Vergil's Gedichte/ erkl. von Th. Ladewig .... 2, Aeneide Buch 1-6.

251쪽

horrescit visu subito caussasque requirit inscius Aeneas, quae sint ea numina p0rr0, quive viri tanto complerint agmine ripas. tum pater Anchises: fanimae, quibus altera lato corpora debentur, Lethaei ad fluminis undam securos latices et longa oblivia potant.

has equidem mem0rare tibi atque ostendere cor3m, iampridem hanc prolem cupio enumer3re meorum, quo magis Italia mecum laetere reperta

'o pater, anne aliquas ad caelum hinc ire putandum est sublimes animas iterumque ad tarda revertic0rpora 3 quae lucis miseris tam dira cupido ' dicam equidem nec te suspensum, nate, tenebo'suscipit Anchises atque ordine singula pandit. Principio caelum ac terras camp0sque liquentis lucentemque globum lunae I itaniaque astra spiritus intus alit totamque insusa per artuSmens agitat molem et magno se corp0re miScet. inde h0minum pecudumque genus Vitaeque Volantum - 407. IX, 59-64. XII, 365 1s. 715

722.

an der patheti schen Stelle, hingu- gelagi, um . dies es naclidructilichZu heben. Aliniich verti lili es siclimit sola A. XI, 504.

v. 761. G. IV, 255. 472. 724. Nach der An sicht griechi- scher Philosophen, denen Verg. hier

252쪽

et quae marmoreo seri mon Stra Sub aequore pontus. igneus est ollis Vigor et caelestis origo 730 Seminibus, quantum non noxia corpora tardant terrenique hebetant artus moribundaque membra. hinc metuunt cupiuntque, d0lent gaudentque, neque auraS dispiciunt clausae tenebris et carcere caeco. quin et supremo cum lumine vita reliquit , 735 non tamen omne malum miseris nec sunditus omnes corporeae eXcedunt pestes, penitusque neceSSe est multa diu concreta 1110 dis inolescere miris. ergo exercentur poenis Veterumque malorum Supplicia expendunt: aliae panduntur inanes 740 Suspensae ad Ventos; aliis sub gurgite vasto insectum eluitur scelus aut exuritur igni. qui Sque SU0S patimur manes. exinde per amplum mittimur Elysium et pauci laeta arVa tenem IS,

2u Verbi riden. 738. inolescere, poet. U. Dachiil.

mentaque Sera gehennae anticipat patiturque Suos mens Saucia maneS.

253쪽

donec longa dies perfecto temporis orbe concretam exemit labem purumque relinquit aetherium sensum atque aurai simplicis ignem. has omnis, ubi mille rot3m Iolvere per 3nn0S, Lethaeum ad silvium deus evocat agmine magn0, scilicet immemores supera ut convexa reviSant rursus et incipiant in corpora velle reverti Dixerat Anchises natumque unaque Sibyllam conventus trahit in medi0s turbamque sonantem et tumulum capit, unde omnis longo ordine posset advers0s legere et Venientum discere Voltus. Nunc age, Dardaniam prolem quae deinde sequatur gl0ria, qui maneant Itala de gente nepoteS, inlustris animas nostrumque in nomen ituraS, expediam dictis et te lua sata docebo.ille, vides, pura iuvenis qui nititur hasta, proxima sorte tenet lucis loca, primus ad auras aetherias Italo commixtus sanguine SUrget, Silvius, Albanum nomen, tua p0Stuma pr0leS, quem tibi longaevo serum Lavinia coniunx educet silvis regem regumque parentem, unde genus Longa nostrum dominabitur Alba.

III, 192; VIII, 83. 506; IX, 432.

763. Albanum nomen, d. h. ein Albaner, xgl. A. XII, 515. - POSt. proles. Geli. N. A. II, 165: Caesellius postuma' inquit 'prolos non eram significat, qui patre mortuo, sed qui postremo loco natus est, sicuti Silurus, qui Aenea iam senetardo Seroque partu editus est 765. educet silvis. Silvius Wurde

dominatus est enim Aleaeandriae; soli die Person an gegeben werden' so stetit in c. acc., Wie Cic. d. Sen.11, 38: dominatur in suos; der

254쪽

P. VERGILI MAR0ΝIS proximus ille Procas, Troianae gloria gentis, et Capys et Numitor et qui te nomine reddet Silvius Aeneas, pariter pietate vel armis egregiuS, Si umquam regnandam acceperit Albam. 770 qui iuvenesi quantas ostentant, a Spice, VireSalque umbrata gerunt civili tempora quercullii tibi Nomentum et Gabios urbemque Fidenam, hi Collatinas imponent montibus areeS, Pometios Castrumque Inui Bolamque Coramque. 775

haec tum nomina erunt, nunc sunt Sine nomine terrae.

quin et avo comitem sese Mavortius addet Romulus, Assaraci quem sanguinis Ilia mater educet. Viden, ut geminae stant vertice cristae, et pater ipse suo superum iam signat honore 3 780en, huius, nate, auspiciis illa incluta Roma

680. II, 91. Vello. II, 48, 2: quam

apud superos habuerat magnitu

geit alle Eroberungen auspiciis imperatorum gemachi Wurden, Wenn

255쪽

imperium terris, anim0s aequabit Olympo septemque una sibi muro circumdabit arces, felix prole virum: qualis Berecyntia mater invehitur curru Phrygias turrita per urbes, 78o

laeta deum partu, centum compleXa nep0teS, omnis caelicolas, omnis supera alta tenentis.

huc geminas nunc flecte acies, hanc aspice gentem Romanosque tuos. hic Caesar et omnis Iuli pr0genieS, magnum caeli ventura sub axem. ' sollic vir, hic est, tibi quem promitti saepius audis,

Augustus Caesar, Divi genus: aurea condet saecula qui rursus Latio regnata per arva Saturno quondam; super et Garamantas et Indos proseret imperium, iacet extra sidera tellus, 795 extra anni Solisque vias, ubi caelifer Atlas axem umero torquet stellis ardentibus aptum. huius in adventum iam nunc et Caspia regna responsis horrent divom et Maeotia tellus

et septemgemini turbant trepida ostia Nili. 800

svgl. Suet. Aug. 21: domuit autem partim ductu partim auspiciis suis Cantabriam , Aquitaniam, PannOniam, Dalmatiamin, so eri angi hier Rom seine Weltherrschast auspiciis Romuli. - Ιn welcher Vierlachen Begiehung wird Rom vertierrlichi 783. Septemque una, Vgl. G. II.

794. Garamantas, S. Z. A. IV, 198. 795. iacet eaetra sid. telluS, es

796. caelifer, septemgeminus in V. 800 v. aeripes in v. 80 2 gelidrennur der Dichterspiache an.

797 findet sicli aucti A. IV, 482.

800. furbant. Das Activum stelit hier in dergelben Bedeuiung Wie das Passiv Ε. I, 12; s. gu A. I, 516.16.

256쪽

P. VERGILI MAR0NIS nec vero Alcides tantum telluris obivit, fixerit aeripedem cervam licet aut Erymanthi pacarit nemora et Lernam tremefecerit arcu nec, qui pampineis vict0r iuga flectit habenis, Liber, agens celso Nysae de vertice tigres. 805et dubitamus adhuc virtutem extendere factis aut metus Ausonia prohibet consistere terra quis Pr0cul ille autem ramis insignis olivae sacra serens nosco crinis incanaque menta regis Romani, primam qui legibus urbem 8l0sundabit, Curibus parvis et paupere terra missus in imperium magnum. cui deinde subibit, otia qui rumpet patriae residesque movebit I ullus in arma viros et iam desueta triumphis 3gmina. quem iuxta sequitur iactantior Ancus, 815 nunc quoque iam nimium gaudens p0pularibus auris. vis et I arquinios reges animamque Superbam ultoris Bruti fascesque videre recept0SΤconsulis imperium hic primus saevaSque secUreSaccipiet natosque pater nova bella m0ventes 820

inertit hiergu: Ancus Marcius vivente Pullo aegre ferebat, cum estirpe regna se iactaret ser Warii linilich ein Enhel des Numa), praelatum sibi Tullum. itaque Statuerat favore populari Pullum regem cum tota familia occiderct.817. an. Sup., den hohen Sinia.

257쪽

ad p0enam pulchra pro libertate vocabit,

in selixi utcumque serent ea facta minoreS, vincet amor patriae laudumque immensa cupido.quin Decios Drusosque procul saevumque securi aspice Torquatum et reserentem signa Camillum. 825 illae autem, paribus quas fulgere cernis in armis, concordes animae nunc et dum nocte premuntur, heu quantum inter se bellum, si lumina vitae attigerint, quantas acies stragemque ciebunt laggeribus socer Alpinis atque arce Monoeci 830 deScendens, gener adversis instructus Eois. ne, sideri, ne tanta animis adsuescite bella neu patriae validas in viscera vertite vires;

si que pri0r, tu parce, genus qui ducis 0lympo; proice tela manu, sanguis meust - 835 ille triumphata Capitolia ad alta Corintho victor aget currum caesis insignis Achivis. eruet ille Argos Agamemnoniasque Mycen38 ipsumque Aeaciden, genus armipotentis Achilli,

824. Die D si erwnlini Vergilwolit haupisachlicli, weii die Gemalitin des Augustus, Livia Drusilla,

Cor. , Vgl. G. III, 33. Hor. 0 d. III, 3, 43: triumphatis Medis. Tacit. ann. XII. 19: ne Mithridates) triumpharetur. 838. eruet ille. Gemeint ist L. Aemilius Paullus. Mit A m. Mam. c. begei clinet Anchises aus einedem Aeneas versi 1ndliche Weisegan et Griecheniand.839. Aeaciden, den Perseus. Die

258쪽

Ρ. VERGILI MAR0ΝIS ultus avos Troiae, templa et temerata Minervae. 840 quis te, magne Cato, tacitum aut te, Cosse, relinquat quis Gracchi genus aut geminos, duo fulmina belli, Scipiadas, cladem LibJae, parvoque potentem Fabricium vel te sulco, Serrane, Serentem quo sessum rapitis, Fabii 3 tu Maximus ille es, 845

unus qui nobis cunctando restituis rem . excudent alii spirantia mollius aera, credo equidem, viv0s ducent de marmore VoltuS, orabunt caussas melius caelique meatus describent radio et surgentia sidera dicent: 850 tu regere imperio p0pulo S, Bomane, memento hae tibi erunt artes - pacisque imponere morem, parcere subiectis et debellare Sic pater Anchises atque

des Aeacus, ab. 840. temer. Min., S. Z. A. I, 39. temerare, ein dictiteri sches W., das Liv. auch in die Prosa eingesulii t hai. 841. Cato, Censorius. - oberden Aulus Cornelius Cossus S. LiV.

serensem invenerunt dati honores

ranum, unde cognomen.

846. Ugl. den Vers des Ennius bei Cic. de sen. IV, 10: unus homo

nobis cunctando restituit rem. 847. vis. aera, das atmen de ErZ, d. i. lebensvolle Statuen, Vgl. G. III, 34. - moli., in Melcherem GuSSe. 849. Orab. caura. mel. Allerdings

haec mirantibus addit:

259쪽

aspice, ut insignis spoliis Marcellus opimis 855

ingreditur victorque Viros supereminet omnis lhic rem Romanam magno turbante tumultu Si Stet, eques Sternet Poenos Gallumque rebellem

tertiaque arma patri suspendet capta 0uirino atque hic Aeneas; una namque ire videbat 860 egregium sorma iuvenem et sulgentibus armis, sed frons laeta parum et deiecto lumina voltu: quis, pater, ille, virum qui sic comitatur euntem filius anne aliquis magna de stirpe nep0tum qui strepitus circa c0miliami quantum instar in ipso i 865

Sed nox atra caput tristi circumvolat umbra tum pater Anchises lacrimis ingressus obortis: o gnate, ingentem luctum ne quaere tuorum ostendent terris hunc tantum sata neque ultra esSe Sinent. nimium vobis Romana pr0pag0 870Visa p0ten S, Superi, propria haec si dona fuissent. quant0s ille virum magnam Mavortis ad urbem

85b. m. Op. M. Claudius Mar

ab. Dergelbe Marcellus sociit Vonallen rdinischen Feldherren guerst

mulus avshing.

Falle der Attralition S. V. 3. quan tae rei instar.

260쪽

P. VERGILI MAR0NIS campus aget gemitust vel quae , Τiberine, videbis

sunera, cum tumulum praeterlabere recentem l

nec puer Iliaca quisquam de gente Latinos 875

in tantum spe tollet avos, nec Romula qu0ndam ullo se tantum tellus iactabit alumno.

heu pietas, heu prisca fides invictaque bello dexterat non illi se quisquam impune tulisset

obvius armato, Seu cum pedes iret in hostem, S seu spumantis equi solleret calcaribus armos. heu, mi Serande puer, Si qua sata aSpera rumpaS, tu Marcellus eris. manibus, date, lilia plenis, purpureos Spargam 90 res animamque nepotis his saltem adcumulem donis et iungar inani 88b munere.' sic tota passim regione vagantur adris in campis latis atque omnia lustrant. quae p0Stquam Anchises natum per singula duxit incenditque animum famae Venientis amore,

exin bella viro memorat quae deinde gerenda 890 Laurentisque docet populos urbemque Latini et qu0 quemque modo fugiatque seratque laborem.

c. IV, 5, 1 u. c. S. 47. 882. si rumpas, Ausdruch des unsches. - Worin besiellen die fata aspera des Marcellus fa farump., Ugl. Valer. Fl. IV, 458 s. : nec rumpere fata morte licet. Liv. I, 42, 2: nec rupit fati necessitatem. 883. tu Marc. eris. Der Nam e

die wegen der porta eburna not-

Latium mit ei nem avsgegeichneten Hasen. - recto litore, in gerader