장음표시 사용
11쪽
Nultiphariam miliisque modis caput. Propterea abundantius oportet caput.2. Vnde fratres sancti caput. 3. Timeamus ergo ne forte caput. . Omnis nanque pontifex caput. . Quapropter intermittentes ' caput. s. Hic enim Melchisedech rex caput. . Capitulum autem super ea quae dicuntur caput.8. Habuit quidem & prius caput. 9.Vmbram enim habens lex futurorum capst. Io. Est autem fides sperandarum caput. D. Ideoque & nos tantam habentes caput. 12. Etenim deus noster ignis caputat 3.
Abbathe sphanhei mensi Hay mo vita. Aymo tertius episcopus Halberstaten. In saxo-H nia ex abbate Hirifelden.coenobij ordinis san- cti Benedicti,natione Teutonicos, Alcuini monachi quondam auditor, ad quem Rabamus suiden. tunc
abbas. 11.libros de uniuerso composuit: vir certe undecunque doctissimus, diuinaria scripturarum sagacissimus interpres , in declamandis hominis ad populum excellentis ingenii fuit.Hic primo monachps Fuldensis, postea abbas Uit meiden. hinc episcopus Halberitatensis tertius , quam
ecclesiam strenue verbo & exemplo annis. 13. gubernavit. Scripsit multa de varia opuscula in nouum Se vetus testa
mentum , tandem sub Ludovico pio Caroli Magni filio moritur. Anno domini.33 . sepultus in aede dici Stephani Halbernatensis.
12쪽
Corintho ciuitate metropoli Acbai et regionis scripsit Apostolus Paulus Romanis hanc epistola: quos no ipse, noPetrus non quilibet Apostolorii duodecim primum instruxit: sed quidam Iud oru credentium qui ab Hierosolymis Romam venietes, ubi princeps orbis residebat cui erant ipsi subiecti. fidem qua apud Hierosolymam didicerant, Romanis etia- gelizaverunt. Causa autem scribendi hanc epistolam. haec probatur extitiae: Orta est autem contentio inter Iudaeos credentes,& gentiles etiam ad fidem concurrentes: Iudaei siquidem credentes,propter sanctos patres,a quibus Originem ducebant, S propter legem quam soli inter caeteras gentes acceperant, despiciebant gentiles venientes ad fidem, utpote idololatriae superstitioni hactenus deditos, dicentes propter obseruationem lepis cui seruierant, meruisse gratiam Christi fidem euangelis, E contra gentiles praeferebant se nihilominuς Iudaeis, improperantes eis momtem filii dei. simul protestabantur se idolis obsequium venerationis minime exhibuisse,si legis praecepta aut prophetarum oracula habuissent. Omnibus his igitur praebuit se
Paulus apostolus medium , omnes illorum contentiones destruetis,quae in prologo huius epistolae narratur: de quasi bonus concionator ex icta manu illos alloquens, omnes ad unam concordiam adduxit, ostendens nullum eorum
suis meritis esse saluatum, sed per gratia Iesu Christi: quia othnes Iudaei & gentiles sub peccato tenebantur.
pistola graeco vocabulo latine dicitur supermissa E vel addita sicut epigramma. i. superscriptio. R epithaphium,super sepulchrum. Epi quidem sonae super. stola vero missa. Epistolae autem istae idcirco dicit tuesiis crinissae vel additae, eo quod super vetus testamentum
13쪽
losin t missae credetibus, ad resecanda praesentia atque orientia vitia: & ut siquis transgressus fuerit euangeliit, hie inueniat medicina salutis quatenus vindicta euangelij possit effugere redditus illi per digna poenitentiam. Sunt su- permissae no dignitatis causa.9, superexcellant, sed ad coplationem illoru postea scriptae. Epistola aute ista no illuordinem tenet in corpore epistolarum quo scripta est, sed causa dignitatis Romanorii, qui tunc teporis uniuersis ge-t bus imperabant,primatu obtinuit. Hoc autem factum est non ab Apostolo,sed potius ab illo qui omnes eius epistolas sub uno corpore curauit colligere. Notandum autem P sicut Moyses legisator, lsraelitico populo a Pharaone liberato, decem praecepta legis tradidimita Apostolus Paulus credentibus in Christum,& a pharaone spiritali erutis, decem epistolas scripsi. Nam quatuor reliquas ad discipulos misit duas videlicet Timotheo, unam Tito,unam PhilemoMi. Pauli. Paulus,ut Hieronymus dicit, a primo spolio quod sanctae Ecclesiς cotulit, a Paulo videlicet Sergio pro-ςonsule,que apud Cyprum conuertit, hoc nomen sibi imposuit: ut sicut Particus, qui Parthos siruerauit, & Germanicus,qui Germaniam vicit, quilibet dux Romanorum dictus est: sic ab eo principe quem prius superauit, sit appellatus Paulus. Beatus vero Augustinus dicit modicum interpretari Paulum,id est,humilem. Vnde ipse dicit, Ego sum minimus omnium apostolorum. Dicitur & aporis paulys secundum quosdam, id est, a cessatione persecutionis : vel certe ut quidem dicunt binomius fuisse intelligitur,ut plurimi inueniuntur duobus nominibus vocati, sicut Ozias. qui & Azarias in veteri rem metorin nouo vero Matthetus. qui & Leui.Vnde in Actibus apostoloru legitur: Saulus qui ct Paulus nualescebat & confundebat Iudaeos: vel etiam
more sanctoriina , coinmunicationena meruit nomanis, ut
Abraham, & Iacob, & Simon , qui x Petrus vocatus est a domino,ut persecutor vocatus est saulus, id est,inserit alii, post praedicator essectus, diceretur Paulus, id est , humilis Christi disci pulus.apostoli. Apostolus Graece, Latine dicitur missus, & iste audiuit a domino: Longe mittam te ad gentes. Apostolorum autem genera sunt quatuor. Primam est, quod nec ab hominibus bi,nec rer bomino sed a deo ta-tummodo,
14쪽
tummodo, de quorum numero fuerunt Moyses, Isaias .atisq; quaplurimi prophetarum, duodecim quoque apostoli: qui quavis ab homine Christo essent missi. tamen ipse homo erat & verus deus,Moysi ergo dictu in est. Mittam te ad Elogi pharaonem, Isaiae quoque: Quem mittam & quis ibit no- νωι bis3 Et ille: Ecce ego,mitte me,Ex Dominus. Vade ad populum istum. Secundum quidem quod a deo est,sed per hominem: de quorum numero extitit Iosue,qui deo praecipi te atque volente, per Moysen missus est,aliique quaplurimi, qui electione populi pro vitae meritis deo volente electi sunt.Voluntas enim populi pleruque voluntas dei est.Terti in quod ab homine est tantum modo, & non a deo, cum fauore hominum aliquis eligitur, non pro bona conuersa tione,neque causa religionis,sed nobilitatis pareteiae: seu
cium quis precio subrogatur in sacerdotij dignitatem de
quorum numero dici x uni beatus Ambrosius, Episcope nisi i centum solidos dedisses, hodie episcopus no esses. De istorum etiam numero erat illi, de quibus dieitur in libro Regum qui temporibus Ieroboam implebant manus suas, αfiebant sacerdotes idolorum. De istis ergo talibus dicit Do o b gminus per prophetam. Ipsi regnauerunt, sed non ex me: 'r' principes extiterunt, & non cognoui. Quartum quoque genus est apostolorum.quod neque a deo, neque per hominem fit,sed a semetipso tantum constat, ut sunt pseudoprophetae de pseudoapostoli,dicentes: Haec dicit dominust cudominus non miserit eos. sciendum est autem inter hos omnςs,quosdam tantae dignitatis esse, ut & apostolatus &prophetiae sublimetur honore.Vt fuit Moyses, Isaias,Ioannes quoque Baptista, de quo dicitur: Ecce ego mitto ange - Maerritilum meum ante faciem tuam, qui praeparabit viam tuam ante retex quibus fuerunt x apostoli, qui praemia electorum de tormenta reproborum. suis auditoribus praedixerunt,quodam honore prophetiae insigniti. em Romanos. Romapos appellat hic Apostolus, qui ex Iudaris gentibusque credentes,in partibus Italiae habitabant. interpretantur autem Romani , sublimes siue tonantes, quia illo tem rore quo apostolus hanc epistolain eis misit, cunctis gentibus principabantur . ideoque sublimiores erant omnib' populis: & intonabant praecepta publica & priuata, eoru que fama in omnium hominum resonabat ore.
15쪽
ad Romanoster Has mone episto-pum Halbesaten. Exegesis.
L V S Iertim IV. Arigi De nomine apostoli ia superius dictu in est: sed quςrendii est chin domin dicat, la no
daca vos seruos,sed amicos meos: qua
i re Apostol se seruit appellat: Ad quod dicendum, duo genera esse seruitutis ἀ Vnu videlicet timoris , alterii amoris. Est quide seruitus timoris , qua timet seruus dominii suum,times ab eo flagellari,si per omnia ei Volsitati no obedierit. Et est seruitus amoris filiationisque, qua seruit bonus filius patri,times eius offensam: quo scilicet genere seruitutis .vocat se Apostolus seruu Iesu Chrisi. De qua & ipse Dominus ait Cum feceritis omnia quar praecepta sunt vobis, dicite, serui inutiles sumus,& hoe est no seru' timoris & poenaesed seruus amoris & filiationis, quo ad instar filii no vult offendere Christia. Iesu, hoc no me est ab angelo humanitati impositum,dicete ad Maria: Vocabis nomen eius Iesum.Iesus enim latino eloquio saluator vel salutaris interpretatur.Cuius nominis etymol pia expones angelus, dixit. ipse enim saluti faciet populum suu ἱ peccatis eoru. si vero nomen diuinitatis illius requiris , verbum patris vocatur Christus graecὸ, latine dicitur unctus hebraice messias: siquidem unctus est ipse non oleo
visibili, sed oleo inuisibili, plenitudine videlicet spiritus-
sancti.De qua unctione dicit Psalmista. Vnxit te deus,de tuus, oleo Letitiae. Aliis fuit olim adiectivum hoc nomen, sacerdotibus videlicet,regibus,& prophetis: sed Iesu facta est proprium. Vocatio apostolia. Est vocatio generalis, de qua dicitur: Multi sunt vocati, pauci vero electi. Et est specialis,de qua idem ait Apostolus quodam loco, Quos vocavit bos &iustificauit: secundum quam vocatus est Paulus Apostolus, id est, missus.Notandum autem idcirco nomen apostolatus ab Apostolo in omnibus esse positum epi- is,
16쪽
stoli, tinat s honoris & dignitatis essent eius epistolae apud auditores. segregatum id est, electus ad euangelium praedicandum. vel iegregatus, id est , a grege separatu ς, a
caeteris videlicet discipulis,no mente sed corpore,quia cor unum & animam unam habebat cum caeteris . Segregatus
est corpore ab aliis , spiritus ancto praecipiente, Segregate mihi Barnabam &Paulum r& destinatus est gentibus totius orbis predicator, Verbi gratia: Sicut homo extendit brachium ad operandum AE tamen non idcirco prcciditura reliquo corpore: ita Paulus Apo. destinatus est quid egetibus ad predicandu sed tamen uo ideo separatus est a caeteris Apo. mente & desiderio. Et cum reliqui Apo.singulis in locis pr dicassent.& singula regna tenuisset,verbi gratia: Andreas Achaia Thomas Indiam, Matthaeus Aethio-ssam: ille omnibus gentibus & omnibus regnis pridicator extitit.vnum ipse dicit: Qui operatus est Petro in apostola tu circuoisionis operatus est Smihi inter gentes. Quod tale est aesi aliis verbis diceret: Qui Petrum constituit magi- strum Iudaeorum , me quoque magistrum voluit pretficere es , 'omnibus getibus. in euangclium dei. Mareus dicit, Initium euangelii lesu Christi: iste econtra euangelium dei patris esse affirmat. arest istat diuersitas 3 Quia ut filius ait omnia patris sua sunt, & sua patris. ideoque unum euangelium communiter possident.i. bonum nuntium. Nam sicut una sibstantia est patris & fiiij, una potestas, una deita; ita unum euangelium est patris ,& filii. Quid ergo est i
euangelium 3Bonum nuntium ut aiximus. Et quod est in lius mantium,quam omnipotentem deum trinitatem habere in personis , unitatem in substantia , patrem ingeni- tu is tum silium unigenitum, spiritum sanctum procedentem ab ''ὶ utroque annuntiare natiuitatem quoque Christi secundudii initatem ante secula secundit sumanitatem in fine te Poro, miracula illius, passionem, resurrectionem, ascesion εad caelos,aduentum illius ad iudicium resurrectionein generalem gloriam electorum, damnationem reproborum
indicta omnia praedicanda segregatuς est Apo. sequitur quod ante pro sic oper prophetas suos. sicut promtiit deui Pater per prophetas filium suum ad salutem humani genexis in mundum ege venturum , sic promisit ad sanctu nico augelium. Notandumque quia cum dixisset, Per pro-
17쪽
phetas,statim subintulit, uos: prophetae enim nomen edamiane est,& accipitur aliquando pro bono,aliquando pro malo. Na licui fuerunt in veteri testameto prophetae boni, qui spiritu sancto afflati multi mysteria sibi diuinitus oste-sa predixerunt: ita fuerunt & falli dicetes: Haec dicit dominus,cum dominus nomiserit eos. Vnde de per Isaia dicitur: propheta loquens mendacium,ipse est cauda. No ergo per istorii ora promisit euangeliu,led potius per illoru quos ipse in veritate misit. unde per Ieremia dicit, Disponam inquies)domui Israel, & domui Iuda testametu nouu. leua-
geli sitiiterii, Feria inquit vobiscu sc eat si sempiternu. Psal. quoq; qui legem Mosaica habebat, exorabat dices, Leo J - gem euagelii constitue mihi. ire scripturis soctis de filio m.
Sunt scripturae non sanctae, ut sunt dicta plii losophorum Platonis seu Aristotelis, carmina poetarum Homeri seu Vergilii, aliorumque poetarum gentillium.Scripturae veris sanctae appellantur lex & propbetaeatq; psal.quia sanctificant obteruationes suas, prosi bedo vitia, & commendando virtutes. Quae scripturae sanctae vel euangelium de filio patris.i. de OErὶ sto sunt quia illii annuntiant. Multi quidesunt filii dei secundum adoptionem : de quibus Ioanes dicii Quia quotquot receperunt eu dedit eis potestare filios dei seri sed unus est proprius naturalisque dominus lesus Christus, te quo ipse pater: Hic est inquit filius meus chartissimus. Et de quo Apostolus: quifasus ν ei, inquit. i. adeo patre filius, ex semine Dauid fecundia carne, Dominus lesus ex duabus substatiis. diuina scilicet 3c humana. i. in unitate personae subsiste , verus deus est,& verus homo: l ecu dum quod deus est,non est factus,sed genitus quia non citi creatura secundum autem carnem, factus ex semine David, qui fuit de tribu Iuda. De cuius progenie descedit beatissima virgo Maria,ex cuius semine formata est caro dominica, opere spiritu lancti in utero virginali. Vnde satis conuenienter dicit Apostolus,quia factus est deo patri ex semine David secundum carne,qui erat domin dc creator
David secundit diuinitate. qui praedestinarus est .i preordinatus & praefinitus frius dei in virtute, subauditur diuinitatis de in poteria verbi, ἱ quo assumptui est ipse homo in unitate. personae. Origenes dicit: Qui destinatus est filius
dei, dicE; destiuari illum posse qui est praedestinari qui no
18쪽
At vero secudum B. August melius est Acere: ἱ prindestinatus est filius dei. quia no de verbo loquitur hie Apostolus,led de homine, qui non erat antequam factus es et Humanitas enim quae non erat antea, illa est praedestinata &praefinita liue praeordinata sine suis meritis, ut filiux dei esiet,a sumpta a verbo in virtute diuinitatis, & in po--m snctificationari Spiritus sanctificationis appellitur hic Spiritussanctus, quia sanctitatem praestat angelis &hominibus iustis,qui etiam formauit, vivificauit &sancti heauit ipsum hominem in utero virginali,ex semine virginis sine semine viri. Considerandum est autem, quia non fuit ei spiritustinctus pro semine, nec dicimus ill i patre esse humanitatis,ne dicantur esse duo patres,quod omnine as dicere: no enim omne quod nastitur ex nobie
is ut st. Aerbi gratia: Capillus nascitur de capite.& tame no adeo filius capitis recte dicitur. Pediculi ex nobis quoq; nascuntur,& tame filij nostri nequaqua dicu-turata ergo & ille homo assumptus a verbo, de spiritusan- formatus est, sed tameno est fili spiritusancti. Iugatur ergo ita a B. Aug. docete
a praedestinatus est filius dei in virtute diuinit is & p
terra verbi. ex resum hone mortuoru primus resiurgere &m 3 P m. Destructo enim mortis ipse primus omniu mortuorum electorii resurrexit iuxta quod soanes de illo dicit: Qui est primogenito mor or'd Princeps regnu terret,&primitiae dormietiu Christ' Miicut primus resurrexit: ita & primus Caelos penetrauit dΞe fidelibus suis post se aditu ingrediedi. Aliter secundu Bea tu Ambro. Merito dicit illu praedestinatu esse filium dei eae resurrectione jue post resurrectione,quia tunc patuit vexus filius dei esse quando in morte illius multa miracula aecidentia compulerunt dicere: Vere alius dei erat He s; quidem antequam suspederetur in ligno pro salute generis humani,& moreretur, nullaque miracula fieret i pactione illiu quae euagelium narrat,a paucis cognoscebatue filius dei esse in tantuin ut Apostoli quoq; duid comprehEderetur,relicto eo fugerent, Sed postquam sol obscuratus
cst in morte eius, terra tremui monumenta aperta sunt
velum quoque templi scissum est, & resurrexit, cognitiis
19쪽
est esse verus filius dei siue etiam quando post resiarrecti nem ascensionemque suam misit Apostolis Spiritum sanctum, quo inflammati coeperunt loqui omnium gentiu linguis magnalia de . tunc portus cognitus est esse verus filius dei ab his videlicet , de quibus Lucas dicit. ouoci una die crediderunt tria milia altera die quinq; milia. Digna autecosideratione ani inaduertenduin est,quia non dixit Apostolus absolute,Qui praedestinatus est filius dei in viri ute ex resurrectione mortuoru sod adhuc addidit aliquid dices, ex resurrectione mortuoru letu Christi, hoc est tantummodo electorum ad se pertinentium t sim utque nobis dimostratur quia sicut sua resurrectionem procura uiti, ita quoq; multoru mortuoru corpora de animas pariter resuscitauit secti tam illorii de quibus dicitur, Multa corpora sanctorii qui dormierant surrexerunt, quam ei iacmnium electorii. Ex quorum ergo resi riecti e mortuoru apparuit Christus verus filius dei esse. ι0u Christi . i. illoria qui ad se pertinebat quos ipse resuscitat ad vitam,&de quibus ide Apostolus dicit,ut sit ipse primc genitus in multis fratribLNa de resurrectione reproborum nihil hic dicitur. Potest& ita coniungi: Paulus seruus . vocatus Apostolus ex resurrectione mortuorum Iesu Christi, omnes quidem Apo.ante Domini passionem sunt vocati ab ipso, Paulus vero post resurrectionem eius. Per quem accepimus gratiam π apostolatum ad obediendum fidei in omnibM gentibus pro nomine eius. Gratia dicitur gratis data. Et gratia hic debemus intelligere fidem S remissionem peccatorum,vel patientiam Omnium laborum , pro qua remunerabimur in futurum. Quae omnia nullis praecedentibus meritis gratis data sunt cunctis fidelibus sicut iisdem egregius praedicator dicit, Gratia salui facti estis Apostolatus vero nomine debemus intelligere legationem praedicationis, qua ipsi soli Apostoli columque sequaces acceperunt, qui similiter post illos ossicium predicationis tenuerunt. Et ne qois putaret, quod in una gente tantummodo Israelitica accepisset legationem praedicationis,dicit,in omnibus gentibus ad obediendum fidei.accepisse illos Apostolatum .i. ut omnes gentes Obediant fidei euangelicae & Cbrisi , quod via an est. Fide cautem dicitur, eo quod sat ut promittitur. Constat autem
inter deum ci homines. verbi gratia': Tempore baptis
20쪽
matis proscemur nos credere in deum patrem & dominii Iesuin Christum & in spiritu sanctum, abrenuntiare quoque diabolo & omnibus pompis eius omnibusque operibus eius. Si ergo hoc seruamus,fidei obedimus: si naute, infidelitatis redarguimur. Fides igitur est ut diximus, confessio sanctae trinitatis, & solidum fundamentum religionis, qua veraciter credimus id quod nequaquam videre valemus. Si autem quod credimus iam videmus, fides iam noest habenta .sed cognitio. Notandumque, quia pro nomine Christi id est vice nominis eius dicit se accepisse apostolatum, Sic enim ait eis dominus: Sicut misit me pater, & Ibis ego mitto vos,id est,sicut misit me pater in nomine suo,ita& ego vos vice nominis mei mitto ad praedicationem. Vn- .
de & iisdem Apostolus alias dicit. pro Christo, id est, vice Christi legatione fungimur . Itemque, Obsecramus pro LCor. ἰ Christo . reconciliamini Deo. in quibwς, subaudis gentibus. Elues cr vos Romae habitantes Iudaei & Gentiles,vocati Iesu Christi, id est, ab illo vocati estis per nos,ut in eum credati; vel etiam in hoc vocati estis illius, quia ab illo no .men Christianitatis promeruistis. Omnibus qui sunt Romae dilectu vel dei vocatusanctu. Dilectis Dei dicit, id est, electis ad fidem & gratiam. Quod autem dicit vocatis sauctis,sic videntur haec verba sonare, quod iam sancti essent quando vocati sunt, sed non conuenit. Qui enim erant peccatores & iustissimi.vocati sunt sancti,id est, ad hoc electi& vocati sunt, ut essent sanctificati per baptismii. Tale est& illud ,quod in canti. Zachariae patris Ioannis Baptistae, Visitauit inquit,& fecit redemptionem plebis suae. Non enim inuenit illam esse plebem suam, sed visitando & redimendo sua fecit esse. Notandum autem quia initiu huius epistolae Iongo circuitu distenditur ac per hoc eius distinctio solerter est consideranda. simulque considerandum salutationes epistolarum sub tertiis personi et consistere. Legatur ergo per comata ac subdistinctionibus . Paulus seruus Christi Iesu.&c usque,In quibus estis Zc vos vocati Iesu Christi ibique ponatur media distinctio deinde inferatur, Omnibus qui sunt Romae vocatis sanctis: ibiq; fiat ple na distinctio,& subaudiatur tertia persona: salutem optat. Na quod sequitur, gratia vobis extra salutatione est, quia