Antonii de Haen ... Praelectiones in Hermanni Boerhaave Institutiones pathologicas

431쪽

3. I3 MORAL, ORGANI cI. 21 Ergo vulnus debuit adhuc esse minus ita, ut vix eviter penetraret; ergo per se non lethale. Sed audite curam. Volebat alius Chirurgus vena secare. Non , dicit D V1V1 Ex plenus ventricul Us primo est emetico purgandus, ut coeant labia vulneris. Post actionem emetici vena secabatur; percurabantur Ore

solito omnia, o aeger perfecte sanatus fuit.

Revera indicatio non erat in eo mala, Ventricu- Ium vacuum se contrahendo, simul contrahere Vulneri Or3S: Verum, quis auderet eum in finem dato emetico Vulneratum ventriculum ad vomitum cogere Vul

nu equidem par uni videbatur dimittere vinum , sed non sanguinem tamen, qui Considerat ventriculi horrendas agitationes inter emeseos operationem, facile

videt, quanta dilaceratio, haemorrhagia oriri hinc debuerit. Nonne, ubi sunt contraindicantia, illud, quod minus habet periculi, cedere debet illi, quod habet majus 3 An itaque homo ille non exponebatur

periculo vulneris absolute lethalis, ut curaretur Vulnus, quod non haberet tantam lethalitatem I Etenim ventriculus se satis evacuasset, lentiusque , a Proin minus periculose, naturali sua actione eo tempore forte adhuc, propter vulnus, debiliore. Tum poterat eadem contractio citra periculum e Uspectari. Concludendum demum videtur, vulnera Ventriculi magna tamdiu inter absolute Iethalia reponenda esse, donec Chirurgia, luculentioribus doctrinis superstructa, hanc prognosta acerbam secundum vera artis principia

mitigaveIit. Antequam hanc materiam dimittam , obiter monebo, non in omni ventriculo vulnerato sanguinem Ο-mitu reddi. BLANcΑR Anat pras T. Cent. 2. μα4. Xemplum habet generosi juvenis, ventriculo isdiaphragmate vulnerati, qui vomuit quidem, sed nun

432쪽

mine. Ergo negare non post Uinu , Ventriculum perfossum esse, quia homo sanguinem On Omit , Ο-men tamen alia.

8 Intestinorum Vulnera non Omnia, sed , ut

textus dicit, magna, ratione asorum arteriosorum, maXime prope lesenterium, fati magnorum , lethalia

judicantur absolute. Quia ob vim perissalticam non datur quies vulneri unde sangui emuit, quamdiu per animi deliquium non subsistit ubi otiam vita resusci latur, licet lente, tamen resuscitato motu etiam intestinorum perista stico, sanguini fluor redit. a Quia effunduntur liquida vitalia, vel vitam sustentantia, in cavum abdominis vel Xcrementa, unde ita putredo.

3 Quia vulneratis intestinis solet accedere cita

gangraena. Quae vero mirae sanationes narrantur u Ineratorum

intestinorum, eae vel in uiuere parvo factae, vel in vulneribus magnis abdominis acciderunt aut in her-Iasotomia, in quibus ultimis casibus dabatur accessus manui chirurgicae vel denique fuerunt casus, in quibus miri aliquid contigit, quod nec ab arte praestitum, nec praevideri a priori potuit. Quare dicuntur Vulnera haec magna in quibus manui accessus non datur, absolute lethalia. In exemplis curatorum lio . minum intestinis concretis ad annulum abdominalem, Chirurgus arbiter erat sedandae haemorrhagiae. 9 Uter in gravidis quia ejus arteriae adeo magnae tunc fiunt, ut breVi tempore corpus totum inde evacuetur; v. magnitudinem horum vasorum in Tab albinianis de Utero. Exemplo sim Iethalos haemorria βgiae, quae excluso foetu contingunt puerperis, dum obliviscitur garrula obstetrix, vel ignara negligit,

abdomen d bit lascia firmare i magis adhuc, si graviu

433쪽

s. 713. MORBI ORGANICI. 423da avulsa partim placenta foetu liberata non est. Nononini potes uteriis sese contrahere, Xpansu supra foetumis secundinas. Dum itaque foetus sponte non expellitur, aut arte educitur, haemorrhagia saepe lethalis evadit.

Hinc vulneratus uterus magno vulnere, nec Ob contentum foetum contrahere se valens, profundit cum cruore animam ipsam.

iiciet quis partus cessareos testibus idoneis firmatos, aliud docere; ubi scilicet uterus supra ossa pubis perscinditur, educiturque foetus tamen mulier sanescit. Retulit HILDAN Us, ipsum uterum Amnulo abdominali egressum, gravidumque tempore partus a DoBR1NGΗ1 perscissum esse pro educendo foetu; dein vero, in corpus reductum, ita Persanatum , Ut, quum feminae mensis spatio postea Ieipothymia obeum tis pelvis Xaminaretur; uterus optime curatUS deprehensus fuerit. Verum, ad haec in promtu est responsio. In omnibus illis casibus potest se contrahere terUs, edUecto foetu adeoque lethalitas vulneris magni , quae ideo dicebatur adesse, quia vulneratus eYtrinsecus uterus stet inpediretur se contrahere jam multum abest, contrahente se post eductum laetum, utero. Dum igitur gravida mulier vulnere magno uterum perfossa illico posset foetu liberari, esset forsitan adhuc spes vitae conserUandae.

Porro non omni graviditatis tempore talia ulla ra aeque laethalia sunt. Videte, quaeso, VATERUM de utero. Uterus non inpraegnatus habet sua vasa uncique adferentia sanguinem rubrum verum praeterea multa Vasa gerit, quae sanguinem rubrum non admittunt, sed tantum seruit lympham. In utero gravido primo mense diameter horum vasorum nondum multum

eXtenditur altero tertioque mense sensim magis dila-

434쪽

4et P H A. tatur terus, vasorum diameter incipit augeri verum longe abest diameter ille a diametro, quem ala arte-rios a sexto, magis septimo, plus adhuc octavo & nono mense adipiscuntur hinc ubi vulnus dicitur absolute Iethale intelligitur uterus gravidUS OUSque, ut diametro ingentes adeptae sint arteriae in ejus substantia, uterus talis, qui magno Vulnere laesus

nequit se ob foetum inclusum Contrahere. Vi eXterna, contussio, vel alia causa soIvens subito placentam in provecta graviditate, idem saepe fa- Cit, quod Vulnus Xternum; cur ergo non eo pejus antagno Vulnere ΤBOERHAAVA solebat hic duo exempla adferre terribilia. Sanissima mulier gravida 8 naense, bene pasta, laeta, surgit de mensa, infortunio quodam inpingit in angulum mensae. Sentit primo nihil, sed paullo post pavimentum totum sanguine effuso repletur, pallet ipsa lintei albi instar, quidquid ageretur, moriebatur. 2 Viderat Leydae , quod gravida donlina, graViditate provecta, saltando sibi consciverit

talem haemorrhagiam , ut mortua sit, antequam medicus arcessitu adesset. ΙO Vesica circa arterias ejus majores. Igitur notate, antequam Pergamus, quid . dicat quo-πὶOdo absolutam hujus vulneris lethalitatem determinet. Minus hic respicit ad effusionem urinae intra pelvin abdomen unde putredine concepta omnia gangraenescunt, si non potest educi sed tantum respicit haemorrhagiam. Incertum saepe est , quanam in plaga vesicae arteriae ejus haereant majores ut damno suo RA VIus saeps testatus est BoERNA AVIO nostro, dum aliquoties sibi contigisse fateretur , ut inter lithotomiam lomo prae aeniorrhagia morerethir. Videte Tab. I 2 FUsae Acar. f. I. videbitis ibidem anastomoses

latissimas plures arteriarum. Ex hac Eustachiana figura

435쪽

ra diceremus , maximas arterias minit in medio magis verius latera, in sphincterem reperiri. Auctores tamen distinguere amant Vulnera vessicae ita, Ut, qUae Versus collum fuerint inflicta, minus sint lethalia iis, quibus sectus magis fundus vesicae. Ita TVLPIUS l. 4. c. 29. refert sequens exemplum Μiles glande plumbea ictus dolui inpense in imo ventre, ob effractu ni pubis os, vesicamque summe dilaceratam ;CUjUS a en VulnUS, praeter mentem aphorismi 18. sed ἱ. . ad cicatricem quum foret perductum, non minxit propterea liberius sed reddidit nihilominus lotium summa cum dissicultate. Ergo exemplum habemus, sed rarum cum dissicultate minxit, minXit tamen; nec fuit vulnus Iethale. In mulieribus sub istac1li partu fertur rupta vesica arte curata. Verum iterum hoc est ast ars tunc haemorrhagiam im uxum urinae in cavum ventris inpedire noVerit. Verum quidem est, spongiosam magis substantiam vesicae coalescere magis posse Versus sphincterem, ut calculi secandi methodus quaedam docet tamen non desunt uinora inflicta ethalia in collo, vel versu. collum immo potius Videtur augeri vulnerum talium Iethalitas, dum simul reteres abscinduntur, iurina in pelvin enluente, omnia corruptione putrida gangraenescunt. Ita junt, vulnera fundo inflicta augere lethalitatem, si supra ossa pubis vulnus instigatur, ita, ut urina stillare possit in cavum abdominale; sed si vulnere inflicto catheter inducatur per penem, tunc saepe curari vulnera talia. Fatendum est, hoc multum juvare quia catheterum usus Veteribus incognitus, felicitatem hanc consequuti prae illis sumus. In A. Acad. Reg. siem. Pars o 72S habentur

duo Xempla curatorum vesicae vulnerum. In primo supra os pubis intraverat globus unciam pendenS, Vul-

436쪽

4a PATHOLOG ΕΑ.nerans musculum rectum abdominis, arteriam epiga- stricam, fundum vesicae Egrediens ad tres circiter digitos supra anum, ad tres digitos a latere hujus, inlaesis intestinis , nervisque notabilioribus. Hic forte duo vulnera vesicae fuere, altem unum in fundo m3gnum, per quod urina indesinenter fluebat. Perseptem dies omni momento exspiraturu Videbatur. Tandem factis in vesicam in)ectionibus, solvebatur sanguis Coagulatus, qui exitum urinae inpedierat per urethram. Hoc soluto vulneratus spatio septem septimanarum ad opus suum caementarium rediit parva fistula adhuc aperta ad inferiora abdominis. D. ORAND communicavit cum Academia mcundam historiam. - ΜiIos vulneratus globo clopeti in hypogastriori curabatur quidsm , sed globus non fuit inventuS. Diu post laborans stranguria, deprehenditur examinatus calculo laborare. Sectus, exemto calculo convaluit Calculus divisus pro nucleo habebat globulum, qui ante annos vesicae fundum vulneraverat, in ea remanserat. Igitur vulnera magna vesicae erant Iethalii, passim .

Vel saltem admodum periculosa, tempore HIPPOCRA TIs, ubi Catheterum usus necdum Cognitus Per Ca- steterem autem triplex referimus coiimiodum Urina, quae in pelvim effuxisset, jam exit per penem. i Sanguis, qui lethalem potuisset haemorrhagiam facere, jam in fluxu subflaminatur, quia continua urinae eductione contrahit se vesica in minimam molem, proinde Contrahit arterias suas. o Labia Vulneris hac contractione magis ad se adducta uniuntur demum, quia sectione calculi urina libεrum per vulnus Xitum habet, vulnus eo quoque facilius sanescet. Adde,

quod remedia balsamica, si opus sit, labiis adplicari vel illiniri queant.

437쪽

Patuit Veritas hujus adserti, dum vulnera vesicae curantes Chirurgi non possent cathetere exonerare Uesicam. Celeberrimus Chirurgus Amstelaedamensis RoΟΝ-HUYSEN lib. 2. U. chirurg narrat sequentem hi,

storiam.

Nauta obrius se contulit in lectum experges turgente urina matulam invenire non potest. Cogitat, se velle fenestram aperire per eam ingere in Plaetaeam. Sed pro fenestra aperit anuam, ad quam scalaadposita non erat. Incipit mingere; sed, quUm prae ebrie late insistere pedibus nequiret, cadit antrorsum, inferiore ventre inpingit in trabem transversam. Febricitare, dolere, angi abdomine coepit nec ingendi ultra habet conamen Cathetere inducto nulla urina prodiit. Vixit tamen ad diem decimum quartum aperitur. Vestica, urina turgidissima, in statu illo ebrio lapsu fissa erat in fundo sum abdomen urina repletUm in testina acrimonia IIa inflammari coepta. Ergo etiam hodie uInera vesicae lethalia sunt, quando urina non potest educi cathetere. Cur in hoc casu non prodierit, nesciora nam nil notatur. Forte vesica tota fuit inflammata, hinc orificia reterum Uoque tumentia ita, ut urina, in abdomine

reperta, effusa fuerit mo a vescae crepatura. Bene ergo pronuntiavit IPPoc RATEs, vulnera

magna vesicae esse lethaliae L quia necdum noverat catheteris usum; et quia adhuc hodie sunt multum Periculosa, etsi talia auxilia nunc habeamus. Igitur ars adeo provecta, uti nunc est, videretur vuInera vesicae potius inter lethalia per se, sed arte tamen curabilia, ponere debere. II Aorta, quae nunquam fere vulneratur, quin

Iaedantur multa nobilia simul. Sed ponamus , pedi eam solam Aorta usque ad iliacae bifurcationem, omnem

438쪽

12 carotidum nam intra pauca minuta vita cum sanguine estiuit. Forte si ipso momento Vulneris inflicti adesset bonus Chirurgus, qui digitis praehenderet utramque oram, adjutoribus bonis comitatus ligaruram faceret forte, inquam, unus servaretur, alterve Sed, qUam rarus casus hic foret, ut illico auxilium praesto sit 8 DiX vero e utramque oram;

nam scitis, carotides sub basi cranii cum se ipsis, cum arterii vertebralibus jungi ramis satis magnis.

bant, se totam Circulationem arvae anam jugulassernam volebant hinc demonstrare, etiam per arteriaS sanguinem ab Xtremitatibus ad cor redire. Est ergo vulnus tale absolute lethais, nisi ipso momento talis cauteIa adhiberetur tunc adhuc operatio foret periculosissima. Celeb Chirurgus Amstelaedamensis o 3NHUYsENPari . U. chir. s. O 2 refert Casum eissimi Principis Araitici GUILLIEL ΜΤ I. qui Antwerpiae Clo- peto vulneratus in collo, haemorrhagiam non habuit,

quia ignis simul escharam fecerat in vulnere maximam edi 14ta decidua eschara vivus sanguis exsiliit ad libras ad minimum 12. edici advocati volebant derivando agere mittebant sanguinis adhuc duas libras; inani, ut Cogitare potestis, conatu. Sor6 Principis carotidem tenuit, diu noctuque aliis atque aliis aditeriam digitis prementibus, legitima etiam igatura adhibita, Princeps convaluit vixit adhuc per biennium, donec clopeto in corde vuIneratus illico obiret. 13 Vertebralium , quae certe non possunt prehendi, aut ligari, quum inter foramina ossea haereant

extrema abscissa i Sanguis carotidum ossiue per has,

439쪽

ut vertebralium per vulneratas carotides ob Xpositam

paulo ante anastomosim earum mutuam.

An Vero prae haemorrhagia mortuo fere homini posset vita restitui, si diu maneret sine multo motu gΝon Videtur: nam recta a corde projicitur auor , es, que adeo propinqua vicinia cordis nec mitteret cor sanguinem in carotides, nisi simul veniat in ve lebrates. In vita minima, per aliquot dies durante , saltem aliquis requiritur motus per cor cerebellum minimus igitur ille motus aeque per vertebrale pergeret quam Per carotides ergo videtur inpollibile, ut restituatur vita, quum inpossibilis sit ligatura. 14 Venarumques id est magnarum, Cavae , UgU-Jarium &c. quia licet tardior in illis sit motus, tamen copia ingens emuit per vasa tam magna; , si cesset, vita fere silente, thrombus minu omnino resistet directione ex angusto in latiUs tendente, redeum te vita, quam faceret thronibus in arterist. - iam- burgi ante aliquot annos lis magna fuit de vulnere Cavae adscendentis, in abdomine facto. Cessavit haemorrhagia vixit homo per I dies; thrombus solvitur demum sponte, homo moritur. Sane eis v, Xerit per I dies , absolute tamen lethale erat vulnus. Quodsi tamen aliquis adesset, qui rerum gnarus prehenderet venam jugularem vel axillarem, donec Chirurgus adesset, ligaturam suscepturu posset ita

quandoque servari. - Vena jugulari vulnerata una Cum asperae arteriae perscissione curatum quidem hominem PARAEUs memini lib. IO. c. 31; postquam Vulnus ipse Iudici renuntiast si absolute lethale. PARAEUS hoc declaraverat ex vulnere jugulari venae, non arteriae asperae, ut patet ex toto hoc capite et fecerat renuntiationem hanc ex experientia tum sua multiplici, tum aliorum; qua ubique edoctus fuerat, rem sic se habere: ude etiam non veretur, Pro AODClusione ad-dae:

440쪽

43 PATHOLOG A. dere atque veritate coactus dico, hominea illum nulla humana ope, sed prorsum divina convaluitse. BoΗNTUS J 7. Oa de Colli uin refert, honini inlatum vulnus obliquum in jugularem internam inde factam ingentem haemorrhagiam non sistendam, nisi actuDii cauterior 3 die post, eschara recedente haemorrhagia rediit, unde homo septimo demum die mortuus. Collegium quoddam medicum vulnus declaravit per a cidens lethale, quum mors contigerit I die. BoHNI Us tamen cum sua facultate medica consultus, pro 'nuntiavit vulnus per se lethale. Caeterum meditationem circa haec omnia subpeditant exempla in animalibus facta quibus Constitit, Cani servatam vitam esse, ligatis licet arteriis carotidibus, Venisque jugularibus. Hinc videretur concludendum, per Vertebrales arterias sat sanguinis pro vita

sustentanda cerebro cerebello subpeditari posse. Inest tamen differentia in ligatis carotidibus .ab illis.

Si utraeque carotides abscissi, paucis minutis tantum sanguinis perditur, ut homo fere sit mortuus Ligem tu non abscissae Carotides e vita illa minima perget, quia nulla haemorrhagia praecessit, arteriae vertebrales dant sanguinem cerebro' cerebello Ligentur venae jugulare eXternae, cor longe minus Languinis accipiet, tum cerebrumis cerebellum e sed senum

dilatabuntur arteriae vertebrales, jugulare venae internae Vita tamen animati pergit. Tamen in vulneratis carotidibus canum alia res esset nam auctores tantum loquuntur de ligatis venis arteriis. Haemorrhagia tum praecessiit, ut vita sit minima , immo, ut plerumque fiat nulla Sit quandoque, ut ita non plane abeat, ut arotide Ii, gentur. Vita mima debebit servari, aut resuscitatasOJUeret vincula carotidum. Quaeritur, an I diebus,

qui requiruntur, ut igaturae arteriae sidere possimus in