장음표시 사용
331쪽
,16 RE RUM MEDICARUM NO. ΗIs P.
grinatione competita, adijciemus. Illud in primis admirati, adeoque immanis vastaeque bestiae, ut quae sex septemve palsuum longitudinem excedat, a pu ris Indorum collum alligari, atque ita pertrahi ad littora, non valente, ut inquiunt, monstro alioqui tardo ac segni, caput nocendi gratia contorqueres, si non e contrario, sed lateribus .& transderiboccursu inuadatur . Nec minus mirabile est, per famem ac alterius alimenti inopia lapidibus vesci, & hosiplos in illorum ventriculis corroses, & pene absum' os reperiri, redactosque in puluerem ac deuoratos, conferre lithiasi . praeterque offendi iuxta Crocodilorum fauces,glandulas quasdam, fabis pene pares, strauissimum molci spirantes odorem. & has ipsas, febres egregie sedare, ac prorsus extinguere. Quin e
rumdem ventriculus , ablutus emundatusque, probe sole exiccatus, & cum occasio osseri tritus, &deuorarus, lapidem renum, ac vesicae si angit, ac pellit, & urinam promptissimo euocat. i γ- . Ηdirum lapidam meminit Monar H capite 3 3. eosque contra quartanaparax fmos, temporib. alligara ab Americis asserit. -
m A X OLOT L. F. Luse Aquarum. cap. PQGE N V s est quoddam piscium lacustrium, molli cute intectium, ac lacertarum more quadrupes,dodrantis longitudine, pollicemque crassum, etsi interdum cubitum excedit. Vuluam habetimuliebri simillimam. ac venter maculis fuscis distinguitur;a corpore medio ad caudam usque nempe prolixam, & quae iuxta finem tenuissima sit, paulatim ac sensim gracilescit . Pro ingua est cartilago breuis , ac lata . quaternis natat pedibus , in digitos persimiles illis ranarum , desinentibus . Caput depressiam est , & reliqui corporis proportione magnum. hiscens richiis, aterque color. Huic menstrua singulis quibusque mensbus fluere obseruatum saepe si ius est, haud aliter ac mulieribus , de ingestum venerem excitare haud lecus ac Scinci facere solent, quos terrestres γα-iusquidam vocant,ad quorum fortasse geuus pertinent. Salubre, ac gratum praebet alimentum, nec dissimile anguillarum carni. multis parari modis solent, stiri nempe, assi, elixique . verum ab Hispanis magna ex parte
332쪽
ex aceto, multo addito pipere, caryophyllis, atque siliquastro Indico, a Mericanis,em siliquastro selo,seu intrito seu integro,familiarissimo illis, ac praegrato condimento. Nomen accepit a rara, ludicraque,qua praeditus est tama.
De A XIN, seu mermium quammilam pinguedine. Cap. V.
NASCvNTVR in arboribus si pauli, aut alijs, quas nostri ob simi
litudinem Prunos vocant, cum tamen ad Myrobalanorum Arabicorum pertinere genus alicui sertassis videri poterit, vermes quidam hispidi Axoeuisiis, seu fitentes .axini,pallentes, vix longi,ianos latos digitos, ac pennam crassi a serinam. Hos indigenae ab arboribus deturbato permittunt ad ignem ex aqua elixari, adi di qui donec comminuantur,& adeps eiusdem coloris Axin nomine supernatet, atque emineat. Colligunt hunc ad usus multiplices incolae, &conformant in globulos, e butyro vaccino parari selitis haud intimiles; olei od re ,& lenitate, & ad omnia quibus oleum conserre selet, praestantissimos . non tamen in nutrimenti usim adhuc venere. lores quamcunque corporis partem occupantes sedant. neruos tensia laxant, emolliuntque. discutiunt tumores , avi, si natura ad id potius propensi sit, maturant. Erysipelatis desinentibus conserunt . ulceribus serunt ruppetias, conuulseque,necnon enter celis, addita resina, ac PHeli. collectionesque cuiusuis generis breui admodum minuunt, atque ditatiunt. ismiis quid de iremibus e terra erutis, is in inguentum eo e mutatis, refire Manardes p. sa. eundemque essectum ascibit in E filiate, quem Author u
OFFENDIT iisdem veras Apare vita.&quae per tot secula homiis
nes latuerant, nauigatio in Malutas deprehendit. nempe aues, non pedum tantum usu, quales multo antea tempore innotuerant orbi, sed pedibus ipsis omnino carentes, de eorum loco pennas seluas, hispidas, tenues, duas spithamas de quatuor uncias longas, a medio circitet corpore prodeuntes, cmnium crassiorum instar, sertitas. quorum usus est si uiquam volatu cessant arboribus appendere, quando consedendi sunt impotes, & alligari inter seseis marem & sceminam, cum Bueae dorsi maria imposita oua, cauitate antica, se mina incubat, fouet, & amplectitur. Sunt enim sui assirment, perpetuos v latus edere , ac sublimi semper pendere coelo. &, si in selum deturbari casu aliquo contingaha pueris facili opera deprehendi. neque enim dissicile est in tanta eorporis paruitate, ac pennarum amplitudine in aere ipso veluti in arborum ramulis, aut in infimo collocari suo, ac veluti iacere. vix enim Carduelem, ac Anthillidem vincunt magnitudine,cum pennarum ambitu,quae duas spitha mas de uncias quinas prolixae sunt, aquilis non cedant. Sunt hae magna ex pa te tenues, rufiscentes ex albo, & E stapulis & reliquo corpore, non ab humeris,hra ijs iam eis careant, recedentes. Rostrum est nigrum, binas serE
333쪽
lixum vncias, amedio icriter incuruum. Cotta
binum caput collums I sed caput partim aureos di partim pationi co γ' et astri au)- lore praeditum; collum
vero interne pavonino, aureo vero superne .pectus, ac dorsi pars quaedam aurea est, sed fulvis hemici cyesis v
luti undulata domu vero ad ex emum usque caudae, quae admodum. breuis est si cum retia quarum pennarum prolixitate coparetur,
fulvum, sed vergens infuscum . Rore vidit , vaporibusque , & sortassis animalibus paruulis, ac pene nullis,ni. si quae sorte sent in a
ras parie excelsorI.pr uidente natura, ut quae nonnisi in aere pendere poterat, nullo, aut ibidem tantum parato Vteretur alimento . &cum perpetuo ieiuna intesina sint , Carn in
sum,& quantum satis est, & pinguedine redundans,corpusculum reperiri. O nant indigenae hac ave desiccata caput,vsi ea crisae icco,ob pennarum pulchri Ludinem, colores varios, Ac eiusdem auis raritatem, ac formam spectandam. . Solertissimus remm naturatium indagarer Vbines Alisoandias, Lrimam huius aura una cum stetie Algentissime, tu rapioAsime in Omitialogia opere seo prosecut- s. mie accessit c arolus Clu λε, quDa Muctariosso ad exotica, opinionem ιllam am ab omnibus receptam, Ma Mamre odiatas, nempe pedi, eaura, plane ninuru, ainesque in Bollandiam rima eum fluis pedib. delatas σε asserit.
D. C ERCO PITHEcIS. cap. VII. OFFENDUNTUR iuxta calidiora nouae Hispaniae loca,cere libera,
quos Mexicenses Ommatb vocant, varia magnitudine, atque colore. RE peries nanque nigrus, pallentes, fuscosque, magnos, mira paruitate, ac me diocress
334쪽
diocres, alios capitibus caninis, ac omnes pene filiorum amplexu graues. Mi rabile est, arborum ramos, quas conscenderunt, in viatores torquere, dc ia-
calati; transilire flumina caudis inuicem apprehensos, & ab arboribus fluuij vicinis vibratos. ac se per omnia, sagitta alioue telo vulneratis, quantam possuQt ne dicam quantam solent homines hominibus, opem ferre, admotisque foliis, aut arborum musco vulneri, sanguinem fluentem sistere, atque ita vitam, si fieri possit, tueri. Educant filios singulos, pariuntque, & circumferunt, amplexu tenaci adhaerescentes mira pietate, di amore erga prolem. atque id iuxta montium verrucas, & summa cacumina, ubi venatores pyram construunt Matrio circundatam, adiecto lapide Cacaoteti, seu corvino, cuius est natura, igne calefactum, tonitruum edere, atque desilire. Concurrunt Cercopithici ac iuxta incumbunt,edentes sparsum Cacaoteu. sed perterrefaciente eam gentem subito lapide, obliti filiorum, ac veluti expertes luminis aufugiunt, deserentes sobolem carissimam, relinquentesque in praedam venatorum . Caeteraque ad eorum naturam spectantia, adeo nota sunt cunctis, ut a me rursus hac in parte referri fuerit superuacaneam. Illud non est praetermittendum, Cercopitheco rum ossa tuta atque deuorata, dolores a Gallica lue ortos, sudore evoca. o, tollere, atque sedare. De Cercopithecis etriis plura apugeor qui animalium hi Ariam conseri erunt wb. adde Clusim in Auctarioseo ad exotica , mbinoua quadam describit genera . D. O a C A AERAU HT LI. Retina Aurarum. Ca . VIII.
REGINAM esse aiunt Caecaquauttili autum, quas Mexi censes Auras
vocant. Gnosiarum aquilarum aequat magnitudinem.corpus uniuertum,
praeter collum, & eas partes quae sunt iuxta pectus sex nigro nemri purpurascentes in fulvum est, ac pullum. alae subtus circa exortum nigrae, caetera cInein req, desuper vem mixtim, uiuae, nigrae, & verssentes nonnihil in purpureum . Crura rubra sunt, & unci ungues. rostri extrema quae psitaci esse iudices stam est indistincta similitudo P alba sunt, caetera sanguineo colore tincta. amplum est narium foramen, oculi nigri, Iris salua, rubrae palpebrae, sanguineo colore persusa frons, di plicatilibus rugis torua, quas tamen nonnunquam expli- Cat. qua in re vocatos Gallopauos videtur aemulari, & pilis quibusdam veluti Tetorridis, rarisque, & Aetniopum pilis haud absimilibus. Cauda est Aquilae, inferae einerea, toris vero nigra. Anguibus, muribus, ac lacertis, quos rapit, victitat, sed morticinis maxime, humanoque cum serte paratum illud offendit, stercore. Sublimipeta avis est, & nimium extensis, expansisque volat alis, vix volatum intermittens. Indigena est huius prouinciae. Ueris effucat tempore. obsistit vi incredibili ventis, contraniciturque aduersantibua, eisdem sedibus perstam immobilis. Caro est inutilis, & nutrimento a nemine i quod adhuc compererim in nisi medicinae gratia degustato. Fertur huius auis plumis mederi Indos ulceribus admotis, camibusq; elixis alimoniae loco, durate assectu deo
uorans.quas aiunt etiam morbo Gallico, pr ientaneo quodam remedio mederi.
335쪽
VERMIS est genus praedurum C vatiat, ab alii TeisAuilis, & ab
aliis Ichraten n uncupatum, superne fulvum, pedibus autem ex albo pur- purascentibus, numerosisque, quorum gratia formisis posset in scolopendriae differentias referri. Arefactus hic, tritus, & ex aqua resolutus, Illitusque m xillia bis quibusvis singulis diebus,dolores dentium sedat. D. H O AT a I N ,- aue similem nomini edente morem. Cap. MAVIS est,Gallinae Indicae pene magnitudine, incurvo rostro, pectore Ccandido in luteum inclinante, alis, caudaque maculatis per interualla pollicis, colore candenii pallidoque, dorso fulvo de suprema parte colli, sed utrisque in fuscum colorem inclinant bus, praeterea etiam & temporibus Vsque ad rostrum & oculos, unguibus nigris, ac fuscis cruribus. cristam gestat constantem plumis e candido in pallidum colorem vergentibus, sed dorso earum. nigro. vescitur anguibus. Vox est magna, & vlulatum quendam repraesentans. Apparet autumno. inauspicata habetur ab Incolis. Ossa eius dolore cuiusdis particulae humani corporis a lancinatione sedant. sumtus quoque plumarumentem restituit his qui e morbo aliquo,ea paru constantes euaserunt. Pennaru cinis de uoratus medetur morbo Gallico affectis ope mirabili. Uiuit in calidis regionibus,qualis est Ymhtepecensis.magnaque ex parte arboribus iuxta flumina consissi insidet,ubi nos eam auem corupicati, apiendam ac cletineanda curauimus. D. HOIT XIT ZIL; seu Aue maria. Cap. XI.
336쪽
A UIC V L A est minima,plumis variorum picta colorum, quibus inrex ' iis, mira quadam inter se subtilitate compositis, ae rtificis industria C haerentibus,diu rum figuras, & quarumvis aliarum rerum indistincta similit dine, Indi artacea caeprimunt imagines. Ea est ei natura, ut non diutius Vivat s
337쪽
quam flores herbarum quarum alitur melligenae, durent iuperstites. postquam vero marcuere, ad pinus, aliasque arbores sese quadam naturae prouidentia conserat squod est fide dignissimorum virorum testimonio compertum, describarum fide non uno comprobatum in loco, eique rostro affxo seIeruet appensam, donec sex plus minusue transactis mensibus, ac decidentibus iam pluuiis, agris vernantibus,ac gratis herbis rursus ortis, atque florescentibus, denuo reuiuiscat, similes vices saepius subitura. Nec nugae fiant, aut cuiquam debet esse dubitatum. seruata quippe est non semel auis stipiti affixa intra cu biculum, & cum sex menses exanimis pependisset, quo tempore sibi natura comparatum est reuixit, ac demissa in vicinos agros volitauit. Aiunt praeterea, eius puluerem deuoratum, mederi epilepticis. Plures sunt harum avicularum, disserentiae, colorum varietate,ac corporum distantes magnitudine. quales sunt uati l Miseiostis, Zoctio boitUtυίvn. Xiub Lit ut sim, & Toteacoenit. Gum, Totae hesti Lin , Tenoe boitUtυssin, & Host tollis.
H ris Novae HiJania. cap. XII. ANIMAL est misellaeualet canis mediocris magnitudinem aequans, colore nigrum, Melis aut riminio, serma,a quo trahit nomen. tegitur idem spinis cauis, acuminatis, tres uncias longis, & hystricis spinis aculei quo perquamsimilibus, pilis tamen quibusdam mollibus, si caput excipia inter se-Etis,atraue lanugine,sed circa exortum candenti.Iaculatur eas in canes insectantes, nulla eorum industria, aut conatibus excutiendas . nam sensim magis magisque iactatione defiguntur. donec viscera perserent quadam naturali vi, trahantque corporis innatum humorem, atque ita transfixum consessumque eanem tabefaciant . Seruant Indi hos aculeos, aiuntque nouem horum, si leui igne calefiant, dc exiccentur ita ut eorum vis non evanestat, in teianumque patuerem redigantur, ac ex vino aut aqua propinentur , lapides renum frangere , emundareque urinae Vias, ac vessicam , appetitusquυ venereos exeitare, tum etiam dolori capitis sedando opem ferre, esseque utili Dsmos. nam ironu, aut temporibus admoti,sponte sua adhaerent figunturquo, nec
338쪽
nee prius decidunt, quam hirudinum more,cauitate sanguine referta, vacua laque causa excitante dolorem, aegri fiant incolumes, liberenturque a morbo. Visendum animal, ac non minus miranda aculeoru vis,& flammis laudibus ex tollenda sapientia atque potentia opificis summi, qui tanta rerum varietate , tamque varijs naturi donis,hunc Ornauerit mundum. Sunt vero aculei canden tes, luteique, tenues, ac treS Vncias longi, sed mucronibus nigricantibus, &peracutis. Cauda breuior illa Tlacuartis, paulo tamen crassior , & aculeorum a media parte usque ad extremum expers. Pedes sunt quales auaubpmili, sed latiores. Rostrum canis simile, sed resimum. Dentes lupra infraque bini, ve Iut illi vocatae Tucca. Venter spinarum expers est, ac tectum pilis, quemadmodum & externa parte crura atque brachia. Cicurari potest, vivitque in calidis Tomia, & Teroteocata. viueretque,quantum coniectura assequi pollumus, apud
Hispalenses, calidiusve aliud Beticae oppidum, si eo portaretur. Vescitur fruinctius fugacibus, ac montosis gaudet locis. EDUC AT uterque oceanus,stagnaque piscem vocatum ab Haitinis Ma nati, stiam pene informem;vitulo parem,& caprino capite tumenti,cum
339쪽
3α4 RERUM MEDICARUM NO. I IS P.
anterioribus brachi js . forma fuscum, & pilis tectum raris, & quamquam su-rios im, nullo tamen nocuum morsu. vitamque, Sc mari, & littore sua tamen ut nonnunquam desserat aquas) agentem, & herbis littoralibus, ac Phicorum marinorum vescentem genere. Cauda est illi obrorunda, ac transiuersim sita . Caput, &Os vitulinum . magnae nareS, mammaeque. auriculae paruae, necnon
& oculi. parui dentes, aspera labra, & corium taurino crassius, ac firmius. brachia bina anteriori parte sita, quinis di itincta unguibus, humanis similibus, ac pinnarum sermam referentibus. umbilicus patulus est, anusque. vulva muliebris , penis equinus. & caro, pinguedoque,veluti saginati siris, iucundi gustus, seu recens comedatur seu salita. & gallica laborantibus lue in primis noxia. costae visceraque respondent taurinis, & monstrificam praeseserunt molem. Humano more coit, foemina supina in littore fere tota procumbente, ac celeritate quadam superueniente mare. unicus vero generatur foetus. praegandis enim est ille, de ea magnitudine, qua non soleant plures, nisi monstrifice generari. Ostenduntur in huius animalis capite bini lapilli, quos levigatos, ac d cor atos ex aqua aut alio liquore aperiente, fama est, urinam retentam euouare, adeoque quidquid vias illas quae urinae pe rutae esse solent, obstruit, recludit . lapillus in mare repertus, albus est, & conferens maribus, sed qui in stemiuis, subluteus, & foeminis utilis. o Guiedus hanc be Iliam eleganter descripsit lib. I 3.cap. I o. historiae naturalis Indiae quam translatam midere potes apud Clusium M. s. exoticorum cap. i 8. Plura etiam inuenies apud eunde Clusium in notis ad Monarde cap. 32. de lapilbus Tuberonum.
R. deletius etiam lib. i5 .c. I S. historiapiscium hoe animal destripsit, stedsime Icone. τὸ M AZA ME, su Ceruis. Cap. XIV. INTER ceruorum genera,quae apud nouam hanc Hispaniam adhuc mihi videre licuit praeter candidos totos, quos reges ceruorum esse Indi zbi persuasere, nunc pautque a colore Tesac mae me, & vocatos ramataς que maetati Diqitigod by Corale
340쪽
masatlὶ primi sunt,quos vocant Aculliame, Hispanicis omnino similes soriama, magnitudine, ac aliqua natura . Minores his apparent βuauhdamasa- me , sed usq; adeo a caeterorum timiditate alieni, ut vulnerati, homines ip- Cervomsos adoriantur, ac sepenumero interimant. Hos sequuntur magnitudine malui masame, qui forma & moribus essent eis omnino similes, ni timi- 'diores viderentur. Minimi omnium Temamasame sunt. Sed hos,ac reliqua nera, inter quae numerantur Teuthlialma came, rimam ame, Sc huiusmo- ages di alia permulta, ego potius computauerim inter Capreos. Nunc quinam ' re
Ceruorum,Dorcadumue,lapidem vocatum Bezoar, aut dominum veneni Be ar la
tis venatoribus, Z: qui in uisse stis hisce animalibus praedictos lapides non semel inuenerunt, reperiri in ovibus illis Peruinis, cornuum expertibus, quas Ticinnas vocant; siunt enim aliae cornutae Taracae vocatae, & aliae, quas dicunt Guacanas praeterea in Tenhilalmasame, quae caprarum mediocrium, pauloue maiori constant magnitudine. Pilo teguntur cano, & qui facile avellatur, fulvoq; sed lateribus , & ventre candentibus , vn ς Berrendos indigenae Hispani vocare solent. Cornua gestant iuxta exortum Iata, ac in patacos, paruosq; , teretes ac praeacutos ramos diuisa , 5 ldb eis oculos, quorum imaginem exhibemus . Deinde in quodam Damarum genere, quas Mail chichillis, aut Temam ame, appellant, breuissimis cornibus , acutissimisq;. coloris futui, fusci, & inferne albi, quarum quoque praestita est imago. Necnon in Ibicibus, quorum hic redundat copia ; ut Hispanos & apud hanc regionem frequentes ceruos taceam , in quibus quoq; est lapidem, de quo praesens cst institutus sermo reperire . Capreas ctiam cornuum expertes, quas audio passim reperiri apud Peruinos. & ut silmmatim dicam, vix est ceruorum caprearumq; genus ullum, in cuius ventriculo, aliaue interna parte, sua sponte, ex ipsis alimoniae excrementis lapis hic, qui etiam in Tauris, vaccisq; solet offendi, non paulatim com E e crescat, Dissiliaco by Cooste