장음표시 사용
221쪽
τὸ ωILPAENXOCmra, flea brasigni instar pendenti Mortuorum medicina. cap. L L
alijs Guarachith seu Mortuorum medicina nuncupata, herba est, folia Salicis ferens, angustiora tamen, & tenui ra . caules cubitales. sores coccineos tria postremis caulibus,qui rubri quoque sunt, calyculorum forma, aut signa, ut dichim est, referentes. radicem vero paruam, fibris candidis, di teretibus plenam. Radix est nonnihil amara, & tamen fiigidae esse naturae experimento compertum est: se brem etiam extinguere ex aqua opportune epotam drachmarum trium, aut plurium,u opus est , pondere , inflammationes mammarum auertere, & epilepticis opitulari illitam, unde secundum nomen .
clancua=e , seu herbam geniculatam , alij Xotlilit ei, seu nigros pedes a pellant , soli a Bliti prosert. caules sarmentosos, & nodis per interualla diuisos, par
timq; purpureos. florem,semenq; rubeum, atque minutum,in conorum modum, V
luti ex Blito dependentia. radices vero su culosas,& rubrescentes.Regionum tempe ratarum alumna est,qualis est XOchimilien sis, & ec uensis , in montibusq; incola. Sapor est nonnihil amarus, sed temperies cum humore fiigida. lac vitiatum nim ij caloris caussa emendat, febrem extinguit ,& sudorem euocat, pota illitave . pleuritidi medetur, & opitulatur tussi. Ius decocti eius, cui Bolus Armena fuerit permixta confert pleuritidi, quam Maiiastolonqui, Mexi censes vocant. lenit aluum, de medetur satietari.
222쪽
capite uiti, quod alij Titie Afiea inris nuncupant, saxis se conuoluens. sella sunt Hederat. radix lacco manat. Duo sunt eius genera eadem facultate praedita, sed pria Lmum, ut diximus, habet sella Hederae, VNticaeve similia, serrata secundum vero seu- ILtorum potius undulatorum serma. Nascutur utraque apud Mexicenses agros. frigudaeque, &humentis est temperiei, quamuis nonnullam amaritudinem participa videatur, partesq; natura dissimiles. Utunia turea Indi aduersus calorem, &ad tumores praeter naturam repellendos . necnon ad compescendum sanguinem qui E vulneribus nuit, & curandos oculos iussammatione tentatos. praecipue si misceatur Tolosusn.
milem vocant, herba est, sella ferens Origmni,serrata,Chamaedriosve,aut Ilicis, minora tamen, unde nomen,quae inser a parte dii tiore virore nitent, sepra vero exaturatiore. stipites rubrescefites, e radice longa, & fibrata, Llua, ac mediocris crassitudinis. fi res coccineos,paruos, εc longiusculos. acinos primo virides, mox rubeos, ac demum nigricoloris,nucleos fulvos continentes. Radix sapore est adstringenti, & aliquantisper ama ro, non sine quadam dulcedine, odore nullo, frigidaque,& exiccanti natura. quae si unci Tum trium mensura coquatur,e tribus libris aquae sentanae ad tertias, & ius decocti potandum propinetur vice retus,enixas corroisborat, dysenterias compescit,laxatas renum partes confirmat, & acoporum meis dicamentorum more,labores sedat eorum qui lassitudinem ex longo itinero, curseducta, aut quavis alia simili occasione contraxerunt. Temperatas amat re giones,qualis est Tenucbtiliana, frigidave, dc saxosa loca, atque montosa.
223쪽
ii, RERUM MEDIC ARUM NO. HIS P.
Olcacattau, quae herba est sella ferens oblonga, acuminata, & lineis secundum, longitudinem discurrentibus insignia
caules volubiles, & tenues. fructum acinosum, ac racematim dependentem i summis caulibus, qui cum maturuerit, nigrescit. radicem contortam Geniculatam , Lluam, & Arundinaceae similenta, sed densam, ac gravem. Arbores excelsas scandit, atque complectitur. Seritur interdum, excoliturq; usus gratia in virida -njs, ac hortis. stillat gummi, quo Vtun tur indigenae ad corroborandum dentes .i dcm ferentes atque mandentes Or vΟ-catum Te G. Ius decocti radicis contusae, infunditur actuersus inueterat S morbos telici euentu . idem ius epotant ad- uersus Gallicam luem, ac chronicos alios, di diuturnos morbos. Disteri ab Orienta-oA.. ili' China, cuius radix leuior est, rarior, albidior, tenera,ac minus adstringens,& tamen eosdem pene usus praestare periclitatum est, quos illa, Gua iacum, aut Zarzaparilla praestare silent, eadem arte & victus ratione administrata. Qua de re ijs, quae a multis ante me scripta fuere, ac pro diuersis regionibus,morόis, ac hominum i mperaturis variabilia , nihil hic putaui adiiciendum. Est autem, haec de qua loquimur radix, frigidae siccaeque, & adstringentis naturae, sed amara , partiumque subtilium particeps. quo iit, ut ius decocti eius, praeter iam dicta, ventriculum debilem corro ret, satum discutiat, absumatque, & vacuet per poros eam atrae bilis, & pituitae portionem, quae pharmacorum refugit vim, dolores extirpet, ac leniat, aliaque praestet iuvamenta, quae in praedictas plantas Blent referri. Nascitur vahuaitanicis agris sponte, unde cognomen .
De china Orienta eius' risum lue νenerea, morbisque aliys, multus e fit Garegas eap. 3 8 Issi r .bin oriae aromatum. in incoria eap. 2 9. - De Occidentali mero Ambit-onardes cap. LI.
Ea hae de ptioneparet, Γbinam hane esse ex Jeciebus Smilacis a era , adeoque
eodem genere Sarrbe parilla. inde mirum non est, easdem fere cratique vires ab o-ndus attribui, quas apud eos inuenies quι de morbo menereo multos libros constripserunt De Dissiligo i
224쪽
a loco natali . Michuacanensem V
cant . quae herba est arundinaceae innitens radici , rubraeque , sied denis , ac graui .e qua caules insiurgunt arundi. nei , laeves , ac ferulacet, longi , pollicemque crassi, Blijs ornati per interualla magnis, cordis figura, ac neruis, secundum longitudinem disturrentibus. quod euenit in caeteris, quibus etiam viribus, & haec similis est. Nascitur Miaia cani, ubi Phaco vocant.
Olcatalean vocant, ad Chinae Me. xicanae species videtur attinere. radico enim crassa constat. obrotunda, rubra , graui,& fibrata. unde proseri caules iuxta . . radicem rubeos, geniculis interceptos, i
U nues, resertos capreolis, volubiles, & a bores propinquas in cacumina usque' scandentes. solia obrotunda, mediocris ι . magnitudinis, & venis secundum longiutudinem ternis discurrentibus. fructumq;3 Myrti resertum semine. Prouenit in OP. pidis Ioannis Conchensis, calidis nempe regionibus, Metallanique, editis humilibusq; locis, necnon Toto cape. ubi aiunt, Corolme. duas esse huius volubilis species. alteram, quam descripsimus, fructiferam & salu- QN berrimam,ε cuius stipitibus parantur sci- piones pulcherrimi,lineis nempe futuis, S: Giblin. - nigris vicissim variati . alteram fructu ca- xirentem, quae potius pertinet ad venena. Mira audio, de hac quam delineaui. mus planta narrari, etiam ab ijs qui eius usi sint remedijs. sanguinolentos nempe oculos breui illustrari, ac pristino restitui nitori, apposito tamen selio. vlceis o ribus Disitired by Corale
225쪽
ribus oris mederi, pudendorumque Gallica etiam lue infectis, radicis puluerem carnem supercrescentem absumere, dc decentem restituere. ad tempetiem spectare, & tamen occulta quadam vi,calidis ac frigidis aduersari affectibus.Nec solum admotam, sed deuoratam quoque conferre, siue solia siue radix ipsa referatur in usus .esseque qualibet mensura, ac pondere, innocentem. vires augere, ae firmare, sarcireq; exhaustas,& desectas, vel solum attrectatam. & calorem se- mi extim him ita reparare, atque emorientes etiam homines reuocare in hanc lucem. admota solia dentium dolores, capitis, articulorum,& caeterarum corporis partium, veluti per miraculum lenire. & his dolenti loco adhaerescentibus certissimam salutis haberi posse spem. adhaerent enim cum sedandus est d
lor, aliter statim irrita cadunt. venerem mire excitare. iuuareq; capiti impositam, conciliare somnum. & deuoratam ex vino cholicae mederi, flatum discutere, aduersari venenis, cor roborare, & adesse coctioni. veneris vis nimio exhaustos,ei incubantes magnopere vires resumere. febres tollere,& firmare gingiuas.
Denique vix est morbus aliquis in tam varia,numerosaq; illorum silua,cui neget opem ferre . imo vel hac sola planta inuenta, atque nostri orbis viris declarata, non fuisse irritos regios conatus assirmant, aut frustra adhibitos insumptus, ει historicorum labores. quae omnia, tempora quae nos sequentur, rerumque exacta peritia, firmabunt di iacient manifesta.
D. TLAT LATO TIC , seu Numularia Indica. Cap. LVIII. HERBA est Tiativotis, folia serens
parua,& orbicularia, Numulariae v
catae,aut Veronicae staminς similia,bina,o dine utrimque disposita. caules volubiles, tenues, & duos dodrantales longos. & --ctum edulem, Cucurbitae similem,unde nomen . radicem vero prolixam, ac sere toto discursu crassitudinis aequalis . Nascitur locis campestribus. Radix est glutinosa, lacte manans. & quanquam aliquantulam participet amaritudinem, vincere tamen in ea videtur cum siccitate fit iditas. bibitur contra febrium ardorem. atque dyarrhoeas, Mdysenterias competat. medetur singultui,
urinam euocat, & contractos neruos laxat.
medetur ulceribus, & oris ampullis. si urina euocanda sit, adiungitur Cac ait duarum drachmarum mensura; si vero coercenda aluus, idem caca ti, sed coctum pa
226쪽
laaeciali herba, intestinorum instar conis globatis, unde euenit illi nomen. a quibus
iandit caules, & in eis folia Origani, sed
asperiora, ac circinata. & circa caulium partes summas coccineos flores, calyculis cmules. Nascitur humilibus,& montosis locis r gionum frigidarum , veluti Chalcisoat rei de Xochimulci. Vulgaris herba est,& cunctis nota, tum ob adstringendi essicaces vires, tum ob formam radicum raram, & quae paucis plantis contingat. Radix est frigida, &adstringens, nonnihilque amara . ventriculum roborat, & eius calorem temperat , si sexdrachmarum pondere laevigata deuoretur ex aqua. medetur ulceribus putridis, & cancrosis. impinguat tabidos. & enixis ab Indis Medicis corroborationis gratia solet exhiberi. fluxum alui, dyssenteriasque, unciae unius pondere deuorata, coercet. Folia ex luteo rubefiunt.fores etiam ex rubedine in luteum tendunt, Dieitali feram
chimiliti vocant, herba est spinosa , proferens folia Cardui benedicti, longa, an gusta, sinuosa, ac spinisera, cineretq; coloris. caules subalbidos, & spinoses. flores orbiculares, luteos, ac interdum candentes, Papaueris haud dissimiles . fructum oblongum , striatu, asiperumque, refertum nigro ac par uo semine. Nastitur Mexicano agro, nec ulla refugit loca, montana aut campe stria . men tritum, & duarum drachmarum po dere deuoratum, humores omne , sed praeci-γituitosos,& articulos insestantes,vacuata odorem Siseris videtur reserre .
cum lacte mulieris, quae: icemellam peperit, inflammationes eoru sedat.
227쪽
sedat . aduersatur febrium typis . flos vero scabiem curat appositus. amarin est eius herbae sapor. calidaque, & sicca temperies . aiunt alij, liquorem stillatilium eius, ac germinum Mitaruiti, nube1 oculorum discutere, carnem superuaca- Meam exedere, dolorem ex hemicranea ortum sedare, alijs eorundem huiusmodi morbis egregie subuenire. Papauer hoc IIunosum , etiam Europae iam innotuit, in a quibusdam Figo Pinstris
no mecatur . cuamuis hoc nomen potius Ricinis attribui debeat.
Primus hanc plantam dest sit , fre depinxit celeberrimus Hrdinandus Imperaras
Pharmacosaeus Neapolitanus in optrefluo italico, quo multarum rerum hirioriam re
Gai elegenti m est a nostro Authree mutuatus,cum quo magna id amiliaritas fuit. Eande stia in Thyropinace sius deseri u siaβαν Bauhisin. hunes luseri Clusius,qui eandem diligenti me,Vt omnia sua,depit a roposuit,sist enarrauit id. s. eap 7. rarior. Hanc ego prassere enatam in eleganter florentem conspexi in horto rarioribus plantis ornato IduImsi in Excedentiss. Lynceorum Principis sidi Institutaris Mid/rici C inimi ex antiquissima Familia sua oppidi S. Angeli 'Principis, mitis Heroicis auspiciis , O magoisicis impensis opus hocpraela subiicitur, cuiusq; iussu iae ego in ordinem miliorem diffsi sist scholiis iliastraui,a tente C Ioanne Fabro laneis Sambergensi Simpliciaria Pontificio, in cuius adibus hae exarata fuerunt. f um hae planta sit admodum similis no Hro Papaueri, ires tamen babeat i mtitati pμιαμι contrariat, sustιcion m alicui inistere posset, etiam nosbum Papauo non esse adeo frigidum, praesertim cum etiam comunctam μι habeat amaritudinem. Nam ubi in coarm ππου, ἐν ιη'sem partibvssapor seunt iidem ibi sist virtutes non multum dis r re arbIIror.
tim serrata ferens, & ternis magna ex parte sinibus divisa. caules geniculatos, sesquidodrantem prolixos . radicem vero Napi forma ex albo rubrescentem , teneram, ac
plenam lucco. Prouenit in humidis locis prouinciae Cha ensis. Radix est amara, subam daque. solium acidum, & edule adeo, ut hiaspecies Xoxocostol , quas nostri Oxalidas u cant,videatur ea herba reserenda. fructus v ro orbicularis, &acinosis, nee vocatis Tomia me dissimilis. Radix duarum drachmarum pondere lusa, ac deuorata, ventriculum , de intestina leuiter purgat, atque eorum membrorum Pavitatem pellit . eadem exhibetur infantibus, sed unius tantum drachmae me sera , matutino tempore, nullo priua assim-pto cibo . .
Fesia Abea Ameri ne similia μηνι ,fled cum
abseura raedine, mi εν pediensi eorum. De
228쪽
CA QVIZ T LI herba est solia Ocymi, minora tamen, & illis Origini
proxima, minimeq; serrata, bina per interualla ordine disposita, tandens. caules quadratos,rectosque. flores Cyaneos,longiustulos, ternosq; ex vir
que parte caulis, binis Eliolis circundatos . radices vero fibris similes, ac rubeas. Nascitur Mexicanis iugis . amara est,acris, calidaeque de siccae,sere ordine tertiorem periei. Folia contusi, & resoluta ex aqua, stabiei dicuntur mederi, si corpori illiniantur. Ius vero decocti eorundem, sudores bibitum elicit . quin ij, qui knguinem metunt, e vestigio restitui sanitati dicuntur, si vaporem vini Meu, quod album Pulque vocant) cui herba haec incincta se, excipiant. modo a sessi. tu cubitum eant, pannis se contegant, ac sudori studeant eliciendo. De AMAMAXTLA expurgante ,seu Rhabarbaro Pocato Monaeborum. p. LXIII.
RADIX huius plantae adeo sapore, de odore, de colore, substantia, de viaribus radicem veri Rhabarbari repraesentat,imitaturque, ut nisi selijs ab illo distaret, quae desinunt in acumen, nam illa ex anysta origine in latius Κnire cernuntur verum Rhabarbarum Alexandrinum a nullo, qui utramque plantam expendisset, non iudicaretur. quamobrem hortense Mnalapathum congener Ase vero Rhabarbaro censemus, possieq; in eius penuria substitui, aepares pene vices praestare.bilem enim benigne,& cu quadam roboratione,quae a crassioribus,& adstringentibus accidit panibus, praecipuε vacuat felici successu, quemadmodum nos sumus apud Hispanos periclitati ante hos triginta plus munusve annos, & Mexici, ubi maximus est eius prouentus diligentia Bernardini Caltilis, cuius optimis manibus hic honos debetur: viri, dum iuuenis esset, ina propugnandis hostibus dexterrimi, atque animosi, a primo vero senio, siquoad obitum, oc postremos halitus, in seminandis atque excolendis quibusque raris, de peregrinis plantis diligentissimi. Quoniam vero partibus constat subtiatioribus, quae sunt expurgantes, alijs verbcrassis, atque adstringentibus, consueuere ijdem, succo expresso, veluti expurgante pharmaco, sesquidrachmae pondere vii. secibus autem eadem mensura, veluti aluum adstringenti medicina . quod si cum totalitate sua exhibere arriserit duarum drachmarum porti nem, ab his qui non dissicile Bluuntur, bilis aiunt quod satis sit expurgari. cuius rei nos certissima secimus experimenta. Miscetur interdum unica drachma
succi,vncijs duabus electuarij e Cassiae nigrae fistulis consecti, atcpie ita bile primo, dc maxime, secundario pituitam expurgat. Quibusvis locis prouenit excultum,sed maxime calidioribus,qualis est auaubnahuae sis humecta Ee senili solo. post quaternos a fatu annos. Radix est medicinae utilis. colligenda vero ineunte vere, mundanda, secanda in fiusta, quae boletos vocant, qua magnitudine illa Rhabarbari vulgaris ad nos conseruerunt deferri ab Oriente, super asseres mulocanda , ac saepe saepius quotidie, ne seccus, quo abundat, effluad euertenda. quatriduo transacto, filo traiicientur firmiore, ac suspendentur ad ymbram locis apertis, sed quos radii Solis non attingant. namque ita duorum mensium
interuallo siccari abunde silent, demumque recondi, de seruari. Hyc mihi deT - Rhabuis gle
229쪽
α,3 RERUM MEDICARUM NO. HIS P.
Rhabarbaro Monachorum vocato dicta fiunto. non quod nesciam apud Hispanos quoqu e hanc plantam aliquot oppidis non admodum a Mantua Carpentaria Istantibus aliquando suisse excultam , sed ciuoniam in hac noua Hilpania apud aua nisu vienses in horto pr icti viri uberrimus est eius prouentus : ubi
patris plantis,uel eo maxime opus est,quod medicameta extera,hunc in Orbem per Iot maria trangata, emarcida viciataq; tandem accedant: & ut Hil pani meminerim , apud eo si cura adiit, quantalibet copia prouenturum, ac in optimi
Riabarbari penuria, permittentibus coniciisq; medicis, suffici pro eo saepenu meso non incommode posse . Caeterum fabulae, quas quidam inculcant, ut persuadeam, Rhabarbarum boc Monachorum vocatum , esse Alexandrinum, diacentes, Turcas cum illis per Hemicum Galliae Regem Marsiliae portu, & urbe potiri licuis letὶ Gallis quibusdam Monachri semen impertitos veri Rhabarbari, unde nomen defluxit, atque inde deuectum ad Hispanias, &has India sinu gae sunt, quibus sit omnino deneganda fides. Vide Monard m apud Clusian: filiis 3 ix. aeui Mabarbartim Americum rudaea ades cum γι en si εο--o, et si nou fit 1iam, Faciem aliam esse 'eciem p - νω- ά ferensem.
uaponsio, & si pepouem vocant, herba est, folia ferens hirsuta,spin se, undulata, di Anchulae proxima. caulem pallidum, duos cubitus longum. res candentes, parum, calyculis contentos, & in pappos tandem abeuntes. VAPO POL. radices vero multas talis similes. Nascitur in
vallibus, planisl locis regionum frigidarum,& in annuos usus vulsa radix seruatur, atque reconditur. radices duarum drachmarum, pondere deuoratae,omnes humores concitato vomitu vacuare dicuntur. calida enim sicca
que natura constant, & sapore aliquantulum amaro. tussim deuoratae ledant. & pectoris opitulantur morbis. renes, & vesicam abstergunt . ulceribus putridis pudendorum , muliebrium & virilium succurrunt. curant haemorrhoides. & vacuata prius superne deis
ab Authore descripta Visem miritur planta repraesentare. cuιπι eautes turparet Funa coloris,
folia ex aduerse bina si . ex quavis ala Ρ-lis exit 'diculus, em multisoscula Echio similes, quasi Umbella insident.
230쪽
dens Portulacae similia, sed aliquanto maiora . cauleSpurpureos, teretesquo. fores in summo purpureos. radices vero crassas, & surculosas. quae tritae, epotaeque ex aqua, duarum drachmarum mensera, pituitam per superna expumant, emundant intestina, ac cholicis auectibus iniu-sae medentur. Amarae valde sunt,calidaque,& sicca ordine tertio natura. Ex radice transiuersia multa Igre exortunis tur, ex nigredine ad luteum tendentes. rami
punctis subrubris confitersi, filia terna Crassi lasimiba, cauli sine pediculo adhaerent . pediculus foris obsere rubet s i e mero sos quinque filiorum rubet. Unde inter Crassulae, vel Semperuiui pecies
cus enim huius epotus Nomstiones ciet,sidi a multis in quarta ficisuccessu usurpatur.
M PARADIS EA Heria 9p. L X U I. IT A libuit vocare hanc herbam, quod
soli a serat auis, quam eodem nomine vocant, plumis similia, in hispidis, fulvisq; caulibus a radicibus ortis fibrarum instar. Nascitur inter coeandi num, sist Atua. num prouinciae Michuaeane d. Amaris sima est, calidaque, & sicea ordine tertio. medetur pectori, lumbricos necat, flatum discutit, curat fatietatem , ac reserat Obstrue .cae foris eauli adhaerens Hrmiridis, repunctis conspersus. flosjse ratus eri luteus e