De C. Plinii Caecilii Secundi et imperatoris Trajani epistulis mutuis disputatio [microform]

61쪽

Responsum hoc Asingi nequaquam probatur: qui PoStalia quaedam, quae quia huc Pertinere non Videntur neque ita facilia sunt intellectu brevitatis gratia Praetermitto, hoc praesertim reprehendit Trajanum iis qui X huiusmodi causa in libertatem vindicarentur' non libertatem solam Concessisse, sed addidisse: neque PSam libertatem redimendam esse pretio alimentorumV. Tale Uero rescriptum et iniquum et stultum esse affirmat, immone exsequi linium quidem potuisse. Inde iterum, ut solet, efficit epistulam hanc cum aliis Trajani responsis germanam non esse sed a falsario confictam i). Quaestio haec impedita sane est et difficilis non tantum ob ea quae notavit Asing, sed ob ipsam quoque rei de qua agitur obscuritatem. Etenim quae de quaestione illa apud antiquos scriptores legimus et pauciRRima uni et inter se haud parum diversa. Neque ero no deteriore Condicione utimur quam antiqui Juris consulit inter quos de hac re non magi Videtur ConUeniSSO. Sed tamen e quaestionis obscuritate inserre profecto non licet epistulam hanc a Trajano scribi non potuisse. Si enim ea omnia quorum rationem non illico percipias

damnanda eXistimes, restat ut Harduinus ille e inseris tibi excitandus esse videatur. Accedit quod falsarius ille Ussingit, qui, uti supra jam ostendi, aetati illiu leges

moresque enitus noSRet, multo CautiUR OmonNionem onmem, fraudisque suspicionem VitasSet. Sed hoc omisso ut ad quaeqtionem ipsam respondeam,

fateor sane decretum illud Trajani, me mihi quidem ex

62쪽

omni parte placere. Licet enim iniquum illud vocare nonnu Sim, Cum nequissimi illi homine qui misellos infantes SUStuliRRent, Poeni plerumque quam praemii digniores essent i non valde prudenter tamen Trajanum hoc sta

a tollendis educandisque expositi deterritos esse crediderim Ouare et posteriore principe alia sibi tatuenda o Reduxerunt. Ita Constantinus agnUS: QuicumqUC .... CX- positum Rusceperit eundem retineat sub eodem statu quem apud se recollectum Voluerit agitare hoc est si Vesilium, si V AerUum esse maluerit; omni repetitioni inquietudin ponitu submovenda . V )

Et Theodo tu II: Nullum dominis vel patronis repetendi aditum relinquimus ' ')Ju Atinianus demum cum Christiana Religio per totum

Imperium Romanum Uigeret, PORRimumque illum morem tantum non extin Nisset, idem sere quod Trajanus constituit

η Cod Theodos 5 7, I Saepius Constantinii Magnu Nu Perior imi rincipuni dicta mitiora tiam tem Pora sentichantur abrogavit et priAcasio e re tituit cis Cod Ius 4,43. J I Is Diocletiam se Maximia1trisAΛ. et C. Aureliae Papinianne ,l .i hero a i arenti hii neque venditioni Mnei lues donationis titulo me tuo pignoris jure alit luolibet alio modo in alium transferri posse Diani sti juri est. Nod ibid. q. s. Co/Ist rufi t t. AI e. 3rovinciali hiis ui R ,,Si Diis pro ter nimiam Paupertatem egestate lausu victu silium filiamve an ruincitentos vendiderit, venditione in ira tantum modo nRu valent , Em Plor litin cndi ius servitii inhent facultatem Liccat autem ipsi qui vendidit vel qui alienatu est aut cuilinet alii ad instenuitatem proseriam eum repetere, modo si aut pretium osserat picii Dcite t valere aut mancipiunt pro lauiusmodi praestet . . Cod TlieodΟΝ, 3. 7, 2.

63쪽

Procurare . . . . ut eos et loco libertoruin vel loco ser-Vorum .... habeant. Sed nullo discrimine habito hi quia huiusmodi hominibus ducati sunt liberi et ingenui 'PPareant.' i)Neque tamen vel id opistulam de qua agimuS SUPPO- sitam esse demonstrat. Quis enim ignorat quanta inter multas illas Imperii Romani provincias in omnibu rebUR diversitas extiterit ita ut, quod alii ProdOSSCt SRCPCnoceret aliis Forsitan quae est opinio de a Berge )quocum facere videtur Hardy Traianus et in Bithynia

ingenuis liberis alimenta praebere voluerit ut OR PnrUulOSeXponendi Aensim nolleretur vel aliis etiam remediis uti Quod si quis haec nimis incerta esse Contendat et alia huius loci sanandi i patet, ut nodum nemPC quCm SolUOre Ogatur gladio praecidamus neque id hoc quidona loco audaciu quam rectius esse mihi videtur Scribit enim Trajanus in ultima epistolae parte quam satis corruptam mihi videri jam monui: Epistolae sane sunt Domitian .... quae fortasse debeant observari sed intra ea provincia de quibus rescripsit intra quas non est Bithynia; et ideo nec SAOrtionCm C an tam . . . . puto, nequo ipsam libertatem redimendam pretio ali

mentorum .

Quid si legamus: Et ideo ne assertionem CilnndRm puto est ipsam libertatem redimendam pretio alimentorum s Ossensio omnis quam Trajani responsum quibusdam edit illico tollitur. dix enim Trajanus priscam, O UR SVPra

64쪽

jam diXimus, consuetuditiem reducit. Non aegre serendam esse mutationem levissimam in epistula quam omneSeditore Corruptam fateantur vi quemquam negare Xistimo Particulas Vero nec . . . . et non raro Conjungi

demonstrat Drager, qui in utilissimo quem conscripsit libro plura huius locutionis exempla attulit ) quam facile

potuerit neminem latet. Accedit, quod hac emendatione admissa, totius rationiS, quem ocant, Contextus multo Clarius faciliusque

intellegitur. Quid enim dicit Trajanus y.Sunt quidem inquit

de illa re edicta quaedam et rescripta Domitiani, sed ad Bithyniam provinciam ea data non sunt et ideo ... quid 'antiquas nimirum leges et Consuetudines erUanda Puto. 'Haec unusquisque lector non indiligens ipse addiderit. 'uidni ergo et Trajanum hoc ipsum scripsiARe Xistimem, quod et illius aetatis moribus et sanae rationi Congruat omnemque offensionem tollati Sed de hac conjectura quidquid sentiendum est, non licet profecto ob hoc quod epistulam hanc, eamque aliqCorruptam, non Plane intelligimus, eandem a Trajano ConRcriptam esse negare, et falsarii cuiusdam nomini quod ignoranuas adScribere, qui omnia profecto incommoda illa et probe sensisset et prudenter cavisset Ad leviora quaedam transeam US. Mandaverat Imperator legato ut summam redituum publicorum curam haberet Ouare in ipso provinciae ingressu ruRensium reipublicae impendia, reditus, debitores

65쪽

Plinius excutit ea voce solet uti); idem o HyZantii Apameae, Amisi se fecisse narrat ). Qua in re diligentem

et prudentem valde se linius praebuit quae aerario reipublicae debebantur exigebat, XPensa annua minuCroconabatur, aedificia multa et alia opera, aut Perperam incePta, aut temere derelicta, aut male exstructa reficienda et restituenda Curabat. At cum iis in rebus architectis

et mensoribus Bithynicis fidem non haberet saepius m-Peratorem oravit, ut Roma sibi eiusmodi artifices mitteret Oua in re haud facile Trajanus legato gratum facere Poterat, quia menSores, inquit, Ut etiam iis operibus quae aut Romae aut in proximo fiunt susticienter habeo. VHortatur igitur legatum ut in ipsa Bithynia viros probos quaerat, quibu Credi possit quos in omni provincia inveniri posse ait: modo velis diligenter excutere. ). Id vero nequaquam videtur placuisse Plinio si quidem saepius idem ab Imperatore efflagitat. Niceae theatrum et gymnasium, Claudiopoli balineum

ingenti quamvis Pecunia, ita perperam tamen XStrui scribit, ut muri hiatus ducant et ruinam minentur Theatro autem e privatorum hominum promissi multa ornamenta deberi quae, inquit, nunc omnia differuntur, CORRanto eo, quod prius peragendum est ' Ouare iterum Tra-janum orat ut architectum sibi mittere velit qui dispici t-utrum sit utilius post sumtum qui factus est quoquo modo consummare per Ut inchoata sunt, an quae Videntur emendanda Corrigere, NUaoe tranSserenda tranSserre, ne,

66쪽

dum serUare volumus quod inpensum est, male impendamus quod addendum est .

Ad haec Trajanus totam causam Plinii arbitrio permittit architectum vero iterum in ipsa Bithynia eum

quaerere jubet, etenim sentilla, inquit, Provincia Si quae non perito et ingeniosos homines habeat modo neeXistimes brevius esse ab urbe mitti, cum e Graecia etiam ad nos venire soliti sint' i). Quae, quamvis Ssingi vehementer displiceant, eo tamen minus Puria esse Nistimo, quo mo addit TraianuS: Tunc autem a privatis exigi opera tibi curae sit, tua theatrum propter quod illa promissa sunt factum erit . Ea enim egregie cum illis conveniunt quae in Digestis legimus: Pomponius libro seXto epistolarum et Uariarum lectionum: Si quis sui alienive honoris Causa Opus facturum se in aliqua civitate promiserit, ad perficiendum tam ipse quam heres eius ex constitutione divi Traiani obligatus est . . )At vero Plinius post tot irritos conatus idem petere non de-SiStit. Jam CR qua ProXime sequitur, epistula se lacum haud longe a Nicomedia urbe distantem mari committere velle scribit quare libratorem . inquit, vel architectum mittaS, qui diligenter Nploret, sit me lacus altior mari etc. V 33. Qua legati pertinacia victus Trajanus non tantum Plinio permittit ut libratorem a Calpurnio Macro inferioris Moesiae legato petat, sed et semetipsum aliquem peritum eiuSmodi operum' ipsi missurum pollicetur li).

67쪽

At miseram Trajani sortem qui ne ita quidem Asingio placere possit qui sordidus uerat prodigus factus est: etenim, inquit Ussing, alterutrum Plinius petiverat selibratorem vel architectum ). si ergo Calpurnius Macer libratorem mittet ad quid Trajanus artificem se daturum

Non videtur scilicet meminisse vir doctissimus cum haec Scriberet, eorum quae in alia epistula, quam Plinio deberi rectissime contendit leguntur: Verum et haec et alia multo sagacius Conquiret Xplorabitque librator quem plane, domine debes mittere, ut polliceris . Unde Certo certius colligitur Trajanum et se libratorem missurum significasse. Et, cum paucis interjectis addat linius: ego interim Calpurnio acro, Clarissimo Viro, auctore te scripsi, ut libratorem quam maXime idoneum mitteret . liquet profecto Traianum linio fuisse auctorem ut a Calpurnio acro quoque virum eiusmodi peteret. 3Quae cum et inter se et cum illis quae supra leguntur optime Congruant quid in hisce jure reprehendi possit,

equidem me non videre Confiteor.

In republica administranda omnino abhorrebat Trajanus ab insano illo studio quo hodie haud pauci principes viri

ducuntur; qui tum demum imperium regnumUO recte sibi videntur instituisqe si omne proUincia'. omnesque gentes, vel inter se diversissimas, iisdem legibus adstrin-Xerint ). Nolebat prudentissimus imperator in tanto imperio una

68쪽

pertica ' ut ait Plinius omnia tractare, nolebat quod aliis

conveniret aliis temere imponere. Quae Traiani ratio inter Romano adeo celebrabatur, ut vel Imperatorem acrinum affirmasse narret Capitolinus numquam cum Trajanum)respondisse libellis, ne ad alias causa facta Praeferrentur, quae ad gratiam composita viderentur ' ' Quod quamquam salso putabat, Cum liaud pauca edicta et responsa Trajani in Digestis legantur, idem tamen egregi Ostendit clualis Trajani fama apud posteros suisse videatur. Idisequii vero et in Trajani ad Plinium responsis requenter

cernitur negat in uniVersum a se POSSO Statui utrum onanes

qui decuriones in Bithynicis civitatibus fiant honorarium inferre debeant ne ne; ): monet requenter Plini una

tenduna esse ' respotadet ). Multa quoque ipsi Plini dijudicanda permittit ''ὶ. Quod haud multum videtur placuisse

Pli nio sed non magis Asingio, qui a quoque e re Iniperatorem . Vel potius Pseudo-Tr anum quem Ocat, acerbo aqtigat ). Sed haec non multum alere Concedet quisquis epistulas laudatas Cum Trajani responsis contulerit, quare brevitatis gratia et haec omittenda CnSCO. Sequantur jam rescripta quaedam e quibus Plinii epistulas Pseudo-Trajanum non recte intelleXisse colligit Ussing.

Epistula T. O cita sere ip Plinius petit ut liceat

69쪽

Sinopensibus aquaeductum Xstruere, addito, Pecuniam non desuturam ad opus illud perficiendum. Responsi auCtor, inquit Asing e hisce alterum non intellexit permittit enim ut XStruant aquaeductum sed addit si modo Sinopenses et viribus suis assequi possunt)V 3. Acutis, hercule UsSingius cernit oculis, quantum aquila aut serpens Epidaurius' - qui X hoc responso eruit Trajanum Plinii epistulam non intelle&isse Petit Plinius ut coloniae Sinopensium liceat aedificare quaeductum pecunia, addit, Curantibus nobis Contracta non deerit ' respondet Trajanus: Aedificet, si modo et )Viribus suis assequi potest . Quid non intellexerit Tra-januS, equidem, fateor non intellego lNeque graviti CSt quod T 47, 48 Ussin reprehendit

, Cum vellem, inquit Plinius, Apamea CognOSCerepublicos debitores et reditum et impendia, responSum Stmihi cupere uiden uniVCrso ut a me rationes Coloniae

legerentur, nunquam tamen lecta CS AC ab ullo Proconsulum, habuisse privilegium et vetustisSinui in morem arbitrio suo rem publicam administraro ERegi ut quae dicebant, quaeque recitabant libollo Complecterentur, quem tibi qualem acceperam miSi, quamvis intellegerem pleraque e illo ad id de quo quaeritur non Pertinore. Te rogo ut mihi praeire ' digneris quid me putes observare debere. Vereor enim ne aut XCeSSiSSC aut non impleSse officii mei partes videar .i Ussin il l . IS. t Qta legit Avantius Catali acus si iodo iis viribus suis aΝsequi potest. Atilina Iso83 si modo et viribus suis ipsa id as,ei tui potest.. De hac consti uctione vide Dorin et Longol. la. l.

cipere.

70쪽

Rescripsit Trajanus: Libellus Apameorum, quem pistulae tuae junxeras remisit mihi necessitatem perpendendi, qualia eSSent Propter quae videri volunt eos qui pro consulibu hanc provinciam

obtinuerunt abstinuisse inspectatione rationum Suarum, Cum, PS ut ea in Spiceres, non recuSaverint Remuneranda est igitur probitas eorum, ut jam nunc Sciant hoc quod inspecturus es e mea Voluntate salvis quae

habent privilegiis esse facturum ). Praeter barbarum illud scribendi genus V haec duo Ussingium offendunt: Ium. Non intellexit responsi auctor eXi Stimare ApamCOS, Si de jure quaereretur ratione Suas legato inspiciendas non CSSe, sed oluit eo remunerari ob probitatem dicens Cognitionem illam salvis illis A quae haberent privilegiis de quibus ne mentio quidem facta erat suturam . 20. Omnium vero maXime meiaditur USSin eo quod scribitor anus: libellum Apameorum remisisse Sibi uccesssimu/u sorseu es, etc. ' quod absurdum plane esse Contendit ). Videtur mihi quidem Trajanus optime intellexisse Plinii epistulam, non Uer USSin reSponSum Trajani. Recte jam olim v. d. orin a. h. l.

i T. 48.

t Non tego epistulani hanc Oil omnino ex innaniaticae Tullianae praeceptis esSe scri Plain Seci sati ininen Ottina est altei tuas Christu in saecul liberiorem scribemii morem sensim voluisse. Ceterum ne Pliniquidem epistulae iniae in hoc lilaro leguntur tani accurate Scriptae Sunt,

quam illa quae in reliquis libris continentur. R IIO nequaquam dixit Trajanus, Sed finxit UsSing. Ussing l. P. IS.