장음표시 사용
301쪽
nobile illud medicamentum, quia nostri Zarza parillam nuncupant. culus Iepe ri apud hanc nouam Hispaniam non paucas disterentias, referendas a nobis ordine, seor smque maioris distinctionis gratia. Priorem omnium describendam mihi proposui eam speciem, quae apud Hispanos, ac praecipuEapud Hispalentes,in vallibus, aggeribusque passim nascitur, referturque a Rhizotomis ,& Herbarijs peritis in Smilacem asipera, d scriptam a Diostoride, repertam a me no longe ab urbe Mexicana, in Beatae Fidei ompido, locis frigidis, & aquosis, iuxta fontem aquae dulcissim ac saluberrimae. quae aquae ductibus ducitur in Urbem. Nascitur etiam optima apud ris anum, & vocatas Hend ras. De forma eius nihil dicam, quoniam il-Lm affabre descripsit Dioscorides. Quod spectat ad viri s,eaedem prorsus sunt,quae caeterarum specierum.etsi Dioscorides nihil de te perie protulerit, aut de vi, qua sudores eliciuntur, dolores articulorum , caeteri rarumque partium sedantur , rebellesque, & insanabiles profligantur & eue tuntur morbi, sed solum explicuerit tacultatem, qua venenis aduertarur, de Alexi pharmaci vires subeat. Caeterum Zaretaparillae speciem esse s quamquam .Hisipani, qui ad has oras non penetrarunt, vix id sibi p rsuadeantὶ nullo modo tergiversabuntur, qui eam cum caeteris huius orbis Zaraeparillae speciebus contulerit . etsi Indica semine caret. Sed mos est hominum ita admirari extera, ut nihil putent apud se nasca,quod longius deuectum in maximo habeat pretio Vis est frigida, siccaque, etsi partes habeat calidas, atque sub. iles permixtas, quarum gratia sudores elicit,ventriculi calorem roborat licet contrarium senis, tiant ali)ὶ renes, & Vrinae meatus expurgat, & lotium ciet, ac,ut dictum, articu lorum, caeterarumq; partium dolores seda, ac profligat, diuturnosque, & r .
Smilacis aspera mires omnibus net e sunt. Poterit tamen curiosis lecto consilere θροι um in tractatu de morbo Gallico cap. 6 3 . DA ait, ste per biennium Pisissurimas a M. tenerea felici cum successe uberasse. idque etiam Guaiaco longe praefert in nrus er bis gummatis dissipandis . seddit prodese ιn strophulis, tumore bovis, carbams acribus, tumoribusqne qui difficulter discutiuntur. Similia inuenies qua Mathresum, q- asperit, Ghinum Medicum decaelo Smil eis a Pera, multos lue menerea affectos curasse.
302쪽
NARDI ANT RECCHI LIB. VIII. 18s
yiae et tam esm Atilbore nostro recte eoncludi possinosiram Smilacem a =cram, nivem o ar Varilla ιn omnιbus morsu, praesertim lue venerea commodissime Fuccedere' t. mmore' cum Iructu curam successuram, eam recens radix haberi risit.
guttianensis GellicuiUι palanevadivo alit , Michuacanenses vero Thuamι-- , est species Sarzaeparillae, radicibus Deunda surculosis innixa. unde profert caules v lubiles, & spinis horridos, capreolos mul- rillae .los,ac semen nullum. Alia vero ocimi iacuminata, & nonnullis secta crenis, nerueis vero discursibus secundum longitudinem discurrentibus. 'is eadem,quae caeteris. I ueni aliam speciem in radicibus AEthnae, Tertia mnon longe ab oppido Atarraco, per omnia :: uauhmecaxochiti similem, sed radicibus
tenuibus, nec fibris crassioribus . cuius etiam vis eadem. nec tamen curaui depi gendam . Sunt qui contendant, has omnes
ad Chinae genera pertinere; sed quoniam radicibus longe differunt,cui generis potius
esse plantas existimandum est . quamuis foliorum figura, volubilibus caulibus, capreolisq. videamur esse similes, necno frigida siccaque, qua sunt praedita natura , etsi non ita adstringenti. Placandis doloribus articulorum,aliisve a lue Gallica profectis,sunt omnes utiles. sudoribus4tem euocandis, curandi Sue mali moris ulceribus, morbisq. Inueteratis, &insanabilibus, & qui e crassis, leniisq. humoribus habent ortum, aut ad neruos peristinent,& tumoribus praeter naturam, qui rebelles sunt, discutiendis,curandis vlceribus, & alijs ad hunc modum pers mandis, qui toti pene Mundo innotuere. Nam iure decocti per aliquot dies propinato, ea mensura quae a multis iamdiu prcescripta est, cum nora quoque victus institutione, caeterarumq. rerum, quas naturales vocant, aut puluere radicum,duarum drachmarum pondere, ex vino aut aqua deuorato, aut euocato sudore, aut insensibili quodam perspiratu,agrotarites restituuntur. siue id contingat ob partes quasdam tenues & calidas, permixtas frigidioribus & crassioribus, aut ob siccitatem, seu ob occultam quampiam vim, siue ob praedictarum rerum commodam institutionem. Sed huius rei inquisitio, non est nostro instituto admodum necessaria. sunt qui aiunt, inspersam puluerem ulceribus mederi . raret Author id ty distinctionem melle facere inter Saream sist Chinam, id
303쪽
merea. adeo enim amba plantae, baecis, folijs, floribus, radice, sapore, bus . eonueniunt, mi non posimi aliter quam duersae eiusdem teneris species, σν ιο miribus μcundum magis in minus, diserre. scuri dicimus,Meam domestιcam ab oleastro, m iam ab alia malo distingui.
seu uuamecati haec, est illa species Sarzaeparillae, cuius radices in irostrum Crbem deferuntur, solijs magnis, cordis figura , caulibus volubilibus, & spinoss& radice surculosa, fructu nullo, & capreolis hinc inde exorientibus. Nascitur Totot pccensibur agris Mettillan U-bus. & Cuaubchinacensibus. sed omnium melior in ea regione, quae a profundit te nomen a cepit. Sarta arillam, congenerem esse Smia laci a Jerae non tamen eandem plane, ex hac Authoris patet descriptione. 4; quam etiam sententiam, plerique rei herbaria scriptores concessirunt. In viribus huius plantae destribendis, mutitus admodiam eri Monardes, alijq. Hiptores titanici. His adiunge mainum illud opus ,in quo conivnori funt authores omnes , qui de lue venerea νnquam sors Uerunt . mquo videre licet infinitam in ipso usu evarietatem.
IPud etiam aditingendum putaui, quod cum Sarraparalla similis fit multis alijs plantis, st quasi eou ner, s cui lupus cani homogenes dici potes in quae omnes semen in baccis osseum continent, ideo etiam ex his simιles iures expetiari posse. Sunt aω- rem hae Rusius, HV glossium, Laurus Alexandrina, Potnonatum, Litium conual-hum . A taragus, Corruda, Peric menum cuius mitimi sores, ter Dura, tr odore plurimum conuemunt.' Diqitigod b Cooste
304쪽
NARDI AN T. RECCHI LIB. VIII. api
L. PO ZT ECPAT LI M EC AT LANIC A, seu Fracturarum
HERBA est Potne ili incallanter, folia Mali Persicae similia serens,bina
per singulos caulis nodos ordine disposita, inseriae coccinea. caules digi-zum cratas, geniculis interceptos, teretesq. flores quinque constantes solijs rubescentibus eadem Erma, sed longe minoribus, ac orbiculo circa medium palleseenti. sapore,& odore insigni caret. Nastitur Meeatlamco agro. Frigida, siccaque, Ac adstringenti, non sine quadam asperitate, natura constat. caules, foliaq. tusa, & icto loco imposita,tumores arcent. nec minus bibita conferunt. &vt nomen indicat, luxatis, perfractisq. ossibus medetur.
D. TE VH βVIL IT LIC, seu Herba Primi s. Cap. XLV. I si v H Qv ILIT LIC herba est sella Mali Punicae proxima mittens,
aspera, terna, & quouis caulis nodo exorientia. caules multos, coccine S, teretes,renues, de lignosos. flores circa ramorum cacumina in corymborum se mam com positos,quadantenus coccineos.vnde siliquae generari solent paruulae, includentes granula primo candida,& post maturitatem nigra radicem vero tenuem, ac prolixam, extra luteam, intus vero palletantem ex albo. Epota radix ex aqua,trium drachmarum,plus minusue,pondere,ubrilem calorem sedat. Frigidae siquidem est,sed siccae atque adstringentis naturae.quo fit,ut fluentem qu que aluum COhibeat, de ventriculum ob nimium calorem imbecillem ,instauret, atque Conismet.
305쪽
αρ, RERUM MEDICARVM NO. HIS P.
aetatuhui, seu herbam saxorum vocant, herba est folia Limoniae Mali simialia proferens,interdum paulo minora. cauisles cubitum longos. & in eorum postremis ramis appensos flores, Scorpium similes. radicem vero crassam, fibratamque , dulcem, & mediocris temperiei, aut cum frigiditate nonnihil frigefacientis. Nasci tur scpyocanι, raulaepequeti, Tlachmati rati, te in alijs huiuscemodi calidis regionibus . Universam plantam ulceribus aiunt mederi , dentium dolores tollere , vilianuscula oris cicatrice obducere , tumores praeter naturam repellere, febres sedaro,
delere scabiem, praecipue sale & fuligine admixtis, Ophiasmq.
Baccas qua am Uirides,alias nigras depinacit foremvero ex alia ad casianeum tendentem. De
306쪽
tens caulas , tenues, spi hamam seia longos, resertos Veronicae soliis, obrotum
dis . serratis ac paruis , & fiuctu Piperi longo simili , sed digiti triniarsi crassitudine. Radix longa est, digitalis crassitudinis . Nascitur iuxta fiumna, calentibus in locis Misticae inserioris . radix est irigida , siccaque, & impense adstringens . eadem se unciae pondere trita, atque deuorata, coercet dysenterias, & quidquid numium fluxile est,& egens adstrictione.
307쪽
TLATLAVH CAPATLIS species est Gerani j, sed Raphani Tadice
ea rubeo candescenti, vitigineis loliis, flosculis coccineis, ac roliris Cico'miae limiti Bus. Dae sunt eius sipecies, radicis tantum colore distinctis. quaru nualtera iri handidius altera vero magis in rubeum vergit, sed eisdem viribus. Nascitur Vtraque in Digidis, ac calidis regionibus, qualis est Mexicensis, oc uauh ah censis , montanis, ac campestribus locis. Frigida, siccaque, & ad stringenti utraque.constat natura. Radix, cuius est praecipuus in medicina usus, di acido aliquantisper sapore, medet M dylenterijs , alijsq. fluxibus, oculorum infammationi, & satietati. Denique medicamentas omnibus, quae simul refrigerant, & adstringunt , apte commiscetur , & lassi nidini cuiuis fert opem o febres refrigerat , di calori nimio, praecipue cum humore coniuncto, aduersatur. Firmat dentes, gingiuas comprimit, ac roborat. trahit pituitam , sedatqui dolores, si aqua cui imrita sit, locus colluatur. tumores praeter naturam ma turat, & rumpit, A. conceptionem procurat, ulceribus quo oris, de quibusvis aliis medetur. Sunt qui asierant, cum hilli tussi conterre, & urinas eliceret .
bilem vero per se purgare. quod nisi comprestione contingat, qui fieri prasitn-video, cum v Iribus constet valde adstringentibus . In Gerariise nostris nud n reperias, excepto mino Ovtriphyn, quod Miri sit Ρ- flore radices enim dulces.siunt, Di apud Matthiolum est legire. hae autem duae I ecies ab Autlare proposita,diuersu ab alijs habens vires. vim nempe purganssi, quam ex acIA tate, tenues partes alij cant, nouenire credibile es. Sic erum folia nobi vi abarbari acida similiter purgant. omnibusq. μdeo actius proprium eia, humores corpore conte tos incidere, naturam . aY expuissonem impellere. quo tamen etiam mires a mingentei,
q*η stupesint prodeo possis ist, sicuti apud Galenum, adfinitaevtilposi liquida ex hibita, aluum sui ostrey admonuerunt.
Amygdaloides serrata. Cap. X LIX. HERBA est minatqalin folia mitistens Amygdali, & angusta, serr.1-taque , unde ta Omen . caulea tenues , quadratos dodrantem, plus mi uusue, longos. fores vero per interualla exiles, atque purpureos . radices. paruas , Napis similes . Nascitur humectis locis , ac montium faucibus, regionis Homolliscensis . Folia sunt odora, de nonnihil calida . Vcrum radix , frigida sicc que naussa constat , odoris & saporis sere expers. eadem trium drachmarum pondere lusa, & cum quatuor granis Cacia aurMoluta ex aqua . atque
308쪽
atque epota, dicitur corpus leniter purgare, mundare vias vrime, nimiumque ina emperare calorem. Iuer cremia aromatica tetrastremata , Me planta keum habet . de etiam νμα babet eassem. De TUM AT L, seu planta Minosa , Solam. cap. L.
TOM ATL, seu planta aci noti, in
ter Solani species connumerari potest, etsi a nostri Orbis Solani generibus dissert. reperiuntur namque in nouo Orbe aliae species, quarum fructus, quoniam orbiculares sunt, vocati Tomall, membrana includuntur. Sicca, fiigidaque ordine primo constat natura, nonnullumq. participant a rem . Uerum maiores ex ijs X uomam e nuncupantur, quod est Τ.mamae Cucurbitae forma, rugolisque; mi. poma nores vero Miltomama, idest sementini, Milionis.
qui cum Naiab, seu tamento Indico,seri consumere. Ex prioribus quidam iucundi sunt aspectus, & nucibus iuglandibus
paulo maiores.Cumque virides primo appareant, in pallidum tandem colore
est anguini. Alis eadem forma, & magni minitudine constant, sed in rubeum demum mutantur colorem. Alii e viridibus fiunt Ru i . lutei,&Mali Auranci j vocati circiter aequant magnitudinem, utroque latere le- λὰ Auiter e presso, & a parte qua pediculo adhaerent, ad mediam usque orbitam, incondite rugosio. Alit rubri sunt, cum exacte maturuerint, atque in eum quoque colorem e viridi abeunt, postquam pallidum, ac rubestentem prius indDerint . eadem penὸ magnitudine constant, atque figura, etsi rugosis quibusdam eminentijs incondite extuberantibus, non modo virile pudendum reserunt, ventiet. sed haemorroidas quoque, oc quidquid in feminis horridum, & obscoenum π.test videri. Ex minoribus quidam, nuces iuglandes aequant magnitudine, de co- v ades.lore virescunt. Alii Tt atomari dicti, Ponticis nucibus fiunt maiores, minores Yλω, ω vero iuglandibus, membranulae vesicae instar inclusi, unde nomen . qui e viridi pallescunt. minores ver dicti Milto mae,praedieris nucibus pares sunr, & eo dem, quo praecedentes colore, Tales habentur Gemmau, dc rimati, quem X corio Iallacensem vocavimus a natali loco, refertum seminibus, paleis exilibus paribus, quae in medicamenta calore praedita, potissimum referuntur. Sunta aliae ramaa. speetes, de quibus seorsim loquemur, quoniam nomina sibi vendicant certata, natasq. sortiun Lur natura . Quod autem attinet ad praenarratas, ad unum om erea.
309쪽
nes Solano similes videntur,imo eius species. maiores sunt, & folijs serratis constant. quae magnitudine. Europaei I. care consueuerunt. sortassis ob mam. Demum adeo plantae figullani speciebus responcient, ut Imllorum non ire sententiam, 'ui. Quibusvis locis proueniunt,sed praecipue calidis,iptura. Ex ns intrit,s,ac p ς nium fere ferculorum, de nutrimentorum laporem commenaei rexim
quam fiuctus, ignitores lusa, atque imp cum tale illita discutiunt. Valet eorum succus aduertus gines, & quae te uni ulcera, cum cum pane, infantium adussioni, quam Syriasim proficit in Collyrijs, aquae v aurium dolori instillatus prodest, mentium initiam. idem gallinarum cortalium fimo subactus, & linteolo appositus, aegil piis praetentaneo est remedio. , Varias Solani siecies hic attingit aut bor Poma Amoru,-Vesicarias. Poma Amoris maiora satu Europa sunt mure in Histo ad S. Duearum in πι- ξω, be, idi Pema amoris, cuius fructus plane sia milis erat,magnitudine figura,colore,Strych- Pa . nodesdro, folia vero adeos, tota planta, Pomomae si P amoris communι simItia. l e eno Amerisum etauit in Horto O, i. ,- omini Pharmacopaei, quod a nemine aάhue
-git, viridis, rotundus, nosus. folia non lynge j NSLL ab raaece per totum caulem , I rio pediculo L adnastuntur. admodum Peto minora similia, , miridia,crassa. ετ ex quavis ala,noua soliorum soboles enapitur. longitudo internodi, e
G de duoram digitorum . ex alijs severioribus , D- - .i', ' hidi multi, exigui, palliae prolunt, pedιeuia
- bnuissimo , ut adnati videantur. Inde νψε- eula sequuntur similis nostra Vesicaria, quoad Muram, δ' colorem, si minores longe . nee enim Auellanae magnitudinem a Juae maiorem ferunt fructum,mIn rem, vulgari etiam sine RhiEmomi, os ex ijs norunt fructus,Poma amoris v is
veneream, & lasciuientem, quam diximus foris ira ires,fructus pelliculae,& poma quaedam,S ipreta hominis fuerit, manibus pedibusq. in il- malles omnes in Solani difierentias referunt. 2onte, aut indulgentia, & cul-
permixtis' CLL ntinctus gratissimus paratur,& qui Om-
exustitet. Vis eius seigida desicca, & nonnihil abscindens. Tam solia,
ibus saeris conuenientissime illiniuntur, aegilopas, capitis do posita lanant. aestuanti ventriculo auxiliantur, S parotidas
cerusa, rosaceo, & Lithargyrio. ad aegilopas , chi, vocant, cum rosiaceo. perfusus vel oui vicem exhibet, contra acutas fluxiones illitus. vellere subditus sistit abundanis
310쪽
xv aer. Hae caulem totum quasi circumsistunt, sicuti flores Clinopodij .l Taeca m scalis incluse, Pisum cordatum aequant magnitudine, sed rubent, nontra Volearia misits sivor non ita gratus, sed longe amarior. femina alba, plana, renibus similia, vim rastro Alis eno. Me referri possunt mires eius plantae, quam m noua L ispania vocant si vati,cyommari, chisiare, Vuabitat, Hosa jatii. Radix eius HI amarissima, ἐν quo
amarior, eo cisius Ures prodit. Vsias eius est, mi drachma νna pulueris, inistiatur . vel F. cist aquae, frigida potius quam tepida, in sumatur mentriculo 1eiuno,eta Fub noctem sine eaena . Hausso medicamento, eave ab aere se Pia per et om diem . nam moxet co in prout inuinis dispositum per inferiora, in quaodoque per superiora. duratq. aliquando .meis. dies donec vi licet malum tollatur. Sic tollit
o, Ductione morbos mentriculi, eius' dolores, auxiliatur morbis matricis, caeculam
vesca rumpi doloribus cholicis, cir I biadicis subuenit,mouet edendi appetitum,iuuat ex facilitat partum. Pote H in antibus mus anni exhiberi, nam pharmacum est se eurissimum. Prode I etiam putris huius radicis , doloribus podagricis in 'σθι ,si partis prius ungantur olea abietis , vel Liquidambar, 'Del oleo communi, vel etiam satiaqua tepida. Sinhme pulueri addas ana pulueris Otib qui tollet quemvis dolorem, . calore vel figore ortum. sed oportet prius, partem dolorem oleo abietis inungere , in midebis paucis horis miros esseetas. Pulvis intus Fumptus tollit quemvis do tirem Iphia , 6st ventris.ssae barum omnium veritatem missisabit experientia i praedictis morbis.
X ALTO MAT L species est Solani peregrina, adice Balatae, Asphode- liue, caulibus multis, folijs Limoniae Mali, sed minoribus, fruct l. hor-
gens1s Solani. ubique prouenit, nec ullum relagit caelum Iaut solum. Frigiuda, siccaque constat natura, & iisdem quibus hortense solanum viribus. quo fit, ut radix tusa, resolutaque ex aqua, ad labrilem calorem sedandum propinari soleat. amaritudinis tamen, & nonnihil caloris participat. quamobrem serunt, sesquiunciae pondere deuoratam,flatum discutere, intestinaque purgare a secibus , quae ab altero quopiam assumpto pharmaco concitata sunt, nondum t men vacuata, grauitatem ventriculi dissoluere, atque ita demum dysentetijs prodesseis . Sol num hortensi, figidum ab omnibus recte dieitur . id tamen de folio ,-barica insessigendum est. nam alia partes, ut fit in pleri que plantis, diuerseum habent temperamentum nam amaritudo radicιs, sedi si minis, im habet plane contrariam .