Caroli Stephani, De Nutrimentis, ad Baillyum, libri tres

81쪽

81 DE NUTRIMENTI sdisserentias suscipiunt: quibus quaedam, vel parum,vel mulium alere,corpora tenuiora ,ac cras sora redderes quaedam vero citisii me abscedere ac confici dicantur: atque his ut dilige ter aduertata Medicus,ab insequentibus formulis facile docebitur.

Quae mediocriter nutriunt.

Ediocriter nutrieti alimenta , modicum 4 excrementorum in corpore relinquunt: crassi nihil, aut parum admodum gene-Ge,u rant neutris corporum constitutionibus , chro-

p sunt nico morbo qui plerianque longior esse solet)laborantibus,aut ab eo conualescetitibus oblata, minus quidem negotii ventriculo exhibet cor-psisque parum admodii grauant atque offendisit: quapropter in victu tenui de quo tertio libro scribitur accommodari lent.' - Huiusmodi veri; sunt panis civicus,hesternus

hoc est, non ita recens, vel optimo iure elotus... - qua fluuialis,pluuia, vel cisternae,cocta, siccarata ,hordeacea,vel mulsa. Cremor ptissanae, puta λιβuia lorum: vitulinae iuscula,bu glossa,boragine,lactuca Oxalide condita,biliosis hominum naturis C mci accommodatissima. Ex carnibus autem,alaudae,

turdi pulli perdicini, atque huiusmodi aviculaeui coctu facilibus descriptae item caprina, ouil Ia,ac vitulina iunior: quae assata praepinguibus ac Pituitosis, elixa,gracilibus ac biliosis utilis esse so

82쪽

LIBER SECvNDvs. 83set. Quibus addendae sunt gallinaceorum,&an mi 7paro serum iuniorum particulae,colla, capita, alae, he par, ventriculus,cerebrum, testes. Vinorum autem eligenda sunt alba, fulua,aut rubella, hoc est pallidi coloris quae ob id pallidula oculi per Passido

dicina .ac fureta dicuntur. Cuiusmodi sunt Sam- porciana Riva Item ex Aureliani generosiora Furetum.

de qui conficiendi ratione,festucacea, dc palea Ffucaceώtica nominatur: quod paleis aut festucis macinati intertextis, gratiora ac delicatiora reddantur.

Quae singula tenuia, mediique saporis,hoc est sub dulcia, aut subacerba, olygophora, ut minimum semestria ac limpida esse oportet Pisces V i. mediocriter nutriunt assati, Sc carne pauid solidiore praediti: aut qui elixi, albo iure condititur: lactis item asinini aut vaccini serti ac cremor, ni ct

dd nulla sit febris, nulliusque capitis dolor laborantem offendat Butyrum reces ac pingue, mel candidum,utriusque generis. Oleum recens, primarium ac dulce. Ex oleribus,lactuca, seris, Oxa otira lis, borago, portulaca Ex fructibus autem, mala Fruet uc curti pendula, stance tura, dc generosa omnia be, ine cocta item punica cruda, citria, urengia idcarmeniaca passulae, cappares,oluiae Ex bellariis G rq . dulciaria bene apparata, saccarata, dc condita fer omnia, parcius tamen assumpta: item omne id

condit genus, quod dragetarumi confectusa I a '

rum, liquidarum aut siccarum nomen retinet. Aquibus probantur gelatinae flauae, quas ambara Celatina. F. ii.

83쪽

8 DE v TRIMENTIStas,hoc est succineas a calore nominat. Nam rubri,viridis,aut alteriuscoloris,non sunt ita salu-Mηπipa bres. His addemus marci panes docalissones Venetos, atque azimos saccaro conditos tenuissimas nebulas, candidas, & variis figuris obsignatas, quas obelias ob id paulo ante coiecimus appellatas fuisse, qudd veluti Baccho consecratae Hippocratica nostra coronare soleant.

Quae parum ac cito nutriunt.

In imo quidem negotio coquuntur, ac ci-λέ tissime per venas exeunt, quae parum ac promptissime nutrire dicuntur. Qilorum Faeustas alioqui praeter suum munus talis est indita facul-borum i tas, ut aluum lubricet, & multa humiditate ven-b triculum persundanti ac squ1dem caliditate imbecilliorem in corpore reperiant,confestim acescant: ab acriore autem ac vehemetiore, cito pu

trescere sentiantur.

tibis, En Proinde iis hominu naturis accommoda esse modo. putamus, quae ex corporis constitutione, regionis stu, atque anni temperie, plurimum algent, atque ob caloris mordacis minus febrilis tame copiam aestuant, sitique sere inexpleta perpetus torquentur, atque ob id quidem certis anni temporibus, primisque mensis assumi solent: nam postremis facile corrupuntur, aliisque cibis permixta plurimum nocent.

Talia fere sunt olera delicatiora, frigida, at

84쪽

ae V s. sque emollientia, lactuca, seris, endi uia, triplex, violari , malua, calandulaevi hyppolo pathi fatiui folia, blitum, spinatia, atque huiusmodi caetera iniusculis ac condimentis admisceri solitaritem acetaria commode praeparata, quae non un- qnam herbis aqua calidissima prius feruefactis ad cruditatem auferendam meliora ac suauiora reddu tur Iuscula magis quo favi prima, hoc est,n5 ita coctis carnibus tenerioribus, ac iunio ribus extracta, quae prima bullita vocat. Vina ait 'stimarem utriusque coloris eligenda, quaecunque vii bullita. 'la aut parua nominatur, submustea,limpida, quae V 'o id,parata austripparata dicuntur:ac siquidem , --mis generosa, ac vaporosa fuerint, simosorum ac fa parat tuorum nomen habentiai qualia sunt, quae ori PraepWr sea, hoc est cineritia vocantur) ea quidem, multa 'U 'aqua persus salubria esse possunt. Quibus ad IA .denda sunt, quae antiquis transfusa, talis trans Tranios . uafata, nostris relatata dicuntur quod eam ex transfusione vehementiam qua nocere possunt, amittant, gratiora sint,ac perpetud limpida permaneant. Ab his, ad serum lactis transeundum est, aquam lactis vocant, qua nonnulli ad resti Aqua gerium per aestatem tuntur . Atque inde ad a- quam mellis, Graecis hydromeli dictam deliciis Db5.-ueorum habitam , qui vino per consuetudinem qua

aut necessitatem abstinent: eam autem bene de mςομ- spumata,limpidam,atque aromatis coditam,bo

che tu nominant. Cui suffragatur aqua saccarata, .i

. . .

h. III.

85쪽

8 DE v TRIMENTIS permixto ac percolat cinnamomo gratior ae Nipperera suavior reddita, Hippocratis aquam nominant. - Τ Pisces saxatiles, praesertim aquarum dulcium,be-F ctis, me praeparati Fructuu autem qui praecoces, verni,aut etiam aestiui, meliore ac delicatiore carne praediti sunt cerasia omnis generis,pruna damM scena,ficus,& uuae recentes ac maturae . Quibus

addemus pepones telope pones saccaratos, ex alsiosis de sabulosis, neque fimo multum impinguatis locis detractosa cucurbitas, angurias, citrullos, cucumeres,qui postremi iusculis optime praeparati,ac parcius, primisque mesis assumpti, citiismae abscediit, lusimque pauid liberiorem efficere existina antur. Gue,uu Nocent autem haec cibariorum genera, cor- se poribus delicatioribus,ac praehumidis, modico eoque vaporoso,ac laguido calore prςditis:qualia sunt muliercularum,aut pueroru, vel tum maxime, quum a morbis conualescunt.

Quae abunde ac cito nutriunt.

C. his Bund Verd nutrientia alimela,corporibus

, iis iis salubria sunt, quae vehementius ac frequentius exercentur, procerae sunt magnitudinis,&quadrati ac bene carnosi habitus: quς- que post laborem vehementem , aut breuem , ac peracutum morbum citd reficere oportet. Nam. naec quidem dum plurimum ventriculo decinentur,diutiore coctioneam,obselidam quam a-

86쪽

xime praedita sunt,substantiam expostulant,quae

tamen haud ita dura esse oportet, ut ventriculo pondus adferant quemadmodum nec ita etiam mollia vicitissime concedant sed medio inter haec modo se habere debent. Tales quidem sunt in genere dulces ac suaves fere omnes cibi ac potus: particulatim aute, primarius ac secundarius panis, optime subactus ac tritus: iuscula crassiora, ex caporu, gallorum, aut is M. gallinarum veterum carnibus optime coctis ac consumptis emanantia quibus adiunctum fuerit bubulum, aut vitulinum, aut ouillum pectus, ac pedes: item expressa, percolata,c5tusa, ac mi AE pressa. nutissime cocisa omnia conualescetibus, Scad ' '

huc aegrotantibus maxime conuenIentia bari Is

autem prosunt capi Cenomanenses ac domestici: gallinae Februariae, anseres Nouembres, an se cari, iriculi,4 pulli Apriles Danates sylvestresvi cor auium. tensem, quos palearios vocant: otides , pauones Omnis generis , auium denique aquaticarum salubrium carnes. Iadrupedum autem, ferina ac a Ddm, leporina iunior, porculi bimestres, ac lacteido pedi m. mestici,aut etia sylvestres, quos marcassi nos, aut Mareawnῶ singletellos appellant: vituli item bimuli, aut uictedria quadrimuli, boum quoque triennium non excedentes, atque ovium semestres quorum animalium , extremae quidem partes atque interaneae

abscessus nostris appellataeo quibusdam popu

lis ob neglecta apparandi rationem, tanquam in F. iiii.

87쪽

utiles contemptae, plurimum quidem sunt: uti sunt pedes,linguae,capita,ventriculi,atque adedriser intestina Pisces verd, quicunque ex alto ac fluctuoso mari, concoctu faciles esse iam supra dicti sunt: ex fluuialibus autem Lacerti, Sturiones,at-UIua que id genus caeteri. At vinu ad id quidem praestandum utile est,album:sed dulce, limpidum ac generosum,quale est corsicum,quod nothu vulgo dicimus: item maluaticum , muscatellinum, δndegavense,aut quale ex uua miscellanea, tam nigra,quam alba apud Arvernos, marsu albinos, magna industria fieri cosueuit. Ab his probantur rubra, etiam corsica,4 rupellina, rosetia b.- ' dicta, quibus mixta Hippocratica addenda sunt, hoc est optimo saccaro, S praestantissimo cinna-Defrutum momo codita Nam defrutum & vinum ad tertias percoctum, quod nonnulli in deliciis habet, γυ- . minus equide moror.His adiunguntur placentqfere omnes,bene apparatae,saccaratae, ac coditae: Turiae Britannicae, quae eccatae,ianicς,vel bifrontes a duplici facie appellantur:aut quiodoratis herbis, saccaro,butyro, cinnamomo,ac caeteris c5ditis,sub tegula, lybano, aut testa fiunt: quibus Italorum plerique , atque adeo nostrates

tuntur. Lac vaccinu,aut caprinum recens, pisi sius ac crassius, non excrematum, vel ipse etiam cremor a lacte secretus Butyrii pingue, mel de- Fructis spumatum. Fructus omnes conditi, S excocti,ac

horni, poma fi acetura, rambura,castinia, quM

88쪽

ra item certoliana, bon christiana, galliro iacea,&siqua sunt alia, pro variis regionibus boni succi existimata: quibus adiungenda sunt castaneae,ficus,amygdala, uuae recentes,pepones saccarati romnia denique in coctu facilibus, dc pingue corpus reddentibus enumerata cibaria.

Qua multum,tardius tamen

nutriunt. Liud genus est abunde nutrientium , eu Achymorum tamen alimentorum multum

quidem negotia vetriculo adrerre solitum:

atque od id antiquorum pugilibus d athletis, quemadmodum nostris quoque fotaribus,mes soribus, operariis, atq; artificibus, potius quam

alterius vitae conditionis hominibus dedicatum:cui,praesertim ob suam 'arentum, a quisbus procreati sint, vivendi consuetudinem,indulgendum est. Nam etiam sumptibus ac sortunis inopum consulere medicum oportet: ne que solum pharmacis, sed etiam alimentis praeparatu facilibus ex officio diligentissime incumbere decet. Huius generis sunt panes minus sermentati, Panu.

miniisque farinae purioris , sed furfuris Iliginis plurimu recipientes lispanes vulgus appet Sisyanis. Iat, quoru farina diutissime succussata est,ac cras

89쪽

pulenta. iore cribro secreta, polentae ac pultes omnis e Spes mit neris . Spissamenta fere omnia ex oriza tritico, chondro, alica, apud non ullos milio, hordeo,

dita, habentur in cuiusdam vulgi deliciis: quem admodum cremor fabarii, cicerum, piserum, Daμmi' - alicae atqtie amyli Legumina item to sta, fraesa, cd si acta, Massataci aut una cum porcinis lumbis, ac spondylis in iustulis proposita: quorum quaedam primo decocto aluit reserare, alia aute diutius immorari ac difficillime secedere dicuntur. discula. Iustula etiam napi buni adisinam hunc inter boni succi cibos connumerat Galenus panacis heraclit,flaui, ac medullos, Pertosianis admodum comme data. Item ex rapis quae bene culti&4pparatae sunt, quales a Lemovicis, Sactonibus, Aruernis, Allobrogibus, ad incredibile magni bisu tudinem crescunt frabiolas appellant) quibus tostis, subcineritiis, S olla incoctis, vice panis ut

stira tur . Ex oleribus autem, brassica capitata, Romana, crispa, miniisque prouecta: quibusdam locis blitum, malua,atque triplex Carnium quoque porcina prouectior, salita,aut recens,bubula,vaccina ,hircina: ex eorum animalium partibus, cor,iecur, Vetriculus, lien, ac renes: ut re-

Pisces liqua etia interanea his addere possimus Pisces quoque maiores, qui praecipue liti ad nos veni ut: qualis est fulmo utriusque generis,item asinus marinus quem mei lusium elle existimamus,

90쪽

ac Germanorum stoclisthium maris sues, quos marsuinos vocamus: praeterea cetae ac thynni: quorum caro multaru ciuitatum populos quotannis exaturat: quibus addere possumus cancros

fluviatilesin limaces vinearios, Hispanis atque Italis familiares: frixos aut in iustulis edi solitos. Item testudines memoralesac aquaticas, Lemo uicis ac Narbonensibus frequentissimas . Vino priua. rum insuper,quaecunque pauid magis vehementia sunt: quibus ad tenuissimae fortunae subsidiu, loream bene consectam,ac minime putrem: cerealium, Malliramorum omnia genera adiungere possumus. Me prςterea crudum,quo pani sita. perextent,vel alio quouis pacto prςparato, Hispani inferiores atque ex superioribus nonnulli plerunque victitant: quod cibarioru genus etiam Asiaticae plebi frequentissimum esse audimus. Ex fructibus autem siliquete, castaneae elixae mul Fructis. torum deliciae, tubera, trussarum nomen habentia, quibus tanqua cibo delicatiore passim utuntur:pyra cocta,& sole aut furno exiccata, dague Dariuue, netia vocant: poma, vel assata, vel pasta inclusa tia.& furno etiam cocta, aut iniusculis quod apud Neustrios sere fit)oblata: quicunque ad extremufructus vilis ac parui pretii existimatur ut etiam his addere audeamus fungos, ac boletos, quibus Campanoru nostrorum plerique,atque adeo Hispanorum4 Italorum nonnulli educari solent. Adiungerem porrum,caepas,& allia rusticorum