De libertate et praemotione secundum mentem D. Thomae

221쪽

quoque tradidit, et Pelagius; quum tuum diverSn rntione in absonis eorum commentis eX en deri Vnndi S, Vano quidem labore contendorent. Primus enim Dei motionem cum statuisset, eique quod concupi80entiae con Venire jam affirmaverat, id tribuisset, id est eam ob Suam efficassium 11000ssitatem inferre; en ex re Colligere conatus est, hominis voluntatem Semper RUt Concupi Scentia se Servum esse, aut captivam motioniSDei; atque proinde numquam esse liberum. Alter Vero contrarin utens ratio ginatione, nullo efficassi auxilio Voluntatem egere, ut bonum agere quent, RSS0VernVit. Cum enim planum sit, hominem libertate esse donn-tum atque libertas cum ua offissassi motione divina, quam D. Augustinus fuebatur, componi Secundum ejuS doctrinam non posset, Voluntatem eX Se, ubSque efficaci auxilio, ad bonum moveri affirmavit. At Vero

principium istud, in quod Pelagii Calvinique haeresis connititur, ut absonum commentum a Thomistis rejicitur; ex quo sit, eos utriusque haeresim radicitus convellere. Et certe ex rebus jam disputatis est perspicuum, eoS recte Sapienterque dossore, efficacem Dei motionem hominis libertatem non labefactare; atque dilucido difficultates eosdem evolvere, quae hac de re ab adversariis proponuntur. Sed his de rebus Sati8 Superque in superioribus capitibus dictum est; quapropter iis omissis, do duplici modo quo Sedundum nuretam Aquinatis dosstrinam, offissa X infallibilisque Dui motio cum hominis libertate conciliatur, di88erere plasset. J30. Imprimis tamen discrimen notandum, quod est primum inter of secundum liberum. Etenim ad rationem primi libori pertinet, ut ipsum prima Sit cuia SaeSuae determinationis et electionis; ex quo quidem sit, 14

222쪽

dominium a quavis alia causa independens, id est dominium supremum. et absolutum, in ea Silem, ipSum habere; alifer Onim primum liberum non eSSet, Sed potius Secundum, alteri subordinatum, ut est perspicuum. Eam ob rem diserimen assignans Thomas, quod ost inter humanum voluntatem atque diVinum, apertissimo onuncias ut alibi di situm est) primam quod

est contingens, ab alia causa ad effectum esse deforminandam, non tamen Seeundam: ' Causa quae est eX Se contingens oportet ut deferminetur ab aliquo eaeteriori ad effectum; sed voluntas divina, qua e eX Se DBCΘSSitutem habet, determinat seipsum ad volitum si) Adrationem autem secundi liberi pertinet, ut causa sit non prima, Sed Secunda, Sua rum determinutionum atque electionum; et proinde ut ab altera priori dependeat, eique essentialiter subordinetur. Itaque Secundum liborum dominium non habes absolutum, atque Supremum, in suas determinationes; sed Secundarium, ab alio dependens, eique Sobordinatum. Quum porro Veritatem nostrum Dossiorem tradidiSSe, ex pluribus

ejusdem festimoniis potust in folligi: ' Dicundum sinquit

quod de ratione voluntarii e8t, quod principium ejuS sit infra; sed non oportet quod hoc principium intrinse- cum Sit primum principium non motum ab alio. Unde motus voluntarius, etsi habeat principium proXimum intrinsecum, tamen principium primum eSt ab eXtra, sicut et primum principium motus naturalis est ab

extra, quod Sollicet movet naturam 2) . Itoniquo alibi ait M0vori voluntarie est moveri ex se id est a principio intrinsesso; sed illud principium intrinsecum

223쪽

p0test esse ub ullo principio eaetrinseco, et 8ie moveri eae sen0n re pugnut ei quod move ur ub ullo 2) ἡ. Eamdem omnino dodtrinam saepissimo Thomas repliens, ut ex dictis in praeSente Opia Sculo perspicere qui Sque pot08t atque eam non intelligentes, aut rejieientes, certe non ni Si cavillationibus Dui motionum hominisquo libortassem ad conssordium adducere queunt. Itaque inepto eos philosophos Thomissarum nomine gloriari, qui libero hominis arbitrio dominium supremum, atque a Deo independenS, in Sua S actiones attribuunt, nemo est qui non vident. Quod quidem, quamvis jam apertum, illo tamen praeolaro festimonio nostri Doctoris placet confirmaro Homo ost dominus Suorum rectuum es VO-J0ndi set non volo di propter deliberationem rationis, quae potest flecti ad unam partem vel ad aliam. Sed

quod homo doli bores vel non doli boret, et si hujus modi etiam sit dominus, oportet quod hoe sit per deliberationem praecedentem; et cum hoc non prooedat in infinitum, oportet quod finaliter dovoniatur ad hodquod liberum arbitrium hominis moveatur ab aliquo exteriori principio, quod est Supra mentem humntiam, sellicus a Deo, ut etiam Philosophus probus in cap. De bona fortuna; unde mens hominis etiam Suni nonitu hubet dominium sui uetus quin indigeret moveri a Deo; of multo magis liberum arbitrium hominis infirmi post peccatum, per quod impeditur a bono per corruptionem naturae si)l3l. His rρbus praenotatis primus modus Dei motionem hominisque libertatem componendi proponatur, qui eX eo facile ducitur, quod DeuS unum-

1) 1. p. q. 105. a. 4. ad 2. - 2) 1. 2. q. 109. a. 2. ad 1.

224쪽

conditionem. Qui modus profecto a nostro Doctoro apertissimo traditur in illo pra00laro fustimonio Ad

Provido fiam divinam non pertinet naturam rerum corrumpere, Sed SerVare. Unde omnia mOVet Secundum earum conditionem; ita quod ex enu Sis necΘS-sariis per motionem divinam sequuntur essessius eX neceSSitate; OX causis autem confingentibuS ' Sequuntur effectus confingentes. Quia igitur voluntas eStasstivum prin0ipium non determinatum ad ianum, Sed indis Orontor se hab0ns ad multa; sist Deus ipSammovet quod non ex nossessi fato ad unum determinus, Sed remanet motus eo fingens et non necessarius si)Quod tam apertum hostimonium illud proqui dubio

dicit. humanam voluntatem, quod a naturn ad unum determinata non est, sed ea se ratione determinat, idcirco a Deo, qui rem unamquamque Secundum HUS naturam permovet, ita ad agendum impelli, Seu ΗΡ- plicari, ut operatio OX ea defluens, libera permanens ' Sod romanos motus confingens et non nΘCeSSRΓiUS h.

Itaque secundum Thomao dodfrinam, phisica Dui motionihil ost aliud, nisi divinus quidam influXUS, qUO, eo modo quo Voli titas eXigit, cum eXigit, et quamdiu

0Xigit, ad agendum en applicatur', Seu phiSice prae- movetur. Et quemadmodum idem influxus in causis nuturalibus earumdem naturam non corrumpit, ita professio in. Voluntate ejus libertatem non labosactus; immo idem ipse est, qui in causis Π000SSaritS neceS-

Sitatem, in causis vero liburis libertatum offidit. Ejus rei exemplum in eo insuXu perSpici potest, quo Deus

l) l. 2. q. 10. a. 4.

225쪽

reS Omnes Servat in esse ; lapides enim et plantae et bruta animantia et homines a Deo servantur influxo eodem, quin tumen diversu naturn eurum rerum ullo modo corrumpatur. Quibus ex rebus facile cogi p0fe8t, quam alieni a veritato sint phi Sicae praemotionis adversarii, qui nihil aliud eam esse arbitrantur, niSi ferream catenam, qua, VoluntnS CODStricta, fatali quadam nossessitate devinetatur. Sed haec de primo modo Suti S Sunt. J32. Secundus nutem eX eo derivatur, quod DeUS, ut alibi dictum est, totius entis est causa. Etenim voluntas divina summe essica X cum sit, non modo ens quantum ad HIIS SubStantiam, Verum etiam omneSH usdem modos et disserentias attingit; qua eX re pronum eSi deducere, eamdem cum humanae Voluntatis operationem efficit, non Solum actu S SubStantium, sed modum etiam ejusdem, id est libertatem, efficere. Quem porro modum Dei motionem hominisque libertatem componendi, quamquam apertissime Λ ΤhOma tradi, ex alibi dictis sit perspicuum si); attamen

ipsi S adversariorum principiis hic evincere placet. Libertas enim, praecipue Secundum ad VerSnri OS, mngnum est donum, quo DeuS hominem auxit; nam ea homines disserunt a brutis animantibus, nequuntur Angelis, assimi latitur Deo, atque in ceteras crenturus dominantur: immo cum D. Bernardo dicendum, eamdem esse quid plane divinum, praefulgenS in animn, tamquam gemmu in nuro. Porro nutem Omne bonumn Deo, Ut u ca VSH, defluere, negare memo poteSt

19. n. 8.

226쪽

propterea quod ' Omne datum optimum sus inquit D. Jadobus Apostolus) et omne donum persessium, de-

choro boni honosti, immediate hominis libertatem proficisci, est perSpicuum.133. Sod diiserint fortasse adversarii, eum doctrinam liberum arbitrium, seu potentiam quae libere Operatur, non tamen libertatem asstualem, idest liberam voluntatis determinutionem, reSpissere. Verum praeterquam quod difficultas ista ost toto capite OctaVO profligata, praeterea ratiocinatio thussoquontibus ea facile dissolvitur. Et re vexa, J' nctualis libertas perfectio est, ut a junt, simpliciter Simplex, quippe quin eam habere melius est quam encarere; at Vero quaevi S perfectio Simpliciter simplexn Deo, ut a prima causa proficisci debet, ut ex citatis verbis Apostoli Jassobi est perspicuum: itaque

non modo libertas Virtualis, Verum etiam actualis a Deo, ut a primo principio primaque causa, debet manare. 2.' Actualis libertas, seu libera voluntatis deforminatio, citra dubium ensis saltem est moduS; Sed divina voluntas causa est totius ensis, id est causa est Omne enS Omnesque ejusdem modos of disserentias effundens, ut Secundum Thomae doctrinam saepe dictum eSt: quapropter actualem libertatem n Deo oriri, ut R CRUSn, est necesse. 3.' Quod tale est participatione, eX eo Oriri debet, quod est tale per eSSentiam, eX igne namque manas calefactio; porro autem libera voluntatis dot0rminatio libertas est a Deo partici puta quam ob rem ejusdem efficientiam ea effugere

nequit. A.' Ad quae Se extendit Dei providentia, ad

227쪽

ea Se porrigit ejus offissientia, seu causalitas; divina enim providentia rerum quas prOVidet, eSt causa atqui non modo ad libertatem virtualem, seu ad liberum arbitrium, verum etiam ad libertatem actualem, Seu ad liberam voluntatis determinationem, Dei providentia se extendit: ad eam igitur ejus quoque efficientia se porrigit. Eam ob causam noster Doetor in libro fortio contra gentiles, cap. 89, ait: ' Quidam vero non intelligentes qualiter motum voluntatis Deus in nobis cauSare possit absquo praejudicio libortatis voluntatis, conati sunt has auctoritates male eXpOnere, ut scilicet dicerent, quod Deus causas in nobis Velle, et perficere, in quantum dat nobis virtutum volendi; non autem sic quod faciat nos velle hoc velle illud. . . Et eX hoc processisse videtur Opinio quorumdam, qui dicebant, quod providentia non est do his quae subsunt libero arbitrio, scilicet de electionibus. . . . Quibus quidem subdit) auctoritatibus

Sacrae Scripturae resisti fur evidenter: dicitur enim Isai. 26. IO. Omnia opera nostra operatus es in nobis Domine: unde non solum virtutem volendi a Deo habemus, Sed etiam, Operationem. Praeterea. Hoc ipsum

quod Salomon Prov. II. I. dicit, Quocumque voluerit, inclinabit illud, ostendit non solum divinum causalisa tem ad potentiam voluntatis extendi, sed etiam adactum ip8ius ἡ. Quod quidem praeclarum Thomae f0stimonium non modo phiSictam praemotionem ΛΡΘΓ- fissimo assuris; ideo quia Deum dicit causam non moralem, Sed phisicam tum Voluntatis, tum operationis ejusdem, idque sacrae Scripturae verbis evincit; Verum otium eorum Sententiam, qui ad liberos voluntatis actus Dei providentiam non So extendere

228쪽

224RSSeverabant, rejicit, rationibus iisdem. Quam ob rem capitis sequontis Thomas initium facit quin illis verbis: μ EX quo patet, quod oportet etiam voluntates humana S, et eloqtiones, divinae providentia se subditas esse. Omnia enim quae Deu8 agit, eX ordine prOVidentino suae agit. Cum igitur ipse sit causa oleotionis, et voluntatis nostrae, et electiones, et voluntates nostrae divinae providentiae subduntur ἡ . EX quibuS quidem Omnibus in promptu est, sequndum Aquinatis doctrinam, idcirco ad liberam voluntatis determina fiononi Dei Providentiam se exfendere, quod ad eam

Se porrigit ejusdem officientia; quum istam hac is

eVincat, ut est perSpicuum. 5.' Tundem quaeritur ubadversariis, num actualis libertas, seu libera voluntatis determinatio, aliquid sit, aut nihili Si ua nihil

eSt, profecto non est Deeesse, Dei officientiam quantum ad eamdem, eos negare, ut hominis libertatum

tueantur; non enim tolli, aut corrumpi poteSt, qu0d nihil osso dieitur. Si autem aliquid est, citra dubium a Deo immediate est effigienda; propterea quod is est creator Omnium visibilium os invisibilium, ut in primo symboli articulo profitemur. At his de rebus

J34. Omnia autem quae in hoc cupito sunt dispu- fata, en recte concluduntur, asseverando, Deum hOminis voluntatem ad agendum plaiSice permo ere, quin Hus libertatum convellat, tum quin in una Ue ΓΘ Secundum ejus naturam iS Operatur, tum quin causa est

libertatis non modo virtualis, sola liberi arbitrii, sed etiam actualis, seu liberae voluntatis determinationis. Quam ob causam tantum abest ut divinu impulsio

229쪽

libortatum laedat, ut e contra sit dicendum, ideo VO-luntatis actus esse liberos, quod in eis Deus libertatem offidit. Eam veritatem dilucido sexponit assutissimus Hos- Suella S, qui quaestionem illam, utrum Deus sit causa libortatis adfualis, subtiliore disputat1one perSequeUS, Bd eamdem conclusionem atque nostram devenit. Placet autem viri ingenio neutissimi producere feStimonium, quamVi8 gallice eXaratum; quum permagni intersit hac de ro nullimode fluctuaro. Ea enim veritate perSpecta, Uterque modUS, in presente capite propositus, divinam motionem humanumque libertatem componendi, facili negotio percipitur; si enim Deus auctualem libertatem

230쪽

insigni festimonio nostram sententiam dilucide eXponi, atqu0 in vincibiliter comprobari, est perspicuum. Deinde praeclarus auctor subdit et ost lo sonti mons doceux qu'on appelle Thomi Stes: volita co quo Moulent diro tu plus habiles ille fre euX, par ces fermes de premotion et predeterminuti0n phisique, qui semblent si

mnis it vota lent quo Γ0Xorcice do in liberto, ni si do- sint, ait Dieii potar cata Se premiere Quibus Verbi S, planum eSt, eumdem iti Thomistas in eorumque haede re sententiam laudes conferre; qui certe magni DO-ctoris, Thomae Aquinatis, doctrinum fue fur, ut facili 110gotio intolligi potest ex praeclaris ejusdem festimoniis jam productis, et maxime ex eo: ' Voluntas divina non solum se extendit ut aliquid fiat per rem