A. Corn. Celsi Medicinae libri octo ...

21쪽

ctorem Dialogi de Oratoribus, sive Quintilianus , sive I acitus fuerit, tradidisse, Corvinum usque ad medium Augusti principatum , Asinium paene ad extremum dtirasse. Cum igitur, inquit, Celsas prior Gallione scripserit, manifestum est primis Augusti annis scripsisse. Sed Seneca dixit Gallionem Messalae temporibus de rebus rhetoricis judicem habitum fuisse; non tamen illo Vivente scripta sua emisisse. Fieri igitur potuit, ut aliquot annis postquam Messala e Vita migraverat, ea emiserit. EX quo sequitur, ut Celsus post medium Augusti imperium Artes ediderit. Idem Bian conus primis Augusti annis Celsum scripsisse ex eo quoque colligit, quod nullam Antonii Musae mentionem fecit, qui, ut tradit Plinius lib. 19. cap.

I. Secr. S. AVVStum Contraria medicium gradi periculo exe

merat o videlicet An. V. DCCXXXI. cum , ut scribit Suetonius in Uus Vita cap. 8 I. destillationibus jecinore vitiato

ad desperationem redactus contrariam et ancipitem rationem me eu 1 subire et quoniam calida fomenta nou proderaui, fri-8 s curari coactus, auctore Antonio Musa . Sed verisimile

est Celsum ideo Musam haud nominasse, et quia nequz

ontra e medicinae primus auctor est, et ipse eam medendi rationem minus probat. Lib. 3. Cap. 9. Ner e

interdum contrariis remediis sanant. Siquidem apud antiquos

, yRe excitaret: deinde ubi paulum remitti coepe-

22쪽

rat febris , aquam frigidam potui dabat; ac si moverat sudorem , explicuisse se aegrum judicabat ς si non moDerat, plus etiam aquae frigidae ingerebat &c. Et intra haec omnis ejus medicina erat ; eaque non minus grata fuit iis quos Hippocratis

succeSSoreS non refecerant, quam nunc est iis quos Herophili et Erasistrati aemuli diu tractos non expedierunt Neque ideo tamen non est temeraria ista medicinae quia plures, si protinus a principiis excepit, interimit. Sed cum omnibus eadem condenire non possint, fere quos ratio non restituit, temeritas ad Metiat. Ideoque ejusmodi medici melius alienos aegros ,

quam suos nutriunt.

Affertur a Bian cono etiam locus libri 1. cap. q. de Oratore, ubi Cicero Crassum inducit ita loquentem : Neque tero Asclepiades is, quo nos medico amicoque usi sumus, tum cum eloquentia Tincebat ceteros medicos , in eo ipso quod ornate dicebat, medicinae facultate utebatur , non eloquentiae.

Cum igitur, inquit, Crassus de Asclepiade ut de homi

ne qui inter vivos non erat, loquatur; ipse autem Crassus An. V. DCLXΙΙΙ. e vita migraverit, necesse eSt illum uno saltem ante hunc anno obiisse : et Τhemisonem qui ei in medicina successit, annum aetatis tricesimum attigisse , ut Romani salutem ei suam credere non dubitarent. Et quoniam Celsus in pro . lib. 1. ita scribit:

Asclepiades medendi rationem eX magna parte mutaDit. EX cujus successoribus Themison nuper ipse quoque quaedam in s

nectute mutaPit; sequitur Celsum nuper, id est primis Augusti anni scripsisse. Sed illa L. Crassi cum M. Antonio disputatio com mentitia est; atque evidens est, in libris de Oratore M. I ullium, dum optimi oratoris imaginem studuit etia

23쪽

fingere, suam ipsius nobis eXhibuisse. Peare ius illorum librorum argumenta eXponens, Pici Gmqtie si, inquit, ut cum invidia audiatur, qui aliis praecipit; qui enim conatur

docere , se superiorem fore in eo quod docet, pollicetur. Hanc igitur invidiam a se Cicero artificio remodit, cum sub personis L. Crassi, et M. Antonii, Oratorum superioris saeculi facile principum. Quod Cicero ipse ostendit in Epist. ad Leptam , quae inter familiares lib. VI. est 17. Oratorem

meum, inquit, tantopere a te probari, Tehementer gaudeo . M hi quidem sic persuadeo, quidquid habuerim judicii in dicendo , in eum librum contulisse. sui si est talis, qualis tibi Did ri dicis , ego quoque aliquid sumo Sin aliter, non recuso , quin, quantum de libro illo, tantumdem de mei judicii fama detrahatur . Ceterum eamdem fere rationem in sententia sua

explicanda in Tusculanis, Academicis , aliisque philosophicis libris secutus est Cicero. Quod ad Asclepiadem pertinet, Plinio standum puto, qui lib. 26. cap. 3. Seut 7.

ita scribit: Asclepiades aetate Magni Pompeii orandi magister, nec Satis in arte ea quaestuosus, ut ad alia, quam ad forum, sagacis ingenii, ad medicinam, repente se contertite et lib. 29. cap. I. Sec t. s. Auditor ejus, Asclepiadis, Themison fuit, inter initia scripserat, illo mox recedente a Ti- , placita sua mutadit. Cum autem Celsus ipse in prooemio dicat , Themisonem nuper quaedam in senectute d

flexisse , ostendit, se non quidem primis Augusti annis, sed tamen eo vivente Artes edidisse . Ex his, aliisque supra allatis conficitur, Celsum inter Scriptores aureae,

ut Vocant, aetatis esse reponendum: quod satis esse debet Bian cono, qui id demonstrandum sibi proposuit. Sed jam ad Quintilianum revertendum est, cujus dec

24쪽

XVIII

Celso iudicium paulo supra retuli, ubi de aetate qua

ille vixit, multis egi. Libro autem Iz. cap. I. Instit. Orator. ita scribit: M. Censorius Cato idem Orator, idem historiae conditor, idem juris, idem rerum rusticarum peritissimus . . quam multa , imo paene omnia tradidit Varro ' suod instrumentum dicendi M. Tullio defuit Z suid plura ' cum etiam Cornelius Celsus mediocri vir ingenio, non solum de his omnibus conscripserit artibus, sed amplius rei militaris , et rust cae etiam , et medicinae praecepta reliquerit' Sed, ut animadvertit Morgagnus, is Quintiliani locus, cum Celso baud multum aequus, tum etiam quam revera sit, multo iniquior videri potest, non attendentutis videlicet mediocri virum ingenio ibi Celsum dici, tibi contentione quasi quadam facta, Scriptores longe ingeniosissimi, et in his Homerus, Plato, Aristoteles, M. Tullius collaudantur. De Re Militari Celsum scripsisse testatur etiam Vegetius, qui de eadem agens lib. I. cap. 8. profitetur friIissime se dicturum quae Cato . . scripsit equae Cornelius Celsus, quae Frontinus . . perstringenda duXerunt . Idem Quintilianus lib. Io. cap. I. Supersunt, inquit,qui.de philosophia scripserunt, quo in genere paucissimos romanae litterae tulerunt. M. Tullius , qui, ut ubique , Platonis aemulus extitit . . Scripsit non parum multa Cornelius Celsus Scepticos secutus, non sine cultu ac nitore . JO. Alberio Fabricio videtur de hoc nostro accipiendum quod S. Augustinus praef. lib. de IIaeresibus ait, opiniones

omnium philosophorum usque ad tempora sua seκ non parvis

voluminibus Celsum quemdam absolvisse. Vide Supplem. Biblioth. Latinae. Id eo credibilius videtur, quod Quintilianus , ut supra dixi, de Historia quoque Celsum scripsisse innuit, Scepticos secutus. Scilicet in rebus opina-

25쪽

bilibus Scepticos secutus est, ut in prooemio lib. I. ubi

ait : acuae demum causae vel secundam Taletudinem praestent, Oel morbos excitent quomodo spiritus, aut cibus, Del trahatur , Tel digeratur, ne sapientiae quidem professores scientia comprehendunt, sed conjectura persequuntur . Cujus autem rei non est certa notitia, ejus opinio certum reperire remedium non

potest; et in prooemio lib. 7. Siquidem in morbis cum mul

tum natura conferat, eademque Saepe Salutaria, Saepe Tana

sint, potest dubitari secunda maletudo medicinae , an corporis benescio contigerit. Νon item Scepticos secutus est, ubi

de Agricultura, de Medicina, de Re Rhetorica, de Mi

litari praecepta tradidit: nullus enim fructus ad Agricolas , ad Medicos, ad Rhetores, ad Duces eX perpetua dubitatione proVenisset. Itaque, cum de his omnibus artibus scripserit, jure

Columella lib. a. cap. a. R. R. Cornelium Celsum non Solum agricolationis , sed etiam unitersae naturae prudentem Uirum appellavit. Sed antequam dico quibus praecedentibus morborum timor subsit, non alienum videtur eXponere quae tem pora anni, quae tempestatum genera, quae partes aetatis, qualia corpora maXime tuta, vel periculis opportuna sint. Νon quod non omni tempore, in omni tempestatum genere , Omnis aetatis , omnis habitus homines per Omnia genera morborum et aegrotent, et moriantur: sed quod frequentius tamen quaedam eveniant; ideoque utile Sit scire unumquemque , quid , et quando maXime ca- Vcat pro . t. a. Morgagnus in Epist. 1. in Celsum retulitaec Plinii ve1ba ex lib. I . cap. a. Graecinus, qΠi altu qui Cornelium CeIsum transcripsit; id est super helvenaca

26쪽

de qua ibi loquitur, Vite Celsi ille iudicium deseripserit.

Epistola autem IV. ait Celsum scripsisse, ut tardissime, ante Claudii imperium: idque confirmat insigni illo elogio Corn. I aciti in Agricola, quod superius attulimus, P. I . Columella lib. a. cap. a. ita scribit: Iulius Atticus , et Cornelius Celsus nostrae aetatis celeberrimi auctores e et lib. 3. cap. 7. Celsus, et Atticus , quoS in re ru-Stica maXime nostra aetas probatit. Bianconus Epistola VI. ita scribit Ego quoque contendo ex. gr. Marchionem Scipio nem M Hum, et Ludodicum Muratorium, utrumque mihi maxime cognitum, quamlis utrique multo me senioreS, atqMe Europae noti eκ multis eorum scriptis, annis prius jortasse triginta , quam ego nascerer . Eademque ratione ego quoque possum dicere, doctissimum, mihique amicissimum virum Josephum Torellum meae aetatis fuisse, quamvis annos natus LIX. decesserit: cum ego tunc annum agerem LXII. nunc autem ad LXXX. pervenerim.

27쪽

XXILibrorum manu scriptorum, editorumque, qui in hac Celsi emendatione adhibiti sunt. Qui notam ' praepositam habent, iis accesserunt, quibus in priore Editione Usi sumus.

CODICES MEDICEI. Hi omnes Florentiae in Bibliotheca

Medicea ad D. Laurentii asservantur; ac Sunt numero Septem, id

est Ι. II. III. IV. V. VI. III. Plutei LXXXIII. PRIMVS idem ille est Mediceus Codex, quem Rhodius Cocchiusque laudarunt: alter in

adnotationibus ad Scribonium Largum , atque in Lexico Scriboniano; alter tum in calce sit roscae Dissertationis de Anatonae, tum in Graecorum Chirurgorum editione, Ubi mantissae loco dedit variantes octavi libri Iectiones ex hoe Codice excerptas. Is omnium est antiquissimus, quippe scriptus Saeculo XII. ineunte, eoque nomine ceteris anteferendus. Quaedam etiam inter versus habet ad corrigendum addita, sed fere inepta. Vide adnot. 6. et Io. ad Prooemium lib.,I. Baptista Palla vicinus Begiensis Episcopusillum emendandum suscepit; in quo tantum sibi licere voluit, ut alium plane fecerit. Vsus est autem petustissimo et Corrupti simo, Ut ipse ait, exemplari: ex quo colligi Potest, nonnulla ipsum ex Conjectura immutasge. Ceterum id exemplar ei perquam simile videtur, unde Medicet Ceteri derivantur. II. III. IV. V. VI. VII. adeo inter se consentiunt, Ut ab uno eodemque exemplari profecti videantur. In IV. gemina scriptura multis locis o CCurrit: altera a librario, cujus tantum ratio habenda est; ab emendatore altera, quae Codicem PRIMUM, aut Palla vicini emendationem repraesentat.*QVINTVS et SEXTUS scripti sunt Florentiae ab Antonio Mar11 f. Anno MCCCCXXVII. et M CCCCLIII.vi, denturi Iasox TERTIO descripti, cum quaedam in Utroque Sint menda, quae in aliis Codicibus non apparent. SEPTIMUS scriptus est a Nicolao Nicolo, et appositas habet variantes lectiones ex Codice iaHic Chartaceus est; sex priores membranei. CODICES VATICANI. Hi numero sunt octo, ae Romae ASSer'

vantur in Vati an a Bibliotheca. PRIMVS est Vrbinas CCXLl X. membraueus. Scriptus fuit Saeculo XV. SECUNDUS Vrbinas MCCCLVII. membraneus. Scriptus is fuit Vicetiae Αn. MCCCCLVIII. TERTIUS

28쪽

XXII Otto honianus MDLIII. membraneus. Scriptus fuit Saeculo XV. IARI VS Vaticanus M MCCCLXXI. chartaceus. Scriptus suit a Pallavicino, ut ostendit hoc distichon eidem praefixum:

Dum puer, atque omni Oirtuti deditus esses, Scripsisti haec tenera Palla Olcine manu. PosteaqUe ab eodem emendatos ope vetustissimi illius et Corru Ptissimi exemplaris, quo in Medicet I. emendatione Usus CSt.

QVlΝsVS Vaticanus M MCCCLXXII. membraneus. Scriptus fuit Saeculo XV. SEXTUS Vaticanus M MCCCLXXIII. chartaceus. Scriptus1uit Saeculo XV. Videtur autem ex Mediceo I. fuisse descriptus Post Palla vicini emendatio nona. SEPTIMUS Vaticanus M MCCCLXXIV. ChartaCeus . Scriptus fuit Saeculo XV. ' OCTAVVS Vaticanus NMM MMDCCCCLI. Scriptus fuit Saeculo X. non tamen eadem ma

HV : nam quihIsdam lo Cis Character est ejus formae, quae Bene-Ve Diana, sive Longobardica vocari solet. In hoc Codice, ut in

Mediceo I. Librorum in capita divisio Dulla est; sunt tamen, ut in illo, plures tituli margini adscripti. Desinit his verbis lib. 8.Cap. 2. Cenu Dero et ira: reliqua hujus libri pars omissa est. In Prima pagina ad calcem scriptum est recenti manu, En tus est ex libris Illustrissimi D. Lelii Ruinii iscopi B alno Oregien

sis an . I 623. Sed in his numerorum notis videtur mendum CSSe: Nam Rubeus, qui suas in Celsum adnotationes an . I 6o T. abSol Verat,

earum, Ut supra dixi, hoc initium fecit: petus codex Vaticanus manuscriptus inscriptionem libri sexti sic habet . Auli Cornelii Celsi liber sextus, idemque Medicinae primus. Igitur vel Codex Vaticanus quem Rubeus vidit, ex Bibliotheca Vaticana subreptus est, quod Possibile non videtur , cum in illa nunc non re Peria-tUr, Vel in numeror Dira Dotis, Ut modo dixi, error est. SI IUidem

hic Codex non initio libri SEXTI, sed in sino libri QVINTI ha het AVLI CORNEIA LIB. V. LXPLlCIT. INCIPIT LIB. VI. Felici

ter Vido 1 v. Morgagni Epistolam. Ceterum is Codex cum Medi eo I. consentit; hoe tamen ho-

ni mihi praestitit, quod quaedam verba, quae in Mediceo aBaesa vicino deleta sunt, ut quomodo antea legerentur non apPR Teat, ego ex VatiCano restitia ero Potuerim.

CODEX membraneus, qui asservatur in Bibliotheca Regia Monachii, scriptus fuit Saeculo XV. ' CODEX chartaceas Clericorum Regularium, qui Venetiis Tolentini vocabantur, nunc est in Bibliothoca D. Marci. Scriptus fuit Saeculo XV. In omnibus his Codicibus aliqua desunt, sed in aliis alia. In Mediceo I. lib. 4. Cap. 2 o. post haee Verba super Summum Pentrem sequuntur illa subjicienda sunt, quasi nihil desit. Sup-

29쪽

XXIIIpletus antem est is Codex a Nicolao Nicolo ex aliis Codicibus tribus soliis chartaceis insertis, et a Palla vicino in hac quoque

parte interpolatus: et ab eodem Palla vicino margini adscriptum est, praeter haec desunt adhuc in Metustissimo exemplari duo folia. In his foliis ea scripta erant qUae deSU Ut C a P. 2 T. Se C. I. ejusdem libri post verba: Si malignα purgatio est, subjiciendα sunt. Haec autem quae sint, Morgagnu S ostendit e X ea parte In

dicum, qui huic libro praepositi sunt in Codicibus Foroliviensi et

Veneto. Vide adnotationem nostram ad hunc locum. Cod ex autem Vaticanus ita habet: tum et duas manus imponere coeuntiα. Idem faciunt. In eodem Codice cap. 27. se l. I. ejusdem lib. q. lacuna est duarum et viginti linearum, in qua manu Saeculi XII. charactere perquam minuto ScriptUm est opus Culum de matrico, ejusque morbis et curationibus; margini autem manu Saeculi XV. adscriptiam, non est de textu Cornelii. Lib. 5. cap. 27. Se t. II. in Codicibus Mediceo I. et Vaticano VIII. defiant haec verba ne succurrere quidem statim sibi possuut, et omnia quae sequuntur Usque ad illa insanabiles r periuntur Cap. 28. seci. I 2. ejusdem libri. Sed Mediceus a Ni colo suppletus est ex alio Codice.

30쪽

XXIV

LIBRI EDITIE ditio Nicolai, sive princeps Florentina An. MCCCCLXXVIII.

Hanc procuravit Bartholomaeus Fontius, isque Codicem Mediceum IV. Ut illum in t rpolavit emendator, secutus Videtur. Vid. adnot. 83. ad Cap I. lib. I. adnot. 9 I. ad Cay. a. ejuSdem lib. adnot. 93. ad Cap. 7. et adnot. IS. ad cap. I . lib. 2. adnot. 59. ad Cap. 28. seel. 3. lib. 5.Εditiones quatuor Venetiis habitae: prima apud Ioannem Rubenna An. MCCCCXCIII. secunda apud Philippum Pingium An. II CCCCXCVII. tertia apud Lucam Antonium Iuniam An. MDXXIV. Iuntina ex Bevel aquae, haec ex Pin Zii Ed. eXPressa est, quarta in aedibus Aldi et Andrae Asulani soceri A D. M DXXVlli. ex emendatione Ioannis Baptistae Egnatii. Priores tres nihil fere diu crepant a principe Florentina, unde Videntur descriptae. In Aldina loca quaedam. quae in illis corriapta erant, ex Codice MSs. restitiata sunt; sed alia invicem, quae recte habebant, corrupta. Nimirum Codici illi nimium tribuit Egnatius; sibique etiam so lasse plus aequo indulsit. Editio Ioannis Caesarii. Hagenoae apud Ioannem Secerium An. MDXXVIlI. In hac editione quaedam ita prorSus reStituta leguntur, ut in Aldina. Ceterum Caesarius alia insuper emendavit, idemque Scholia quaedam, et nonnullas variantes lectiones adjecit, ex M8s. Certe desumptas; ut lib. . Cap. I. induresCant, inniarg. alias laedantur; et lib. 6. Ca P. 6. seCt. 3I. nia triuntur, in marg. alias curantur; siquidem eae in nulla alia Editione ro- Perilantiar.

Eadem Salin glaci recusa apud Ioannem Soterium An. MDXXXVIII. sed mendis pluribos deformata. Editio Ioannis Ruellii. Parisiis apud Christianum Vechelium An. MD XXIX. Ruellius in plerisque Caesarium e8t Secutus. Quae

ipse mutavit, paUca sunt, eaque ex MSS. fere Sumpta.

Editio Lugdunensis An. MDXLII. apud Sebastianum Gryphium. Qui hanc editionem adornavit, Aldina et Caesariana An MDXXXVIII. maxime usus videtur; atque Ubi alter Utra Variat, quandoque adnotavit. Pleraque Caesarii scholia, suaque etiam nonnulla adjecit.