Antonii de Haen ... Praelectiones in Hermanni Boerhaave Institutiones pathologicas

61쪽

Naturales , quae essiciunt, ut quaecunque auda corpore adsumta fuerunt, per Vim earundem functionum in humanam Vertantur naturam. Functiones ergo

ventriculi, intestinorum, partiumque omnium, quae chylopoles inserviunt.

Animales, quae sensibus internis Xternisque exercendis inserviunt, ut functione cerebri, nervorumque.

Sexus , functiones, quae in viro aliae, aliae in Remina, humani generis propagationi famulantur. Functione ergo partium genitalium, in utroque sexu diversarum, in muliere partium infantibus gestandis nutriendisque dicatarum. Priνatas, publicas. Viscera quidem omnia sunt P3rte organicae, quae acceptos humore mutant, ut illi in publicum corporis bonum cedantri verum simul quodvis viscus, ut pars privata, functiones privatas habet, utque privata pars iustinenda alendaque est. EXemplo uno alterove rem demonstrare juVat. Tunica arachnoidaea, in capite quem usum habet gResp. Congeries est vasorum arteriosorum exhalantium libquidum non coagulabile, inter se iam matrem, quo liquido partes a mutua concretione praeserUentUrὴ vasorum venosorum resorbentium & reducentium idem hocce liquidum. At vero tunica haeo, quo suas illas functiones rite obeat, est nutrienda. Ergo habet Vasa arachnoidaea, Circuitum facientia, ut sustineatur, peculiaria proinde vasa, alia ab illis, quae publicae, Ino expositae, functioni inservirent.

Quid est pulmo 8 Est illud viscus , quod omnes

humore venosos extrinsecus exceptos, vel ab arteriis sive inmediate adlatos, sive mediate venis bibulis resorptos, a corde dextro Excipere debet, omnesque humores crudos advenientes sua peculiari fabrica ita a mu-

62쪽

mutare, ut ad inquilinorum humorum naturam illi a cedant, sic ue mutatos in cor sinistrum refundere. Sed idem pulmo, quo hoc publico ossicio defungatur, habet functionem privatam, quia nempe fovetur nutritur, ut pars corporis, ope arteriae bronchialis, a Ruyschio demonstratae idque in omnibus suis partibus e cujus arteriae sanguis iterum recipitur avenis, quae prope venam Zygon decurrunt. Actio publica renis est, a sanguine emulgentium sive renalium arteriarum urinam separare sed praeter has arterias adcurrunt ad totum Corpus renis arteriae aliae, quibus visatrat alatur. Ita res se habet cum vena portarum, ratione hepatis cum omnibus arteriis' venis uno verbo r cum omnibus corporis Visceribus' partibus. Alia etiam ratione privata actio dicitur, ubi c-culiari quadam in parte aliquid debet fieri, quod, si ibi fit, bone si alibi, male. Id est, ut ad unguem

U. g. ungui fiat, non pilus, non caro, non ossa: sic porro.

Ex his expositis eo ducimur, ut inquiramus, quid ergo morbus sit Est laesa functio. Dixi functioncm

esse eam in corpore humano facultatem, quae ad actionum effetundam requiratur.

Quid os actio 8 Est motus, sive in toto corpore, sive in ejus ali qua parte, producti, mutatio. Μotus sunt duplicis generis romo voluntarii; do spontanei. At quomodo corpus ejusve pars hunc motum facit vel mutata Dicere id non possum quum hic denuo occurrant humani ingenii imites Noe miremini, hoc fateri oportere edicos r oportet Physicos in quacunque Physices parte similes edere comsessiones.

Rogo hemicum hilosophum, quid sit aurum 7Hoc bene nosco, inquit Verum qui noscat via

63쪽

deamus Est corpus, inquit, durum, malleabile, ponderosissimum iam quaesito putat se satisfecisse nullum siquidem corpus post habere hanc auri proprietatem, ut sit ponderosissimum omnium, qua proprietate ab omni alio metallo distinguatur. Verum an tu hemice jam aliquid de tuo auro nostia inime. Subpone aliquando homines e terrae visceribus producere corpus auro ponderosius, quid tua de auro facta definitio juvaret alia profecto proprietate iam tibi aurum esset ab aliis internoscendum. Ergo aurum non cognovisti; si enim bene Cognovisses, aeternus ipsi mansisset, quem indideras, Character.

Ita rogo, quid sit homi Facile hic Philosophorum sciolorum responsum. Cum HIPPOCRATE dicamus potius, esse id, quod habeat naturam humanam; dicamus, hominem esse id, quod habeat illud commune , quod ad functiones exercendas in omnibus requiratur necessarium.

Morbos porro illius hominis haud aliter intelIigo,

quam ut Geometra intelligit, quae sint ineae curVae proprietates conferendo nempe Cum proprietatibus lineae rectae r sil morbos novi e cognitis omnibus conditionibus, quae ad Xercitium functionum requirantur. Has functiones in corpore dixi ad sex classes re ferendas , vitalium naturalium, animalium, seXUS, privatarum, publicarum. Actio vitalis spectat solum circuitum humorum e sus cor, e corde qui, quamdiu uirutaque Urat, vita adhuc adest. Vitales, quos itam faciunt ita, ut haec iis carere nequeat. Actio ergo vitalis est illa, quae iscit vitam, quae esscit, ut corpus non sit mortuum. ors est absoluta cordi quies. Quicunque enim videntur motus, corde absolute quiescente, superesse, hos antea eXplicui, deberi Coma-

64쪽

elementis contrahant, an rigidiora , magisque Iastica. Fit enim tunc quidam , si dicere liceat, uni rum circuitus imperfectus Arteriae enim a frigore contractiores fiunt, ideoque ducunt sanguinem suum in venas. Etiam stigescenteS musculi contrahunt se, , quum

venis adcumbUnt venosum sanguinem versu cor pellunt. Hinc ratio petitur sequentium Phaenomenorum.

In cadavere hominis fanissimi violenta morte subito exstincti, V. g. laqueo, brevi a morte aperto, vix deprehenditur in pericardio liquor, vel in tunica nervea testiUm, Vel in reliquis Corporis Cavis. Si vero cadaver aliquantisper relictum demum aperiatur, collectus invenitur dictis in cavis liquor, pulsus nimirum eo explicata de causa. Quantum autem omnia solida frigore contrahantur, cernimus saepe in homine vivo, sanissimo, toroso;qusem inprovisus terror in animi deliquium conjecerit. Frigescens ille exhibet adstantibus nasum adeo con

ctos, ut ViX, quisnam sit, dignoscatur. Redeunte illo ad se, pereunt mo haec symptomata, calor redit, color, torosit3S. Observaverat hoc egregius UYscΗIUS , Cogitavitque serio secum, annon posset cadavera flexilia, simulque incorrupta servare; nam observaverat, COHporis partes internas uti Xternas a frigore mutari.

Iniectione igitur didicit artificiosissima imitari naturam,

cadaver juvenilia plures per annos servare, tum incorrupta, tum feXilia, Crosaque ' quum arteriarum collapsarum hi nulla concretio fieri posset.

Similis huic mox expositae actioni manet actio in intestinis; nam haec corpore exemta saepe Vim suam perissalticam miro spectaculo exhibent.

Ex dictis sequimtur hoc duo inter sese diversa intollaria:

65쪽

S. 695 v et T, A. 55 Imora Injuste saepe arguimedicosis Anatomicos, dum recens mortui cadaver incidentibus ipsis, hinc inde vitae superstitis cujusdam species ex explicata causa animadvertitur. Visa haec res olim O. ALB1No; sed nemini funestius quam bono EsΑLro, qui hinc homi cidii insimulatus Hierosolymam peregrinabundus petere

jussus est.

VERULAΜrus hol. V. U M. in operibus oma. pag. 56O. o Complura fuere exempla hominum tanis quam mortuorum, aut Xpositorum e lecto, aut de-- latorum ad funus, qui nihilominus revixerunt, id, quod in iis, qui conditi sunt, repertum est terra se aliquanto post aperta per obtusionem & vulnera-- tionem capitis, ex actatione d nix cadaveris in

ira feretrum.

Cujus exemplum recentissimum maxime meis morabiles fuit Ioannis Seor subtilis cillius in

se Scholasici, qui a servo , quum sepultus esset, rabis sente quique ut videtur hujusmodi latalepsium, ejus symptomata noverat aliquanto post effossus, is in tali statu repertus est Et simile quies accidit, nostra aetate in persona histrionii sepulti Cantabri-- giae. emini me accepisse de generoso quodam, o qui ludibundus ex curiositate desiderabat scire, Ua-- lia paterentur in patibulo suspens seque sus rem, dit, super scabellum se adlevansis deinde se dimitis tenS; putans etiam penes se futurum,' ut scabellum, pro arbitrio suo recuperaret. Id quod facere monis potuit, sed tamen , amico praesente adjutuM est. Ille interrogatus suis passus osset, retulit: do- lorem se non sensisse, sed primo observa tam sibi fuisse, circa oculos speciem ignis' incendi , deindε exis tremae nigredinis sive tenebrarum, Tostr reo coloris, cujusdam caerulei pallidioris sive thalassini qualisse conspicitur etiam animo inquentibus.

66쪽

Audivi etiam de Medico adhuc vivente , qui hominem, qui se suspenderat, atque per horam dimidiam suspensus manierat, invitam frictionibus balneis calidis reduYerat. Quique etiam profiteri

solebat, se non dubitare, quin suspensum quemCUn-que ad tempus praedictum revocare posset, modo, cervices ei per impetum primae demissionis non fue- is in effractae. Quid inde concludendum 8 Duo vel tria maxime notanda: Imor Ut caveamus, no nimium Cito cadavera aperiamus a morte, ne homicidii rei fiamus; etenim om-ma Xempla haec docent, reviXisi qui mortui reputati, qui ad sepulturam destinati, imo qui jam sepulti fuerant hinc summam disticultatem habet illa operatio

Pia, qua matre praegnante mortua mo sat caesarea sectio, ut infans in vita servetur. Feci hanc operationem, sed tremenS.

adora Ut in hominibus suspensis, maxime qui ex damnabili desperatione se ipsos laqueo suspenderint, si occasio adsit, ut praesto esse possimus illico, Conemur illa auxilia adplicare, quae videmus adplicata ab aliis proscua fuisse. 3tiora Vitam adesse posse, ubi ne vel minima quidem vitae superesse indicia videntur, adeoque infinitos dari gradus inter vitam maximam hinimam, quod rogo notetis, ubi mo de vita minima simus acturi. Redeamus jam in Viam. 2do: Non semper causa hujus quasi superstitis vitae frigus est partium a frigore auctus elater Uerum aliquando ipsa vita haud penitus exstincta inter crudele Anatomicorum manus suspiria emittit. Nempe dum illico a morte illi semper nitantur viscera rimari. Quot enim exempla testantur, quod pro Or- tuis habiti in vitam vegetam deinceps redierunt.

67쪽

S 695. N ἡ R B N R A. 57His bene intellectis evidenter videre incipimus, quid sit morbus, quatenus Iaesam actionem Vitalem spe-ci et Ilaec porro actio adcuratius explicanda est. Pertinet huc actio musculosa cordis, actio secretoria cerebelli, actio pulmonis, sanguinisque, spirituum per organa illa , horum arterias, enas, ne UOS, circUitUS.

Motus cordis alternus duo subponit Tmo, paralyticam ejus dilatationem a defectu liquidi nervosi, cerebellosi; do , spasmodicam ejusdem contractionem, quae a tribtis diversit causis pendet. Imo venosi sanguinis irritantis inpulsu PRYE

monstraverunt, cor jam aliquantisper mortuum se de integro contrahere, si vel aqua calida vel aer ejus avis demum inmittatur. Est ergo causa cor irritan V nos Us sanguis. Cur vero venosus sanguis cor irritet excommunibus corporum legibus est inexplicabile. In boum, ranarum, anguillarum, serpentum, aliorumque animalium cordibus, imo in ipsis dissecti cordis segmentis saepe diu a morte eandem observamus irritabilitatem. Nemo causam ejus intelligit. udo : Ab inpetu copia sanguinis arteriosi, enaorta

in arterias Coronarias ruentis. Nam orta arteria a Ualvulis semilianaribus, quae aortae lateribus internis adplicantur, dum sanguis prosilit inpetu ex Corde in arteriam, ab his, inquam, valvulis inpedituretorta, ne sangUi'nem cordi largiatur videte in L . . 185.

Sunt enim origines arteriarum Coronariarum OX in principio ortae, communicantes Cum orta, ubi Valvular cordi adplicantur segregatae vero ab Orta, ubi valVule lateribus ortae adplicatae haerent. Oriuntur hae arteriae duae, obposito itinere, OX unlim Componentes canalem, basi cordis innexum toto ambitu unde dimissae arteria variis inter se anastomo-

68쪽

sibus tinctae, in innumerabilia exilissima vasa distributae, quae ultimo roris effusi more, humorem fundunt, omnia sensibilia Corporis puncta pervadunt, omnemque fere ejus substantiam componunt adcreta inter vasa pinguedine Xterna. Hae porro arteriae sunt in Diastole, dum reIiquae corporis arteria in Systole sunt. Renixu enim arteriaeaortae in inpetum projecti ex corde sanguinis, valv Iae, quae dum erectae adplicabantur orificiis coronariarum, jam adplicantur denuo sinisti cordis orificio. Ergo illo momento reniXus ortae, arteriae coronariae jam apertae necessario inplentur.3tio : Ab inpetu copia a cerebello in villos musculoso cordis fluentis liqaidi Cor habet nervos suos a pari octavo' intercostali. Par octavum dat Plexus cardiacos r sed varia lege, varioque decursu ramuli ab intercostalibus ad cor tendunt, se Cum ramis octavi paris, gangliorum ope, conjungunt, una ad

Cor, simusque, decurrunt. Lowm inra , BONNIUS ,

aliique ligaverunt in animali vivo inciso istavum par, in uno latere, cor fiebat Ianguidum ligaverunt in altero latere, cor palpitabat. oriuntur equidem sensim, quibus haec facta sunt, animalia; sed non tam cito, quan vulgo creditur , qui ais ab intercostalibus rami accedunt, quos facile haud ligabitis.

Sic has tres causas motus cordis, credo, percepistis. Veteres duas causas vitales statuebant, altera earum erat respiratio, altera ptilias , sive cordis actio. Obliviscebantur causae illius, quae a nervis dependeat. Attamen stricte loquendo arteriosi sanguinis inpetusis copia ex orta in coronarias arterias, potius

Causa est, Cur cor vivat, aptumque maneat perennandae circulationi, quam ut ad cordis contractionem dicatur necessaria. Ligata alicubi musculi arteria, musculus marcescit sensim; digato autem musculi nervo,

69쪽

musculus sit paralyticus. Verum in genere rem comsiderando, non pu est, ut hanc causam, quam se-Cundam numeravimUS e Causis continuatae circulationis

eXimamus. Perinde imo est, qua ratione id intelligatis; nam sine circulo sanguinis per coronarias languebit mox, brevi subsistet perfluxus humorum per

universum corpus. Verum, Ut bene advertit HIPPOCRATEs, in corpore humano omnia in Circulum verti, ita hic experimur causarum enim harum alia ab alia dependet. Non potest in nervos octavi paris& intercostalis spirituum perfluxus dari, nisi a cerebello Ga cerebello spiritus non profluent, nisi ab ejus cortice ra cortice spiritus non orientur, nisi eo pellatur Carolidum vertebralium arteriarum sanguis et non adpellet eo carotidum vertebralium sanguis, nisi ille prius CX orta veniat non intrabit in ortam, nisi ex sinistro corde in sinistrum cor non veniet sanguis, nisi a Venis pulmonalibus in venas pulmonales non subibit, nisi per pulmonales arterias et non in pulmonales arterias, nisi e corde dextro non in cor deXtrum, nisi a sinu, auricula dextris non in mumis auriculam

dextram, nisi a Vena Cava non in venam caUam, nisi

ex arteriis, vel ex venis bibulis, vel ex duet thora- Cico. Ergo requiritur, Ut talis sit integritas prope Cor, in Corde, orta Carotidibus, ac vertebralibus arteriis, Cortice cerebelli, cerebello, nervis octavi parisis intercostalis, ut sat sanguinis arterios ad cerebelli corticem adpressio, spirituum secretio, pernUXus , adpubius ad cor.

Novistis in priori cursu, qui adfuistis, dum age-ham de respiratione ut signo , quod tunc constitit, quam magna ration Veteres aYime HIPPOcRAT E semper tanti facerent in morbis bonam respirationem. orbi igitur vitesos sunt , qui laedunt has dictas actiones, quarum actionum una deleta delentur

70쪽

que fieri possit, nunc examinemus. Unde patet, has in sua perfectione multum equidem augeri, minui phse, ita tamen adhuc supersitet ut ipso corde exsecto brevis tamen ta aliqua species νι- res non modo, sedas motus superes, in L cursus, ut

docuit VES ALIUS.

Est ergo vita maxima est minima. Maxima, hi omnium partium talis dispositio est, ut quaecumque corporis functiones citra lium incommodum, expediteque exerceri queant. Vita minima, quae caeteris functionibus deletis, aliquem tantum in corde motum superstitem habet ; vel si superstitem amplius non habere videatur, saltem adhuc videatur habere suscitabilem. Intermedios gradus hinc facile intelligitis. Quaeritur, quot functiones deleri queant, ita saltem

aliqua superstite 3

Resp. Hic prorsus mira docemur. Vixere homines, quibus oculiis aures omnino perierunt. ViXerVnt, quibus morbo vel vi tota lingua ablata esset. ViXere quibus in bello ambo crura sub Iunibus essent ademta. Alii vixerunt brachium truncat utrumque. In vita manserunt aliquamdiu, quibus a morte incissis, patuit dudum adfuisses tabo hepatis, ita ut eju ViX quidquam superesset. Multi vixerunt, quibus splentotus quantus consumtUS. Fuere homines, quibus hepar integrum instar informis lapidis a diaphragmate Penderet, ut Cin aliis lien tale hepar ex homineeX cui Vixere quidam in portione Vix notabili pulmonis. Μilitem aperui, in cujus deYtro latere ne vestigium superesset pulmonis. Imo testantem audivi BOERHΑΑVIUΜ, quod in puero vix digiti longitudine pulmonis residuum invenisset, quodque vidisset in Cadavere hominis coli, quem lenta tabes sustulerat, Vix paucas sanguinis uncias superesse ita, ut solida Omnia