P. Rogerii Josephi Boschowich ...: Dissertatio de turbine, quo nocte ...

181쪽

in apparet, qualena Thevenot comparat intesti nis animalium, ut parte secunda intelleximus. Aqua albicans, quae intus erat, erit spuma, quamis oblique ascendere vidit; sicut in fontanis venti moverit illud velum aquae, comprimunt, dila,

tintve, quin rumpant, ex causa tenacitatis partium aquae cita hic tubulus formatus a velo aquae puterit a vento iam restringi, iam dilatari, ut idem Thevenot observat. Cum vero tubulus iste ita vacuus, aut suma plenus inaere multis geminatis vicibus minus gravis sit, quam si foret columna aquae solidata alaendere ad longe maiores altitudines poterit, attingereque ipsas nubes, a Carteium collicuius illi aqueu cuni mo tum circularem acquirit, si celerius agatur, in su- pefficie dabit incavum a vi centrifuga manans,

ut supra innui inhoc erit incavum illud, quod in medio altitudinis , aut sedum aquae aliquo ius vidit D. Constantini mee erit flectus venti qui e tuba exeat prematque Si deinde Tuba altior paulo sit, nihilominus colliculus ibi vide.

hitur ex causa aeris ascendentis. Imo perlongum circumquaque tractum, ubi ae habet motum oblique licet versus tubae orificium sursum directum, aqua pressa ab residuo mari, super quod Ilibere gravitat atmosphaera poterit omnis leva-

182쪽

ri ad multos pedes, facereque illos insultus

Portum, quos Constant ni determinavit,

agnoscendum in tubis marinis ingentem iti, pulti ab alto in profundum. Ex hoc colliculo delatae ipse assiendens revellere debebit patricu las, quae cum ipso ascendum, inquae forte ruris junctae formant velum, aut tubulum, qui ut seimus in tubis marinis tape videtur, at in tunia. hus terrestribus non ita facile videtur adeo glogie clausus, distinctusque. s. Quodsi unus aliquis eiusmodi turbinia in stapham quandam incurrat, motus adeo celeia est in aeris ascense, tollet procli dubio secus scapham ipsam, quod ipsium Seneca notavit e senire deberea Et totae naves in sublime tostamur, cu ius rei plura exempla secunda pars attulit Iaceum iam hanc dissertationem perfecissem, in plane typis darentur partes priores, intelligo: quod paucis a nostro turbine diebus , alius instin vincia Foro Juliensi consurrexerit ubi non, frequentes sunt cuius cuni columna aliqua inpegit in scapham, qua plures personae vehebairtur, eam in aera iustuleris ad titudinem aliculas palatii s ibique eam convulserit, salvato nemine Praeter unum aliquem, qui casu super fiondes

quasdam arborum ruit. Idem tu bo uni praetergrederetur alia columna aquam ea rarisae

183쪽

astendere secit, ut hoc loco arida appareret; qua occasione nolim praeterire , quod notatu diis gnum censui ex partibus plerisqtie etiam extra Italiam nova adferri, quae eiusmodi insignes ventos, vortices, Tiphones, grandines, praecipite pluvias iisdem diebus secutas referant, quibus

noster hic turbo detaviit. G. D. Constantini, qui eiusmodi ascensum

navigiorum nullo pacto admittere vult, imo nec ascensum aquae, citat Locum A. Gellii l. s. c. I. Ei figura quadam nubium metuenda, sua Tiphonas

Nocabant, is,pendere, imminereque, ac depressurae navim videbantur; aitque Authorem citatum agnoscere vim quandam, quae deorsum premat, is apud Plinium illud: vibratus Emephias accipit pro re quadam supra hubes sita deorsumque proiecta P quem authorem notat nihil meminisse de Elevatione navium. Sed Tiphones deprimunt Daves sub aquas, etsi infra non dent, inflectendo illas, dum impleantur aqua; illud proinde in-ιratus quod ait Plinius, non monstrat ulla rati De qualemcunque deorsum rerius pressionem; licet ille loquendo de navibus non faciat mentio-IIem earum elevationis, illam tamen admittit in aquis, quae supra Tiphonem nascuntur, quod eo-

dein uoco indicat in longum veluti fistula

184쪽

niles aquam trahit Sed nec in simili malet,ustra remoras agere vacat,

Turbines terrestres, ut innui non talent secum ferre eiusmodi siphones, aut tubulae, cum non contineant aquam, quae hos formst Hi in hilominus secum abripiunt multa, traii oriqin ad magnas distantias. Auod illico merum lio itur . si reflectatur ad immensam illam celerit,tem . qua ascendit tantus aer Subitantiae hae in..ici di lΓ Parsae ac extra directionem turbinis

satias eiectae habentur, ut tignum illud palati Ducis Caietani, quod decidit in hortum Patruis S. Antonii, imbrices satis copiose parsi petvineas 3 quoniam earum quaedam, cum momvorticoso agi caeperunt, quod graviores sint, densioresque, versus superficiem vorticis egredi. antur indeque per tangentem, si haec occurrat non ex latere, sed ex partibus anterioribus aut posterioribus vortieis, perpendicularem directae turbinis, procul, hasner evibrentur. 8. Vortices maris, existimo quod, per copiam aequae, quam elevant, dissicilius actam dantur, hex opposito terrestres per illum inge, tam motum fere semper accendantur, cum semper aut quasi semper exhalationes sulphureasdem cum ferant a quibus eos generari intelligemus Cum

185쪽

Cum in his invenitur series exhalationum ex hummili in altum ascendentium, quae successive a cendantur, iudicora substantias graves usque evi-hrari ad ipsas pene nubes posse, transferrique ad maximas distantias etiam in apices montium. Naim accensa parte inferiore,, absorpta fixaque reddita a fumo sulphureo magna aeris parte,

haec inferior pars immenso illo impetu in situm vacui penetrabit, secumque has substantias abripiet detentas ab exorbitante illa celeritate fluidi, etsi ipsae solito graviores sint. Si destructio aut

firmatio aeris in magna quantitate successive nitatur ascendere sursum, aut quamcuncque Pa tem versus, in eam partem contendet maer, secum abripiens sublatum corpus, relinquendorllud denique proprio ponderi, quod iunctum velocitati, quam alias concepimus, illud iaciet instar globi tormentarii. Ita proculdubio in ipsa monistium eacumina conchae resque aliae marina in vicinia maris collectae devenerint. Ut autem haec congeries massae praecisse dispositu, sulphurea rara est, ita raros evenire similes casus pronum est, nec affr- mare ausim, ut conchae hac ration in montes

devenerinis sed crediderim sic eo devenire potuisse. Et ita existimaverim quoque in omnibus illis insignibus pluviis de quibus parte secunda actum est, res abreptas a nostro, aliove quocun-

186쪽

que turbine fuisse ab aere velocillime sursim erit Itu e delatas. rs. Unum aliquem casum nun ignoro, quo turbo vim suam deorsum versus*Xereret; inem..pe a parte superiore versus axem a vaporibus a cis nubium produceretur, remitteretur idi gens copia aeria volatilis redditi Quantitas ali. qua illius descendendo per axeni maiore cum celeritate, quam altera pars inferior ascendere possit, essiceret venium inserius possetque omnis materia vorticis, alternatim firmato, erumpente, que aere uipra nubes, elevari, deprimique alternatibas ut videre licuit in variis turbioibus, nominatim in eo ad S. Cassianum observato par, te secunda, Ita quoque explicari possent illae in.terruptiopes, seu intervalla in damnis a nostro turis

hine illatis secundum longitudin*m, quam spectare licuit in fine primae partis, nisi quod adver.

aendor interruptionem an sectam fuisse occvriente non nisi aliquo obstagulo, appareata vorticem fund*ni petiisse cum desineret, ex causa obstaculorum, de post spatium a quod motum aeris turbatum rurium rediisse in humiliora lora, novumque vortiuem formata, do. Ingens celeritas, quam in adre adve 'imus transferente nempe res varias, tollit ad

187쪽

mirationem eorum, quae dicta fiunt de rebus ita muro impactis, ut inhaererent subinde etiani inius, ut videre erat in pluribus locis quoad im. brices, di in praedio D. D. Marchionum Ronda.nini quoad ramum pini, cuius etiam figura imo pressa in muro mansit, aut ibidem quoad fixum an muro vitrum, aut in praclio Negroniano, quoad ramum in terrain profundius actum ingens illa. celeritas aeris, quae turbinem seqtiebatur, quae

procul dubio ex postgriore turbinis parte major fuerit, causa erat, quod in quibusdam locis, ut exhibuimus depresserit vites, deiecerit arbores,mmuro in directione turbinis eiusdem pocios secundum eandem plerumque directionem evertetit turbo inro subinde murus aliquis obverse ceciderit, rem ita concipio : Cum ad locum turbinis omni ex Parte aer concurrat, ultra illum qui superne per ipsum Penetrat, opo tet ut cotulensetur per viam suam in magna coopia, quemadmodum aqua duorum ppositorum torrentium levatur inde retrudi illum, variasque ostillationes producere, opus est. Unde de Provenerit illa . domorum fluctuatio, quae di addi maiorem distantiam observata fuit, ut prima parte retulimus. Jam vero feri facile potest, ut pars muri ad primum impetum aliquantum rumpatur, quin plene corruat; sed cum aer obverse postea illum impetit, cadat omnino iii

188쪽

qua opinione confirmor amplius, quod viderim ipse : quomodo in domo exercitiorum pars illa muri quae extrorsum cecidit, ceciderit supra n-rum vineae eregione situm. Suod ostendit illum paulo serius concidisse; nam si simul cecidiolant, cum via angusta ibi occurrat, alter in ab terum incurrisset ac ita ceciderit murus ille cum aer reverius a tergo illum impetiit. Dici qu sue potest quod latus directum vorticis, in quo aer antrorsum progressus est, illam muri partem ibi deiecerit, quae antrorsum cecidit latus vero sinistrum in quo aer peracto semicirculo egressu est, alteram partem obverse concusserit; sed, tus turbinis in impeditis inferioribus ob angustias locis nequit esse adeo regularis. Posset etiam dici, per viam involutam turbine fuisse partem aliquam fumi sulphurei, qui eo loci aerem ubium fixum reddiderit, ita ut elasticitas aeris per vineam illam muri partem retro sum in viam in pulerit Qui idem casus est circa murum ad maiorem illam portam D. Marchionis Rondanini. Humiliores porro illi muri ea ex parte, qua turbo

Processit, cum ab aere tantum impulsium non a ceperint, non eorruere. 8 I. Interdum tubae marinae, ut ex Theve

non advertimus, apparent inflexae, inhoc cassicemmuniter vortex, qui intra mutas est antro sim

189쪽

ium procedit, trabitquet poli se caudam, quae subinde manet sit horiZοntali, donec rumpatur quod fit a vento fortiore superne impellente, qui .vqrticem illum ultra impellit. Talem Commemoratqhoque Constantini, qua demum rupta tubum ejus videre licuit notat ille has gravibres etiam

effectus producere, insimili vortici attribuit longum incavum in terra tacitum a quodam Tur-

hin Foro uti observato, a Montanari relato. In hoc casu ad ornarandum simile incavum satis est, ut habeatur vellac dimus cursus aeris versiis orificium tibi, qui maxime tum iuridonialiter dirigitura nec opus est ut ex eo orificio in oen. ventus prodeat, qui incavum hoc producat. Ita etiam si quo loco nosse hic turbo inflexus proocessit, quid mirum quod semitam velut quan dam in arundinetis, vitibus, sementeque produxerit maiorem alibi, alibi minorem, loc ex directione orificii, quod ut impleatur aer rhrora sui ingenti celeritate accurrit. , si Arbores, muri a latere siti cur c ecuderisu secundum directionem turbinis, ratio in promptu est; quod ibi primus impetus fuerit aeris lateratis. Ex illis porro muris in vicinia

S. Clementis, duos extremos necesse fuit cadere unum versus alterum, quod turbo per medium

illorum transiverit, adeoque impulsi sint medium versu

190쪽

versus ab aere lateraii. Duo nis i medii, qui illas manserunt, cum supra illos turbo transiret, redibant fuisse impulsi non a latere quo impulsa corruissent quoque, cum vis illa finiistra, satis prismovisisset eorum casum sed cum aere ab serpipsurium versius impulsi sunt exiguo impetu, quod ex parte inferiore terram haberent, non aerem, unde stare illos ccesse fuit. Hortulus D. Nocciuoli, in transitu turbinis, magna ex parte aerem amisibunde fenestra versus hunc hortulum impulsa ab aeteinterno qui in domo reliqvui erat, in mille frusti

eonfringi qbuit Duo illi muri eundem impurum

sum introrsum habuerint ex duabus viis Primus eorum stetit, quod aer externus viam invenerit per illam ingentem Portam se quam vi aperuit, tecto etiam decussi, alter, quod simili portari, structui non fuerit, introrsium cecidit. 83. Ubi arbores licet ex eadem parte in .gentis turbinis locatae ce'iderunt aliae versus alias, aut versus medium, cum prius in gyrum starent; evenit hoc propterea : quod ibi peculiaris voratex natus forte fuerit, quemadmodum in umbnibus in uno majore vortice plures minores ori. untur maxime, ubi obstacula occurrunt. Adre

proinde in medio amisib, impulsum iis factum

versus medium fuisse necessum est. Sic quoque Montanari rationem affert, cur pinnae aedifici rum