Antonii de Haen ... Praelectiones in Hermanni Boerhaave Institutiones pathologicas

71쪽

omnia pergameni instar, ad oculos, nares, manus comtracta haererent. Homo visus est vixisse, cui cerebrum magnam partem subpuratum esset, vita Ope cerebelli potissimum permanente. Imo me ullo cerebro vixisse homo visus est. Anno 1738. 16. Febr. Contigit Haga Batavorum, ut fabri lignari uxor, Demina pulcerrima, post magnos partus dolores eniteretur puellam pedibus prodeuntem. Puellae huic supra oculoS, usque ad occiput tota crassi olla defuit defuitis cerebrum, aderat tantum membrana ruberrima laxe supratensa basi cranii sub qua membrana basiis anti, ephippium, cerebellum. Μisella haec vixit 25 I horis, plurimumque Hulavit. Ipse ego rem examinaturus, seniorem mecum duxi ΜΕ-dicum, qui narrabat, se in eadem urbe cum multis aliis edicis vidisse infantem, qui eodem modo adfectus vixerit fatuus ad annum aetatis Omum seu haec puella amemaverat animam antequam advenisse

mus.

pitibus avulsis ad tempus subsultant, quinis corda animalium avulsa diu palpitant. is quidem meminimus ipsi, vidisse hominis cor, qui visceratus erat, subplicii genere apud nos Versus proditores recepto quod in ignem de more injectum saltabat in altum, primo ad sesquipedem, deinde gradatim ad minus, durante spatio it meminimus 7 utra minutorum. o Etiam vetus' fide digna traditio est de bove sub evisceratione mugiente. εο At magis certa de homine, qui so subplicii genere quod diximus evisceratus , postquam Ozavulsum penitus esset, is in carnificis manu tria aut quatuor verba precum auditus est proferre quod idcirco magis aedibile esse diximus, quam illud de sa

72쪽

crificio; quia solent amici hujusmodi reorum mercedem dare carnisici, ut ossicium suum pernicissime expediat, quo illi celerius a doloribus liberentur : in sacrificiis

vero non videmus Causam, cur similis praestetur a Dcerdote diligentia. Adjunge HILDAN. Ceat. 2. Obf. 95. Egregius Μedicus Haganus STALPART AN DER WIEL O. 2 cent rar ob scribit, se cum binis edicis

Chirurgora. Μ i 1678. vidisse infantem sutoris, qui

24 horis vixerat sine ullo omnino cerebro. ZAc UT Us LusITAN Us, NICOLAU. FONTANUM, GEILFUSIUM, SCHNEIDE RUs, aliique auetores similia notarunt.

Concludimus hinc, quantum homini demi queat, antequam vita minima demum nulla sit. Quid, quod Partes animalium de corpore exsectae vitam quandam

Nota in Anglia historia hominis perfidiae adcusati,

Cui vivo cor exscissiam palpitare, movere, imo salire visum fuerit. mo animadversum, animalia Corde X secto cucurrisse, saltasse, natasse sine corde, cor non tantum vixisse, sed in diversa segmenta divisum, signa vitae exhibuisse in unaquaque divisa parte. Verum mirabiliora tractanda supersunt. Vita minima aliquando a morte vix distinguitur. Narrantem audivi BoΕRIIA AVIUM, se certa fide nosse, in Brabantia contigine, ut nobilis juvenis, stirpis amplissimae spes unica, aquis submergeretUr, extractusque domum reveheretur, frigidus, exanimis. Qui utique talis mansisset , nisi quisquam phS sicarum rerum non inperitus, corpus illiud simile cadaveri, superdolium voliatasset, atque folle agitato aerem per anUm inmitti curasset, tamdiuque veXaviilet, donec recuperata respiratione, sensuumque suci ad vitam rediret, multos deinceps mios superfuturus. Hi-

73쪽

Historiam reserebat idem magnus vir filiae hominis Batavi, in americanis coloniis atavis habitantis pcujus filiam febris epidemica sustulerat. Ad eiulatum

neminarum , servus angolitanus advolat, spondetque vitam Acerrimas, sibi notas, planta ore manssit, puellaeque in nares violenter inspuit, ore manu Xa- ste clausori repetito decies Xperimento virginem respirantem reddidit, viventemque.

Quid de vita eo in statu adfuerit, difficile dictu. Certe fuit status vitam inter mortemque medius Quies erat circuli sanguinis, sed tamen irritabilis adhucis resuscitabilis. In EA. pM . med. c. N. C. tom. 7. OV. Ia . tres casus habentur hominum submersorum, qui ab omnibus hominibus mortui credebantur, quo tamen industria egregii Μedici ΚυNDΜANN ad vitam revocavit. Quid vita fuit illo intermedio tempores Nicolaus EcΗLINus mira habet de hominibus per multos dies aqua submersis; sed ibi videretur quasi quaedam vitae sub aquis adfuisse umbra. Sed quid dicam de homine, qui I 6 horas ; de muliere, quae per 3 dies de alio homine, qui pera hebdomadas de alio, qui perra dies aquis submersi fuissent , ut referunt Ephemerid. Acad. N. C. Decur. I. Decur. Q. Vix videor mihi aliud ad haec respondere posse,

quam prudentiam requiri, ne aqua submersos haud tam cito dimittamus Laudatus ΚυNDMANN suos ad vitam reduxit ponendo mo extracta de aqua corpora per horam in balneo aquae calidae, fricando pedum plantas asperrime, utis totum corpus, acriores fumos naribus adplicando, aquam cinnamomi continuo in guttur infundendo. Imo e SPE NERO narrat, profuturum P Xime usum excutiarum, quo poplectico motus, loquela, rationis usus essent restituti r vide apud HEisTERUM in Chirurgia delineationem usumque a

74쪽

jus lastrumenti Atque haec de vita minima susticiant. Naturales quos assumta sic mutant, ut in naturaenosi in partem abeant; sunt titiones secerum a forumque S umorum, recipientes, retinenteS, OVente , mutantes, miscentes, secernentes , adplicanteS, excer' nente , Cossumentes , quae etiam admodum differre

possunt. Secunda iunctionum classis erat naturalium. EX HIPPoc RATI variis locis inter se conlatis, liquet, magnum virum statuisse, quod natura nobis a diis indita esset; deinde quod natura alimenti vel medicamenti esset id, quo medicamentum vel alimentum tale esset, quale esset, ab omni alio distinctum.

Dein quod natura ea essiceret quae conveniant. Igitur quod natura humana esset adgregatum physicum omnium conditionum, quibus praesentibus in homine aptitudo esset ad edendas actiones. HELMONTIUs ergo rite definivit naturam, vocando illam Jussum Dei, quo, re est id, quod est,in quo agit, quod jussa est. V1-deatur circa notionem naturae latius diductam pulcra dissertatio eruditi ed. Viamo ORDWY de natura humana. Oportet justam hujus vocis naturae notionem habere, ut infinities hanc vocem in medicina audientes de legentes, rite, quid illa significet, capiatiS. Porro cum hae natura ita comparatum est, ut sua ipsius actione destruat se ipsam , nisi continuo fulciatur,

reficiaturque, unde aeris, cibi potusque necessita patet. Ut enim humanum Corpu omnes timorum, V3sorum, musculorum motus Xercere posset, neque interim destrueretur, requirebatur in Vasis, musculis,fbris, levibilitas facilis. Ad 3nc obtinendam oportebat, ut partes Cohaerentes partim a contactu mutari,

partim in eo permanere possent. Quod ipsum iterum

seri

75쪽

1ieri nequibat , nisi Partes majores e gracilissimis,

tenuibuS, curtisque constarentur. Id ero non fieret, nisi inter has continuo decurreret humor renOVatus, concretionem inpediens. Ergo totum COIPUS , qua flexile, necellario Parvi Vasi constari debuit. Interim illo si motu, qui in vasis tam tenerae fabricae, tam per circumductionem perpetitam humorum, quam

tur 'necessario minimae parte e solidis deteruntur, detritae liquoribus miscentur, moventur; eXhalant interim fluida continuato adtritu inminuta ad exhalantia vasa adpellunt, deque corpore Uanescunt. Intelligitis hinc corpus vivum ex sua ipsius Conditione cito destrui, unde ad continuandam similis vitae Constantiam, opus erat, ut tantum, tale in humoribus e soliciis perpetuo restitueretur, quantum quale per illas motas perditum esset. Id quod Nutrire, ipsamqua hanc actionem Nutritionem adpellant. Id nunc quod Erem, cibum, Otum, quoad materiemin quoad doces requisitas ita mutat, Per Vires timnat S, Concurrentes corporis, ut renciant, debitisque suis adpliceutur vasis, actio Ocatur naturalis. Multa autem, hae ut peragatur, requiruntur.

I. Actio adpetendi. u. Aetio cingerendi. E. Actio manducandi M. Actio deglutiendi Aetio in ventriculum laeserendi Acti, in sentriculo mutandi Actio a Ventriculo ad intestina deferendi 8. Actio in intestinis ad Vasa lactea adplicandi. 9. Inde ad Cor dextrum ducandi per lactea . glandula mesentericas, cysternam lumbarem, ductum thora-ciCum Uenam axillarem IO. Aetii subigendi pa pulmonum, vehendique ad cor sinistrum. II. Du- Cendi a corde sinistro per sortam ad omnia vasorum genera I 2. Acilio reparandi minima solida, ex quibus majores solidae Partes componuatur, idque adpli E catio.

76쪽

catione tanti talisque quantum in quat inevitabili

corporis lege deperditum est a 3 Secernendi . denique ab eo .excernendi quod noxium is inutile o pori esset a 4. Secretione tulis, succi pancreatici, enterici, astrici, salivae. Morbris ergo naturalis quis ainque ille, qui in una pluriumve harum conditionum iso Capitibus recensitarum, plus minus deficiat. Haec porro actio subponit functiones vitales integras quum iis deficie tibus partes naturali functioni destinatae minime agere possimi. Quo etiam admodum disserre pessunt. Ut in actio, nibus animalibus ostendi, ita etiam hic nam omnes hae I functiones possunt minui, ut tandem paucae tantum superstat, imo ita videntur deleri, ut fere diceremus nihil superesse, nisi ex obscuris quibusdam

signis id quod saepe in pessimi chronicis morbis animadvertendum.

Ergo plura viscera simul inserviunt integritati fumctionis vitalis maturalis Pulmo v. g. pro continuandavita' pro hylo elaborando ducendoque in Cor. Coripsum arteriaeque praecipuas partes agunt in vitalibus, agunt 3 in naturalibus, ut OX Xposui. Animales, quem ita in homine contingunt, ut vel intellessus tui anus ejusmodi deas inde concipiat, quin illi actioni corporeis nito sunt, elisola tas aut his

assionibus exercendis operetur, aut iis nati moVeatur.

Ultimo sequntur actiones aniniales. Anima VO-catur ea hominis pars, quae in homine cogitat, in Cogitando mutatur in cogitando Corsu mutat. De

hac animali actions multa alioqui acturus, nihil fere dicam, .mpam, omnium mortalium de illa ignorantiam liboro fassus Patet facultatem animalem esse potentiam exercendae actiouis cujus C que, quae Xer

cita

77쪽

cita mentem mutet, aut a mente mutata mutetur. Actiones animales physice contingentes movent O scientiam mentis cogitantis. Nemo sanus , sedens tranquillus, sentit cor arterias alide pultare. Si Cordis actionem directe Vellem duplo fortius intendere non possum sed indirecte quidem Celerius respirando,

adeoque celerius movendo pulmonem & Cor ipsi m. Non sentimus actionem Cerebri, Cerebelli, nec anguinis intra cor admissionem, e corde Xpulsionem. Ergo actiones vitales non mutant Cogitationes mentis, neque vicissim pendent aut determinantur a mente , ut quidem voluit Sae ΑΗLIUS. Itidem dum plures facultates naturales exercentur, dum in chylum cibi mutantur, Cogitatio nentis mi- mime mutaturri neque nunc quidquam eorum, quae tunc intra nos geruntur, OUimus. Qui fiat v. g. alimenti

in hylum mutatio Qua ratione & utraque bilis Pancreaticus succus , chylo adfundatura Quo pacto hepar bilem paret Nihil inquam eorum intelligimus.

Et tamen animam consti uere tum universae hujus michinae fabricatorem, tum moderatorem, gubernatorem que, STAΗLIo Visum fuit.

Homines primaevi infinita ignorarunt, quae serior detexit posteritas in usum ducendo perfectiorem, quae

majore e tenebris eruentes tantum adumbraVerant. Verum est 6OO fere annos ne minimum quisem Cir Ca naturam veram animae detexit humana sedulitas.

Et tamen homines uersis architecti suae fabricae,

moderatores architecti rerum, quas non intelligerent, creatores, moderatores motuum, quorum instrumen ta determinationes ignorarent. M tales fuere architecti, tales motuum crεatores' modoratores, qui

non tantum non intelligerent id, quod facerent, sed etiam qui onmino nescirent, quod aliouid agerent.

Hocque verillimum a peritissimo Philosopho &Anato a maco

78쪽

mico usque ad ignorantissimum molientottum quousque tandem deveniet fingendi licentia. Excogitatum systema ut ratio plurium rerum, alioqui absconditarum, daretur manifesta. Sed systema tibi tuum est, Statili feta sunt omnia quaecunque ProferS, nec vel hilum probare potes. Et quamdiu non possis probare systema tamdiu inutilia aliis, quibus tua nequeas probare, manebunt inde deducta corollaria.

Verum est, angitur tibi animus, quod careas intellectu rerum plurimarum, quas ex pulcro systemate tuo alioqui deducis. Nollem mihi talem intellectum

rerum, cujus adeo stramineum fundamentum. Adferat mihi aliquis propositionem, quam totum humanum genus a se mille annis non tantum non intelleXerit , sed ne cogitaverit quidem ex hac propositione ducit mihi consequentiam, qua nititur nonnulla eXPILCare, qVae nondum intelligebam. Nonne merito jure rideam talem conclusionem, si non potest propositionem probare, unde talem conclusionem formaverita Verum alia cum actionibus animalibus res est. Si inmotuS, tranquillus , sedeo, nihil vitalium aut animalium actionum percipiens ; volo, ut mea manUS hoc momento hinc transferatur illuc e mo transfertur opemlasculorum, qui agentes hanc manum de loco in Io-

Cubiculo tenebricosissimo inclusus sim, caetera persectissime sanus. Nihil earum rerum , quae intra me generantur, percipio, Verum momento temporis jam aperiatur fenestra , oculo mansnte eodem, sed vivida luce irradianteri mox totiam fere video haemisphaerium adspectabile , inque eo infinita fere. ΜΗ-tatUr tunc cogitatio mea. Sic intelligitur actio ant

Morbi

79쪽

Morbi autem animales sunt, qui ex desectu an1- malium functionum oriuntur. Cerebrum nervos bonos iunctiones hae integrae subponunt. Cum bono Cerebro, bono oculo tumor homini nascatur intra orbitam, opticum nervum comprimens, caecita oritur, morbus animalis.

Sensus Xterni sunt Tassus, usus , fassius, Visis , Auditus, quos suis locisis ordine PathologiaeXplicat, cognitionem praefubponens ex physiologicis.

Percepti , Imaginatio , Memoria , iudicium, Ratiocinium, ani ri Adfectus, Motus νoluntarii sensus interni huc pertinent e perceptio idea ex memoria est talis ideae adhaesio judicium, est adfirmatio, vel negatio, quod talis idea menti inpressa per memoriam cum alia idea vel nunc vel ollim percepta conveniat. Ratiocinium est judicium, an bona malave sit haec Convenientia. Animi asses ius ex hoc ratiocinio sequuntur; si convenientia bona est, placet, ardet animUS eam amplecti, duCit corpus in actum ut amplectatur, complectatur et 1 fata displicet vellet anima eam non existere,, saepe movet organa corporea, ut Objectum quasi deleat, saltem dimoveat hoc domum est illud το λορμου Η1PP. de quo deinde. Sentire porro per sensus externos, est Xperiri mutationem in superficie nervi, excitatam per adtactum objecti moti. Dum nunc tango mutantur mihi papillae maIpighianae dictae. Dum olfaciori sales , spiritus, olea, feriunt nervos olfactorios. Dum gusto

sit sapidi objecti adplicatio a papillas linguae. Dum video pingi dicitur objocti imago in muco nervosae

eXpansionis nervi optici Dum audi membrana Uali, rotunda, vestibulo, vel cochlea tremente , mollis pulpa colastici nervi mutatur. Ergo objecta tantum faciunt contactum superficierum; sin vero rudiu agunt,

Era laedere

80쪽

o PATHOLO TA. Iaedere nervosam uJpam , Ilio adeo destruere possunt, ut sensus inde pereat. Exempla adsunt hominum, qui a subita vividissimaque luce caeci, qui a sonitu Validissimo exploso, surdi facti sunt. Adest vero in his Omnibus magna graduum diversitas , ut dereliquis actionibus dixi videmius homines, qui mobiles adeo habent nervos, ut convellantur a tali adfectione, quam alii in culpate ferant. o patebit , dum suo loco agam de nervis peculiari Capite. Utinam hystericarum Deminarum o hypochondriacorum nervi ferrent, quod quadratorum rusticorum saepe adeo incasium totam

medicam artem non Xhaurirent, Confunderent. In paralys videmus has actiones inminutas nervorum.

In poplexi a deletas, superstitibus adtionibus vitalibus, utcumque naturalibus. Proinde jam phwιce intelligitur, quid sit proprie νira, quamdiu illa duret, in quibus adcurate conssat,

quibus carere PQ t, ramen utcumque perduranS.

Haec omnia conclusionis loco hic dicta, repet, ta supra Xposita sunt. Item inde scitur, sanitatem effli facultatem corporis aptam omnibus actionibus perferte exercendis. Id est, intelligimus, hominem triplex quasi systema esse vita'e, naturale, animale esseque adhuc aJ1ud intra corpus mire differens ab omnibus aliis rebus. orbos simul infinitos esse quum ad tot functiones peragendas tot requirantur conditiones, ut per infinitae sint quarum vel una deficiente morbus sit deniques intelligimus , inde perfecte constare, quid sit sanitas , Latus nempe corporis ille, qui requiritur, ut omnes hae tinctiones rite peragantUr. Consa denique, omnes esseelus aflionum illarum re-νocari potis ad motus deierminatos, ta ad inmutatio, rem adsumtorum, O excretionem nocituroru . Pri