Antonii de Haen ... Praelectiones in Hermanni Boerhaave Institutiones pathologicas

141쪽

S. II MORBI ORGANI cI. 3IJam Auditores non opus est, ut multis utar ambagibus verborum, ut intelligatis rem etenim e physiologica ossium historia per vos haec intelligitis; quare brevis in his iste potero. 1mo : Stagna hinc inpedit novum adfluxum. 2dor Corrumpitur pessime ; unde sit fabricae tenerrimae exesio, destructio. 3tio et Ergo nova secretio amplius fieri non potest. 4to et os carebit oleo , et friabile. 5to Tamen vivae partes sunt adhuc lamellae omne maXime versus Xtrema, Ubi tot membranae ergo hae inflammantur, CoryUmpuntur.

6to : Ergo dolor, calor, pulsatio, tremor, abscessus pessimus, caries, spina Ventosa. Distinguimus inter spinam ventosam cariem. Spina ventosa dicitur a causa interna ortum malum caries, tibi ab exterioribus vergit introrsum labes. Pedarthrocacem, quasi ad puerorum articulos malum, vocari voluit SEVERINUs. Verum recepta UOX RHAg arabe indita plerumque UsUrpatUr.

S. 527. Liquet, signa hujus mali ta latus 5269

6se Agna in flammationis profundom, eo ad tactum ex ternum finitientis. Atque hinc intellligimus dissiculter cognosci malum, quia initio se vix manifestat, solent enim pro arthritico, aut podagrico, aut acri scorbutico plerumque haberi. Hinc, ut quantum possit rem a principio cognoscat edicus, oportet eum adtendere: Iinor An possit aeger dicere, in profundis haerere malum. Sed certe omnia ossa prosunda intra carnes fere haerent, ita ut hic falli posset,edicus, nec scire, an introrsum an extrorsum haereat; unde Xaminet

142쪽

nerea, corbutus , rachitis in junioribus, qui morbus saepe habet multum, quod de lue venerea participet Inscorbuti historia liquet, pessimas ossium corruptiones saepe oriri, ipsa corbutica carie exesa cum dentibus maxilla. iues Venerea quotidiana eXempla dat. 3tio: Si causae praedisponentes adsint si dicat homo, dolorem violentissimum admodum introhaerere, sibi videri intimo in osse esse e lorare oportet, an rudi ContinuatoqUe externo adtactu, adfrictu dolor augeatur, nec si augeatur, jam de Cartei initiori in Dnus, de spina ventosa nascitur suspicio. 4 528. Prognosis ex di ili separatione , ab tersone, emundatione, mala multa , I Umillimam tira-

Quid enim g Tot carnibus plura ossa tecta haerent, ut ad multa Ioca aditus non sit. Deinde interne saepefiunt inevitabiles incurabiles destructiones. Quantae sint, quamque stupendae ossium deformationes,

Passim ars observat. Plures ex vobis viderunt in hae urbe , EXCrescentiam cariosam ossis femoris humano

corpore majorem.

Videte uus cu1υ stupebitis. Tae Our. anatom. X. 76 exhibet os labiti hominis carie Yesum, laesorme fictum in ipso ossis avo Continetur aliud os, sive istula ossea in totum separata ab ipsa ossis cubiti substantia exteriori, ita ut Undique O-hilis sit.

UYscΗ1υ animadverterat aliquando miram in ossibus diversitatem' usum. Aliquando ossa Cranii modiploe ita ut Chirurgus hoc nesciens terebra perU niret ad ipsum cer brum, cogitans se nedum esse ad diploen ingens ossis crassities debet illum tune monere, Ut non laedat duram matrem. Aliquando Uer

invenit diploea in alliis ossibus v. g. femoris, tibiae. In

143쪽

cariem nam nec ab Xterioribu introrsum, nec ab interioribus extrorsum malum venit, sed ex diplos: solet tamen in ranio haec vocari carie diploes ergo hic. Censet RuYscΗ1υ , hoc factum ab acr materia

ut credit factum in osse tibiae, quod exhibet Thes. 8. o. . ubi similiter in cavo osse tibiae os separatum est.

Forte inde factum esse posse putat UYscΗIU , quod os tibiae ibi habuerit ipIoen, quod ipse

DUUERNE jam pluries observarant, quod acris cariosa materies hanc diploen consumsisset, sic os in osse constituisset. Putat autem RUYscΗI Us eX doctrina Haversana quod ossa omnia lamellis Constent, Posse capi, quomodo ossa in substantia inter Iam sellas separari queant, intermedia substantia distincta os in osse inveniri possit. Vidoto alias u rmitates Catalogo ramor. PM. 17 I.

Immo invenit ossa ars a spina ventosa corrupta, in unam quasi osseam substantiam confusa, nec figuram ultra eandem repraesentantia. f. 529 curati optima tentatur a. omnia issa Hic certe ars potest plura, quam credamus. Quod Oleum medullare mobile sit, hoc mox vidimus , immo ipso in morbo. Ergo, quia Xterna medicamenta e n queunt pervenire, corpus est replendum liquido tenuise simo, penetrabilissimo, detergente, putredini resistente Verum omnia haec mox a detecto malo: si enim omnia ad cachexiari cacochymiam redacta sunt, potest quidem tentari, quia omnis cura Caeteroqui desperata est uti vidimus hac aestate in Nosocomio, quZn-

144쪽

134 PATHOLOGIA. do infans cum spina ventos 1lluc duceretur, sero enim VeniebamuS; Prodebat se malum variis in locis. At vero si mature detur medicinam facere, repleatur corpUS decoct. Iign. balsam. Pro homine adulto sic paretur:

Per nycthemeri spatium aqua pura digerantum calide. vase clauso per 3 horas, sub finem addendo Spiritus vini rectis unc. IV. um adde Ligni' cori fassastas rasi unc. V. Glycirrhi Z. Unc. IV. Stent per horam in fervida digostione vase Clauso, tum per momentum bulliant colat int. X. D. U. Super residuum potest aqua ad libr. V. adfundiis quadriliori coqui vase clauso , addito sub num dosi minori p. vini, pro potu secundario, aut fomento

usurpari.

Sa alcatinum Juvat aquam, ut melius penetret ligni substantiam intimam; p. vini in fine, Ut, quantum possit, resinosum solvatur. De hoc decocto sumat aeger ter, quater de dis unc. II - ΙΙΙ - IV pro potu quotidiano decoctum secundaritim. Quibus d plures dies inpletus aeger, totus tumens, frictionibus adjuvetur; sed tum praecipue adigatur in sudores ita ut vel veste talari Xcipiat

aquae vaporem, vel p. Vini accensi.

Est vero, ubi hi homines sudore diffluxerint; ut

viderim sudorem a capite prono effusum mappis XCipiendum fui1se, no flueret per totum pavimentUm tam

quandoque, ubi a sudando surgunt, in clectum repetunt,

145쪽

S. 7IT MORBI ORGANI cI. 13 Stunt , vehementer refrigerantur; nam Ino ubi per montantum sudor Cessat, fere horrent hinc praestaret, iri potius in lecto sub craticula sudor promoveatur. Tune maneant in illo calore, pergantque perci, vel horam sudare etiamsi amoto apore. Cavendum in hac Cura 1 mora Ne ultra horam detineamus eos in Coacto illo fudore supra vaporem; nisi per Xperientiam constet de euphoria.

sidor Si inde debilitentur, detur ipsis parum vini

generosit.

3tior Sudore cessante pars adfecta potest fricari. 4to Denique jusculum bonum e macilenta Carinne paratum, velis vini tantillum pro diiciendis illis

detur.

5tor Si aestivus calor suffocans adsit , potius non fiat aut si debet, saltem summo mane aut Vespere, ante vel post solis ardores. 6to Cura habeatur, ut semper caput sit liberum, os ut bene perspiroi. S. 53O. Hoc rodo, diu continuetur, fove muLrum boni fi maxime Adiata simul tenuis, G putredini oleo hoc adversa insituatur. Non est cura paucorum dierum e etenim imis in ossibus haeret malum hinc diu in hac, per septimanas pergendum.

Nebat nobis BoRRHAAv1υs, se semper serius suos aegros hoc morbo adfectos curassem modo non nimis inveterata res esset, aegri non forent inmorigeri. ILL Usae. An in Commentariis meminit mirabilis curae hoc decocto perfectae, quana Societas Edimbur

gens in suis Actis publici juris fecit.

Puella septennis, exceptis Variolis, nunquam morbi

quidquam ut saltem parentes aiebant passa, tibia in

146쪽

136 et H o V P A. pingit in durum aliquod corpus brevi post integumenta anteriora tibiae parumper intumescunt; verum non mutabantur colore, nisi binis exactis mensibuS , quando rubedo, quae pollicis fere diametron haberet, incute animadvertebatur, 'revi post in ulcus mutabatur Vocatur Chirurgus Dari LAING. Invenit emaciatam puellam, debilem Cum pulsu celeri, siti magna, citra adpetitum, veluti tabe per

euntem.

CatapIasmata adhibo sine effectu, videns ex materia esstuente, atque color Carnium fungosa mollitudine cariem adesse, licet invisibilem parvam fecit integumentorum aperturam; unde in diagnos Confirmabatur, eamque aperturam de tempore in tempus majorem fecit, donec perveniret ad ipsum S. Tinct myri' hae adplicuit ulceri, decoctum ignorum dedit,is bis de dis parum aquae Calcis, Cere-visiam medicatam antis corbuticam aperientem. His per sex menses ita factis YCidit sponte os, quod Chirurgus Societati dimb. misit. Fuit totum corpus tibiae id quod de hoc osse mansiit , in crure erat ad et digitos latos versus genu, ad talum ad

1; digitos latos.

Ulcus Curatum est sex septimanarum spatio. em sis posthac spatio inses: infans incoepit ambulare, antequam callus obduruisset, unde crus Parumper cur-vUm redditum, curvum mansit caeteroqui est ibi osaeque aequale durum, quam ullum os in Corpore. Ambulat puella, currit, saltat, sine ope ulla labpionis.

Verum finita curatione scabiosa toto corpore fiebat, unde Chirurgus dedit tinct antimonii. Longo dein tempore postea ulcus in summo humero conparuit, ct quando hanc historiam scripsit lib

147쪽

S. II MORBI ORGANIci. IMIrurgus, jam binae festucae ossis humeri patent extra i

tegumenta, idque sine causa Xterna. Unde conclusit Chirurgus quidem merito, malum in tibia quidem ortum, post offensam cruris ut per causam procatarcticam, sed praeterea causam latitantem proegumenam in II Corpore fuisse; etsi fanam pronunciarent parentes puellam. Si autem methodus talis non potest institui, vel ubbusdam non adridet; vidimus saepe in Batavia, ubi morbi hi communes sunt, successisse largos usus antiscorbuticorum, dato hydragogo vicibus interpolatis ;V. g. Omni die, tegendo locum penetrabili fomento, calliaria, ruta, sale, aceto, urina humana raperiuntur tunc integumenta' sanies exit, saepeque ossis partes Felicem talem curam videre potestis in Commentariis LIL BARON1s. Cura est longior, Verum inpeditur malum ultra serpere. Sin vero causa major sit, quam ut his remediis vincatur, ad artis auXilium veniendum repano. Egregius ΡΕΤΤΥ, cap. de exolos G carie sub finem partis secundos de visibus, quinque diversis locis repanum adplicando hominem curavit. Mira haec historia est. Luem veneream homo habuerat, E Tyrus eum integre curaverat mercurio ad debitam salivationem dato. Xostosis in media tibia simul disparuit dolore aliquo superstite. 4 diebus postquam discesserat a PETITO, rediit, tunc hac ratione PETITU illum integre curaVite adplicato repano e cavo osse exivit materies utridissima, saniosa. S. 53I. Si textura arteriosa ut G enosa et II mphatica 513. 516. 52O. 52 2.9 obstrusi fuerit defectu novi et frangulatione adfati liquid , iterum in iis partibus oriantur sinitis omnino morbi , ordiae tantum mutato 526)

148쪽

138 PATHOLOGIA. Namque ponatur periosleum externum ossis instam- mari, corrumpi. Perlosteum Xternum est congeries omnium vasorum, quae ad ossis substantiam, ad scavitatem vergunt, quae ab ossis substantia, ab ossis avitate redeunt. Destructo ergo perioste eX- terno non adfertur ultra sanguis in ossis substantiam, nec ad medullam in cavo. Ergo os sensim peribit. Ergo vesiculae medullosae non nutritae amplius in substantia sua vel exarescent, vel gangraenescent, oleum intra haerens Corruptum omnia inficiet.

Ergo est idem malum, sed inverso ordine. Π-telligimus hinc, quomodo perioste externi vitia neglecta mox inficiam ossa ipsa, medullam. S. 532. Quorum ergo diagnosis, roga is, curatio adem S 29 53O patet, quia idem natura malum. S. 533. Putetque maximum periculi discrimen haerere in diverstate loci, 518. 524. 52O. 527 ubi

Prima mali causa ortum sedemque habet. Quibus primo procmissis clarior doctrina. Etenim multum differt , an periosteUma Xternum patiatur an medulla, nam Cito opem praestare periOste externo possum, non ita medullae. S. 534. Imo: In flammatio Cyis benignior a periose externo in flammato oritur; cujus in finitin causaec id totam hi in famin. 9 notique effictus. Nam quidquid inflammationem alio in loco potest facere, hoc potest in periosteos, quia

est mera vasorum textura. Verum est pars ossis CXtrema citius auxilium captura, maxime si multa Carne non sit tecta v. g. in osse tibiae &e ergo benignior longe instammatio, quam illa , quae in interno tibiae cavo ortum caeperit modo apte citoque illa

noscatur.

2do : Cognoscitur per segna in flammationis profundae, ad tactum aucta. Ergo

149쪽

S. II. ORBI ORGANI cI. 139 Ergo huc iterum revocanda signa generalis inflammationis tumor, rubedo , dolor, calor, pulsatio in ioco adfecto. Verum, si modo malum in periosteo haeret tumor, ruborqUe Xterne nondum adparebunt rergo omnia signa inflammationi huc non convenient; tamen aliqua, eaque prae CipUa dolor , Calor, pulsatio. Tunc si aeger percipiat magnum doloris incrementum, si ad usque periosteum fortis pressionis actio proveniat, tunc noscitur haerere ibidem, simul dignoscitur dolor sic ab illo, cujus causa in periositeo interno lateat. 3tio : Proeνidentur plurima mala, ni cyas fa

netur.

Revocate modo in memoriam, quae modo dicta fuere. Perlosteum omnia vasa XCipit, quae ad os eiusque medullam pergunt recipit Omnia vasa, quae inde redeunt ergo , Ut modo jebam, totum S sensim medullaque ipsa Corrum pantur necesse est, maXimes in magna parte perioste id fiat. Sin vero in parva, tota plaga post esctimam subjectarum partium suppurationem, istulas, imo lentam tabem purulentam a Cerepotest; manifesto patet ex Hist quam videre potestis in Commentariis illius juvenis, cui e neglecta tali inflammatione hoc acciderat. 4to Curatur ut insanimatio et maxime id agendum, tit totum Vertatur ab illi extrorsum; quod fomentis, aliquando faEla inclysone fit. Eigo si corpus caeteroquin sanum, sanguine gaudet, . . fiat, repetaturque prout malum id requirit. Hinc minuitur copia in vasis, sitque adpulsus minor, quia cor jam minus cruori accipit. Tunc purgans detur multum derivan a parte adsecta e scilicet talo quod antiphlogisticum dicitur PV. g. . a marin unc ij. ad graminis , succum maxime adtenuantem habentis uno iij. ebuli. D- ram:

150쪽

per I horam in fervida infusione vase rite clauso,

tunc tantum per momentulum bulliant colaturae unc. XX. adde mellis pur vel ob sambu aut ibesiorum, aut mororum unc. Tem.

Sic habetis hic collectionem eorum, quae valido adtenuent' copiam humorum partim a parte adlaeta

aVeliant, Perque alvum ducant, UrinasqUera poterit

aeger omni biliori sumere uncias si calide, donec probe purgetUr. Est hoc genus purgationis quod raro fallat, etiam in pertinacissimis corporibus. Saepissimo enim vobis

in praX Occurret , ut aeger vobis , Urgan Praescripturis , dicat , se purgante vix unquam posse WOUOrici nec potu , ne pulvere , ne pillulis, ne tinctura, adeoque irritum futurum vestrum conamen. Nihil dicite tunc,o parate titulo remedii restigerantis talem potum purgantem Verum augete dolim sol alexandr ad duplum, date unc ij. omni hora. Si hoc mane feceritis, cum magno aegri gaudio videbitis hoc egregie operatum esse, dum vespera vel seqUenti mane reviseritis eum e sed ad rem Loco dolenti externo latus vel balneum adplicetur haec remedia ratione quae vel IactiS Vapore agunt, JaYando solida ita ut venae, quae magis Xtrorium Patent, Iaxentur, a sanguine arterioso in majorem diantetrUm Ytendantur, adeoque plus ocent cruoris Adde , quod etiam aquae vapor in ipsas venas bibulas subeat, is Ceaturque cum sanguine, adeoque diluat eum. Quae si non juvent, suffciens frictio fiat, ut per vena sanguis magis magisque Versu cor ergat, in- Vettiosiusque in illas ruat cruor arteriosus; unde forte

se derivatio sanguinis a parte adfecta. Sed saepe Iocus adeo dolet, ut homo frictiones minime patiatur. Deindo