P. Rogerii Josephi Boschowich ...: Dissertatio de turbine, quo nocte ...

191쪽

rum rotiandorum introrsum ceciderint. vortex vitiam aliquis minor contorserit illas paucas arbores, quas mire in se intortas spectavimus Cum

in vortice ingenti aer qui arborem circumdare Ponit, non agatur in se ipsum, nisi sit viciniflbetitus axi prius quam Icta aliqua arbor attin- nat axem ordinarie corruet ab impetu partis morticis quae praecedit, aut ab adre qui egredi. tur afforis contendens versus axem Posset etianti

dicis in theis clausis, arboribus per gyrum positis, uti in aedificiis totundis a Montanari adduis inis fuista accensam massam exhalationum sulphvrearum, unde firmato aere interiore, qui elasti. citatem suam vel amisit reipsc vel aequivalenter, idem effectus secutus sit, quin alium minorem tura hinem nasei denuo oporteret Crediderim certo locum illum circumseptum ulmis consitum praeis

dii D. Rondanini detinuisse turbinem ac inferne ditis me in tres, qui ad palatiolum D. D. tua- tantot rite illos successivos ictus produxerint, ae Indes, iter interruptionem illam evenisse, quae notata fuit in parvo illo muro sedilis formam teis ferente, ubi lateres hinc inde commoti disiectuque erant. Similiter propter talia obstacula in terruptiones aliae intervenerint, diviso tacturh - ne iis in locis, ubi intervalla spectavium in latum, Semper tamen motibus his contrariis sensim des.cientibus divisi hi turbine in sit liberiore rue

192쪽

ium uniti fuerint in unum solum voretrem malarem, communem

g rea, quae evenere in domibus locisqu/ciausis, adscribenda iunt magna ex paetera eri externo absorpto, sursumque a turbine acto, ain ceriste firmato ab exhalationibus sulphureis accensibant fermentantibus, quo aere iubhuo subsitum aequilibrium cum aere interno impulsus illos exteriores partes egit Tecta prima omnium avolabant, quod ab aere interno impetus in illipr mori eret, sic fenestras rumpi necessum era impellique in eam partem, queturbinem a thre respiciebat aut quae a tergo illi erat. Pan illa quae prima impetita est a fronte turbinis, mutius caeteris pasta fuerit proptereari quod, ut ita dictum est, ea ex parte inindraesi et impetus aeris, sed opposita pars, quam turbo in digressu tetigit plus passa fuerit propterea: quod deficiente adreaexterno, quem turbo secum velocissime abripuit, ad internus vi sua elastica impetum in muros se. cerit, Nur si non satis firmi fuerunt, isti m ei

pavimento hos evelli necessum erat, ut in prae dio D. D. Quarantolio, aut concut omnino ut

apud Dominam Lattanei, M. Abbatem Crispi.

Ubi porro cursus aeris vehementior fuit, is in maiore copia per novam aliquam majoren acacensionem, ibi fieri pyterat, in omni ex parte muri

193쪽

muri quaterentur, domusque integrae, ut in se.

nilim. Ducis Massimi, aede aestiva Principis Pariis fili, illa D. Abbatis Battaglini. 8s. Ultimo hoc loco notatu dignis est reflexio illa, quam fecit D. Abbas ood notus ab egregiis dotibus, sublimique ingenio, praeclaro inscientificis gustu circa personas, quae sub ruinis domorum sepultae manserunt, vivae nihilominus, salvaeque quamque mihi iniheda mecum amico communicata scripsit circa quosdam eventus pertinentes ad ea quae ad praedium Eminentissimi Cardinalis Alberoni accidere. Tres persona, ait ille manser Ah ruinis, sed cum exiguo damno, quod nonnisi leviter la essent, quod forte attribui posit visis

Tentia turbinis Ava non admisit, vi grauseros mois ea directione, eoque impetu, quem earum massa emis bai, deciderent. igis. Ablata ita tecta, aerque, qui supera hutata tenuior est rellistus, ostendunt et quomodσad inferi' ea sublevare debueris, ut exitum imveniret. Sic in granario Eminentissimi Cardin ii Bologneti cum inseriae per apertas stabulorum portas multus et turbinem secutus iub Mi averit, modicusque supra tectum, versus tura hinem iam praeterlapium remanserit, aer inter nus impetu suo fecit, ut imbrices avularent, tim

194쪽

petercturque validius ille mutus, qui senectris instructus non fuit, tum ut porta sub scalis pam laretur, contorqueretur vectis ferreus, ac rardi facto ibi aere, rursumque per novum apertis infra stabulorum portis accedentem, condensi tum pavimentum granarii ona moveretur , qua loco non admodum premebatur a grano, quia suo pondere maiorem aeri resistentiam praestitit, unde situ debiliore commotionem fieri necessuae erat, quae quaesitam aeris cori municationem prestaret. Similis erat impulsiis aeris interni in illo cubili D. Occiuoli similis in duabus porta maioribus atrii ruralis D. D. Auarantolio, ubi illa quae non plene claudebatur, illaesa mansit, Evelut immota aere inferne permeante altera qua exacte clausa fuit, impetu disiecta est. gr. Ubi in cubili uno aliquo diffracta est fenestrari magnaque quantitas aeris ex*enit, ostiola, quae vicinas spectabant cameris, Pandi ne-eesse fuit, aut rumpi ab impetu aeris, qui in vicina camera densior illa iiDpulit. Ita accidit cir ea illud ostiolum, quod Dominam Quaraniolae, ut dictum est, laesit, talia ostiola in palatio D nucis Caietani, ubi, quae clausi fuere, diffrasti fimi, illaesis iis, quae aperta tant ita olasticitas aeris, qui inter ea ostiola, atque later portam lai nominatam constringebatur, impetu confregit

195쪽

vi a plumbumque ostioli versya cubile, inclus,m aer rarior erat, dilatarique poterat, dedisin hoc palatio, cum eo subintraret magua vis ex balatronum sulphurearum, quarum gravis odoreti miserius observabatur, qu quenerem multu

ibi haeum reddebant, oportebat accrevisieptactus elasticitatis aeris elapsi. Ita aer inter duplicatas fenestras clausus eodem in Palatio confringere necessario debuit, ext*rnas illa , de internas quo loco debiliptes utant. Ubi advertere con venit, ad exprimandi cubitam ideam illius vigdquam exerit a x constrictus ad se dilatandum . quod etsi iam ante in ostiolis dictis intra hine inde containa essent, stilominus impetus eius hue illii AIqurrentis alia pigra inea confiegerie, serraque, plumbum eo intorserit, quo cursu, aeris illius ferebatur. St. Inaequalis elastichas auris in vari. 1tu domorum, usquie motus per fenestrms i gerens, ubi illo intrinsecus apertae fum Guit, ventui ilium . creavit, qui variae iis crua, radus, 'caque alia rum is vehementia Imrmeayit, 3 3 mnovitque variam iopellecti, lem, atque secum per easdem fenestras abstuta sit, seu etiM' Ilia hiecti intulit. Ita exciamitus fuerit mmor orta c. sit cujus axe in pa-

196쪽

Bolognetti soramen illud , quod relatum est, set anatum fuerit is quemadmodum simile phoenomenon explicat Montanaria sed, fieri potui a subintraverit quidpiam de exhalatione 1lphvitrea, quae ibi fuerit inflammata haec cum aerenfixum reddiderit, per elasticitateni aeris oppost formari poterat dictum foramen Similitet ad aliquam fenestram accendantur similes Dhalationes, ea pars fenestrae rumpetur . altera hinebit illissa Exigua emersio similium exhala. tionum vicinarum vitris, aut imbricibus efficiet,

ut aer internus exitum quaerens eos commoveat,

sed non qmnino disjiciat quod situsin quo rati ne accensis exhalationis sulphureae aer elasticit tem suam amittit, quove aer tendit . Illa vicinamus sit.

8s. Fenestru quoque apertas fuisse introseium pronum est in situ opposito via turbinis, ut iaccidit in camera illius mulieris in palatio Dincis Caietani; quod, cum magna pars aeri met ni versus oppositam partem, id est versus turbi,

item egress sit, aer externus eas introrsum impelleret; qui impulsus auctior fuerit a velocit se, quam externus aer versus ustinem jam comicebit, quave similiter introrsum fenestras impinlit Pandentibus se fenestris necessum erat, ut subintraret ventus ingens , ut ibitam accidit; ' quod

197쪽

quod maecidisse sibi Neapoli memin f Petrarcha

in sua destriptione hac tamen cum disserentia, quod illi quini flammam videret, aut sulphur um odore adamteret extinctum fuerit lumen ibi tui cis aedensum forte servierit ad hoc, neri luim exstingueretur aut forte exstanctima reaccendere itur ut turbo citius Montanari in minit, arbores, domosque incendit. Forte eis uiam orto modico intra id cubile vortice lamapas secuta est directi em hujus vorticis, ut Deil- accense uianeret Cum autem ab accurenae aere extenso cubile aliquod potentius impimentur, qui condensatus ibi sit, inde refluxu illa ortum habuit, quem supra attulimus ubivis a mationem domorum excitasse s qui refluxus facile etiam poterat fenestram, quam eruit,rii

issam occludere.

o. Quod quAusdam locu per tectaeeupio imbrium in cumulum acti sine, inde ortum fueris: quod super ea te tu, minor aliquis voreexulatus sit, vel etiam accensum ibi sulphur, ut in rurbine a Montanari adducto. Ubi varii velut globi advenire per aedificia spectabantur, ex umo coactit Mimpulsu accensis Si hi destrincta magna prioris aeris Parte, aut fixa reddita, a, succedens in imbrices agere potuit, eo uo

198쪽

yn Illa deinde objecta quae heriorem adipi meatum praestabant, minus damni etiam in majore vicinia passa sint necesse est 'uae vero ampulsa sunt a latere a resistentia reris, tinns, cterentur, Mollescerent, item quae altiora orant, plusque infestabantur, damni plua ferre o. Portuit. Inde tecta leviora, quemodicum aedaditum praestatant, & quae imbricibus . Lia ea, ce inter se non unitis strata fiserunt ad maioris distantiam vastata sunt, magis ac arbores, qualiberum meatum, Wcircumquaque, ae interam frondes aeri praestant. Inde arbores ahi res, densioresque majori ruinae subiacebant, aeis iliores, rarioresque, hae rursum maioriae vites adnmdum humiles, flex es, denique minime timendum erat humilioribus adhuc plam tulis, quae omnino non resistunt, sed cedunt omni statuic haec ipsa earum humilitas has a tur. bine protexit, qui cum alia objecta impinat, e-rium curium suum subinde interrumpit, rideo in humitiori situ, Meisque impeditis semper ii regularis est, minusque vim exerit.

sa Aedensio illa sulphurearum exhalatiorum nata fuerit vel ab illa ingenti agitatione vel a feramentatione ex mixtione altarum substantiarum o LMquod connaturale omnium videtur. Quod verosammae illae, quae observabantur atq- et ian Rersen

199쪽

renestras ingrediebantur m aedificia, arbores,domosque non incenderit, insolitum videri non deo het prispterea: quod certo flammae sive ob insignem suam tenuitatem, sive ex natura materis, Qx qua naseuntur, sive ob ingentem celerit tem , qua praetergrediuntur, parum aut n&ilum dicii praesentiae suae relinquant, ita certe Hlgu- ara nihil attingunt , acciditque nonnunquam , ueFulmina ipsis nihil omnino indicii alicujus ad stionis relu1quant. s . sic igitur omnia fere phoenomena es are explicari possunt, si modo reflectatur adm eum quem nasei oportet in adre ad tollendum inde aequilibrium aequalis elasticitatis suarum paristium, Cad effectus, qui ex accensione exhalais eclonunt sulphvrearum nascuntur Quae princia apta bene applicata dabunt certo explicationem Minutaram etiam circumstantiarum. Ita raucus ille sonus , , commotio aedium similis levativotui aperte stenduntur a simili violento mos

tu aeris provenire. Una circumstantia non m dico tempore me suspensum tenuit, nemper quam certo accepi in nostro hoc turbine, nec

in aliis invenio, quod ad eam spectaret; quod scilicet ante turbinis cursum ortus fuerit hucus quicum turbo progrediabatur, qinceps vero fluctuatione illa sensim subsidente ingeni ab

200쪽

omni vento quies subsecuta sit. Quod eum mea tius considerassem, visum mihi est ex pra hcta ineoria rationem huius te clare manare, ut porro ne quidem de te dubitema quae uulen ratio jam patebit advortimus ventum insignem eontinuatum etiam ad multos dies nasei per qumdam oea ex eo, quod ibi aeris magna coPia erilatilis reddatur, ex longa, continuata se

mentatione , aut incalescentia materiae, Maea

rem copiosium contineat. Ad hic impellit vucinum de hic sensim alium; itaque: ut cedat auri victri opus est ingeniti, longaque commotione ab mosphaerae. Iam ubi praetergreditur turbo, qui accendatur, emittit continuas exhalationes subphureas, quae fixam reddunt magnam aeris caesiam. Si igitur hae exhalesiones tantam adri copum figant, quantam ventus adfert, ventui quiescit, quia aer a tergo imminens occupat lota

vacua ab aere fixo relicta , quin ultra digrediatur, licet forte sulphure illi halitus non tantam copiam figerent, semper venti vis imminuitu a proportione quantitatis, quae figitur verum quidem est risum ita dicendo exhalationes illa alix aere manantes saturae fiant, aerem supervenientem cum vento ipso progredi ultra, cita ventum cursum stlium,irsus repetere Reips sequenti inane observabatur iterum vehemens Africus, ut ante