장음표시 사용
561쪽
nae. Ex quo arIes ille k subjicitur in vestris actionibus : Su k subi. telum manu fugit mapis , quam jecit . Cadunt 1 etiam ines ΜΤ ignorationem, atque in imprudentiam perturbationes an l etiammi: quae quamquam sint voluntariae , objurgatione enim ,Gmura est,& admonitione dejiciuntur ) tamen habent tantos motus , μυ ςni
ut ea, quae voluntaria sunt, aut necessaria interdum, auu certe ignorata videantur.
Toto igitur Ioco causarum explicato, ex earum differen- 6stia in magnis quidem eausis vel oratorum , vel philosophorum magna argumentorum suppetit copia r in vestris autem si non uberior , at sortasse subtilior. Privata enim judicia maximarum quidem rerum , in jurisconsultorum mihi videntur esse prudentia. Nam & adsunt multum , di adhibentur in consilio e dc patronis diligentibus , ad eorum pruden ,3. tiam confugientibus , hastas ministrant. In omnibus igitur iis iudiciis, in quibus, E x FIDE B O- 65NA, as est additum e ubi vero etiam , UT INTER BONOS BENE m AGIERr inprimisque in arbitrio rei uxo-m abi AG o
Hae , in quo est r n QP I D IE Q U IUS, MELIUS, par xx humo esse debent. Illi enim dolum malum , illi fidem bonam illi d.l.e aequum , bonum, illi quid socium socio , quid eum , qui negotia aliena curasset, ei, cujus ea ncgotia fuissent 3 quid eum, qui mandasset, eumve , cui mandatum esset , alterum alteri praestare oporteret quid virum uxori , quid uxorem viro , tradiderunt. Licebit, igitur . diligenter cogntris argumentorum locis , non modo oratoribus & philosophis, sed auris etiam peritis copiose de consultationibus suis disputare a XVIII. CONJuNc Tus hvie causarum Ioeo locus ille 67 est, qui efficitur ex causis. Ut enim causa o effectum indicat, sic , quod effectum est , quae fuerit causa; demonstrat. Hic locus suppeditare so Iet oratoribus , 5e ooetis , saepe etiam
philosophis, sed iis, qui ornate di copiose loqui possunt ,
E' additum. Post haec verba Iegitur in quibusdam libris
vuls. ita plurimus eorum tisus est , quae absunt a libris manuscr. unae mihi orta suspicio est, verendum esse ne sint aIlena: nam, iis sublatis , integra erit sententia , ut scilicet haec omnia pendeant usque ad id, quod mox sequitur, parata esse debent hoc modo: In omnibus igitur tis iudieiis, an quibtis ex bona fide es addixum: tibi vero erram, ere. id est, in fiduciae judicio, in primisque in arbitro rei uxoriae , &c. parati essa debent iurisconsulti . Denique in exemplis Alanutianis haec verba non comparent , neque in Flσ-xentinis . Lamb. - 13 6 36. Asse Diuitiasu by Corale
562쪽
mirabilem copiam dicendi, cum denuntiant, quid ex quaque re sit futurum . Causarum enim cognitio cognitionem
Reliquus est comparationis locus, eujus genus & exemplum supra positum est , ut ceterorum a nunc explicanda tractatio est . Comparantur igitur ea, quae aut majora, aut m nora , aut paria dicuntur , in quibus spectant ut hae , num rus, species, Vis, quaedam etiam ad res aliquas affectio. . Numero sic comparabuntur , ut plura bona, pauci ribus P bonis anteponantur : pauciora mala , q malis pluribus : diuturniora bona , brevioribus : i 7 longe , di late petvaetata , angustis : ex quibus plura brana propagentur , quaeque plures imitentur , & faciant. Specie autem comparantur, ut anteponantur quae propter se expetenda sunt iis, quae propter aliud : S ut innata atque insita , assumtis , de adventiciis: integra, contaminatis r jucunda , minus jue undisi honesta , ipsis etiam utilibus : proclivia, laboriosis r necessaria , non necessariis ; sua , alienis : rara , vulgaribus: desiderabilia iis, quibus facile carere possis: perfecta , inchoatis : tota , partibus ' ratione utentia , rationis expertibus e voluntaria , necessariis : animata , r in alnimatis e naturalia, non naturalibus: artificiosa , non ar
36. Numero sic comparabuntuν, ωt pIu a bona pavetoribus bonis anteponantur.) Videtur hoc ex Aristotele sumpsisse, cujus verba sunt ex lib. I. Rhet. μγκη τοἱ τάπλώω του ἐνο e , υΓ F ελκτΤονων, συνκ- του ἐνος , η ρ ωνου Ursin. 3T. Longe , ct late pervagata dre . ) Vocibus trajectis hoc modo Lamb. Longe ct late perυagata , ex quibus plura bona propagentur , qua-yue plures imitentur , ct facιans angustis . Specie oc. 38. Iutegra, conram ιuatis. contaminata propria quadam significatione sunt, quae integra non sunt e nam & verbum eontam 3nare , interdum est conscindere, a Graeco puto AOristo. τααῶν. Terentius in Andriae prologo:
conlevere, m Mndriam ex Perinthia Fatettir transtulisse, Wiqve usum pro suis. Isti id vitupera ne factum, ct in eo disputant, Contaminari nou decere fabulas . Idem in prologo Heautontim . Nam quod rumores dixi erant malevoli, Multas eont ι minasse Graeas , dum facit Latinas paveas. cte.
Quibus in locis contaminare fabulas, aliud esse non potest, quam concidere fabulas, di ex illa locum aliquem sumere, ex illa alium
563쪽
Vis autem in eo m palatione , se cernitur, essiciens causa rogravior, quam non essiciens: quae se ipsis contenta sunt, meliora, quam quae egent aliis: quae in nostra , quam quae in aliorum potestate sunt stabilia , incertis r quae eripi non possunt , iis , quae possunt. A flectio autem ad res aliquas est huJusmodi, principum commoda majora, quam reliquorum , itemque , quae jucundioea, quae pluribus probata,
quae ab optimo quoque laudata . Atque, ut Iraec in compa- P. Cex ratione meliora , sic deteriora , quae iis sunt contraria . V Parium autem comparatio nec elationem habet nec sub- , missionem. est enim aequalis. Multa autem sunt , quae aequalitate ipsa comparantur et quae ita frae concluduntur . Si consito juvare cives , S auxilio , aequa in laude ponendum est rpari gloria debent esse ii, qui consulunt, di ii, qui defendunt . at quod primum est : quod sequitur letitur. Persecta
est omnis argumentorum inveniendorum praeceptio , ut , cum prosectus sis a definitione , a partitione , a notatione, a Con)ugatis , a genere , 'a forma , as militudine , a digerentia, a contrariis, ab ad Junctis: a consequentibus , ab antecedentibus, a repugnantibus , a causis, ab effectis, a comparatione majorum , minorum , parium , nulla praeterea sedes argumenti quaerenda sit.
XIX. SED QUOM IAM ita a prinei pio divismus , ut Z alios locos diceremus in eo ipso , de quo ambigitur, haerere , de quibus satis est dictum di alios affuini extrinsecus; de iis pauca dicamus : etsi ea nihil omnino ad vestias disput
tiones pertinent; sed tamen totam rem perficiamus mu an doquidem coepimus. Neque enim tu is es , quem nihil, nisi jus civile, delectet.&, quoniam ad te haec ita scribuntur, ut et iam in aliorum manus sint ventura , detur opera, ut quam plurimum iis, quos recta studia delectant, prodesse possimus . Hae e ergo argumentatio , quae dicitur artis expers , in te- 73stimonio posta est. Testimonium autem nune dicimus , omne , quod ab aliqua re externa sumitur ad faciendam fidem . persona autem non qualiscunque , testimonii pondus habet . ad faciendam enim fidem auctor tas quaeritur .
Sed auctoritatem aut natura aut tempus affert. Naturae auctoritas in virtute s inest e maxime. In tempore autem multa s in aliti sunt, quae afferant auctoritatem et ingenium, opes, aeras, fortuna, ars, usus , necessitas, concursio etiam nonnumquam rerum sortuitarum . Nam & ingeniosos , & opulen- xima.
tos, dc aetatis spatio probatos, dignos, quibus credatur ,
564쪽
putante non recte fortasse , sed vulgi opinio mutari vἰκpotest, ad eamque omnia dirigunt, & qui judicant , di qui existimant . Qui enim his rebus , quas dixi, excellunt, ipsa
ι virtute videntur excellere . Sed reliquis quoque rebus, qua Su alii nu- modo v enumeravi, quamquam in iis nulla species virtutis meravi. est tamen interdum confirmatur fides , si aut ars quaedam adhibetur; magna enim est vis ad persuadendum , scientiae, aut usus f plerumque enim creditur iis , qui experti sunt. XX. FAeIT ETIAM necessitas fidem , quae cum a cor- pGibus , tum ab animis nascitur . Nam & verberibus , tormentis, igne fatigati, quae dicunt , ea videtur veritas ipsa dicere , & , quae a perturbationibus animi sunt , dolore , x alii ira. cupiditate, x iracundia, metu, quia nee essitatis vim ha- 'hent , afferunt auctoritatem & fidem . 7 s Cujus generis etiam illa sunt, ex quibus nonnumquam η' verum invenitur , pueritia , somnus , imprudentia , Vin
lentia , insania . Nam & pueri saepe indicaverunt aliquid , ad quod pertineret, ignari: & per somnum, vinum , insaniam , multa saepe patefacta sunt. M ulti etiam in res odi fas imprudentes inoiderunt, Is ut Staieno nuper accidit squi ea locutus est, bonis vitis subauscultantibus , pariete interposito , quibus patefactis, in judiciumque prolatis, rei capitalis jure damnatus est. Huie simile quiddam de Lacedaemonio Pausania accepimus.7 6 Concursio autem fortuitorum talis est, ut, si interventum est casu, cum aut ageretur aliquid , quod proserendum non esset, aut diceretur . In hoc genere etiam illa est in Palamedem conjecta suspicionuin proditionis multitudo: quod genus resutare interdum geritas vix potest. Hujus etiam generis est fama vulgi, quoddam multitudinis testimonium. Quae autem virtute fidem faciunt, ea bipertita sunt. Ex quibus alterum , natura valet e alterum, industria. Deorum enim virtuS rsatura excellit: hominum autem , industria. Divi-39. Ut Staieno nuper aeeidit Sic est lependum, atque ita Iegitur in exemplis Μanutianis , non ut in aliis vulgatis , Stalerio . Est enim hic ille Staienus, quem commemorat & in Bruto, his verbis a C. Staienus in faeinore manifesto deprehensus, poenas legibκε ct iudaeio dedit: & in Cluentiana his verbis : Iam eeteνa nota sunt omni bus, ut eum illo Staieno ) Oppia uictis egerit de pecunia: ut ille se re i diturum use dixerit e tit earum fermonem omnem a adserint viri boni quisAm consulto prope in sectilis stetijsent: ut νει patefacta, aer ne in forum prolata, ct peeunia omnas a stalens extorta atque erepta sit. Sed quidam his omnibus locis Stolena legendum putant. Lamba
565쪽
Divina haee sere sunt testimonia r Primum orationis. Ora- IIcula enim ex eo ipsa appellata sunt , quod inest in his deorum oratio : Deinde rerum , in quibus insunt quasi 1 Q pexa y oracula. divina quaedam : primum ipse mundus, ejusque omnis or- Gavean
do, & ornatust deinceps aerei volatus avium , atque cantus : deinde ejusdem aeris sonitus & ardores, multarumque rerum in terra portenta : atque etiam per exta , In Venta praesensio. A dormientibus quoque multa fgnificata visis, quibus ex locis sumi interdum solent ad fidem faeiendam testimonia deorum . In homine virtutis opinio valet plurimum. Opinio autem 7 est , non modo eos virtutem habere , qui habeant , sed eos etiam, qui habere videantur . Itaque, quos ingenio, quos studio, quos doctrina praeditos vident, quorumque vitam constantem , & probatam , ut Catonis, Laelii, Scipionis, aliorumque plurium , rentur eos esse, quales a se ipsi ve--vllint. Nec solum eos eensent tales esse , qui in honoribus p ' μ' puli , reque publica versantur , sed bc oratore S, di philoso- . θνρὸ es phos , di poetas, & historicos r ex quorum & dictis, di se ipsi . scriptis saepe auctoritas petitur ad faciendam fidem . N . XXI. Ex PrasITIs omnibus argumentandi locis , illud 7s primum intelligendum est , nec ullam esse disputationem , inquam non at i quis locus incurrat, nec b sere omnes locos b temere incidere in omnem quaestionem , & quibusdam quaestionibus alios, quibusdam esse alios aptiores locos . Quaestionum duo sunt generar alterum infinitum, alterum definitum. D finitum est, quod Leto Θεσιν Graeci, nos causam. Infinitum, quod Θεουν illi appellant, nos propositum possumus nominare. Causa ς certis personis , locis, temporibus, actionibus, negotiis cernitur , aut d in omnibus, aut in plerisque eorum . Propositum autem , in aliquo eorum , aut in pluri- d Lamb. bu S, nec tamen . in maximis. Itaque propositum , pars in causae est. Sed omnis quaestio earum aliqua de re est , qui qu.'
bus causae continentur, aut una , aut pluribus, aut non Mem. numquam omnibus. P. CCXX
Quaestio nutri autem , quae unque de re snt, duo sunt I 'genera: unum, cognitionis ι alterum, actionis .
Cognitionis sunt hae , quarum finis est seientia . Ut, si ' quaeratur , a naturane jus prosectum sit, an ab aliqua quasi conditione hominum & pactione . Actionis autem hujusmodi exempla sunt: Sitne sapientis ad rempublieam acee dere . Cognitionis quaestiones tripartitae sunt , cum , an st :
566쪽
Ratum aut, quid sita aut, quale sit, quaeritur. s Horum primum, prima. conjectura: g secundum, definitione: h tertium, juris eck Euh injuriae distinctionc explicatur . Conjecturae ratio in qualia. ώδ. tuor parte S distributa est . quarum una est , cum quaeritur , li tertia. sitne aliquid . altera , unde ortum sit. tertia , quae id causa effecerit . quarta, in qua de mutatione rei quaeritur , Sit, necne sit : Ecquidna in honestum sit : Ecquid aequum revera. an haec tantum in opinione sint: Unde autem sit ortum , ut, cum quaeritur, natura, an doctrina possit emei virtus. Causa autem essiciens sic , ut , cum quaeritur, quibus rebus eloquentia essiciatur. De commutatione, sic :Possitne eloquentia commutatione aliqua converti in insantiam as , . XXII. CUM AUTEM quid sit, quaeritur 3 notio explicanda est , & proprietas, di di visio ,& partitio. Haee enim
sunt definitioni attributa e Q additur etiam descriptio , 43 quam Graeci χαρακτ ρα vocant. Notio sic quaeritur, st- ne id aequum, quod ei, qui plus potest , utile est. Proprietas sic: In hominemne solum cadat, an etiam in belluas aegritudo . Divisio, di eodem pacto partitio, sic : Τriane genera bonorum sint . Descriptio , Qualis sit avarus , qualis assentator : ceteraque ejusdem generis , in quibus natura& vita describitur . 8 Cum autem quaeritur , quale quid sit 3 aut simpliciter quaeritur, aut comparate . Simpliciter , Expetendane sit gloria : Comparate , Praeponendane sit divitiis gloria . Simplicium tria genera sunt : de expetendo , fugiendoque t duae quo & iniquo : de honesto di turpi . Comparationum
o. Oidd.tur e iam descriptio, quam Graci καταγραφην loeant. vetusta lectio , quam probo , χαρακτηρα retinet . Sic etiam illam appellavit in oratore , cum dixit : Sed iam ipsa forma restae ct παρκκτηρ ille qu3 d citur . 'us 'ualis esse debeat , ex apsis qua supra dicta sunt, intellis po est. Et lib. II. epistolarum ad Q. Fratrem,
Die mihi verum , num a i rei eum , aut χαρακτηρ non de Iectar emhil est quod vereare . Victor.
r. Buam Graci καταγραφεν Θ Alii ύκα γρα , . Atque ita certe appellant Graeci brevem expositionem , cum quale quid sivdicitur. Sed Veneti, χαρακτ:ρα habent. Qui quidem & ipse expressionem significae, dc γαρακονῆε . ut cum dicitur Ovidius esse Poeta amoenus & lasciviens quadam instenti ubertate . saepe
etiam incogitantius . Item , Maronis omnia esse cum ingenio tum arte atque attentione esse elaborara , & doctrina reserta . Sed il- Iam tamen τ υτρ γ xQ1ς scriptura in cur mutare aliquis velle debeat, non video. Camerar.
567쪽
autem duo, unum de eodem , & alior alterum de majore , di minore . De expetendo , di fugiendo , hujus odi rq Si expetendae divitiae , si fugienda paupertas. De aequo& iniquo: Z quum ne sit ulcisci, a quocumque injuriam acceperis. De honesto, di turpi: Honestumne sit , pro patria mori . Ex altero autem genere, quod erat bipartitum, unum est de eodem , di alior ut, si quaeratur , quid intersit inter amicum , & assentatorem e regem , & tyrannum . Alterum de maJore , & minore t ut , si quaeratur , eloquentia ne pluris sit, an juris civilis scientia . De cognitionis quaestionibus hactenus . Actionis reliquae sunt i quarum duo sunt genera et unum ad ossicium , alterum ad motum animi vel gignendum , vel sedandum , planeve tollendum . Ad officium sic ; ut , cum quaeritur , suscipiendi ne sint liberi. Ad movendos animos, cum fiunt cohortationes ad defendendam rempublicam , ad gloriam, & ad laudem: quo ex genere sunt querelae , incitationes , miserationesque flebiles, rursuque oratio cum iracundiam restinguens , tum metum eripiens , tum exsultantem laetitiam comprimens, tum aegritudinem abstergens. Haec cum in propostis quaestionibus genera sint, eade in in
XXIII. Loc I AUTEM qui ad quasque quaestiones accommodati sunt, deinceps est videndum . Omnes quidem illi , quos supra diximus, ad plerasque tanti sed alii ad alias,tit dixi , aptiores. Ad conjecturam istitur maxime apta, quae ex causis, quae ex effectis , quae ex conjunctis sumi possunt. Ad definitionem autem pertinet ratio , & scientia definiendi. Atqui huic generi finitimum est illud, quod appellari de eodem , & altero diximus i quod genus forma quaedam definitionis est. Si enim quaeratur , idemne sit pertinacia reperseverantia , definitionibus judicandum est . Loci autem convenient in ejus generis quaestionem , consequentes , antecedentes , repugnantes , adjunctis etiam duobus iis, qui sumuntur ex causis & eflectis. Nam si hanc rem illa sequitur , hane autem non sequitur : aut si i huic rei illa antecedit , k huic non antecedit : aut si huic rei repugnat, a. Si expetenda divitia , si fugienda ere. Lambinus supposuit, Sint ne es. div. sitne fug. be. lea non adiutus a nisi . libris . alterum sane recte dici pluribus ostendit Cujacius libro III. Observat. cap.
568쪽
pugnat, illi non repugnat: aut, si liiijus rei haee. Illi ulalia causa est a aut si ex alio hoc . ex alio illud effectum est , ex quovis horum id , de quo quaeritur , idemne , an aliud sit, inveniri potest . 9 Ad tertium genus quaestionis , in quo, quale sit, quaeritur, in comparationem ea cadunt, quae paullo ante in comparationis loco enumerata sunt. In illud autem genus, in quo de expetendo fugiendoque quaerit ut, adhibentur ea, i alaeY quae sunt aut animi, aut Corpori S , aut i externa vel com trema. moda , vel incommoda a Itemque cum de honesto , turpi que quaeritur, ad animi bona, Vel mala, omnis dirigena
ub Cum autem de aequo di iniquo disseritur , aequitat s loci
eolliguntur. hi cernuntur bipartito , & natura & instituto . Natura partes habet duas, tuit onem siti, & ulciscendi
m Insti- jus. m Institutio autem aequitatis tripartita est. una pars tutum legitima est , altera n conveniens , tertia moris vetustate pertitum. confirmata . Atque etiam Iursus aequitas tripartita diei tui Lamb. esse r una 43 ad superos deos, altera ad manes, tertia ad n aequi- homines pertinere r 46 Prima , p; et as σε secunda , sancti
Σπη'tast tertia , justitia, aut aequitas nominatur h, i XXIV. DE PROPOSITO satis multa: deinceps de cauinta pauciora dicenda sunt. Pleraque en; in sunt ei cum proposito communia. Tria sunt igitur genera causarum s judicii, deliberationis, laudation s. Quarum fines ipsi declarant , qui
3. Old stiperos deos. Deos ea testet vocat in Otatione de Haru0icum responsis r Manes autem suus Dιi inferi , omnesque leto da i , quemadmodum scribit M. Tullius II. de Legibus. Cur autem minnes dicti sint, non sane constat. Quidam a manando dictos putanes quod animi manent de corpore in corpus , ex Pythagorae senten tia . Ego Μanes dictos puto, quasi manas, hoc est bonos. manum enim veteres dixerunt bonum. Huc videtur respexisse virgilius, qui Daphnidem mortuum bonum vocat: sis bonus a semperque euis. & rursam I
-amat bonus otia Daphnis . GOvean.
Φ. Prima pietas, secunda sanctitas. Iustitia erga Deos caelestes, Pietas appellaturi erga Μanes, sanctitas, credo quod violari Μanes nefas siti id autem sanctum dicitur , a sagminibus, quemadmodum scribunt Iureconsulti , quae legati populi Romani praeserebant. Itaque Cicero II de Lesibus sc scribie r Manium iura sancta fianto . Idem tamen Tullius lib. 1. de Natura Deorum paulo aliis ter sanctitatem definit. verba eius haec sunt: Est enim pietas, iusti
569쪽
quibus utendum loe is sit. Nam judicii si is est jus . e quos ed, i.
etiam nomen . Juris autem partes tum expositae, cum aequitatis . Deliberandi finis, utilitas: cujus hae partes, quae modo expositae , rerum expetendarum . Laudationis finis , honestas : de qua item est ante dichum .
Sed definitae quaestiones a suis quaeque locis quasi propriis sa
Instituum ur in accusationem , de sensionemque partitae . In quibus exsistunt haee genera , ut accusator pe Iinnam arguat facti di de sensor aliquid opponat de tribus , aut non esse factium t aut si sit factum , aliud ejus iacti nomen esse di aut jure esle factum . Itaque aut infitialis , aut conjecturalis prima appelletur : definitiva altera: tertia, quamvis molestum nomen hoc sit, juridicialis vocetur. XXV. HARUM causarum propria argumenta ex iis sum- y Ita locis , quos exposuimus , in praeceptis oratoriis explicata sunt. Relatatio autem accusationis, in qua est depulsio criminis, quae Graece ςανις dicitur, Latine appelletur st tus i in quo primum insistit quasi ad repugnandum congressa de sensio. Atque etiam in deliberationibus & laudationibus iidem exsistunt status. Nam & negantur saepe ea sutura, quae ab aliquo in sententia dicta sunt fore , si aut omnino fieri non possunt, aut sine summa difficultate non possunt. in qua argumentatione status conjecturalis exsistit. At, cum aliquid de utilitate , honestate , aequἰtate dis- s seritur, deque iis rebus , quae iis sunt contraria: : incurrunt status aut juris , aut nominis : quod idem contingit in laudationibus . Nam aut negari potest, id factum esse , quod
laudetur: aut non eo nomine assiciendum , quo laudator affecerit, aut omnino non esse laudabile , quod non recte , non jure factum sit. Quibus omnibus generibus usus est nimis impudenter Caesar 6s contra Catonem me un . Sed quae ex statu contentio essicitur , eam Graeci κριν ἱμενον 9 svocant. mihi placet id , quoniam quidem ad te seribo , θ' qua de re agitur, vocari. Quibus autem hoc, qua de re
. Contra Catonem meum. Cicero Catonem Uticensem mor tuum , rogatu Bruti, laudavit libro edito r adversus quem Caesar Anticatones scripsit. cujus libri meminit Cicero in xxx. epist. ad Atticum, & in oratore ad Brutum , quem Catone statim absoluto aggressus est scribere. Alius est liber Ciceronis, qui non Cato. sed Cato major inscribitur, qui de Senectute . Govean. s. Ela a de re agitur , voeari. ) Explicat istud eleganter de Per hicue , ut semper omnia, Pinus Faber libro I. Iςmestrium cap. II.
7 . Ruris Digiti sed by Corale
570쪽
agitur, coni ne tur , eae continentia vocentur, quasi fi mamenta de sensionis r quibus sublatis , de sensio nulla sit . Sed , quoniam lege firmius controversis disceptandis esse nihil debet, danda est opera, ut legem adjutricem & testem adhibeamus . In qua re alii quasi status exsistunt novi , qui appellantur legitimae disceptationes . 96 Tum enim defendi rur non id legem dicere , quod ad versarius velit, sed aliud . Id autem contingit, cum scriptum ambiguum est , ut duae differentes sententiae accipi possint.
Tum opponitur scripto voluntas scriptoris , ut quaeratur Verbane plus, an sententia valere debeat. Tum legi lex contraria affertur . Ita sunt tria genera , quae controversiam
in omni scripto sacere possunt, ambiguum, discrepantia scripti & voluntatis , & scripta contraria . XXVI. JAM Hoc perspicuum est, non magis in legibus , quam in testamentis, in stipulationibus , in reliquis
rebus , quae ex scripto aguntur , posse controversias easdem P. B. exsistere . Horum tractationes in aliis libris explicantur. Nec
97 solum perpetuae actiones r sed etiam partes orationis iisdem loci S adjuvantur , partim propriis , partim communibus ἔvt in principiis , quibus ut benivo Ii. ut dociles, ut attenti sint, qui audiant , efficiendum est propriis locis . Item que narrationes, ut ad suos fines spectent, id est , ut planae snt , ut breves, ut evidentes, ut credibiles , ut o mora moratae deratae , ut cum dignitate. quae quamquam in tota Oratione ε - - esse debent, magis tamen sunt propria narrandi. . Quae autem consequitur narrationem fides, ea persi ia-dendo quoniam efficitur , qui ad persuadendum loci maxime valeant, dictum est in iis, in quibus de omni ratione dicendi. Peroratio autem & alia quaedam habet , dc maxime amplificationem r elisus effectus is debet esse , ut aut perturbentur animi , aut tranquillentur di & , si ita jam a flecti ante sunt, ut augeat eorum motus, aut sedet
u. Huic generi, in quo & misericordia , de ira eundia, &ν eonei Oditim , di invidia , & ceterae animi affectiones P pertur-- tantur bantur, praecepta suppeditantur aliis in libris, quos po-Lμ 4 teris mecum legere, cum voles. Ad id autem , quod evelle senseram , cumulate satisfactum esse debet voluntati tuae.
roo Nam, ne praeterirem aliquid , quod ad argumentum in omni ratione reperiendum peltineret , plura quam a te desi-