Georgii Hornii Dissertationes historicæ et politicæ

71쪽

. .. .

. . . i

i. A D persectam Reipubl. constitu ut actionem imprimis necessariae sunt Seholae atque Academiae, quae sunt coluisaia publica , in quibus Studiosa juventus a Doctoribuli facultarum artium, is linguarum, insiluitur,ac meritis honoribus, Iegitimo more, ornatur,ad Dei gloriam o Reipublica utilitatem. r. Ejusmodi collegia , ab omni aevo. in bene constitutis Rebuspublicis, fuerer

imprimis tamen AEgypto, Syria , Chal

daea, India, Graecia, Imperio Romano, ac Sinis. Athenae autem eaput omnis invetere orbe eruditionis censentur , Uisos παύων ἀνθρωπ--Diodoro,s Dbost ελοι- Thucydidi, ελαι Euripidi apud Athenaeum. Quo nomine inferior Sparta suit. Quintilianus: Minm Lacedaemonia sudia titerarum, quam Athenis honoris merebuntur 3. Ergo illa imperia haudquaquam barbariet opprobrium effugere possvnr. quae omnem literarum ae humanitatis cultum, etiam edictis, proscribunt. Qualia sunt.

72쪽

DissERT. HIs TOR. POLIT. Isunt, Moscoviticum, Tartaricum, Turci cum. Quanquam enim Turca , ab Ara bibus , aliquam eruditionis notitiam acceperint , ea tamen Orientalis tantum est, & admodum confusa , impersecta ac rara. Moscoυita autem omni eruditioni bellum indixerunt perpetuum, ac inter Imperii munimenta reserunt , cralsam ignorantiam. Barciatus Icone Animorum : Fertur popκlus adeo rudis litem messe, ut pausissim teneant vulgares preces,

4. Nam quod literarum studia obesse Reipublicae nonnulli eontendunt, ae propterea Prineipes, quasi adversae Maj stati Musae essene, ab illis detorrent, stolidum barbarumque est. Quorum quidem antesignanus sale Ludovieus X I. Gai in Rex, qui filium suum non ultra haec veris

ha in Latinis sapere voluit: qui nasin

mulare, nescis regnare. At laudanda illorum Prinei pum exempla, qui e ud itionis amantes kerunt. Quales Carolus M gnus, Carolus IV. Deo bus Magnae Britanniae Rex, Mauntius Hassiae Landgravius . Augusus Dux Brunsvieenfis, Ludoviem Prineeps Anhaidinus, etiamnum superstites . & alii eomplures. Verissimum enim Platonis effatum est , quo et

73쪽

1ε GEOROII HORNI IFlorent cilitates si Philosephi imperant, aut Imperatores philosephantur. s. Quod eum Illustrissimi Gelliae Zut-phaniaeque ordines secum perpenderenr, ex Gymnasio Velavico , Provincialem unanimi consensu ACADBMIAM Reerunt. De cujus constitutione jam agendum est.

6. Causa igitur , qua impulsi ad Aeademiam hanc constituendam ordines, Princeps, idemque ultimus finis, gloria DEI fuit, quae in conservanda Ecesesia ae Republica imprimis elucescit. Hinc Imrianus Apostata, cum Religionis Christianae excidium animo concepisset, Scholarum usum ejusProsessoribus interdixit. Florent eum literis Eeclesiae & concidunt. Tum crassissimae in Papatu tenebrae , cum barbaries summa. Quod circanonum seculum contigisse, Bellarminus annotat. Cujus verba sunt: tam indoctarum eram tempora, ut qui Philosophia

operam navabat,vulgo Magud putaretur. Nec aliunde horrenda illa idololatria Auxit, quam a literarum ignorantia ac contemptu. Quem insulsus ille nebulo. S. Franciscus inter suos aluit ac edicto injunxit, ut ex blasphemo Consermitatum libro. Vinea, Legenda Bonaventura , aliisque Monachorum monumentis, pa-

74쪽

DIssERT. His TOR. POLIT. SI tet. Causa minus principales ac secundaria, complures referri possunt, ex quibus praecipua: Vberes illi structus, jam amnitis annis ex illustri Gymnasio Velavi co hujus urbis percepti: Item, ut juventus a Martis ad Minerυa sudia tra ceretur. De quo verba Magnifici & Ampl. Senatoris ac Curatoris Academiae Justi Vygii in Q φομώ Orationum In auguralium haec sunt: Ne illa tabes serperet ulterius, Patria Patres serio dispiciendum putarunt, quo patio optime possent juventuti considere, ferarum mores emodire, omniaque ad priscum aurea alatti statum redigere Facile autem viderunt, non aliud esse huic malo praesentius remedium, quam ingenuas artes ac scienti s. aeuant caput altius exserant, non contenti fuerunt veteris Athenai forma, etsi minime aspernanda , sed illud, nec laboribus, 'nec sumtibus parcendo, evexere ad sublime Academia decus, o privilegiis variis

decorarunt. Denique , cum omnes sere

Belgii sederati Provinciae singulas excitassent Academias, Ordines decus illud, etiam Ducatui Getriae,& Comitatui Zut-phaniae deberi , prudentissime judica

runt.

. 'Forma hujus Academiae, &mnima,

in Diplomate consistit, quo Perillustres, C I Duc

75쪽

38 GEOR.or I HORN IIDucatus Getriae & Comitatus Zut phaniae ordines , Harde rvicense Gymna-- sum, jure & privilegiis Academiae donarunt. Verba huc spectantia ham sunt:

Concessimus indulsimus. O Diplomate

hoc concedimus atque indulgemus, ut Italuseris hoc Tetrarchia Velavica Omnasium bonis avibus ad Provincialis Academia fastigimm ascendat, ct eandem auctoritatem, idem jus ac privilegia obtineat, quibus ab conditoribuου δειis Universitates aliae ornata atque adfecta sunt. Ea propter advocatis Academia nova clarissimis Professoribus, ac vocandis deinceps, potestatem facimus, praecedente justo examine,

spectata Candidatorum peritia, creandi facultatum omnium Doctores , Licentiatos, ac Magisros, dandique indices eruis

ditionis o honoris tabulas; quas dignita-' tis ejusdem atque aestimationis haberi volumm, cujus sunt, quae ab Academiis reliquis ct Universitatibus conceduntur.

Ex quibus manifestissimum est , Academiam hanc , aeque magna obtinere privilegia & authoritatem, ac aliae quaevis,sive a Pont. Romano, sive Caesare , Regibus, Principibus , ac Rebuspulit. constitutae Academiae. Cum enim ordines scederati Belgi in universum, ac separatim singularum Provinciarum, nullum in his terris

76쪽

DrssERT. HIs T R. POLIT . Is Dominum aut superiorem agnoseant.

cunctis fruuntur Majestatis privilegiis: inter quae illud vel ex praecipuis est , --, vas condere Academias. Non igitur ne. cessarium fuit privilegia ab aliis petere, eum par in parem non habeat imperium. de plura ne Caesar quidem indulgere potuerit . quam ordines Getriae & Zutphaniae indulserunt. 8. Quemadmodum autem in omni Republica Legibus opus est : ita quoque

Academiae illis reguntur atque consti xuuntur. Praeclare Cicero: Sine lege nec domus ulla, nee civitas , nec gens, nec hominum universum genus flare, nec rerum

natura omnis , nec ipse mundus potest. Harum legum aliae Academiam in uni versum spectant,veluti de honoribus conferendis, de eommissis delictis,de immunitatibu/ : aliae sigillatim Prosessores aestudiosos. Quae Prinesres spectant duum generum sunt: aliae enim ad omnes ac singulos pertinent: veluti quod debeant esse EceLεsIAE MEMBRA , viri honesiis vita inculpata: quod bonum ae honos Academia summus Usorum scopus esse debeato aliae ad Rectorem Magnificumae Senatum Academicum speciatim. Quae studiosos spectant, omnes eo diriguntur, ut vitatis vitiorum scopulis ac inquin C ε mentis,

77쪽

εo GEORGII HORNII mentis , quam maximum ex Academia fructum doctrinae, pietatis, modestia bono Ecclesiarum ac Reipublicae, repor

tent.

s. Ae ut larum Iesum illibata conservetur memoria,saluoerrime statutum etit quotannis elentionis novi Rectoris die. relegantur. Ita Cretensium antiquus te

ginator, Talo suo, in publicandis repetendisque, stato tempore , legibus, usus est. Ita in Rebus publicis, renovato Magistratu, plerumque fieri solet. Io. Subjectum recipiens, sive Locus, Academiae Gelro-Zutphanicae,urbs Har-dervicum est. Musis aptissima sedes, tam commodo situ, ut ipse Apollo, cum n vem Musis , huc se recepisse videatur. In

meditullio foederati Belgii posita, facilem undique accessum recesiumque, commeantibus praebet. Civitas vetus lia terarum amansque ac Getrorum jam longo tempore Athenae. II. Privilegia hujus Aeademiae alia sunt communia, immunitas a portoriis: alia singularia, nuper in Comitiis, communi Getriae Zutphaniaeque ordinum consensu, indulta. Pro quo beneficio Academia toti Provinciae, amplas agit gratias. Nonos alit artes. Nulla liberalitas in Rempubli uberiora commoda refundito

78쪽

dit . quam quae studiis impenditur. Verissimum enim illud Senecae, Vita sinaliteris mors ea ct vivi hominis sepul

sur a

I 1. Praecipuum Academiarum decus in multitudine docentium pariter ac discentium eonsistit. Hine qui Academias constituunt imprimis operam dant ut quam florentissimae sint. Quales olim duae imprimis, OxoniensisS: Pragensis, fuerunt, quae aliquando multa studios rum millia habuerunt. Ac tempore Henrici III. quindecim studiosorum millia Oxonio dimissa sunt. Triginta millia sub Eduardo III. ibidem numerabantur.

Ex quibus magni saepe exercitus conflati. Sicut etiam in Germania ., obsessis urbibus Aeademicis,hoc bello factum. Velut . Heidelbergae, ubi aliquot centuriae studiosorum , nomina sua bello dederunt, cum eam Tillius oppugnaret. Hoc enim Pallas cum aegide sua ae Gorgone , in hastam innixa ac clypeum, nostrae insigne Academiae, armata innuit.

De Navigationibus 9 portubus.

79쪽

et 1 GEORGrr HORNI rinstrumentum,conducit tum ad necessu tem, in sterilibus insulis & tempore bellitum ad commoditatem, in parandis opibus, dominio, splendore. Ut non minor maris in Republ. quam terrarum usus iit. a. Summus haud dubie, atque in humanis ultimus maris navigationumque finis est, commerciorum opportunitas. Cum enim homo sit animal Sociale, nec uno omnes loco contineri queant, nec Ο-mnia omnis serat tellus, ita ut alter alterius auxilio indigeat; tum ad vitae humanae facilitatem , tum ad animorum conciliationem, Deus navigationem instituit,qua famulantibus undis ventisque, per universum orbem , qui magna insula, expeditus transitus atque prosectio datur. Hoc medio Oriens Occidenti jungitur,& Boreas cum Austro familiaritatem co- .lit, ac omnia habet, qui mare liberum habet. '3. Atque hine patet vanas esse illorum criminationes, qui in navigationes, velut rem temerariam, & ab humana vita alienam , debacchantur: qui nil nisi nausea-gia, rempestates , pericula, mortem. loquuntur. Obliti scilicet, providentiam divinam non terris, non Oceano cludi, &esse suas mari quoque serenitates ac prospera ventorum. Quin potius, si Lem re-

80쪽

restri longe praeserendum iter videtur. Ut nulla jam opus sit Catonis poenitentia : quod, quo terra pervenire potuisset,

. Quod dicunt maritimas civitates, propter illa cum tot gentibus commercia, corruptiores illis esse quibus nullum cum mari negotium, nihil ad rem facit:. Vitia excludi a Re p. nec terra possunt,nec mari. Non importantur tantum . sed & i nascuntur. Non haec navigationis, sed male navigantium culpa , nec necessitas imponitur Reip. maritima'vit a tolerandi , sed puniendi lex. Etiam virtutes in Rempublicam navigatio derivat, &seras barbarasque gentes , quales Americani & Indi, ad mitiorem cultum traducit. Ut Lycurgi lex , quae omnes omnino peregrinos1non modo a moenibus &civitatibus, verum etiam a portubus arcebat , ex humano genere ad Timones releganda sit. Illud in universum constat, magis versutos , vastos, & ubique suo commodo intentos reddi , qui maretractant. Quod vel vicina nobis Batavia comprobat. 5. Quanquam vero mare navigantibus commodissimum sit, parum tamen proficies , nisi habeas portas amplos fidasque