Antonii de Haen ... Praelectiones in Hermanni Boerhaave Institutiones pathologicas

461쪽

S. 13. MORBI ORGANIer AIImoneamus, ne nimi magnifici promisiores postea vel irrideamur, vel Xcipiamur ignominiose.

patet perito atilionum italium V animalium. Vide morbos solidorum A suidorum in genere ProemisOS. Legite, quaeso, ipsum teXtum B ubi S. 58. decem numeris explicat Conditionem Vulneris, ut ulneri se legite, quid dicat de arteria non magna, nec cordinimis propinqua, abscissa, retrosiliente videbitis, quod causa horum clare Paleat actionum humanarum

gnaro.

S. I 76. Tunica arteriartiti exteriores , Inlaesa interiori , punctoe sectos, Vce, disracia inpetu)aa-guinis dilatantur, saccum formant, qui ad ν j Femagnitudinem crescit callosos ariete accipit su sat colore rubello splendet , coli re spus Panehit, laxatus redit suam arteram ampliat; icina a sacomprimendo auri stat. Aneνr sma erum ocatur 16O. cujus causa , signa , sectus Dori te cernuntur. Atque es quoque referru cordi sineν JUma ejus ortus , Scitis , cap. de morb. sumorum in Pathologia mentionem fieri nevrysmatis , varicis. Ne igitur, dum eo pervenerimus, denuo hos binos adfectus chirurgicos adtingere Cogamur, rem hanc hac occasiono vulnerum pro dignitate pertractabo. Tristissimum itaque, frequentem satis adgredimur morbum Chirurgicum qui, quamvis Optini conVeniente Ioc hie tractetur, saepe evenit Cltra uinera tunde hic simul inlustratio dabitur aliquot morborum ex pessimi chronicis, quos Medicus optasset, se numquam videndi copiam habere; ct tamen frequenter videre debet. Ergo meretur summam adtentionem, earn que solitana I esuam, haec de nevrysmate pertractatio.

462쪽

ήsa ri o a A. Tunicas arteriarum ex Physiologicis novimus. Vulnere leviter inflicto aliquando pungitur pars tunicarum si Iure maximeque crassa muscularis pungitur, oritur dilatatio nevrysmatica idem intelligitur feri a lanceola, vel alio instrumento, quo Chirurgus inphlebotome utitur dum simul, vel pro vera, leviter tu dii pungitque arteriam.

nemo annorum, cui inter Iudendum puerulus alius obtusissimo parvo cultello internam superiorem sinistri femoris pupugit partem. ulnusculum brevi claudebatur, at sensim tumor pulsans oritur, brevi ad ovi gallinacei magnitudinem excrescens, qui lethalis fuit. Occasionem huic malo majorem dat sectio, quia latius, quam punctura, divagatur. Contuito idem facit quia valida contusione dehiscunt fibrae arteriae. Figura rotunda omnium maXimam copiam humorum continet quo a rotunda figura Plu recedit, eo minorem continet Cogitate nunc, Iubita contusione arteriam Complanari plena quum sem 'per sit, debebit multum dilatari, ut locet eandem copiam humorum ergo fibrae ejus multum a se invicem distrahentur longitudinales D orbiculares YtendentUr, debilitabuntur: mimo fibrae minimae, quae Compo sitae fibram orbicularem constituunt, contusione forti quoque possunt distrahi a se invicem; quo fit, ut solvantur fibrae transversae, quibus omnes fibrae compositae invicem colligantur. Ergo omni ratione debilitabitur arteria. In Comment. habetis lugubre exemplum ex LAN cISIO, aliud ex praX LE BARONIs. Disractis fibrae arteriae idem faciunt; nam amittunt partes omnes nimia sua distractione elasticitatem. Amstelaedam Rotorodam videmus haec quotidie in vastissimis equis, quibus mercatores utuntur ad Ponde rossissimas Per altos Pontes quibiis scatent hae urbes,

463쪽

evehendas , ac ad sta promptuaria vel ad naves ducendas merces Equi illi ita, Continuo hoc pontium adscensit, firmare crura norunt, ut sit incredibile r at vero sensim fibra distractae debilitantur,is adquirunt in artariis nevrysmata, varices in VeniS. In iisdem emporiis habentur homines, instar equorum laborantes. Dolia ingentia noscunt multiplici usu elevare, aliumque in Iocum ducere. Cogitate, quan id homo O libr. reclinato corpore eleVare debet, erecto corpore sustinere, eXo reponere, quantam Vim debeat Xercere, ut aequilibrium servet et unde mirum in modum nunc hi, nunc illi musculiis nervi vasa, vehementer distrahantur necesse est ita, ut demum debilitatis, iis in locis fibris vasorum nevrysmata' varice nascantur. Ligamenta armillaria saepe in iisdem destructa reperiuntur. Exemplum denuo habotur in Commetriariis. Vin arteriae a corbulo, Quo Venere eidem obnoxiae sunt malo. Cur Ratio in propatulo est. Acrimonia solvit omne oleosum pingue, quo elementa inter sese nectuntur; unde brarum vis mirum in

modum debilitatur. Neque hoc tantum; sed oleoso pingui destructo solvuntur elementa, tunica arteriosa sensim spoliatur multis fibris r quo in loco hoc fit,

sensim longari arteria debet. Bina XLANCIsIo Exempla habentur in Comment. Nec semper a lue Venerea hoc ortum, Ut LAN cis II haec bina eYempla Visum

lenta.

CLio uno Trasi de nevrysin. Tom. IV aa. Nimb. ut frequentem causam advertit tunicae cellulosae arteriae ipsius inflammationsm, subpurationem: quUmenim sedes inflammationis tunica cellulosa sit ubique,cUr minus in arteriosa tunica quam alibi δ

464쪽

Natum ergo quacunque de causa anevrysmatis principium , arteriae debilitatio, intelligitis, quomodo de beat ille locus dilatari. In aequilibrio antea omnia erant, inuantum dilatabatur arteria ab inpulsu auoris, in tantum repellebat ac inpulsum promovebat cruorem sed debilior locus ihi plus extendetur, quam repellet quia vero hoc fere quater millie una hora fit intelligitis, quomodo saccus omni momento in or feri debeat. Ad pollicis, ad ovi magnitudinem saepe perUeniunt; sed horrorem incutit locus, quem habet UYSCHIUS in Uervat anat chirurg. ubi saccu ad Pul vinaris adscendit magnitudinem. Dum escit nevrysma, callosas plerumque partes suas habet, ut textus dicit; quia sanguis in tali fac-co stagnans adcrescit tenacissima sua, vel spissa parte,

adplanantur haec magis magisque ab humore tran Un- te per CaUum arteriae. Concretiones polyposte hinc Oriuntur, unde plures videntur tunicae saccum OmPonere, quas inter aliquando etiam sanguis delitescere videtur.

Tamen non semper fit ea tunicarum crassities. Induvene, quem ipse vidi, qui a levi punctura ne-vrysaea adquisivit, erat debilis transparens tunica, al- de lacerabilis. Tenuis etiam & pellucida erat in casu juvenis, quem in sua praxi Ill. . vidit nevrysma contusione accepisse. Est hic casus ex dissicissimis totius praxeos, adeo que opUs est, bene noviste tumorem hunc quomodo

distinguere debeamns ab omnibus aliis quibuscunque

Dicit textus , quod pulses. Inflammatorii tum res etiam pulsant; sed in infinitis arteriis pulsus ne-vrFsmaticus sentitur in uno cavo. Potissimum advertitur puIsatio illa, quamdiu nondum adolevit membra.

465쪽

S. 13. MORBI ORO ANIcr. 455na in crassitiem. Ergo in initio, tum .in progressit,

ubi simul tunicae tenues manent; quinis, si nimis magnum sit aneVrysma, Copia sanguinis corde emissi non suffcit, ut pulsationem notabilem ossiciat. C Colore rubello tendet etiam, quamdiu membrana tenuis manet. Splendor rubellus abit, ubi incrassescit membrana Splendor redit, ubi stagnans hu. mor acer factus suam membranam rodit, adtenVat. 3y compressus redit. nam 'Vix Um

sanguine Circulante communica , Compressio Xterna ducit sanguinem ex anevrysmate Versus cor. Si adfertur compressio, cor repellit cruorem, in saccum dilatatUm.

Hinc homines hi plorumque metuunt sibi dum

nos rogamus icentiam, tumorem tangendi & Yam1-

nandi; quia didicerunt, quam male hoc sibi Cederet, ortis ingentibus cordis anxietatibus, ore sustinendis. Hinc solent, tristi experientia edocti, duo a nobis rogare: In ut comprimamus parum mente; si ut non cito solvamus compressionem, sed pedetentim a primo enim fiunt anxietates ad cor ab altero animi deliquium incipiens; quia sanguis omnis Cordes missus divagatur in hunc saccum; unde cor sequenti pulsu Vix quidquam ex venis accipit. Verum non semper aeque distincta haec adparent. Debeo vobiscum communicare Casum, quem habui

ηnte triennium, ut videatis, quam saepe dissicilis ud,

catu re sit.

Quinquagenaria mulier a causa sibi incognita incivit anhelos seri sensim magis magisque, Una cum frequenti tussicula. Exhibuit edico suo , dum per annum anhelos fuisse , tumorem inter a. 3. Costam superiorem , ad laeva sterni, cordis ictui synchronice pulsantem. edicus v. s. , quietem suadendo diaeta refrigerante, interpolato pii su , a

466쪽

lum reddiderat tolerabilius. Voluit hera eius, ut o minarem ego. Judicavi, anevrysma esse verum tangere aut remore i licebat, ob ratione dictas. Semtentiam rogatus, debui laudare edicum, quo utebatur, suasique, ut ejus consilio pergeret uti locum externum mollissima tuta tectum servaret. Aiebat se, a nulla medicina majus levamen sentire, quam a bstura optata, Cujus vellet ob vim levandi instignem, largiori uti dosi. Quod quidem non mirabar; nam nUti auro Opium eo in morbo est redimendum ouasi tamen, ne remedio abuteretur, suique semper sequatur consilium edici. Tribus circiter lapsis mensibus, domina ejus rogat iterum, ut vellem examinare hanc domesticam. Ne tumorem, nec pulsationem ultra invenio. Obstupesco. Video tamen anhelam Deminam, facie purpuream, ut mper solebat; ajebat, edicum suum aeque valde miratum hoc esse se tamen sine mi Xtura optata iv re non posse. Mirabar, inquam; quia nevrysmata sormata disparere non solent; manebant in aegra haec omnia nevrysmatis symptomata. Tamen si novus edicus accessisset, priorum ignarus, ille forte nos nevrysmaticum morbum dicentes irrisisset quum nevrysmata plus crescere quidem, at vero disparere non soleant.

Increvere autem post 3, 4 septimanas symptomata, misera exspiravit non redeunte tumore mense Nov. anni 1753

Aperitur adax er Angulus ortae ita erat dilatatus, ut tres pugnos magnitudine fors aequaret. Tunieae arteriae non erant admodum incrassatae Lamellae albicantes, non cohaerentes, sed sibi veluti tantum adpositae exterius adparebant. Quo magis ad interiora tendebat, eo amellae magis fuscae intus autem, quasi in nucleo congrumatus ater sanguis erat manente

467쪽

sub hoc corpore spatio aliquo, ut sanguis posset ad inferiora descendere. An ergo nevrysma loco motum Videtur; nam aderat ingens a morte, ante mortem non percipiebatur externe, ubi semianno antea perceptUm iterat. Verum contrarium docere videbantur fibrae leves flamentosae fixae, firmae, hunc saccum vicinis adnectentes.

Resp. Intra paucas septimanas fibras posse satis firmas nasci videmus id in herniis, aliisque morbis. Unde fibrae hae postremis crevisse videntur temporibus. Non enim aliter potest res explicari, quam quod tumor suam sedem parumper mutaverit. Videtis tamen ex omnibus his, quam dissicile saepe it judicium.

Effectus talis nevrysmatis sunt Io quod icina νasa comprimen d anguillet. Nam amoles illa adcumbens millenis aliis vasis, reddit illa inepta ad circulationsm. Thlipsi pereuntis synizest. UYscΗIussi invenit ipsa solida, ut costas. sternum fere periisse a tumore illo magno anevrysmatico IV. Obstinat. 38 39 Alteram jam dixi causam, quod incrassatum Iiquidum sacco inclusum corrumpatur in illa quiete, spontanea humorum degeneratione; unde saepe erosiones, subita mors. Hucusque de illis nevrysmatibus, quae in artubus, Vel externis thoracis observantur; sed si ab initio intus recondita haereant, Conjecturando eorum praesentia adsequimur ex plerisque symptomatibus, quae in eXternis observantur. Cura palliativa vim vitae inmi-nUendo diaetam refrigerantem praescribendo, quietem imperando, anxietates pio saepe fallendo solatio erit. In loco externo haerenti ars saepe multum adsertauxilii. loquar de cura chirurgica mox , ubi primum

468쪽

Atque e quoque refertur cordis --- - esse-Aus. orbus profecto, si quis unquam maxime lethalis nec nisi post ingentes calamitates perimens de quo, ut, de omnibus anevrysmatibus videndus I. M. LANCISI Us rasi de motu cordis, O neu sinatibus variis, qui nonnisi a morte ejus lucem vidit. Est neνr ma cordis praeternaturalis cavitatum ejus dilatatio. Causae sunt vulnera fabricam tangentia cordis tum hujus inflammationes , subpuration S, Con tussiones, erosiones, C. Habetur exemplum in Comment ad hunc Iocum.

Vidi ipse 174 et in puero septenni nevrγsma

tale vi aderant pulmones, quum pericardium expleret thoracis maximam partem. Pericardi substa tia erat digitum minimum circiter crassa, pluribus in locis crassis longis fibris cordi adnexa Prodiit aqua turbida, copiosa, multa. Iapsa aqua pus avum G fluxit, fuitque tum interna superficies pericardii, tum eXterna cordis cum suis auriculis, magnarum arteriarum, pulmonalis, ortae , pure navO Iena, IaCera, in imam substantiam usque. Ergo Videtis, morbos inflammatoriosis subpuratorios cordis dari, quamvis non notentur in classe morborum vulgari quia signa diagnostica nobis hucusque nondum patent; UUmner vi harum partium motui potius, quam sensu destinati videantur. Verum sine causis adductis concipitur seri posse, saepe fieri debero. Legi circa hoc negotium omnino debet locus apud ILL in Comment T. I. p. 29 T. 292. die Lugd. Eat. ubi paucis verbis tota doctrina Lancisanais Boerhaaviana comprehensa habetur. Fit autem dilatatio in uno, altero, Utroque a

vo. sinistrum cor robustius est dextro; unde in deX-

469쪽

S. 713. VORB ORGANIer. 459 ro diIatatio facitror. Sed ex cordo sinistro debiliori nasci potest cordis dextri dilatatio e dum enim sinistrum

non potest omnem suum Xpellere sanguinem, ne Venae pulmonales possunt in sinistrum cor se bene exonerare ergo nec arteria pulmonali in venas pulmo inaleS; ergo nascetur cordi dextro resistentia.

Exempla talix ventriculorum 'cordis dilatatorum habetis plura in Commentariis.1 Idn. 754. cadaVer aperui nautae, qui pedes, quadriennio antea, pergens maga latavorum in pagum hora distantem ab urbe, levi sarcina oneratus o cis palpitationibus quati coepit; atque eodem modo ter, quater dein per annUm adfectus fuit V. C. sol-Vente ac evrotico remedio sumto paucos post dies iterum conscendit navim suam Toto tamen illo tempore intermedio respiratione difficiliori, cordis palpitatione laborabat ad minimos motus P verum, quum post quietem Omnia remitterent, noluit, ut UXormedicum vocaret Anno autem I753. mense Octobri palpitationes ita increvere, anXietates, Cum pulsu debili, intermittente, inaequali, ut malum jam ultra non remitteret Mensis ante tortem spatio medico ordinario in auxilium vocor , morrui, hominem videns, lividum, anxium, cum pulsu tremulo, cinaequali r at, si adplicarem manum ad praecordia. sternum, lectus sinistrum, maxime ad 7. I. costam, in ipsis ar-CUbus costarum: . motum maxime tremulum inaequalem observabam. Censuimus ambo, cordis nevryiam adesse, nec hominem posse, nisi palliinv tantum levari. Nec eradi ex omnibus remediis quod tanto Pretio haberet, quam levia nerviva, cum tantillo opii.

Sex ultimis vitae diebus plane nullus pussus deprehen, di potuit a Cum anno finiente vitam finiit. Prima ergo die anni 17s anatomen secimus. In cavo dextro pectoris multa inventa ' aqua est, eaquQRetiv

470쪽

foetida Dexter pulmo fere purulentus totus consumtus , excepto uno ob medio pulmo sinister parvus Compactus, ita, Ut tractaeae ramis per illum compressis, aer intrare pulmonem illum vi potuerit Compressio oriebatur a corde magno , quod avitatem magnam in pulmone formaverat. Pericardium naturale, multa refertum lympha. Verum ipsum cor triplo circiter maius solito mucrone, a basi, latius e sinister Mus ventriculus mole maXimus versu mucro

Sanguis erat in illo ventriculo compactus, poID possis, cum cordis parietibus .columnis hinc inde

concretus.

Dixi, in mucrone xcrevisse cor sinistrum; eo versus Erat adeo extenuatum, ut plane albesceret, brevique rupturam minitaretur.

Igitur, ut jam explicui, videtur hic confirmatum, molem cordis majorem non ab aucta substantia cordis oriri, sed a corde eXtenuato, Xpanso quo factum, ut Cavum Cordis misisti esset inmensae capacit iis, polypos sanguine refertissimum. Polypi quoque inerant in auricula' musinistris, in venis pulmonalibus, in corde deYtro, in arteria pulmonali, in m utraque e cava inferiori unus Xtrahebatur pollicem crassus, pedem longus. Μaxime mirabilisse singuIaris casus est UYscΗII, ubi Cor aere turgidum reperiebatur. Curam palliativam videtis in eo constare, ut vita reddatur debilis, motusque minimus. Nam Vel vita vegetiori, vel motu intensiori, omnia priora. Solebat . nevrysma considerare in cordis quoinque valvulis dum scilicet tres valvulae mitrales, intricuspidales ita dilatantur in suo medio, ut aucta sem sua hac dilatatione, in sacculos formentur patentes intra arterias is inlata a corde plus in mediam par,