Antonii de Haen ... Praelectiones in Hermanni Boerhaave Institutiones pathologicas

361쪽

i S. 712 MORBU ORGANI cI. 35 II Og iam annosus, monet si uterus non inversus pro- Iabatur, etiam Vesicam prolabi, propter cohaesionem naturalem. Nos ipsi , A. vidimus mirabilem talem Prolapsum, ut Vesica urinaria inversa eXtra vaginam haereret. Etenim dilatatis ureteribus ninissum lac exibat sub vesicae inversae tumore minori, in EXCaUato 1imbo insimo tumoris majoris. Videbamus, quod positis omnibus partibus ut erant in Corpore, si traheremus Peritonaeum, in pelvi pendulum , lacerum, adfixumque adhuc interiori superficiei partium; si illud,

inquam, traheremu , videbati tumorem minorem,

sive vesicam inversam, integre disparere, atque speciem vessicae riuariae loco debito iterum in pelvi ad-Parere : EXitum vero reterum non eleVari, non sede mutari.

Causamonversionis hujus vesicae fuisse intelleximus violentam per ses factam majoris .calculi extraectionem. Factum postea, ut urina non amplius prodiret e Ca-

gentibus. Vidimus porro, vesicam prolapsam tegre inversam, integro suo Corpore non fecisse magnum illum globum, quem tunc respectu aginae vocabamus tumorem minorem, sed tantum sui corporis Parte reliqua portione post hunc globum minorem iucavo illo duplicata manente.

Sequitur utesini recti prolapsus Sphineter

ani eo situs loco est, ubi fibrarum Carnearum Contractione inpedire potest, ne aer inclusus, ne a Ua X-

eat injecta. Ubi vero in recto faeces IVinae induruerint, inuasi cum intestino cohaeserint, tunc forti a adhibita, sphinctere se aperiente, par intestini recti eXtra anum potest expelli, invertique ita, ut quae intestini paries interior fuerat nunc fiat exterior. Si dubitetis, quomodo hoc fieri in homine queat, adspicite modo equos, qui naturaliter sic semper neces de-

362쪽

352 H P A. ponunt. Si egestio durarum lacum diu in homine continuetur, ita ut Iongo temporis spatio contraheres sphincte nequeat, pergit intestinum inverti, ita ut saepe magna ejusdem portio Xeat. Vacuata porro alvo, Contrahit sese sphincter saepe inflammationes, strangulationes, ipsamque gangraenam facit. Unde toties ani fistularum origo. Sunt, quibus neglecta talia monstros a fant. Puerum e proXimo Hagae pago chevelingano vidi, cui intestinum rectum totum rubrum crassumaue ultra digiti majoris mei longitudinem, jam ultra annum praemineret cujus curam Dmosus Chirurgus in se suscepit quo vero cum effectu, ignoro. Mulieri, de qua moX, cum sua prolapsa vaginai Vesica, rectum totum sub alvi egestione prominebat: IaXata erant omnia, quibu rectum in pelvi cum vicinis debuerat cohaerere. Μira sane observatio est SALMUTΗΙ, Onχ-lum rectum totum, sedis colon, partim saltem, Procidere posse, vincens recti totius prolapsum possibilom, relaxatione praesente maxima j notavit

est infantibus, tum adultis , alvo duriori laborantibus. Cura optima est, moX, inuncto digito, Vel mobli linteamine obducto, intestinum reducere; aporibus benZoes, mastiches, olibani anum saepe Xponere; alvum servare laxam si non obaudiat, clun oKab

' Additamenta haec, similia, aristioribus nonnihil ineis eXpre1 misi debentur uti breviora alia, pag. 29I. indicata . . uod nunc femel pro semper dictum sit. Quum opus celeb. HAENII aliunde amplani latis sit , rarius ea inserere ollam, quam quidem alias iecissem. DRWΛs-

363쪽

culo, minima vi, talia decocta ita imicere, ut modo recto intestino adplicata maneant: si Uoque Opta sit, spleni ligamento, in arte T dicto, praecavere Prolapsum. ethodum LEONIDAE , qui externam ani Orana cauteriis aliquot inurendam voluerat, ut cicatricis Ope nasceretur major Constrictio in humiliori solum, minorique IaXatione fors admitti posse, idem

monuit ORGAGNI ; quid circa machinas varias, ab auctoribus, ut PraecaVeatur recti πζοπτωσις, T- cogitatis, pulchra protulit. Supe cuum consilium est UR ALTI, Ut, morbo hoc laborans, alvUm XOneraturuS, tabula utatur foramine donata is anno curule Indigο-

hapho inducta quae enim coloris si X momentanea actio ΤCaeterum inprimis prosunt injectiones ex malicorio, or balaustior rosar. ad i tormentili. cori. hippocast , decoctis in aqua Um anatica, aut dupla dos vini rubri, addita minori quantitate vitrioli, aut aluminis et quin ipso atramento, aqua diluto, in infante recti prolapsum emendatum OUi. In calculosis etiam saepe proptosis recti sit a tenes-mis otium excernendi species haec. facta lithotomia, passim UratUr sponte. Prosequamur nunc reliqua Sphi Ia MufouDrum, endinumque , DPrimis eorum ex debitis locis exsiliti membranaceorum inculorum, eos Proserio loco retinentidim, laxatis , ruptio , primari Iunt huc per

tinentes morbii intelletitu sane perquam nece sarii in

medicina.

Scitis intentionem venerandi Praeceptoris totam 'in hac adeo longa Pho. Consideravit enim morbos omnes

364쪽

354 A et Hono Glis. Omnes organisos , quatenus consistunt in compositione mala cum aliis partibus. Compositio mala illa haerere considerabatur in situ nexu ejusmodi, ut inde inob, litas partium , vel inmobilitas penderet. Huc ergo pertinebanto laxationes , subluxationes , sorsones ; compositio enim mala erat insitu nexu, pendebatque inde partis laesa mobilitas. Eo a pertinebant omnes varii generis herniin , quia aderat in herniis compositio mala cum aliis parti hus intestina non erant . . ubi esse debebant; aderant in loco alieno. Situs igitur' nexus peccabat: mobilitas hinc ablata intestini naturalis, quia auferebatur in hernia incarcerata, motus peristallici continuatio.

Sed 3 ipsi musculi eorumque tendines habent

quandoque compositionem malam cum aliis partibus. ivide laeditur eorundem mobilitas t idque illud est, quod intendit Praeceptor in adlegatis mox Verbis.

Μusculi quippe a locis suis naturalibus saepe

EXeunt, faciuntque morbum, quem V. τετανον, ITALI Tampum Vocant. Legendus circa hunc adfectum

CoWPERUs est, qui rem bene exposuit, magna diligentia conscriptus celeb. B. NK commentarius deurans. Narrat, accidisse homini, ut musculi bicipitis cubiti alterum caput exalena sua exsilierit retrorsum versus posteriorem partem brachii hominem inmania passum tormenta flecter brachium non potuisse; done tandem aberrans tendo in suam glenam resiliisset. Sane ad haec est adtendendum; nam aliquando mirasomniaremus, explicaturi tanti causam doloris ergo ubi talia obtingunt nobis, nec causas alia detegimUS praecessisse inspectio partis ejusque adtactus secundum leges anatomicas directus, possunt nobis talium rerum cognitionem veram subpeditare, genuinamque indicare

medelam.

365쪽

Reserenda huc etiam ingratissima illa sensatio, dum cubitus aut genu ni ori vi lapidi, alterIV corpori iurissimo fortius adliditur: Uymaoti electricipariter huc referenda actio.)Ipsis musculis quid mille videtur contingere , duincorUm vaginae intra cellulosas, quibus Coercentur ut braS, adeo a Xae haerent, ut musculi ex Orbitare possitat. Quo posito. mo ad primani mutationem aequi εlibri musculus elabitur hinc dicitur in textu num

branaceorum iaculorurn -- -- laxatio.

Est vitiueti, quo multi homines laborant; praecipue in lectbo, ubi musculi in somno non tenentur in persecto aequilibrio P expergefiunt ulant quo autem magis partem extendere queant, e Cititi liberantur Ter quater una eademque nocte malo hoc adficiuntur Qui pessim codem laborant, consilia varia adhibent Plerumque videntur gastro emiorum Vel solae L tendines loco moveri versius pedem contrahet se mox musculus valide, indurescitque vel Vitium est in gastrocnemiorum, sive gemelli, Origine et se niunt enim ex ossis femoris lateribus, a quibus oriun-tUr Paullo supra, quam a condylis EXperitur idem incommodum homo, dum in genua flexu vult radierum pedem sursum introrsumque nimium lucere Iocis debitis tum Ysilire videntur tendines. Ligatura sub genu adhibita multos iuvit, ut halecto crampos paterentur firmantur sic musculi. Ligaturam hanc alii ops fasciolae Y coccindo se rico docuerunt, portere perfici. Alii exsiccatis pellibu anguilJarum, aut ex corio stimauo pro apice obsurditatιs,o alii es aliis , sdsmque maximan hisco tribuerunt. Facile autem idolis, quod si perisceli de modo consuetas, quibus de die utuntur, de noci oleViter adplicent , rem Oda et redire. Remedium enim tu contentione sola musculorum, seu tondi num a eorum

366쪽

356 PATHOLOGIA. Eoruin consistit. Fasciola haec fungitur veluti armillae

ad carpum tarsumve sitae ossicio. Praeteribo silentio mutet varia, quibus superstitiosi nonnulli fidem adhibent; nam reserre illa puderet. Quid . . emciet apo Venetus in per sem-

Per gestatus; quid opis serent ossa secundi articuli alaxum gallinae Contra morbos spasmodicos ) AEque inutile in absurdum est, gestare Contra

convulsiones, pasticos morbos, remedii generosissimis nonnunquam vi dotalandos, annulo ex Ungula alcis; murictaalc, inlaper, argento, GUroVe, ubi digitum tangunt, undique circumdatos omnium Primo in oculos prudentiorum omnium Cadit, UNIam hic relationem dari causam inter speratum ab ea offectum dein manifeste falsum est ungulam alcis vel minimum prodesse in illis morbis opinione Vulgi innixa pessimo fundamento nominis animalis, quod Em, non vero intendo dicitur; quod nunquam pilepsita laborat hinc nunquam fricatione auriculae ope ungulae Te ab hoc morbo liberavit: Etsi ne tum quidem conclusione legitima ungula

in muletum traheretur. Sed datur etiam descriptarum . partium ruptis. Υendines exores pedum manuumiqile agentes, a Carpo ad apicem digitorum lineam rectam adsectarent, dum Carpus v. g. angulum describeret ut pulcra ciconeVEsΑL1 Us Xhibet, nisi ligamenta adessent, flaae armillarum instar tendines ibidem continerent. Contin git tamen videre in Iotricibus, dum lintea violenter torquent, vel in iis baiulis, qui onera ingentia mani-bUS prehensa elevant, ut armilla laxetur, immo dissiliat. Exsiliunt tunc tendines, offcioque manuum homines illi destituuntur Remedium ess artificialis armilla, quae quidem amissionem naturalis utcunque re

367쪽

sarciat, sed tamen nunquam pristinuim tendinibus robur restituat. Tertinet huc inprimis a ruptio qndinis maximi robustissimi Achillis e confluxu gasirocnemiorum nati, dissicilis ans, non tamen inpossibilis iuratu. De tendinum abruptionibus variae instantiae habentur apud PETIT; tum in Mein de Acad. de Chirurgie, in Medio EP. Edinb. observante GITON Ro&C.

s. 713 orbas pari solida , tam simpli-

et . quam organicum communis , qui dicitur solutio continui simpliciter , si in parte simplicissima fit. Exposui jam, dum agebam in hoc ipso capite de diatres

Sed in parte organica composita arte denominatur a natura partis, a diversitate cassos, a forimine adplicationis. Huc ergo spectant ulnus , scissor , nsura, uiactura , contus , ulcus, corrosim, di- Iacerati , ruptura , fratctura , fossura , exfoliati , caries, spina ventosa. In quantam Imorborum silvam nos ducit textus lsane morbi solidorum hisce sero Yhauriuntur. Videtis igitur sponte, nos iterum in Loerhaavianos incidere ophorismos, qui de Vulneribus, Contusionibus, acturis c. agunt postremos absolvimus, ubi morborum TLum contemplati fuimus doctrinam. Adgrediamur nunc prioreS. Brevior denuo esse potero, in horum morborum recensione, quum omnia vix non Xhauserit Ll L. E. VAN W1ΕΤr in suis Conmentariis addam hinc imde propria observata, unco inventa recentiorum Auctorum, ut omni ratione elucidatam confirmatamque habeatis doctrinam Boerhaa Vianam.

Incipiam itaque a Sphoo 45. Aphorismorum.

Vulnus eis soluta cohaest recens cruenta, partis moliis, a corpore duro, acuto, muto, re sis, Vel re

368쪽

Quatenus sit vulnus soluta cohaesio , en o roga- Ult explicationemri an alioqui non esset Uinus. Minen omnes solutae Coligessione non sunt vulnera. Dicitur recens, quo ab ulcere distinguatur, ulcus enim quoque solutio est continui, sed non recens. a. Cruenta si enim vi s3nguinem nonstret, vix eo insigniendum nomine venit; X Ciculae puncturaemuente sanguine, mox talis punctura dicendum vul-ΠUS elset , quo re confunderentur. Non quod vulnus non sit, nisi sanguinem fundat; nam mox videbiamus causas dari, cur lethalia Vulnera prorsus siccasmi r sed citra has causas requiritur, ut cruorem saltem

fundat. DiYit praeterea BoERHAAVIUS cruenta quin,

si jam mutaverit humores in pus saniem, non esiamplius illa res de qua hic agitur, dum vulnus dia

3 Partis mollis ut Vulnus . distinguatur ab illa D'utione continui, quae in fracto osse obtinens distinctionis gratia dicitur fractura. 4 A corpore duro; nam si aqua fortis faciat quamdam solutionem continui, quae non est vulnu dicendum, sed Corrosio. Acuto , quum obtus contundant potius, quam

vulnerent.

6 Moto, pres , si enim non movetur aut a lue primitur, cohaesios solvendae prorsus inpar est. Pel res enite si enim milites suos pugiones Aesonette, quietos teneant, cinimici in illos fruant, seque vulnerantur, quam si Priores pugiones ipsis in- mssi enti Intercalare hic possumus commode notiones scis

fume , fissurae, in puncturi. Adsura vulniis etiam est, sed dilacerando actum. Tene

369쪽

Bene definivit eam celeb. PLENc , esse s Iutionem cutis, lineam referentem, acuto instrumento inllictam. Ratio scissurae multiplex dependet a divorsa forma, crassitie, asperitate , instrumenti laedentis; tu de aliter laedit novacula, b aliter forfex; nunc is quantitate virium, qua adigitur, indole partis, Vae laeditur; alia v. c. ratio laesi musculi 1lutaei alia linguae laesae, aut papillae in mamma bFissura, ubi ab acuto corpore pars modis Indiatur, ut fissura modo utim penetret: it v. g. a feliUmunguibus fit. Ipsa pars mollis non sissa facit, ut non inter vulnera numeretur fissura. In pernionibus a. frigore ad talum ortis idem si Cutis foede dolorisce ibi iraerupta est In vitiligine, atque aliis cedis, Clataneis morbis , atquo in lepra fissurae tales etiam , hentur Caeterum sunt fissurae ossium, de quibus hic

nondum sermo est. Elisuris adnumerandae otiam rhagades ς Um e nereae, tum leprosae, tum aliae, V. C. Corbuticae Jaesiones autem a fetium unguibus vulneribus Uta

Dei aptius, quam ulceribus culaneis, sub quibus priores militant , inseruntur. V. G. CL LOARYde morbis clitaneis, PLENcc doctrina de morbis curaneis, Cujus ante biennium auctiorem exsonem germ anicam dedi.)Punctura, ut aliquando fit ab acicula, non est Vulnus proprie loquendo, quum inuente sanguine illico saepe Coeat. Immo tota ejus natura alia est: IPunctura ad radicem unguis aut in alio loco ultimae digitorum phalangis tendinem, aut igamentum PUPU-git, saepe sines vulnere artificiali non curatur; sed vulnus tunc factum a paronychia liberat.

Multum discriminis intercedit, quo mechanismo punctura at quam partem feriat; an ism-

370쪽

complicata, an ab insecto venenato, mi On venenato, inflicta sit , e. s. p. cicula saepius in mamma X citavit Cancrosum ulcus Vulnerata ab se siculo lingua terribilia nata fuerunt symptomata. Referendus huc etiam a beato AUCTORE omissus morsus, diabrosisque utanea. PLENCK l. c.

acutis P motu resistentii instrumenti ulnerantis. O mi haec mox Xposita sunt. s. 47. Subjectum pars mollis, adeoque texilira ' orum sanguiferorum , fero forum , lymphaticorum,

ad osorum, eri Uorum, membrano forum , tendinoso rum, tum ejicularum, quin ex his consantur. Ut in una eademque parte omnia simul videatis Vulnerata, facite quod ILL BAR. commentarii Vos docent. Considerate arteriam, qua Vulnerata vix adest ullum genus asorum , quin Vuhaeretur. Unicae enim arteriarum conflantur ex vasis minoribus, vasa haec denuo ex minoribus vulnerantur quoque folliculi, quibus interna earum superficies semper Cincta est, glabra adparetra vulnerantur demum nervi, qui fibras contractiles constituunt. Adipo forum, Constantium ex ductibus, qui oleum adferunt, exque loculis, qui illud Conservant. Oleum hoc ipsum quandoque causa est, quo minus Vulnus e cognoscatur vel saltem aut non, aut ViX , sanguinem fundat. Ita videtis saepe in obeso homine, Ut vena secatur, etiam lato vulnere facto, famguinem non effundi, pinguedine IuXuriante o claudente vulnus Cutis enim non cedit, sed membrana adiposa resistentiam in vulnere a cui non offendens

propullulat, aperturam claudit minc vulnera obesorum