Observationes in T. Macci Plauti Epidicum [microform]

31쪽

personam sibi impositam a servo non sustinere Hoc igitur si effici potest, puellam aliter agere aut coactam SA aut

etiam VoluiSSe, quam Servus censuerat, Simulque poetam eo

ingeniosum, non ineptum se praestitisSe iam nemo erit, qui ad contaminationem aut retractationem Get. decurrat. Atque in hac re necesse est in animo fixum teneamus, quaenam Epidicus fidicinam docuerit, quod inde universa haec quaestio profluere debebit. Audiet videlicet illa adulescentem quendam amicam liberaturum esse patre inscio, qui illam filio praemercari avens ita decipiendus sit, ut ipsa fidicina se illam

esse emptamque simulet, dum filius amicam Servaverit. Prioris Daudis vel saltem Acropolistidis mentionem cur saciat Servus, excogitari non potest, quum illa iamdudum perfecta sit nec novo dolo ita coniuncta, ut item docenda videatur; neutiquam Servus militem tam intempestive advenientem praesagit de hoc nimirum nihil prospicit. His igitur dolis onusta fidicina senibus traditur domumque intrat V. 399 sqq.). Quod autem postea fraudem prodit, nobis duplex argumentandi

ratio praesto St.

Primum enim si ponimus Epidicum puellam Stratippoclis, Periphanis, Apoecidis nomina celasse, nihil e rerum eventu veri similius est quam fraudem patefieri. Nam quum illa foras educta v. 472 audiat Epidici dolos palam factos eSSe v. 475 8qq. quae a milite de prio= e amica dici et ipsam et Periphanem plane fugit), et ipse astutiarum magister, qui unus ei suadere potest, iam pridem se abduxerit in senis ditione minime miti v. 400 sqq. ipsam relinquens qui S St, qui eam miretur, si dubitat responso ficto post v 495 sociam fraudis, quae iam detecta videtur, se prodere Licet igitur

antea servo promiserit se cum eo facturam esse, tamen inepta admodum et imprudens esset, si inanem dolum tueri studens sibi ipsa mala pararet; nam Suam quisque homo rem meminit , ut lautus ipse ait. Ita veroieriphanem V 49 non fraudis investigandae sed sui tentandae causa rogare HSyicatur, 37 et quum servi societatem omnino dissimulans libere quaerenti seni respondet, ne de Acropolistide quidem Epidicum tueri potest, quum a quo rogetur plane ignoreti '). -

32쪽

Altera ex parte si Epidicus senes et adulescentem propriis

suis nominib- coram puella significat, non eSt, cur Sententiam modo explicatam abiciamus de V. 504 sqq. pauca addere liceat. Quamquam enim ita Langrehri sententia ' praevalere videtur, nos ordinem tenere non dubitamus: Non imprudentia atque ingenuitate, quamvis quaerentem noVerit, commissa secreta sundit fidicina, sed bono consilio. Nam etsi pidicus de Acropolistide nihil eam docuerit cf. s. p. 18), tamen Stratippoclis mentione puella eius recordabitur V. 508 simulque sentiet adulescentem recenti amore captum priorem iam ex animo eiecisse. Facillime eo, ut arbitramur, fieri potuit, ut fidicina si non extemplo, tamen post fraudem detecta. v. 475 sqq.)statueret cum inconstanti filio Servoque fraudulento societatem dirimere nec quidquam celare, praeSertim quum ex V. 504 colligas cropolistidem fidicinae amicitia quadam coniunctam fuisse. Quod autem Periphanem tamquam ignorans Sermocinatur, nihil aliud ita providet, quam ut omnem rerum notitiam dissimulans vel minima Societatis specie elabatur et molesta quaestione quam primum finita naufragium e terra

spectet.

At quomodocunque res Se habet, id quidem nobis erui

non potest non SSe commodiorem rationem, qua poeta Secundam fraudem in lucem proferat. Qui quum ab initio, si quid videmus, utrumque Servi dolum aperturus Sit, quomodo, quaesumus, elegantius atque facetius rem instituat quam curans, ut ille praeclare de fidicina fraudem edocta sperans ab ipsa docte fallatur Quanto minus vero lepida evaderet fabula, si cum Langrehrio l. s. s. p. 3 fidicinam fraudis ignaram aestimaremus Fortasse sane aliquis postulet, ut fidicinae consilii animive conversio quolibet loco manifesto appareat; sed nobis dubium non est, qui Spectante quamvis non plane moniti tenorem rerum satis perspexerint, Si quidem histrio fidicinae personam in servum dolosae aut Saltem cautae cum arte tuebatur. δ')

33쪽

Proinde exstat atque eminet, quid nos de contaminatione

sabulae cogitemus eaque praV - an laudandam esse opinemur eam, in qua negligentiae vestigia tam manifesta ex- Stent, quam Laidewigitis l. S. S. Sibi persuasit Immo tanta cum arte, si re Vera hanc fabulam contaminavit, poeta munere functus est, ut non nisi ex uberrima argumenti copia tale

aliquid odorari atque investigare possis. Et ita iam R. Mulier l. s. s. p. 4), Reinhaesitis Studem Stud. I p. 108), oeultis act. Soc phil. LipS. V p. 297 8qq. 3l54qq. et praef. ad

Epid. annoti. p. XXI iudicaverunt dicente causam non esse, cur Epidicum contaminatam putemus, cui sententiae libentissime annuimus, quoniam diligentissimum poetam etiam in levioribus rebus Se praestitisse Videmus, i. quae infra Seqq.

Τrinumm. p. 8 annoti. 27) MDι-rdio Goetetis, II per t. S. S. probata praeter ea quae in prioribus examinandis tetigimus, nonnulla sunt perpendenda, idque munus eo accuratius obibimus, quo rectius Haverus m0net, ne unumquemque impeditum et corruptum fabulae locum retractatorum studiis

vexatum esse iudicemus, priusquam omni diligentia alia remedia quaesita sint. Quod Reinhardius in nov. ann. v. 11 l876 p. 199 sabulam retractatam esse pro certo proponit, quia nemini nisi pidico, cui cum Langrehrio p. It Periphanem adiungere OSSumus, res rospere Succedat, finemque decurtatum exhibet, quod ceterarum personarum ortuna iniqua caligine prematur, primum rogare liceat, quisnam filio inconstanti et queruloso, procaci cropolistidi, grandiloquo militi ortunam meliorem optet, quam quae fabula ipsa indicetur Lenonis vero partes cur non pectentur, iam SatiS monstraVimus cs. p. 12 sqq.); et quamvis non negemus hilippam filiam veram invenientem non sine applausu in cenanos visuros esse, si in publico h0 fieret, tamen, quum dubium non sit, quin congrediantur cf. V. 604, 657), tantum

34쪽

est, ut omnia ea propalam spectare cupiamus, quae Re-hardius fine decurtato interiisse censet, ut poetam Romanorum animi consulto commisisse iudicemus ceterorum fata ad arbitrium sibi exornare, quippequae et antea adumbrata sint*i)et Epidico servato spectantibus viliora certe Visa, quam Rein-hardius sibi persuasit. Ceterum ipse rectum divinatus est, quum amputationem sit venia Verbol), quam vult, fabulae

inde factam esse putat, quod spectantes filia inventa, Epidico

manumisso theatro exierint, Solutum scilicet sabulae nodum existimantes ingenioque proprio cetera Xplentes, quomodo h0 etiam nunc in theatris suburbanis fieri soleat. Quam sententiam nos ita probamus, ut non de retractatore sabellam amputante cogitemus, ubi p0etam cautum ipsum Quiritium morem quum novisse tum ab initio reSpexisse consentaneum eSt. δὸ)Ac si in singulas quasi sedes retractationis, quam Suspicantur, inquirimus, primum Rein resti opinionem ponderemus de V. 5 Sqq. in OV ann. 1 pag. 199 qq. relatam Non

infitiamur videlicet in duplici illo sermone de Thesprionis valetudine v. 9 sqq. et 17 sqq. strictiorem fortasse dictionem praeferendam esse quamquam habemus, quo poetae

partes utemur. Quod enim Epidicus primum generatim de conservi valetudine quaerit, ut valeat Wie gehΓ mit derGesundheit 3 - deinde quum ille se Valere Salvumque esSe obesi corporis habitu nonnullis iocis scurrilibus interiectis testatus sit,s num perpetuo valuerit rogitat, dubios nimirum belli finiti casus respiciens, quod idem annuere heSprio dubitat ipsa hac et Epidici quaestionum et conserVi reSpon-Sorum varietate satis praesidii habet poeta, ut neque obmolestam sententiae repetitionem obiurgetur, neque poSteriore retractatione defendendus sit. - Ιam quod verba V. 7 dident, quae velis et quae sequuntur . 13 di immortales te infelicent inter se discrepare videntur, hanc haesitationem

e medio t0llimus, quum verba illa Th. Salve Di dent, quae VeliS.

Venire salvom gaudeo nihil quam salutationem mutuam congredientium continere,

35쪽

haec ad ipsum sermonis contextum ita referenda esse censemus, ut lepidae Thesprionis simplicitati manifestum latrocinium profitentis commode respondeant:

Post hanc demum exsecrationem neutiquam scilicet seriam servus aliquantulo morae interposito animum ad id revocat, quod iam pridem erat dicturus, sed quominus proferret quum salutatione et praevalente valetudinis cognoscendae cura tumΤhesprionis iocis scurrilibus adhuc impediebatur. Simili modo paulo post hesprio pidico heri fortunam identidem

quaeritanti V. 20, 22 40 - resp0BSum usque ad V 4 Sqq. debet atque miramur hercle, si adhuc nemo contendit ioca interiecta, quum responsum illud retardent, pro spuriis esse delenda) Pergit igitur sonore vocis mutato . ...,Wa d Burrainke Fusse hasti nec dubium est, quin actor prudens gestu sententiarum vicissitudini accommodato sermonis progressum lepide exornaverit. - Sic si rem interpretamur, tertium Reinhaesti scrupulum in irritum cadere apparet V. 13 post 4 ponentis versusque interiectos delentis, neque minus inutilem viam Havertis intrasse nobis videtur, qui ab v I novu=n eaeordium fabulae incepisse credit, quo novae actioni Scenicae consuleretur. Atque sententiam eius de v. 9 origine ex . 9 repetita ideo non probamus, quod pro codicum statu, qui eo loco nunc est, eiusmodi divinationes de versuum similitudine vel cognatione quam incertissimae sint, sive Goetii sive risi asperive ipsius emendationem sive nullam omnium amplectimur. ε)Ad aliam fabulae partem miri esto Suspectam transgrediamur In religionem enim trahit l. s. s. homo ille doctus v. 37-38, quum Spectantes maius aliquid animis amplexi

Thetidis Nereidumque ipsarum Stratippocli utilem operam

v. 32-33 scutariorum mentione a dearum specie ad homunculorum obsoleta opificia revocentur. Legebat quidem Reinhaestus hos versus cum Gepperto aliisque nondum foeteti

ingeniosa transpositione diremptos, sed ut exstant in libris:

36쪽

23 Sine perdat alia adportabunt si Nerei filiae.

Id modo videndumst, ut materies suppetat Scutariis etc. et Goetetio maculam recte divinatus esse videbatur scribenti mal Plaut. 877 p. 113): Rectissime monet Reinhaestus in

Fl. 0V ann abhorrere . 35 qq. a colore eorum qui

praecedant, quod postea Mylferto quoque praes Curc. XVII

et Havero . . s. p. I ita arrisit, ut versus illos delere quam transp0nere malint. Sed ne remota quidem illa transpositione haesitatio quidquam valet. Nam ut eorum Sententiam relates, qui non sine suo iure in eo nihil mirum offendere sibi videntur, si poeta Nereidarum mentione facta

iocum illum ex fabulis petitum missum laciat et insequenti Versu 37 propius ad vitae veritatem accedat id saltem in

propatulo St, - sive armis illis, quae iam ad hostes transfugerunt, poetam ad Vulcani tripodes allusisse concedimus quod Muretus, Messiingius, Goetatus obserVaVerun , Sive priora Achillis arma comparari malumus, - ex DiVerSRHomeri ratione, ad quam locum Spectare adhuc nemo negaVit, Thetidem alteras armaturas Nereidum opera adulescenti mittenda ab eodem singulari deorum opifice petituram SSe, qui et priora sci Il. XVIII. 466 ο α ι αυet θαυμάσσεται et nova Achillis armaIliotidis precibus obsecutus fabricatus est, Vid. Il. l. s. s. V. 468. st Si praeterea Cyclopum ut Vulcani adiutorum recordamur quamquam n0 ab Homero, tamen ab Hesiodo commemoratorum, iam non idemUS RUSam, cur scutarios illos, quibus ut materies suppetat prospiciendum est, mortale quam divos esse malimus, siquidem ipsa Mulciberis mentione tam prope facta evidenter monemur armorum sa-bricatores, e quibus per synecdochen scutarii nominantur, fortasse non sine allusione ad Vulcanum inclitissimum quum armorum promiscue tum Scuti Achillis opificum referenda, deum ipsum cum Cyclopibus esse habendos R' Si ita ratiocinamur, paulum, Si quid videmus, interest utrum versuum ordo immutetur necne, neque est, cur 88ingium miremur, qui nuper in ed. Epid. 0dicum ordinem tutatus est. Non igitur delendi cum aspero, cum Goetetis tranSponendi necessitas in consessum Venit, quamquam nonnulla uiu Sen-

37쪽

tentiae praesidio sunt, qua et exempla illa ex Homero petita non incommode se excipiant et helis Nereidesque v. 34-36 interiectis a scutariis ita Secernantur, ut iocorum perpetuitas

nulla necessitate evincatur dubiumque non sit, quin scutarios omni retractationis cogitatione abiecta mortales fabros iudicare liceat. Ceterum conferas, quae hunc in locum et illustraturus et emendaturus Oetetius in anal Plaut. p. 11 sqq.disseruit, ubi de personarum notis immutandis cogitat comprobante Havero l. s. s. p. 10; neque nos fugit ipsum in praef. pid. p. XXII ad priorem nostram interpretationem propensum Videri. De v. 46-49 iam Goetrius in anal Plaut. p. 105 Rein-haestum Smidem stud. V. I p. 104 ingeni0Se, ut opinamur, Langrehrio suffragante l. s. s. p. 16 impugnavit; i sed quamvis fortasse satis ita versiculis cautum sit, aliam explanandi rationem inire non minus, Si dis placet, loco Subventuram eo magis nobis liceat, quo graviora argumenta asperus neutiquam illis persuasus ad loci turbas evincendas attulisse sibi videtur. Est enim altercationis tenor hic: rimum nova re obstupefactus Epidicus sine ambagibus priorem empti0nem Τhesprioni eloquitur, qui et responso v. 49 And're Stadt-chen, and re adchen, mei lieber Epidicust et universae rei tristissimae illi accurata enarratione non mediocrem molestiam Epidico exhibet, ex qua quum exclamatione eiUS V. 50 56 57, tum Vocem illam sed taceam optumumst natassentimus. Quid enim Quis iratus vel quovis maerore affectus interroganti benigne respondeat Minime hercle Epidicum id studere putamus, ut conservum quidquam celet Sed hesprionis rogationibus iteratis postquam pauca respondit Sermonem indignatus cs. v. 63 abrumpit: Doc es ist am besten, ich rede nichis eiteri atque voce demissa pergit: URSnstrat auch dem clave das Reden Imaops mus er das Seine haben das is seine eisheit, quo ex dicto univer8a cogitandi ratio Epidici tam versuti ut alias clare elucet. Servandi ergo sunt illi v. 46-4 et 58 60 nec utiquam trans-p0nendi. Iam in V. 50 sqq. aestimandis quod Hasperus M sium, se ertum, risium secutus retractatorem Suspicatur

38쪽

versiculorum similitudinem 50 56.57 reprehendens et hesprionis responsum post v 50 desiderans eadem iterum eisdem fere verbis pronuntiari nemo negabit; sed liceat dubitare, nonne ex aliis causis quam retractatione iteratio illa responsique defectus profluxerit. Quasi seri non possit et non re Vera Saepissime fiat, ut aliquis stupore vel terrore vel indignatione vel alio quovis animi motu perculsus r0gantis Verba neglegens in ea inquirat, quae sibimet ipsi cordi Sunt, quasique n0 hominum naturae c0nveniat quam maxime in eiusmodi perturbationibus animi eisdem exclamationibus

iterum atque iterum sensa exprimere, praecipue si Sermone producto magis eminuit atque apparuit querelae causam

verissimam esset Et hoc et illud in pid. vers. Valet.Ρostquam enim Epidicus iam ex hesprionis narratiuncula V. 43 sqq. pericula sibi ex Stratippoclis inconstantia imminentia praesagivit, quod exclamatione illa v. 50 Vae misero mihi: male perdidit mel satis indicatur, quid mirum, si plura comperire gestiens ad conservi interrogationem Quid ais tu 3 Quid est Wieso Was istis denny Soere enim emendatione recepta pri0rem quoque partem cum libris Thesprioni tribuimus)respondendo tunc quoque supersedet et illico pretium novae puellae rogat ,Was ist' den vielmeli mi der, die durae-kaustiasty ) Hoc enim ei potissimum est, quoniam ex priore emptione iam satis heri difficultatem numerariam cognitam habet neque ignorat illum in angustiis quibuslibet futuris ab

ipso auxilium secundosque rerum proventus exspectatUrum eSSe. Quae ero hac de re comperit, tam tristia ea sunt atque hibrica, ut animo fracto exclamet: Ih Unsterblichent

o rei obscuritatem denuo roganti: Was has duraen nur 3 Oder prich, as is den geschehn, pidicus 3 dolore ardens illam vocem iterat: Weh mir eriat michimgebrachii Iam non graVari eum putamus cetera enarrare , Th. er D. Er, de sichim dieWassen gebrachii ), quum subito sermonem abrumpere ei satius Videtur, qua de re es quae Supra X-

De v. 153-156, quos foetetis in Epid. praef. p. XXI.

39쪽

retractationis testes esse amrmat, iam Supra p. 8 Sqq. pauca erant dicenda, quum discrepantiam illam, qua militis patriam

modo Euboeam modo Rhodum esse audimus, explanare conabamur, neque erat, cur alterutrum locum diligentius exploraremus, quia malae contaminationis speciem satis removisse nobis videbamur. Nunc ero ad priorem . 1 53 cum insequentibus recurrendum est, quos retractationem resipere Goeta ius vult

dicens Act soc phil. Lips VI p. 287 sqq. mirum esse, Si Stratippocles de cropolistide statuat, quae in Periphanis ditione versans ab eo pro filia habeatur id certo poetam significare debuisse, quomodo pater cum filio transacturus eSSet e. q. . eaque in editione sua pid. p. 24 noti. ita dilatat: V. 53-155 ad alteram pertinere recensionem dixi

Act. Soc etc., quibus nunc versum 156 addere non dubito. Facere non possumus, qui doctissimo viro ut aliis in rebus hic quoque adverSemur. Postquam Stratippocles priorem amicam utique domo removendam esse intellegens servum consilium rogaVit nam

falsa sunt, quae Goetetius huc pertinentia in praef. Epid. p. XXI annot rettulit et audivit hunc quoquo modo rem expediturum, quasi blandiens eius prudentiam effert plenus consiti's novi ego te ), nimirum ut certius aliquid comperiat: neque recusat Servus dicere, quod certe inter prioris puellae emptionem cognovit, militem illam perdite amare et sine dubio empturum esse. Quod autem hoc tamquam praeteriens et cum Socordia quadam oetii suspecta facit, duas eius rei cauSa proponere liceat. Primum enim nihil antiquius habet Seros, quam ut inveniat, unde pecuniam recenti amicae emendae auserat v. 58), neque dubium videtur, quin ad adulescentis quaestionem ideo tam arte responderit, ne a re tunc potissima diutius avocaretur. Deinde omnino cogitari non potest, quale consilium illud esse debeat, quod Epidicus cum probabilitate quadam proserat. Nam quum postea omnia ita praeter exspectationem accidant, ut Acropolistidem ipsam domi manere improbabile non sit cf. v. 604, 643), fieri non posset, quin quodvis consili tim servi improviso rerum Ventui irritum caderet, et poeta calliditati eius subvenisset quam

40쪽

pessime Artificiose potius hoc cavit, quum tam generatim eum loquentem inducit, ut non consilium posthac rursus repetendum vel perficiendum, sed repentinam cogitationem et amici solandi et propriae fiduciae significandae causa servus proposuisse Videatur simulque poeta id assecutus est, ut duplici militis mentione modo adulescentis modo Senis partes defensuri expeditam Epidici vanitatem quasi Vivam Spectemus, qua eisdem personis usus pro tempore et pro re diversa consilia simulet. - Quod Periphanis nulla mentio fit fidicinam tum possidentis csiet. ,Wio in alter eli an den Str. liber die d. versiigen, die Per in seinermeWal hat 3 3, Veremur, ne Goettius rem angustius interpretatus sit. Non enim orabit miles adolescentem, ut hic puellam sibi e=ιditet, Sed tramittat i. e. ubertasse, abirete, Aetnen Anspriichen aussie enisaget ' Quid ad hoc patris arbitrio opus est 3 Videat miles, Si Stratippocles amicam ipsi tramiserit quod initio quidem ante filiae agnitionem quin faciat dubitari vix possit quo modo rem cum eriphane transigat, sive ux0rem eam ducens, Si continuo filia putetur, sive emens, si servi fraus interea detegatur De pecunia hanc ad rem necessaria difficulta nulla eveniet, nam ille multo auro potens esti Haec aut talia certe Epidicus molitur, sed non eloquitur, ' neque

est cur causa iteremus.

Quam sententiam Hasperus de lacuna post v 61 Goetrio Visa profert pag. 12), ea satis commode eius emendatione firmatur in aliis quibusdam locis nemo, ni documentis aliquam vim concedit, rem iam ad finem productam dicat. Quod enim Goereius ad . 135-137 in edit suae not. scribit:,V. 35-l 37 a Plauto videntur alieni , dolemus valde doctissimum virum ne uno quidem verbo opinionis causas proferae; nam quis est, qui ita maculae insistere possit medicinis, qualia nobis tam multa praesto Sunt, priusquam gl0SSema statuamus Atque ut Soettium incuriae absolvamus, quoniam in libro curando sententiae uberius persequendae locus non erat, Hasperus certe rem subtilius demonstrare debebat, quam

V 215 sqq. et v. 261 sqq. fecit. Quid enim Illis in proscribendis ad mlata nis et Magneri auctoritatem nos re-