P. Rogerii Josephi Boschowich ...: Dissertatio de turbine, quo nocte ...

211쪽

aatem, quam habet currens, ab illari mente non posse omnino crescere motum, neque rem, qua pone alteram currit, si non velocius alteraevi

rat, eam impellere; quod impulsus elocitato respectiva pendeat. lnde nec lusorium illud puero . rum instrumentum nunquam majorem celaritiis tem accipiet, ac habeat apex flagelli, quo percutis

io . Iri casu duarum currentium parautelarum contrariarum, non video fieri posse ut non nascatur series continuata vorticum pes

omnem illum tractum, quo simile currentes samutuo r*spiciunt Non est ratio, quare in gyrum agant aerem plus alibi; alibi minus; is bes, quam Muschenbroc addir, non video. quid ad rem multum conferar Novi quidem, quod haec in gyrum agetur, sed similes vortiere aeris puri deberent inveniri per omnem illum longum tractum Crescit difficultas si reddenis a iis ratior quare descendat usque ad terram

vortex natus a motu in gyrum nubis alimius in medio arreptae a duabus currentibus, nec quam

Nortices eiusmodi frequentiores sint in mari . quam in terra, si hi de nubibus descendant imos nascantur ab obstaculis in quae ventus incurrit deberent certe in terra esse longe frequentiores vehementioresque, quod hic plura foratioraque obstacula occurran

212쪽

gog. Ego theoriam meam desumo ex suo predictis paucis verbis, quae ex Haies retuliud aliis paulo diversis Neutoni, qui quaest ultim opticae sumit hos quoque turbines in signum e piae exhalationum sulphurearum, quae de tertisurgunt Ait ibi isthunc modum Avaeo ex aes em .mnibus experimenuis eodem-- eon serimus, quam mullium sit sulphurii intra terram , squam calida' parui inferiorei terrae, numefersido; contemplemur, monimque ardentes , re is avique subser erramAbitanea et vaporei inflamma,

vi eorruscatione meracticas, terra momi , exhalavis

mi aestuosa; et Afranie ventorum turbine , --que aqua marina in coelum usive elatoa, is cavi tonsi priui utique inultigere poterimul omnino iv comparatam esse erram , ui in visceribus eius album

des vapore subsuro , qui cum mineralibui fermea. resim iubeant, et interdum ignem eonciperes cum Abiurare catione, et duplosus Ita ille Inde ordiendo a ventis ingenere existimo primum: a vaporibviaques, mparticulis alterius materiaeritiae conti. nent magnam copiam aeris fixi, sive per calorem, sive per fermentationem redditur volati lis magna ejus pars loca aliqua, quae ut supra expositi, premendo vicinum aerem, ventum exiscitat. Quod evenire potest tam in turea inter cavitates montium imo in montibus ipsis quam superne inter mu es, quo multae res nodi

213쪽

particul ascendunt; si hae suppeditem ut ex

nonnulla materia elicitur multis centenis vicibus majorem molem aeris volatilis, quam aer fixus diccupaverit, sive id fiat per fermentationem ubi uniuntur variae materiae, sive per calorem,

quem de die producunt radii solis reflexi a nubibus, iubinde in multis causticis uniti, facile:olligitur, quam vehemens motus adris esseta leat, ac proinde ventus. Inde heruitur: quaren locis quibusdam partaeularibus plus ac in aliis, renti aseantur,quod nempe in iis iurgant pluues exhalationes ac alibi, inquidem a materia,

tuae aere fixo magis gravida sit, qui proinde siesapacior se educendi ad statum volatilis Itan pluribus locis, Cnominatim ad adriaticum iure mons est, in quo si ignis accendatur, siubia infra in mari ventus violentissimus oritur qui aves ab accessu prohibet, ventus millenis vici ius maior illo, quem rarefactio aeris nata ab hoc nodico calore Producere possit. Ita venti com nuniter oriuntur Infra ex montibus revalli. os locisque subterraneis, in qu1bus magnai ita aeris volatilis fiat, supra ex nubibus quae ipsae continent magnam copiam particularum uae repulsionem non admittant, sed potius coniserta in aerem volatilem residuo aeri impulsumngentem inferant. Nubecula una servire pol

u in signum iogenrs procellae, vel Emephiae,

214쪽

quia indieabit, quod ibi incipiant ascendere, seolligique illi vapores, illae etiam exhalationes ,

quae a mutua fermentatione producunt, vel ressidunt volatilem magnam aeris copiam. Continua hac accessione novorum vaporum .exbalationum eo in situ a terra ascendentium crescet

reipsa nubes crestetque seaturigo foecunda aere semper novo, unde etiam permo dies durabit

ros Vortices deinde saltem magis vio tentos existimo communiter inferius nasci, Mias ei ab aere, qui destruitur, fixusve redditur, non vero ab eo, qui producitur, redditurque votatilis; qui deinde, ut judico ascendunt in nubes, etsi plerumque oppositum videatur Thevenota, qui os oriri vidit, ut colligitur ex loco parte se eunda citato, vidit primo latenter bullire aquam, paulumque attolli, Inde fumum velut a palea tria censa astendore, postea tubam marinam tam mari, attingereque nubes, quae protendebantur, descendebantque. Si ab ignibus subterraneis a rollatur magna copia exhalationum suphurearum, hae in massam actae, hab ipso ponder aquae eonstrictae leventur in aera, ubi directe nubes versus levantur, figent longa linea aerem Aerin peripheria ad occupandum illum locum agetur impetu vehementissimo, d in hoc motu e

215쪽

rua eundem hum habebuntur omnes directiones horigontales motus, quia ex omni paeto adesi Iuc concurret hic quoniam illuc concurrens pr*Pter obstaculum quod unus alteri objicit, non Poterit ultra procedere, uterque in gyrumae actetur, ae quia celeritas in currendo illuc erat aede insolens tantalem similiter erit celeritas, 'ua pars aeris alteram sequens, impellens, at que rursum a sequente impulsa in vorticem vis lentissimum agetur.3io. Simili ratione nasci motus vorticos in aereo, colligitur clare ex eo quod indies b letur in incendiis, quodque Montanari adnotavit, loquendo de gravi incendio Veneto, in qu--apparebat aerem versus locum incendii omni ex

parte concurrere, concitatis innumeris vehemen-

ifilinis vorticibus. Idem observavit vallisineri, ut idem narrat in litteris, quibus contra ariscasmos Lancelloti defendit Livium in materis Prodigiosarum pluviarum; cum ait Cum en xiii essemin praxi Med casuviis suis directione cinbe--mi Rari , ortum es horridum inundiamin platea, ut etabidae M orum venales evonunturet quo eum et ego ducius euriositae videndi ultur memoria digni spectaculi accurrerem, fugere me o ui oportebat ob turbines ibi vaganimis et ventos in sortices actos, quorum vi tabulare egiam ultra con pectum in tum uuabamur, suism

o qua

216쪽

ridebant. rit. Hoc modo . sicut fluvius ille exhalat-num directe ascendit, ascendet indirecte vortanae cum nubes attigerit, illae quoque in vom cem agentur, quarum pars decidet cum illo a ere, qui per axem penetrabit ad implendum iblud velut vacuum , inita videbitur descendere nubes instar columnam sed in ipso ascensu sati, langae. Qui a longe tubam illam spectat in videndo

vorticem illum purum aeris diaphani , videbit duntaxat illum descensium nubis, cogitabitque .perne nasti tubam iPsem. Si ventus superne moeveat nubem sed interea ex eodem loco ab actitaemittantur exhalationes, videbitur id ipsum . quod observavit Theumor, lapiusque observa, turn inflecti nempe tubam, aquam attrahere in eodem statu si vero ventus vehemens fuerit, exhalationes ascendentes dissipaverinvorticem destruat, qui etiam, cum incipit multum incur.

vari, et fieri velut horis talis, destruitur fasime. Nam in vortice obliquo aerem iam sestendere iam descendere necessum est , iam a ire in locum majoris , iam minoris pressionis, quod regularem cursum, continuationemque motus turbat. Inde existimo divortices istos vi dem semper live verticales, sive situ a tali ver

217쪽

tieali directione non multum diverso. Si exhaelationes ultra non alaendant, nihilommus plures earum secundum diversam suam densitatem formata in diversa aeris altitudine , ab ipso motu vorticoso impedite in alaensu poterrent liquo adhuc tempore aerem fixum reddere . accenta sensim, aut fermentantes augere celeriatatem turbinis, quae ob resistentiam residuae a mosphaerae deberet semper imminui. ita Columna aliqua exhalationum, quae aerem fixum reddunt si ventus continuatus impellis u formiter magnum tractum atmospathaerae, cum hac feretur, ksecundum directionem venti curret recto itinere magnam regi'nis part conservato vorticola gyro,donec impletis particuli suifieiente copia aeris Mi, attracti dissipetur. iis. Videbuntur tubae istae fere semper temPore pluvio, invidebuntur adhaerentes nubialicui tum quia,ut notat Hales in suis experimentis,

ita ipse exhalationes sulphure longe plus aem, sigunt , quando hic gravis est a vaporibus a queis, quam cum siccus est; tum ilia in quem

ex his vorticibus nubes non penetret , ille non videtur: unde illum observare nemo poterit iram

si illi vicinissimus fit ubi tamen ortices qui e lumnam ejusmodi deserunt , videntur ad plura miliaria ora ii . N

218쪽

M . Naseetitur deinde facilius per maria le vita in terra exhalationes ejusmodi in exho uolacilios disperguntur, in aqua vero ipsam aquae pondus has, prius ac plene erumpot, collectat tenet, unde deinceps unitae in una subtili linea .heridant. Sed tamen rein terra subinde ubbusdam locis magna earutre vis erumpit, ac pro inde min terra turbo nascitur. iis sed raritis longe a terra nRscemar ob hae exhalationes ob ingens intervallum, quoi decurrete debent per a tiam , frigemini, ham ibi remanent, aut si exeant non iam caPace sunt attrahendi adrem, eumque figendi versius insit. Jas vero ., terram firmatis, ubi minor fundus est , frequentius erumpent accensae , aut facile

iri flammabiles. ii Q Ubi deinde in magno maris tractu e volat ingens quantitas similium exhalationis sulphvrearum, iam ex hac jam ex altera parte , in magi a copii orientur motus vehementissimi

adris, mutato continuo vento, monuit aere, marique commoto. Eodem tempore rin buntur multi, ingentesque vortiees,, ita n

centur illi horrendi oraeah Aineri ..ii . simul et facile intelligerur et 'um

219쪽

Mamblae habeam longe majorem Oleritatem,

quam venti regulares , Cnon vorticosi Movicus aeris in vorticibus oritur a vi, quae impexiit aerem versus eum locum, ubi exhalationes sulphureae ejus partem aliquam fixam Diduiniata ut agat simul pressio atmosiphaerae , simul de vis attractiva sulphuris; sed in aliis ventis, qui regulariter nascuntur a generatione novi aeris, sui volatilis redditur, agit vis repulsiva particularum aeris novi debilitata a pressione armos Phaerae, quae resistit earum dilatationi, unde in primo casis agit summa in altero differentia du

arum virium.

iis origo haec turbinum praeterquam quodanire serviat ad explicanda minutissima quaeque, quae in his oecurrunt , praeterquam quod funde tur intimo observato a Thevenotomaqua MIcendente ante, quam vortex videaturri quod sumiae adnotavit Regnauit ii suis recteatio. nibus Physicis Tomo . Video fermentationiabus subterraneis adscribit originem turbinum confirmatur porro ex eo, quod multiamrmanti antequam oriantur ingentes illi racani meis Ticae, matitiam notari, observarique gravem suia

Phuris odorem In Historia quoque Academiae Aegiae Parisinae impressa An i oi Du Hame , ad annum ita alta Inter Muis observatum n

ori in

220쪽

adi v. Abesse in cis se uare subterraneo ejusmodiremps ei excitari, Aspicio est Ubi clare apphret laenius exhalationum sulphurearum , i typhones Producant,m praevia aeris tranquil,stas iudico . quod serviat ad eos formandos, quod has ipsas exhalationes non dissipet, sed isellius faciat astendere per longas lineas. Ita pla. ne ait in amel in surgundica aves Praesentiscere typhones, quod observetur decidere prius plima exigua salsa vel amara, quae immediate

ante ventum mutat saepius directionem; quae omnia mirum quantum combinantur cum eo quod

dictum est aerem nempe impleri exhalationbbus sulphureis ex mari erumpentibus, quae modo Iupra exposito Senerent typhonen

iis, Aerita clarum fit non solum quo modo turbines suos adeo insolitos effectus producan , sed, quomodo illi ipsi generentur; neque eroccasione eorum genesis opus est recurrere ad cavernas subterraneas figurae spiralis, e quibus erumpat aer in vorticem actus, ut Cardanus somniavit, aut ad vim diabolicam , quam semper

praetendunt, qui ad rationes naturales Parum re flectunt, vel reflectendo etiam eas non assequun- Sur;