In tres priores Aretaei Cappadocis libros commentarii

41쪽

tant disensiones sunt, Scc. Quod ita reddendum fuit; Conuulssones disentae, vel distensoriae, Silc. Est enim τέταν epithetum. Sicut apud Nicandrum in AleXipharmaci S V. 46 i

Ubi ρινον τετανον dicit, quod nos gelum intentam. LX quo etiam apparet Hippocratem in aphoris. seel. 4. minus apte disjunctione

Quod & Galenus in commentario advertit. Proinde olim mihi venerat in mentem, scripsisse fortasse Hippocratem, cπασμ9 τε

τάνου, aut silmpliciter aπασμοῦ τετανου. erum c Um Galenus Vulgatam

Iectionem agnoscat, & tueatur, . ea quidem ratione ; quod τέταν peculiare est nomen; quoniam videlicet in eo partes non videntur convulsae, ut in aliis speciebus, propterea quod ante & retro aequaliter tenduntur; non est, quod quicquam in illo aphorismo mutemus. Potius in Aretaeo mutandus videatur articulus in dis unctivam sic; ιπασμοὶ ἡ τετανοι quod constat Aretaeum multa in hisce libris ab Hippocrate mutuatum, ac verbis etiam ipsiIUS elocutum. Caeterum & Cornelius Celsus scriptor elegantissimus Hippocratis imitator τετανον ab spasmo distinguit; illum rigorem nerVorum Vertens, hunc distens Ducm. Tum & Coelius Aurelianus separat, tametsi aliter voces Latinas Graecis accommodat. Nam οπιεσμον conductionem Vertit, τεΓνον disensi onem & extens Anem. IV. I 3. 'Oξυταὶοι θ Nempe intra diem quartum eX aphoris. 6. ct. s. Tamen Hippocratis sententia in 3. de morbis, prorogaturis terminus a tertio die ad quintum, ad septimum, aut decimum quartum: quem si excesserit aeger, spes est, eum posse convalescere. Celsus lib. 4. cap. 3. Neque tamen alius importunior morbus acuti M. De eis, quum qui quodam rigore nervorum, modo caput scaput, modo mentum pectori adnectit, modo rectam, immobilem cervicem intendit. Et paulo post de tribus convulsionis generibus: ea inquit saepe intra quartum diem tollunt; si hunc evaserunt, sine sericulo

sunt.

IV. I .. Mυῶν τ ειν γνάθοισι J Coelius: alii aiunt disensi em ita τε -

42쪽

τα ον vocat esse te Anem musculorum secundum colia, atque buccus, quas Stagonitas vocant. Ipse sic definit: disensio silve extensio, quam, ut suprὰ diximus, Tetanum Graeci vocaverunt, os involuntaria tensito recto atque in exibiti porrecta cremento alii libramento legunt; ego tormento coliorum scribe colit musculorum ob vehementem frictu-

, ram sive tumorem.

Ι Is. y ξυμπαθεαι τῆσι Non solum partes principiis, unde originem habent, sed & principia partibus consentiunt, ut nervi puncturae cerebrum, sicut moX ipse Aretaeus declarat. Idque συμπαθέας, hoc est, consenSUS ratio indicat, quae naturae quadam, ut ita dicam, continuatione inter res divertas existit. Uerumtamen in iis, quae ita conjuneta sunt, ut verum sit principium, alia ab illo principio descendant; multo facilius haec, quae descendunt, principii rationibus consentiunt, quam e contrii. Non enim eo quod a principio exoritur, quocumque modo affecto, statim ipsum principium eam aflectionem sentire necesse est: at saepe vel minima principii mutatione, Omnia, quaecunque ab eo dependent, Uariari, & in alium statum transferri contingit: Oin F ο ακ' ακαυπιον

mum quid detorio, magua pro e sequitur coetiverseo, inquit Artitoteles in libro de animalium motione. Qui & hoc ipsum, quod dicimus, alia sententia confirmat in lib. de somno & vigilia . cap.

u , potesate tameu viribus suut magΠa. IV. I7. 'sic TΘυ ο Tetani ab aliis convulsionis speciebus discrimen notat: cum enim in illis corpus aut antrorsum aut retrorsum, Unde nomina εα ποο θ οτόνου, δί ο πι Βοάνου Graeci indiderunt,

ile flatur; in tetano, reela & rigida est cervi X; & ut moX ait, εἰς ἄνθ ο π D f άκαια τῆς infleXibilis. Celsus de eodem; rectam S immobilem cervicem intendit. IV. I 8. Eiis τάσι κώ τὼ A modo tensionis & parte corpo iris convulsiones nomen sortiuntur. A tensionis quidem modo

43쪽

onem & nervum significat: quoniam nervus omnis intendi habilis. Proinde synonyma sunt apud Galenum, lib. de Motu Muscul. νεόρον θ- inquit)-6 νιύlιαίου φυεται. Elymoneti , το νίειν f τει ' propterea quod nervus flecti & intendi aptus

Theaeteto: hoc est, imperfectum parere & conceptus perdere. Tά

eodem sensu usurpat, in quo Mars. Ficinus strenue hallucinatus est. De obitetricum facultate & ossicio ibi loquens Plato his verbis uti

vertit Martilius: quin etiam medetis S incantationibus obstetrices excitare, mollireve partus vexationes valent, S aegre partu lentibus opitulari, foetu que educere, S si intempestuum fore videatur, obtundere atque retrudere. Igitur ἀμσλίσκων eo loco idem esse putat, quod reprimere atque, ut ipse loquitur, retrudere immaturum foetum, ne ante tempus edatur. Qua interpretatione nihil absurdius, aut a mente Platonis alienius dici potest Neque enim author quis. quam eXtat, qui sitC ea voce usus sit; & liquet Platonem nihil aliud velle, quam obstetricum eam else industriam, ut & aegre parientes parere faciant; &, 1i Visum sit immaturam prolem abortu perdere, id quoque moliantur. Neque enim Ethnicis abortuS procurare nefarium habebatur: quando & iis jam in lucem editos eXponere aut etiam interficere nefas non fuit. IV. 32. Σαυηδες οἰκειον ταθ J Familiares pueris convulsiones, praesertim mς προ τὸ οδρῆοφυῶν ποοσάγουσι, inquit Hippocrates aptior. 2 i. sect.

44쪽

autem duae ab eodem traduntur. Com ad 3. Prognost. teXt. 36. cap. 8. Usus lactis praesertim crassioris in laetentibus: in aliis immoderata, & temere ingesta alimentorum copia. V. I. Km Θανατου ἡ φυσις J Et haec natura est mortis, puta frigiditas & siccitas. Intelligendum id reis inluιῶς, non harum enim qualitatum e X cessus, causa fit mortis Viventibus. Caeterum mors ipsa mera vitalium actionum privatio est, non qualitas ulla. V. q. 'Eοώδουσι si τίω κάτω s Hippocrates de eodem, libro 3.

ut neque vel Zibus, neque cuneis infertis per Povem maxilia facile diduci possitnt. Quam lectionem ineptam judico. V. 7. ἐς τὰς ρινας ἀνακοπὶί J Hippoc. citato loco. f οκοταν γοα-

θνήσκειν - άνεμε et των ρινῶν το πομα, τη ροφημα, ν - ἀφλέγμα.

V. 8. Oυ ξυμπίπὶ Ideo deglutire non possunt, quia tonsillae &fauces durae & distentae non cedunt iis, quae devorantur. Haud absimili sensu Philosophus lib. s. de generat . anim. de duritie arte

'Oφθαλλιο - άτενεες De oculis haec Hippocrates; κά- οιοφθαλριο ι λιαρυουσί τε f ἰλλάνον i e . Fixsio interprete ; ocuti tuacrymantur S pervertuntur. Arelatu S μας V. Ιχ. 'Επ' ἄλλιμ αν τινι. f τὰ Γτα J Cuidam CX tetano aures motas, ait se observMJe & obstupuisse. MOX enim addit, εγὼ θῆ ἐθωύμαζον. Ego vero non video, quod tantum miraculum sit, tota facie convulsa, ac varie distortis & concussis in ea maXillis, aureS Una partium continuitate praeter naturam concuti. Justior fuisset causa admirationis, si sponte moveri aures vidisset, quod non-

nullis

45쪽

nullis accidisse proditum est. Epicharmus apud Athenaeum lib. 1 o.

cap. I. Herculem tuburcinantem describens movere aures dicit:

Ad quem locum Casaubonus notat a viris fide dignis se accepisse, visas manifesto aures moveri viro cuidam eruditistimo, cum per Allobrogum fines transiens vivi comburii periculum sibi a magistratu imminere intelleXisse te quod diceretur nes di criminis reus Tolosa in Italiam fugere. Ex quibus circumstantiis conJeistare licet, hunc virum eruditissimum, Muretum fuisse, quem constat Sodomiae accusatum flammas fuga evasisse, ut ei Scaliger eXprobravit hoc disticho : ammas evaserat autρ Tolosae, Rumetus fumos vendidit ille mihi. Miserat ei Muretus, quem transpositis literis Rumetum appellat, Versus quosdam a se conscriptos pro antiquis: quod cum Scaliger credidistet, postea re cognita, dolansque fucum sibi factum hoc disticho se vindicavit. Sed & Eustathius ait, sacerdotem fui si e quendam, aures moVentem. Et Caspar Host annus, Com. in Galen lib. 16. de usu pari. unum & alterum, qui sponte aures moveret, se vidiste testatur. Quae eXempla faciunt, ut credam, haud poetica licentia ut censet Casaubonus) sed ex rei veritate scripsisse Martialam lib. 6. Epig 39.

Hunc verb acuto capite S auribus longis, sic moventur, ut so ut Vestorum,

guis morionis Atium neget GIrthae ZId ipsum & Flacci cognomen indicat, quod ab auribus flaccidis de mobilibus deductum fuisse egistimat Cruquius ad Oden Is. Epod.

Atque hanc aurium in nonnullis hominibus mobilitatem licet veram fuisse, virorum doctissimorum testimonio, persuadear, tamen emerarissimam, & praeter naturae institutum, credi par est. Nihil enim haec sapiens Architecta temere agit. At frustra is motus aurium esset in hominibus, qui ob staturam erectam sonos eX omni parte facile, licet aures non moveant, excipiunt. In brutis si

46쪽

cus est; quae, quia prono capite terram spectant, suspensiores &crebro mobiles aures liabere decuit, ut melius undique ii repitus circumactae excipiant. Sed praestat ipsum audire Naturae Genium, id

V. 13. 'Εγὼ b εθη ali ἐθα υμ αθνJ Vidi, inquit, o admiratus sum. Hippocrates iisdem verbis utitur in historia γυιωπιπις μουσοεργοῦ, lib. de Natura Puer. J cum illa semen utero suo saltu eXCusium Videret, κα-

V. 19. Βροχος εξίχει J Scribe βρό gutture apud eundem in The.

do popliti cubilus Actitur: emenda igitur ,αἴ ἰως se ἰγνύ άῶ- τι κάμπ εἶ. Ita οἱ κίν lego, non κακὸν ; idque sententia postulat. Nam ι θοάνου firmam describens ait; manus totas scilicet, prout brachium, cubitum, & CX tremam manum comprehendiant, quomodo vocem χῶρες Hippocrates & Galenus usurpant) manus inquam) ait retrorsum sic convulsis infleXas infractasque este: nempe contra quam natura statuit; quoniam άλὼν cubitus contrariam in partem popliti flectitur. Poples enim retro hominibus; brachia antrorsum flectuntur. Aristote es brachia ad cavum ; crura ad ambitum secti ait, quod idem est. Verba ejus sunt lib. de incessu anim. φ ό ἄνθρωπ'δ - ς Cνανὶιως αυτοῦ τὰ σκελη, τίς βρυχίονας stippi C κάμ π εις τὰς )ίνυτο κριλον, τί θ γονα S JU τία ApeoAαν κάα A. Isem lib. 2. hist.

47쪽

Tetrorsum adducantur, cum haec antrorsum fleXuram poplitibusque contrariam habeant. Quaedam h1c desiderari, certo certius indicat conjunelio causalis ante quam de cruribus aliquid prolatum oportuit, cujus Causam deinceps poneret. In margine codicis scriptum σώευοι quod non displicet. Notandam es haec in editione Turnebiand qua usus es Petitus desiderari. U. 2S. ελκει ἐς TΘυ. Kορυφὴ Puxta editionem Turneb. MS. Mentei. ἴλη Deeste aliquid suspicor,& poste ita legi: ες cθυ, ολη πιξυς Sstua, quae prius recta erat, tota v r-ticis inpar promtuet, hoc est, in rotundum cui Vatur. Quippe, ut paulo infra dicit, contractione ad eXtremum perducta, s μάνον, άλλα φ σφαιροῦsim in arcus & sphaerae modum curvantur.

1enti doloribus vita i a poena t.

V. 34. 'Εξα νθρωπο- η Inhumanam vocat, quae figuram humanam corrumpit, Ut homo non amplius videatur homo.

VI. q. TH σι άν-ὐκέτι ε χοιρέων J Juxta illud Cornel. Celsi: prudentis hominis, primum eum, qui servari non potest, nouattingere, ne videatur occidisse, quem sors ipsius peremit. Eit sane capropter tetani species insanabilis, quemadmodum dicitur & in

cap. 32. Deuteron. V. 24. apud Clementem AleXand. lib. II. paedag. cap. 8. λιμω f-ο εων, o P οπι άδεαπς. Quae ultima verba desunt in vulgata Bibliorum versione.

VI. IO. μῖνον T πνcμ έ - Anginae divisio a partibus af- laetis: alia est inflammatio in strumentorum respirationis sita Aretaeus όογάνων; rectius diXisset, meatuum) nempe tonsillarum, epigio idis, faucium, columellae, laryngis; alia ipsius πνάIμα ς spiritus affectio. In quo non mediocris est dissicultas, quomodo spiritus, quem respirando trahimus & emittimus, morbi locus dicatur, aut omnino solus causa morbi statui possit. Quod enim sedes morbi . dici nequeat, eg morbi ipsius natura intelligitur; quae cum sit D a praVa

48쪽

prava actiones primo & per se laedens, non potest alibi con

1titui, quam in eo, quod actiones perficit. At solae Verae partes corporis actiones perficiunt. Jam aerem illum, quo inspirato vivimus, nullam nostri este partem, satis constat. Sed neque idem aer solus causa recto statuatur; quandoquidem is quantum Vis prave elicia.

tur, si tamen praedietae partes incolumes manent, nunquam profecto angina CXcitabitur. Satis enim perspicuum est, causas istas externas, quaS Graeci Στροκαὶαρκὶικὰς, CelsuS evidentes appellat, non posse morbos parere, nisi quatenus causas internaS morborum in corporibus nostris procreant, vel ipsos statim morbos partibus inserunt Quare absurdum videtur solius aeris affectum anginam parere. Verum enimMero non ea est mens Aretaei, ut sol tu S aeriS vitium, nulla immutatione in olganis facta, anginam pariat: id 1blum vult non semper anginam sequi inflammationes partium, quae in faucibus continentur, aut ipsarum faucium; sed interdum aerem teterrimis exhalationibus corruptum, cum intra fauceS trahitur, anginam conscisDCere citra ullam corporis inflammationem, licet aliam pravam dia-thessim inflammationi analogam induci neceste sit : alioqui angina

non fieret, neque respirationi incommodaret Ur. I I . ΓΠιμπλησι se τίω ζ ς ο λατις θ In quibusdam angina a sectis linguam adeo intumescere notat, ut OrC contineri non possit.

Quod sane iis interdum accidere haud negandum est, tamen anginae signum dici non potest, quando citra hunc morbum lingua per se in

conjunctio, Videretur eXpungenda, ut quae temere in hunc locum scioli alicujus manu irrepserit. Nam cum AretaeuS κ-Πχίω ab ea, quae σ-ά χη simpliciter dicitur, palam distinguat, ut infra apparebit, ubi, quid sit σμύχη. explicat: h1c autem de καυά χη proprie dicta agat, in qua lingua extra os prominet; non Verisimile est, eum nomina utriusque speciei sub una parte divisionis posuista. Sed fortasse scripserat Aretaeus G χη f κ ά χη nam & sues, perinde &canes, anginae obnoxii; ut Plinius testatur lib. 8. cap. si . VOXκ ά χη eΣtat apud Hippocrat. lib. 2. de morbis. VL I 6.

49쪽

VI. 16. ' Η τω ξυω θει Consuetuin canibus, clina aestit ant ac 1itiunt, linguam eXerere. Itaque Galenu S irridentes cXema lingua, canum similitudine, eXplodit, lib. S. Cap 7. Oι πλειτοι ἴ

VI 2. . Kim g X αρωνίοι τι ά etπνιξιες J Tά Xαρύνειοι Graeci appellant specus omnes, e quibus mortiferi halitu S erumpunt. Galenus τὼς comὼ Xάρωνι βαώθρους vocat lib. 7. de usu pari. Plin. lib. cap. 93. ritus sit hales alibi, aut scrobibus emissi, aut ipso loci stu morti fert, alibi votactibus lautum ut Soracte vicino urbi trafctu; alibi praeter homi uem caeteris animantibus: nonnunquam V homini, ut in S uueffano agro S Puteolano: spiracula vocant, alii Charon as scrobes, mortiferum spiritum exhalantes. Strabo locum ejus nominis designat, in I 3. regionem scilicet in Phrygia circa Hierapolim. Disticultas autem est, qua vi halitus illi subterranei anginam & suffocationem asserant. Erat iitratus quidem existimabat iis halitibus spiritus nostros ita attenuari. ut in corpore contineri nequeant, sed statim praenimia rubtilitate evanescant. Verum eam opinionem convellit Galenus citato loco, & potius ejusmodi halituum qualitati alienae ac venenosae eam suffocandi vim adscribit: sed verba ipsa Galeni proponen

κατομπη G τί--οMώαν τε f φιλου, &c. Sententia igitur Galeni est, harum tetrarum exhalationum qualitate alien 2 corrumpi spiritus nativos, &ita animal statim eXanimari. Quod autem addit de odore carbonum accensorum, CXemplis variis confirmari potest: imprimis Lu

ctatii Catuli viri illustris, quem testatur Plutarchus civili bello, quc d

50쪽

inter Syllam & Marium exactit, spe salutis sublata, in angusto conclavi vapore carbonum incluso sese eXanimasse: item duorum lio minum, qui, ut refert Amat US Lusitan HS CCI . 7 curat. 33. in testudinea camera noctu dormientes ob semi- accensos in foro rolictos

carbones sus ocati perierunt. Simili modo dc Plinium naturalis historiae conditorem periisse tradit ipsitus nepos Caecilius, cum ad ob servandum Vesuvii incendium propius accestisset, vapore sulphuris accensit faucibus ipsius inclusiis.

μοι Πς, .quia de cane rabido loquitur, qui linguam Ore eXsertam ha

here solet. Caeterum ex his verbis colligitur, eXistimasse Aretaeum solo amatu rabientis canis rabiem contrahi polite; quod de scriptis prodidit Aurelianus 3. Acut. cap. 9. quod tamen alii negant, fieri posse, auctoritate Galeni, qui lib. 6. de loc. aT cap. s. s lam rabidi canis salivam, si in corpus humanum inciderit, rabiem CXcitare m-

castorius huic opinioni adversus deprehenditur: CUm, lib. 2. de moria bis contagiosis cap. 1 o. scribit eam pestem non concipi contactu omni, non fomite, non ad distans; sed tum sol im, quum morsu canis ita dilaceratur cutis, ut sanguis eliciatur, quod ejus seminaria crassa eXistant, quare multo mi inus per amatum rabies eX ejus sententia communicabitur. Quidam igitur omnino insiciantur, halitum solum susticere: de auctores id dicentes, Aretaeum, & Aurelianum.

dicunt non simplicem halitum intellexisse, sed salivae missum. Ita Jacobus Caranta decad. Medi cophys lib. 2. cap. q. Vertim ista distinctio nimis morosa mihi videtur, cum nominibus potius, quam ipsis rebus inhaereat. Quid enim interest, salivam dicas, an halitum e corpore animalis Atqui halitum eX Ore animalis prodeuntem ab ipsius humore haud differre sciunt, qui, Vapor quo pacto generetur, non ignorant. Est enim vapor nihil aliud quam humor aqueus a calore in minimas particulas solutus atque rarefactus. Si ergo saliva canis inficere potest, poterit & halitus emisitis. Fracastorii opi nio, quae negat nisi per apertam cutem Venenum canis rabidi posse

intro.