aretaeus, e6sque, quibus pus extrorsum inter costas vergat, aut in intestinum descendat, ut plurimum censet con

poribus fieri dixit quoque Hippocrates aphoris 23. sei'. 3. Galenus in Commentario causam, quamobrem id ita accidat, censet, quod frigore ambiente in pectus aer frigidissimus necessario descendat; propterea quod respirationis usu neque nobis interdicere possumus, neque aliunde datur respirandi facultas. Aristoteles seel. I. problem 6 morbos acutos generatim magis per hyemem Urgere ait, quod eo tempore multum humoris superflui colligi soleat; hime Vero, postquam incaluerit, morbum acutum excitare, celeriterque interficientem, quod natura multum humorem non facile con

coquat.

66쪽

A CUTORUM MORBORUM

CAUSIS & SIGNIS.

XIII. I. Πνs μυονίίω Vocat, quam trito vocabulo πεπνd μωίω infra appellat ;hoc est, φλέγμ ονόα- ζ az νά-ιον , inflammationem pulmonis. Henis chius Latine pulmoniam & pulmonariam dici autumat, nec tamen hujus vocabuli auctorem ullum citat. Barbari fortasse ita nuncupent. Nam profecto apud idoneos scriptores eam vocem non reperio. idem dicitur Aretae O ,- αεπνή labori . Peripneumoniae meminit Actius lib. 2. de morbis acutis. Idem Henis chius, quos Hippocrat. 6. Epid. sedi. q. sent. q. appUllat, a Gπνά μονικὰς interpretatur. Foesiumque aliter interpretantem castigat; cui illud Terentii congruit; tute Iesus es, S pulpamentum quae/is. XII l. q. Δυοισι τοῖσι etπρώτauri, etζοφῆ f π νά μοιlιJ Animalium vitam duobus sustentari generatim asserit, alimento & respiratione: nam π νότ more Hippocratis pro respiratione ibi usurpat, ut moX ipse eXplicat. Videtur autem respeXisse ad quendam locum Hippocratis, qui est initio libri, φυσῶν, quo dicuntur corpora animalium tribus contineri, cibo, potu, spiritu. Haec autem ejuS Verba sunt; τά μ σιὼ λα-

tem duo tantum diXit prima; nempe alimentum & spiritum: quia nomine potum comprehendit. XlII. s. 'Hν ίυτί-J Hippocrates eo loco; ἱ- λε τις δ

67쪽

XIII. 6. 'A χ--λως J Hippocrat. ' citato loco, ἀνώi κοφῆς π νόο- ροι ς, ρως &C. ubi & alias partes, per quas spiritus intro fertur auteXcipitur, commemorat; minus tamen distincte earum usum declarat, quam Aretaeus ; nam omnes illas partes ἄρχω dicit: Aretae-u S, alia S ιδο , quasdam χωρίω, ερυμμι f δοχω XIII. 3. Uri χων f τί- ωτίLO H ολκῆς J Videtur his verbis Aretaeus inclinare, vel potitis ire in 1 ententiam Averrois, qui lib. 2. Colligeti cap. 19. pulmonem vi propria moveri contendit, non ad motum thoracis, ut Galenus eXistimavit; additum autem thoracis motum voluntarium, ut, cum magnae inspirationis urgeret necessitas, pulmonis operam suo subsidiario motu adjuvaret: neutrum igitur motum ab altero dependere, sed utrumque sibi mutuas ad cordis refrigerationem operas tradere. Plura vid. apud Averroim. XIII. IO. H καρδία ζωῆς f ἀναπνοης άρχ J Ita Aristoteles lib. 3. pir Ibus cap. 3. ο θ τοῦ νά μων, ἡ ἡ-ῆ τι τί ' η θ ἀναπνο- διά τε τὰ lege τοῦτον, supple πνά μοναύ) f-τί- άρχίω , τὸν , τη

Haec autem verba non ibi leguntur, sed in lib.

68쪽

tia, musculis & nervis caret, praeterquam exiguis & tenuibus, qui ipsi ad motum inserti sunt. Recte. Vis enim in rara materia languescit, ut ignis in spiritu vini, &-M, τ υλης αβ ε- νμαν, inquit Aristoteles. Sic & cerebrum, licet promus & diribitor omnis sensitici vigoris, tamen aut nullo modo, aut obtuse ipIu in sentit, quia rariore est & glandulosa consistentia i nervi acuti sit me, quia modum substantiae habent densitorem ; e contrario vero hepar & olla propter spissiorem subitantiam obtusissimo omnium sentiunt : mcdiocris itaque consistentiae esse debet id, quod sentiat, nec laxum nimis, aut densum; quod illud spiritum animalem diffundat, hoc penitus eXcludat. XIII. ΣΣ. 'Aνακαθίνυ - Oxon. editΛελουσι) Malum id esse clim in omnibus morbis acutis, tum maXime in peri pneumonia testatur Hippocrates in prognost. ἀνακαθίζειν θ-τ νοσεονG, νοου

scilicet aeger spirare non potest, nisii erecto corpore. Tοδε μ ρυφον τ κηριαταν J Cur laaec commodior sit figura , varias affert causas Galenus, in prognoilic. quia aegris supinis jacentibus meatus gutturis eXtremus premitur, priore corpore in cervicis Vertebras concidente ; erectis autem meatUS paululum laXatur. Verum hanc rationem merito explodit Caesalpinus, propterea quod musculi cervicis & laryngis motu voluntario moveri possunt in quacunque corporis possitione ; eX quo sequitur, non necessario eos concidere supino aegroto, qui, licet conciderent, non tamen corpus cartilaginosum ita comprimere possunt, ut meatum clauderent. Praeterea o inquit) concidentia aut pondus esse potes teuuium mus u-lorum, qui intra Drytaem exsunt, qtiorum quidem ijammatio gravi simam excitat anginam, cui orthopnoea accidite magis probabile esset , musculos externos inflammatos concidendo angustiam Iocere, cum snt majores, S tumorem manifesum habeant, qαὶ tamen in speri ansmae non si orthopnoea. Idem GalenuS Com. 2. in I. Prorrhet. credit, & verisimilius quidem, in situ cervicis recto, majorem fieri cavitatem asperae arteriae, omniumque ejus propaginum : quoniam

tunc

69쪽

tunc viscera inferiora septum transversum non comprimunt, atque ita nihil thoracis spatio detrahunt, ut fit, cum aeger supinus decumbit : & com. 2. ad 3. Epidem . sedi . . eo conferre situm Crectum censet, ut omnes thoracis musculi superiores facilius moveantur ; quod cum septi transversi motus ad respirandum non susticit, partes thoracis superiores attollere cogamur: quam sublimem respirationem vocat HippocrateS. XIII. 13. τοι Pulmone inflammationem patiente acres vapores in Vultum ob vicinitatem facile as urgunt: sanguinem attenuantes, Cutisque meatus laXantes, rubore eundem sustundunt. XIII. a. . Tot λ cκά των Album oculorum iis nitidissimum est: quod magnitudo caloris spiritus multos ad eam partem adducat, qui splendorem faciunt. Addit πίονα eodem sensu ;non quod pinguior fiat ea pars, sed quia majorem accipiat nitorem,& qualem pinguia habent.

XIII. Σφυγμ οὶ τὰ κενοιJ Pulsus vacuos, Ut quidem conjicio, appellat, qui non multum ob laXitatem arteriae tangenti resistunt: venae enim Vacuae cedunt tangenti, plenae reniXum habent. Pulsus inflammationibus pulmonum esse molles, & velut fluctuantes Galenus asiuerit in Isagoge pulsuum: ο θ etvειπνα χονα- σφυγμος)ειτι κυματωδέες f ἀμυδρος ψ μ α λαικος οριοίως molles autem fiunt ob humorum circa cor & pulmones copiam, quibus arteriae humectantur. XIII. 27. Θερμασίη η-ες Vaporum copia, quia parte inflammata continue ad ambitum corporis feruntur.

XIII. 18. Non mirum sitire peripneumonia laborantes, quibus ferveant supra modum pulmones : nam & qui sanguinolentum habent pulmonem, φιλοποτας essis notat Aristoteles sect. 27. Probi. q. quanto igitur magis, quibus haec ipsa pars inflammationem patitur 'Caeterum notandum est, quod ibidem Aristoteles tradit, non simpliciter potum appetere, qui morbo amiguntur, sed vinum insuper con

Mirum sane est, quibus tantum pulmo aestuet, vinum jucundum esse. Causam ibidem affert non minus admirabilem; quia vinum sitim ma-

70쪽

gis eXtinguat, qu1m aqua: quam rem a se alibi declaratam scribit. Fortasse id accidit, quia vinum magis in membra penetrat ob spiri- tuosam substantiam & calidam; penetrans vero melius eXhauitam partium humiditatem reparat, atque ita magis sitim, ad tempus saltem, depellit; frigore etiam actuali.

X l. 3 o. ' H άνθηρον σφοδροιJ Floridus est sanguis, qui e pulmone ejicitur: idem qui ab Hippocrate appellatur Aphoris m. I 3. sc 't s. Galenus in Commentario ait, se in palaeutris ab iis, qui prostrati adversario pectori superincumbente fuissent, vidisse sanguinem iusti ejici coloratissimum

intelligit άνθηρον, de quo proxime, floridum sanguinem, qui cum opulmone ejicitur, semper periculum minatur. IlI. 33. ΓIα ληροι την γνώριu, κςατικοι ά μάλαJ Quicquid pristi . num mutat 1latum, dicitur Aristoteli &Theophrasio. Unde physilc . . arἀσα φ ει ις μον quae propria & maXi md con munis significatio hujus verbi) demum ad mentem translata haec voY, cunal aberrat & alienatur, quod de satu mentis dejici vocat Cicero: differre vero εκςασιν a simplici delirio, quod de vel unde etσαώλκοι dicuntur, eX hoc Aretaei loco perspicuum est. Hoc autem differre videtur εκα ασις. a delirio, quod haec major mentis perturbatio est, quae insania & furor dicitur, ut eX variis Hippocratis locis colligi potest: in Coac. A EG ςάῆες ἰξ εως δ πυρεξαῖς, φρενι ικοι γίνονθ: φρενιτις isfuror proprie dicatur. Idem; es εξιςέ οι

vehemens est dementia & feroX ; qualem atra bilis incensa, aut phrenitis excitat. Idque etiam autoritate Aristotelis confirmari potest, qui 2. de pari. anim. ait, animalia, quorum sanguis fibris multis &crassis plenus, esse τι ἐθρο cia, ciκα α ών Θυμ ον. h t Demosthenis orat. - εὶ de muliere Olynthia ab ZEschine pulsata, θ αυτῆς ἶσα F κακὼ f τσώγματας ἡ γ- . Idem Aristote. les adhuc manifestius hanc disserentiam insinuat, cum sedi. 3O. probi. I scribit κα άσεις fieri, cum bilis atra incenditur ; εἀν-τἀς