Extractum chymicarum quaestionum, sive responsionis ad theoriam lapidis philosophici editam in academia Regiomontana à quodam ibidem antichymista. ... Auctore Johanne Cunrado Gerhardo. ..

141쪽

quicquid auri crescum sueris in primo die. creatuonis, id selum essι verum aurum, quicquid ver o generatum arte vii natura falsum ene Sc sophisticum aut a cacodrmone suppositum. Sed 5 absurde, quid aliud facis, quam quod de seph Iis Arist. 3. ph sta2.prodidit in re per se sensibus notissima,

quaerere rationem dimittendo sensum per αρρω ἰ- αν τηs διανοίας, cum potius rerum sensibiliu proprius judex sensus sit, ut Zabarella ibidem exponit. Similiter Petrus Ferrariensis cap. Is margaria 'resuae scribit : Sicut inficientijs practicis,quando volumus probare veritatem alicuius fiensis ius, eam probamusper demonstrationem sensitivam selum, ostendendo veritatem medij ad sensum , ct non ad intellectum : ita quoque oportet nos facere in hac arte. Unde Philosophus r. poste. .anat. Sicut in δε- monstrationibus universalibus medium monstratur ad intellectum, ita in particularibus medium monstratur adsensum. Sicut ergo de objecto intelo

isti m non possumus judicare per ρnsum, ita nee de objecto sensu possumus judicare per intellectum.

Et concludit: Ergo qui hanc artem vel aurum a iusta ratione vel intellectu non esse verum arguisunt,nihil probant. Haec Petrus Lombardus. Sinatims igitur hunc antichymistam aliunde & extra genus procul principia ducere, tibna. defae' 'med. capit.a. sensemque pro nihilo habere, manices et omnibus hominibus apertaque impudem ter neSare, bbr.yde decret. π ct Plat. capit.I.

sibi psi adversari in striptis, ex obscuris de appa-

142쪽

decipere,omnia contandere,ub ι .defac .med.c. a.

Sin hoc tanquam victoriam stituere, ut sensus defraudet At nos ex praecepto Caleni ι b . defacult.med.cap. 34. tanto decet magis ad senium a cedere, tantoque dii .gentius perpetuo illi attendere, quanto plura meo peccant ophistae omnes falsaque de eo asserunt. Huic igitur naturae pariter & artis calumniatori, ut Galenus tales vocat lib. I a.de partium cap. 6. opponimus infallibulia criteria aut i, quae fiunt per sensum, quibu, metallorum docimaltie 5c Chymillae utuntur, qui procul dubio tanta fide oc cura de judiciis & examinibus auri non traderent, si imponendi hominibus eis animus esset. Geber postquam in libro summae perfecit oma tractavit de principiis huius magisterii, docuit in ultima parte libri probationem & examina perfectionis, ut diCipulus sciat

non solum aurum verum facere, sed etiam aurum& argentum sephisticum a vero discernere. Per inde ut arithmeticus non selum docet numerare, numeros numeriS addere, subducere, multiplicare,÷re, sed etiam quamlibet numerationis speciem probare, ut quisque certus sit ex arte n ansecus operatus fuerit. Et Aristoteles non solum

tradidit principia syllogismorum,sed etiam in fine docuit,vitioses & sophisticos a veris dignoscere,& solve e. Non ignorant Chym;stae primi &secundi ordinis medicinis , quae sunt nuntiaris decem , aut etsi plures apud alios inveniantur , red

143쪽

ctibiles tamen ad illas, secundum Gebrum,sophisticum aurum Se argentum produci, & esse medicinas eorum, qui ut Albertus loquitur, per alba al- bificant, Ac per citrina citrinane, 6c procul dubio deceptores sunt. Sic enim testatur auror textus philosophiae cap. r. inquiens: uuia priorum duorum ordinum medicinasuntsophistica, est non totilunt de cemmisti, relinquitur una sola, qua est daurtio ordine dicitur unica V vera. Cui expositioni ipsius Gebri verba consentanea sint, stri. bentis bis. o. siummaepefct. cap. a. per illam nos excusari a laboribus inventionis decem medicinarum. Et tibna cap io. idem testatur, quod ratio. nibus etiam alibi ostendetur. Unde etiam secum dum tria quasi diversa principia, ut sunt natura,

bpisphilosophorum, Sc medicinae sophisticae ex

eorrosivis. Avicenna in dictione s. cap.7.er 8. --rum es argentum triplex agnoscit, naturale , ma-

xstrale ct sophisticum, quod Johannes de lapide

divise scilicet in duos album ct rubeum ι b.I. caps 23 dilucidius ex effectibus medicinae distinxit. ω dicens: Tribus modis aurum seri potest. Trimδs aurum naturale seu minera : Secundo aurum

lchymicum: tertio aurum lapidisphilosophorum Ex effectu autem sic discern ntur : Aurum al-chymicum in potu datum non laetificat cor hcni' nis, sed nocer, quia ex corrosivis compositum est.& vulnus ex eo factum tumescit. Autum vero Daturale datum in potu nihil agit , , quia taliter ut comestum est , excernitur. Aurum He aureis i

144쪽

autem lapidis philosophorum est solum, quod

quaeritur in nutrimentum, bc etiam liberat a lepradi ab omni infirmitate datum in potu vel cibo, 6c vocatur aurumini. Sed praeter haec Ac vulgarem dignotionem ex pondere , extensione per malleum, attritu coliculae & colore, Chymistae multo plura & accuratiora in promptu habent judicia, quorum a Gebro recensentur novem, ut cineritium, cementum, ignitio, fusio, super vapores acutos efflorescentia, extinctio ignitorum, admixtio adurentium,post calcinationem reductio, argenti vivi facilis vel dissicilis susceptio, 3c alia duo

a recentioribus inventa adiectaque, transfusio per antimonium, dc quartatio sive probatio per aquas sortes. His positis contra antichymistam, sic argumentor cum Magistro Bono. Quodcunque aurum habet & servat in omni examine per ignem dc extra ignem omnes specificas proprietates, passiones & operationes auri, illud est verum aurum & non sophisticum, aut per praestigias ca-

codaemonum tale apparens tantum. Aurum autem quod a natura generatur in cumulis vel in venis, aut ab arte per lapidem fit, 3c huiusinodi. E -go aurum a natura & arte generatum est aurum verum. Propositionis veritas hinc constat,quod differentiae specificae rerum, sive formae substantiales sunt nobis ignotae, ut patet eX . metaph si Ae m ex L de anima. Nec cognoscimus eaS, nisi per proprietates Sc passiones : & proprietates oc passiones per operationes δc accidentia es Aeide

145쪽

ideo quales sunt operationes & accidentia in re bus, vidi: iudicamus proprietates & passiones: ergo & per consequens formas : quia omnis cognitio etiam incipit a sensi, ut patet ex i. phs ct r. post an. SI. metaphsica. Unde philosephus 3. deamma, volens nos inducere ex hoc in cognitionem animae & aliarum formarum dicit sici Accidentia magna parte coser ut ad cognoscenduτο τι δειναε, id est, definitionem 3c formam substantialem. Talis autem cognitio accidentium est per sensem : quia sola accidentia sint obieeta sensuum. Unde philosophus .metaphlys arguit ex operibus rerum & accidentibus super ipsas formas, his verbis : uuod enim facit operationes oculi, est oculus: quod vero non, non est ocula sed imago oculi : s serra lignea non est serra, sed ιmago serrae. Nec in rerum natura datur melior& certior modus perveniendi ad scientiam, nisi talis cognitio rei per accidentia propria: quia tum per causam uniuscuiusque rei propriam res c gnoscitur, cum de accidentibus eius propriis mi nime dubitatur, neque hoc in metallis est difficile , cum non sint diversae substantiae, sed hom*genea per totum. Assumptio patet sic : quia quicunque vult vere cognoscere aurum & arge tum, secundum eoru sormam specificam, cognoscet per eorum proprietates & passiones & accidentia & operationes, sive sint activae sive passu Vae. Nunc vero proprium auri est, esse metallum coloris citrini fulsentis, mutum in sono,pondem

146쪽

mium, extensile submalleo cin eam tenuitatem ut eius unica uncia in bracteas diducta etiam docem terrae jugera tegere queat,& tertia pars grani eius trahi possit in fila i3 . pedum, ut Cardanus Avarietate rerum seribit incorruptibile in terra, aqua & aere,atque in igne examen per cineritium

cementum, antimonium , dc acius Sionem caeterOrum adurentium calcinationes, dc reductiones,

ignitionem, &fusionem sibi convenientem, vi tinctionem item sine mutatione & diminutione sui, & Ponderis 6c coloris sustinens, in expositione super vapores acutorum Colore debito florestens, argentum vivum facile seseipiens, imo in eo si Ium fundum petens, cor confortam, Acc. neque plus de conditionibus auri in toto mundo per philosophos, & taxes metallorum cognitum est Ergo, viperientia teste in quocunque metallo sive a natura sive ab arte generato reperiemus a mn proprietates praedictas, oc accidentia dc O- perationes, necessario arguimus ipsum esse aurum verum: &s illarum, quas enumeravimus conditionum aliquadeficiat, non erit aurum. Quia igitur aurum natur ale, dc magistrale habet omnia praedicta, ideo judicamus utrumque esse aurum Merum Sc non sophisticum. Experimentum autem α decreto philosophyrum testatur hoc ut

dictum est secundum sensum. Quod si non est ita

aurumcum auro vero, quod selum creatum esse antichymista vult, oportebit eum necessario ponere easdem proprietates Omnus in spectetmanare H - .cono

147쪽

contrariis formis, quod est plane impossibile. Necesse est igitur, quod sint idem. Aut doceat antichymssia, qui sibi soli a principibus credi ira inselenter postulati doceat, inquam, nos & docimalias. quibus indiciis aliis aurum verum a fallo digni scatur. Sophisticum aurum, ut rutius Petrus Ferrariensi, capti. v. narrat, semper inficitur ab aere & igni ignitionis , & pulveribus

corrosivis, quibus fit cementum, nec habet mol- lictem,tenaci atem Sc ductibilitatem ad malleum nec flexionem, sed facilem fracturam, nec ignitionem auri, nec ponderositatem imo Centies rarius est legitimo) nec simum tenuem auri, sed

aeris vel argenti, nec bibit argentum vivum faci- se, ut aurum, nec cum eo possimi deaurari metalla, oec in mercurio fundum perit, sed supernatat. Eiusmodi autem nec naturale aurum, nec magi-' strale est. Ergo neutrum est sephisticum. Jurare ausim, ita me Deus amet, neque sephisticum aurUm neque argentum ab antichymista visum unquam esse, euntque nec ulli tali examini interis

fuisse, unde discere potuisset, quibus conditionibus falsum a legitimo discreparet: alioqui aliter locutus fuisset, nec ita omnia more sophistarum confunderet. naturale dc magistrale iniquo judicio cum sophistico damnans, Sc infantem, quod Germanis in pro0erbio est, ctara lavacro effundens. Impostores, quod notum est ijs, qui cum illis versati sunt, in akhymia semisticantibus suisa cinieritis extreme metuunt, nec illud minus fusiunt atque cacodaemones lucenti In hoc H 4 , enim

148쪽

enim vel uno examine omnis impostura detegitur omni'; magica vel daemoniaca oculorum prq,DOlaevanescit. ut Paracellus docet, & ejusdem septupli certitudinem, tam is tura sancta, quam Albertus ex perimento confirmat. Philosophi autem nec cineritium, nec aliud ullum examinis genus detrectant auro suo, quod iaciunt, sed no tum est ex additionibus Joh. Andreaea μα in nride crimine falsi,quod ArnoldusVilla novanus vi gulas auri, quas faciebat in curia Romana consen tiebat submitti omni probationi. Similiter in

rum juvenis illius insularis cujus ita publice

tingendi audacian an tam mature adeptae dissici- limae artis fortunam, si cum aliorum 4c praesertam Comitis Trevisita tot annorum laboriosa inquisitione 3c studio consero agis mirer, non invenio quod projectione pulveris cuiussam sui pondero-sssimi, pinguissimi uitrini anno. 1 4 o 3. media aestate coram Iacobo Zoingero ex Zvvingemis rum familia,&Johan. VVou ango Dieinem Medico in academia Friburgensi prosessore, tin asturae una parte millia quingenta haaginta,qu tuor pondera plumbi in aurum tranmutante, Basileae ex plumbo, sicut postea eodem anno diebus s. & n. Augusti exaliis metallis etiam Coloniet coram multis testibus iacit, probatum fuit, quod post examina aurifabrorum multis parasareis aurum Ungaricum ves Ar Num superabat. ut

reserunt Hoelandus dc Dienhemius,apud quem

149쪽

pariter, & Iacobum Zoiugerum frusta eius lauri arte facti acihuc invenire licet. Aures quidem artis effectus nostro tempore cognitos,ut tinetiaram Hinderhoseri , quae ro . partes, Gustenhoferi, quae μεο tingebat, cquae tamen ambae erant tela ex aliena pharetra. Schvverteteri, de quo auro ab ipso Augusto Saxoniae duce per projectionem ejus tincturae facto ipse vidi apud Comitissam quis. dam armillam duarum unciarum pondere. Item Sendivogii, quae erat in forma liquoris, quo majorem clavum ferreum muravit in aurum, quod in examine ignis amicus quidam meus. qui clavum in manu habuit frustumq; inde decidit, optimum deprehendit, pluresque oculatos testes novissemr censere, sed sussiciunt duo modo, & alibi etiam in publicis typis nominati, adhuc viventes, coram quibussi antichmista cum his nugis, mendaciis, calumniis, & criminationibias artis & artificum comparuerit in legitimo judicio, extremam stultitiam, inscitiam & temeritatem in nugando, conviciando, calumniando dc damnando exim p

dore, M infamia sui deplorabit, & magis quam 3 obmutestet. Quare desinat posthac imperitia sita artificibus impo tune obstrepere,& sophisticosis.

150쪽

Xi X. Argumentum a persenis artem hanc

tractantibus.

m msu. Quotusquisq; est ex aurifactoribus,qui

non vocationem suam deserat, & functioni bus muneris sui praetermissis tempus in auro faciendo frustra consumat i QuHabor thes 31. maledictionem in ipsa experientia manifestissimam habet.

mis a facit, qui dum vitia perinarum cum arseipsa confundit, duplex committit sophisma accidentis. SI imperitorum errores aut frustranei labores vel imptistorum fraudes arti aut artificibus per se sunt tribuendae, etiam antichymista imperitus es impostor erit. Quotusquisis enim ex medicis illis circumforaneis non deserit opificium sium ocium sectans Quotusquisque illorum bene medetur, aut non impostor est Num haec culpa ipsius medicinae est, aud bonorum medicorum Minime vero gentium. Ita quoque si sutores,figuli, pictores, lanifici, aurifices, lithotomi, quos omnes Vidi desertis opificiis, sine cognitione sui, huic arti sese ingerere etiam apud magnates, quid .