장음표시 사용
41쪽
De Prima materia rerum naturat.
potentia Materiae remanet,nec perinutatur in actum,ne materia pereat, quae perp 1 MApH -Substantia est. Eade sententia varijs confirmatur rationibus,& primo, ominis . nis essentia vel est purus actus, vel pura potentia,vel compositum ex utrisq;: :Nateriae essentia nee est purus actus sermalis,nec aliquid compositum,ut patet,quare est pura potentia,quae cum sit gradus, & modo aliquo disserentia entis,dici poti actus entis, comistis. &praesentiae.Confirmaturper Aristotelem qui in a.de Anima,coni. 2.cum substantia secesset in Materiam, cinamo Compositum,Materiam di tesse potentiam; Formam vero actumo vi actus est ipsemet essentia Armae,ita potentia Materiae, non autem accidens ei superadditum.Praeterea utor Regula Arist. Ia. Metaph. 3 3.8. Physicoso si . 3 7.Si datur c positum ex duobus oppositis,& datur unum eorum seorsum, dabitur& alterumat datur compositum ex actu & potentia, & datur actus purus, qui sui essenxistis is, actus,igitur datur & id, quod sui essentia est potentia. Praeterea, si haec com-Σ . rmnis potentia coaeva Materiae de qua est sermo,esset Qualitas, de accidens cius, ut
nonnulli aiunt falsa redderetur Sententia Arist. 'Metaph.conr.8.absoluth dicenti Quarta. Materiam nec quid,nec quale esse ta enim esset qualis. Praeterea, falsa es et Graec rum sententia,primum quod recipitur inmatcria, esse quantitatem ,&ob id Priansi μπ cauisitum Qualitatis secundo loco fuisse explicatum , ita enim Qualitas antecederet. Praeterea, falsa redderetur Sententia Aristotelis 8.Metaphysicae is .dicentis, ex Mat riis is a per se fieri unum:quia materia est Potentia,forma autem Actus, ita enim sexta. non per se,at per aliud, mpe per Qualitatem ex Materia & krma nium fieret. Praeterea,omnis mortalium Quilitas ad aliquem sensum pertinet,& vel ptima vel kcunda est:haec potentia Materiae,quae a nonnullis dicitur cialitas,nullo sensu percipitur,& nec prima,nec secunda Qualitas est,ut patet,quare omnino est o Menda: & praescitim,quia penitus videtur superuacanea, cum sine ea cuncta seiureiur, quae ad or- septima. tirin & interitum rerum petinent. His accedit , quod qui potentiam Materiae aiunt esse insitatem,sibimetiauersantur, cum mox dicant, eamopponi Actui oppositi conclusio. ne priuatim:at Qualitas nec Privatio est, nec priuatiue opponitur. Vera est itaque prima assertio,quod Potentia communis,lit essentia Materiae. Quae etiam fuit opini v Flato. Platonis,qui in Timso Misuit, tentiam nunquam a Materia seiungi, in eaque ser Platiηus. uari, etiam adueniente Qrma,quod latissime in libro de Materia patefecit Plotinus.
. πrος . Auermes vario modo potentiam considerans,varia de ea enunciauit: nam io 3. tract.
Paraphrasis Metaphysicae, dixit eam esse umbram, hoc est,affectio in Materiae. Alia quando,esse relationem,& accidens varietati obnoxium t in primo Physic. 7o. Aliquando, flarentiam & Substantiam,vi in primo cap. de Substantia Orbis, inquienu Naturam primae Materiae esse naturam potentis,adeo, ut Potentia sit Differentia Substantialis: & ideo nullam habere formam propriam, & naturam acul existentem, sed eius Substantiam colIocatam esse in posse. &c. Nuncupatur ab Aueiτ. potentia Materiae differentia,quia est gradus,& modus Entiso utens nonnunquam dicitur genus , ita gradus eius dicuntur differentiae. Caeterae Assertiones ut conspicue, dimittuntur. Aduessis, his elicio minus recte sensisse Zimaram,qui asseruit I poten tiam esse ellentiam MauZimram. teriae non in prima,sedissecunda notione,quatenus in sola siccunda notione potentia includit. Hoc inquam verum non est quoniam potentia sempσincludit in Mat ria,quauis notione cone piatur,nil enim concipi test scorsiuna su a essentia, & hoc ostendo: quia Materia in prima notione est ens,quare vel est Acius, vel Potentia: non
Actus,quia pertino adsermam,' Aristotelem in a a. Metaphysicae,quate est Prientia. Sia ipse erravit,quia Potentiam considerauit non pro absoluto ue& se menis, Dubitatio. sed cum .peraddit amatione. Sed qupret aliquis:dum dicimus,Materiam potestα, ut inquit Aristoteles in laeundo de Anima, contra. a. qualis nam iudicariae t . solatio . enunciatio P Respondeo, dum potestas profertur in roeta, enunciatio inpressi. in primo modo, quia Praedicatum est esciuia Subiecti: nam affectio de accidensnon dicuntur in recto, Dum moenunciatur in obliquo, di cum uel D kcies ad
42쪽
ut obtineat locum assectionis, en unciario erat per se, in secundo modo. Si vero consideretur Potentia proxima consurgens ex accidaue dispoiae te niateriam, ita crit accidens ex accidenti Materiae competens.
Proponuntur oe diluuntur dubia a. cap. XI L
ingvvi AM distingui abessentia Materiae, Varil varijs nituntur Ostendere rationibus:quarum ego potiores qua in breuissitne referam, & duluam . Dubitatur primo; Quia nulla notione potest aliquid scorsum a Prima D tua essentia concipi: Materia in prima notione potentiam non ines bisatio. dit,ut in digress. inquit Themistius, quare potentia non est eius essentia. Et Confirmatur Quia Materia est ens absolutum, Potentia relatum: Materia est ciliematis. una, Potentia multiplcx. Et demum,quod est Potentia,non est,ut asseritur ab Auer. Dixtis. quinto Metapi' sicae,comm . I s. Materia autem per se est. Solutio patet ex dili inctione Potentiae consideratar&pro absoluto,&cu insuperaddita resatione:pro absoluto,
semper includitur in Materia, &est una, &aeterna vi materia, & cum sit gradus entis, etiam dicitur aliquid absolutum, & solum extrinsecus resatum. Et dum dicimus, id, quod est potestate,non est: verum cli,dum conlideratur pro Obiceto, at non pro Subiecto:immo pro Subiecto,necesse est ut primo absolute sit aliquid,mox potestate sit aliud . Hinc Theinistius,comm.8 t .primi Physic. asseruit,potentiam nunqita deserem Materiam. At occurrit secunda Dubitatio, quia si Potentia non differt ab essen. Secunda. tia,cum Materia sit potestate omnia Praedicamenta, vidicitur in septimo Metaphysicae,contex.8 .igitur Potentia ad inalitatem,erit essentia& Substantia Materiae, & ita potentia ad reliqua Praedicamenta:&cum omne Praedicamentum diuidatur per Aeludi Potentiam,in omni Praedicamento reperietur essentia Materiae, ut pars cius Praedicamenti,quod maxime videtur absurdum. Respondeo per duo tundasnunta: Primum solvitis. elicitur ex Aristotele in octauo Metaplaysicae,contex. II. cente, Accluentia non includere Materiam ex qua costent,hoc enim sol iam competit Subitantijs Eoinpositis, sed in qua recipiantur,adeo ut essentia Materiae sit principium accidentium secundum . fieri, non secundum essentiam: Alterum tundamentum est, Quia quamliis Potentia intrinsectis sit essentia Materiar, extrinseclis tamen ut dixi distinguitur ratione, &redigitur tanquam principium ad Praedicamentum ad quod refertur, & ita Potcntiadi us dicuntur eiusdem generis. Alia Dubitatio elicitur ex nono contex 3. Phy- Tertia. M.quo loci Ostendit Aristoteles, Potentiam distingui a suo fundamento duplici rati ne . Primo:Quia si Potentia esset eadem suo fundainent6ψnine res moueretur tactu est, clim moueatur ut est potestate. Secundo: Quia eadem v ni tertio, sitiat eadem inter se,& quia uni competunt potentiae ad opposita,illae potentia erunt eaedem; idem inter se, veluti potentia ad sanitatem erit eadem potentiae ad aegritudinem': quod est absurdum. Soluitur: Quia Aristoteles tunc considerat potentiam extrinlucus,& cum Solutis. superaddita relatione,nam considerat mobile, ut mobile est,& idco inquit, non cile
idem simpliciter, & secundum rationem, indicans, quod muis simpliciter hoc est
pro absoluto, sint idem.tam distinguuntur nitione. Dubitatur in luper: Quia asse- m rere potentiam usupari pro absoluto, est pugnantia proserre:nam potcntiam omnis respicit aliud,& Definitur per id,ad quod refcrtur: Potentia enim tuturum denotat. Re- φ tis. 4 pondeo. Cum essentiae rerum lateatu,& praesertim ea Materiae,&desint divina earii propria,stequenter eas circuin scribimus per connexa notiora veluti est uiuuiumaterip . dicimus potenti denotando tundamentum & absolutu,per id novicii clym relatione praescieri,& id cilicere utia cogimur quia Materia a nobis noscitur per Analogii, di per aliqua relatione. sd aulcm id nomen frequenter usurpetur pro absoluto, patet:veluti,dum Ens diuidi miis per Actum de Potentiam:ac insuper,clum Matcrium in tecto dicimus Potcntiam:& uum asserimus ex Actu & Potentia per se neri unum. At
43쪽
De Prima materia rerum naturai.
dubitatur adhuc: Qei i Privatio distinguitur a Materia,quae tamen est in ratione potentiae. Insuper Materia Definitur,quod sit primum principium, ex quo inexistenteres nutu,& in quod resoluuntur. Quae Definhio, nequaquam competit Potentiae, ut patet. Solutio cst conspicua: nam Potentia includit Privationem , dum consideratur cum superaddita relatione: & Definitio Materiae competit potentiae considera-tς pro fundamen to.& pro absoluto,non cum superaddita relatione, quae variatur ,&multiplicatur. Demum Dubitaturi cum Potentia,& Actus dicantur inuicem opponi,qua oppositionis specie opponanturὸ Nonnulli aiunt opponi non per Rclationem. sed per Privationem de Habitum mam potentia priuatiocst ipsius actus, idque ostendunt:quoniam relata sunt simul natura, & non se. mutuu destruunt, potentia est origine prior actu,& ab actu destruitur,nec simul sunt. Insuper quamuis potentia referatur adactum, non propterea, viceversa,actus dicitur potentiae actiis. Iinc sententia non est approbanda : Primo, Quia priuatio de potentia sunt duo distincta,& pruuatio est terminus i quo generationis,potentia vero ad Materiam & Subiectum pertinetiquare cum actui per priuationcm opponatur Privatio, est necesse ut Potentia a Privatione distinet.i,modo alio opponatur. Praeterea,conspicue Arii totcles in secundo Phys. 26.inquit Matcriam & formam esse ad aliquid. Et prosecto Materia per potentiam resertur ad formam,&ita dicitur quod alterius Ermae altera est Materia. si firmatur per Averr. qui in primo Physic. comm. 7. inquit: Si Potentia esici essenii Materiae, tunc Materia uitrinsecus & sui cisentia Relatio esset,indicans potentia referri ad aliud ,duin consideratur non pro solo absoluto,sed cum superaddita Relatione Propterea,dicamus Potcntiam tria denotare.Primo essentiam fundamenti,ac ita non opponitur actui,sed ex eis per se fit νnum ex octauo Metaphysicae is, Secundo, dii superadditur externa Relatio,dicitur praesupponcre Privationem obiecti, & ita pertinet ad Privationcminon propria sui ratione, ted ratione elui quod praes upponit . Tc tio, ratione propria denotat relationem, S ad actuni refertur, dum considerant tamquam persectibile natum actu perfici. Rationes a criae tacite diluuntur. Instabatur primo,quia non sunt simul,sed se destruun t. Respondeo:actus & potentia perinde se habent ac perlaeuo & perfectibile,quae inuicem referunturi riuolo pNsens r fertur ad praesens pcrsectibile,& cum eo est smul, futura vcro cum fui uro Similiter
actus & potentia pro tundamento non se destruunt,sed Ieruatur& pzrncitur potentia adueniete actu,solum variatur:quia primo erat potentia ad suturam trimam,naox vero adpr sentem.Addebatur,quod actus non dicitur potentis actus. Respondeo hoc esse talium,qui aut perfectio perfectibilis .ita actus potentiae dicitur a S,&cum ea per se nectitur, his accedit quod Aristitotes in quinto Metaphysicae, contexti a G. col
spicuis verbis hanc dissicultatem dissoluit, inquiens: Ruscunq; secundum numerum , ct pol tum dicuntur ad aliquid, omnia sunt ad aliquid , eo quod ipsum quod sunt, alterius dicuntur, scd non co quod ad illud aliud dicatur ,&c. conspicue Aristoteles potentis tri buit relationem,& uastantiam ab his excogit tam dissoluit.
siuomodo Materia se habeat ad Privationem'
V μ apparuerit quomodo materia se habeat ad potentiam, sequitur xt
consideremus quomodo se habeat ad Priuationem 1 Pro cuius cxaeta notitia quinque se offerunt explicanda. Primo,quot uplex sit priuatio. Secundo,quid sit. Tertio,quomodo se habeat ad Materiam & Potentiam. Quarto,quomodo sit Principium. Dcnatim an iure Aristoteles tribuat Platoni quod Materia a Privatione non secreuerit. APti π.c cidi cns Aristo tele. in quinto Metaphyscs, context. 27. varias restri Privationis significationes .
44쪽
Nam datur primo Privatio ex parte generis, Vel ab uno, ut Intelligentia Saturni dicitur priuata perfectione Dei: quia ei ratione entis non repugnat maior perfectio; Vel univoci remoti, ut lapides dicuntur coeci: quia videre non repugnat substantiae. Si militer Planta dicitur coeca, quia ei ut vivens est, non repugnat videre, Vel genvsis Vniuoci proximi ut tespa dicitur coeca, quia ei ut est animal, non repugnat videre, &hoc ei pommilis competit quammantae, Insuper datur Privatio in s pecie, ut Hom rus dicitur coecus. Et hare Privatio triplex est: vel exacta priuatio, vel diminutio , Vel deprauatio, ut recte declarauit Auermes 3. Coeli ,3 s. Insuper priuatio considerari potest, vel in prima materia, At ea est Privatio indefinita, confusa, uniuerse & ἡ- definite respicidiis is as omnes materiatas, coeua materiat, eiusque conditionem se Quens: vel consideratur in subiecto proximo&proprio ,&ea definita est, sequens dispositionem requisitam pro Brma, quae incipit & desinit. Insuper, priuatio comsiderata in Subiecto proκimo, vel antecedit rmat, & haec iuncta est cum potentia, sequem μνvcl iurmam sequitur, a qua ad Erin am saltem eandem numero, non datur regressuS. Mam. Demim haec Privatio in Subiecto proximo, vel est krmae ad Substantiam pertinem iis, vel accidentis: proprie ,&pra sciri in ca dicitur Privatio , quae est is ae ad Substantiam pertinentis, ut enim haec est proprie&praesertim tarma,&praesertim mat riae respondet, ita elua opposita praesertiin & proprie cit 1 riuatio. Cum apparuerit quotuplex sit Privatio, considerandum occurrit, quid sit . Et sumendo Privationem tuis Miaυniuerae, dico, quod est absentia formae in subiccto nato eam recipere. Differt Pri- dheriai uatio a negatione: quia negatio sellim remouet, nil ponit, hinc abistute dicitur non M. ens. Privatio vero remouet sermam, consignificat tamen Subiectum, de ideo dicitur . . per se non eras, ex accidenti autem ens; negatio est communior quam Privatio de quo en im vera est Privatio, etiam est vera negatio, & non vice versa. Cum Privatio
sit absentia is adi, quaeritur, an modo aliquo dici possit Erina, qualitaso affectio ali . qua, vel iudicari debeat absoluta absentia P Breuibus dico, Privationem proprie&per se, esse absentiam, modo tamen aliquo dici posse serinam & Qualitatelli, de id contingere quinque modis, Primo secundum modum denominationis: nam per pria Massim tanquam per dispositionem denominatur subiectum,&diciturn dum &ccecum, ut dicitur in quinto Physici contra. s. Secundo, quia Privatio proxima &propria, nectitur cum serma antecedente, ut lignum dicitur priuatum Brma ignis, cuius Privatio eum forma ligni nectitur. Tertio, quia Privatio propria alicuius, considerara in Subiecto proximo est complicata cum affectionibus, ves disponentubus Subiectum pro latura Erma, ut privatio Ermae ignis in ligno arido , vesadue sis tamae, ut coecitas in Subiecto actu. Quarto, quia iuncta summope est cum p rentia eique est assinis: potentia autem dum consideratur ut affectio denominans Subiectum, est modo aliquo Qualitas. Demum, quia Privatio frequenter usurpatur pm tam deteriore, secundum quam significationein Aristoteles in secundo Physic. I s. dixit, Privationem esse modo aliquo krmam & naturam. Ex his Elici potest An detur Solutio diruultatis motae a Simplicio, in primo Physic. Num detur Privatio Privationis λ Simplicius absoluth id n gat, quod tamen penitivinficiari non debemus
Nam Privatio contactatur dupliciter. Primo,per se, ut Privatio est; secundo,ut mo. do aliquo est rma: dum ea consideratur per se, eius non datur Privatio, quoniam omnis Privatio est sermae: At dum consideratur uti modo aliquo est isma Materiae, quoniam cuiussi. bet Materiat ε Brmp consideratur Pri, iratio, etiam priuationis modo aliquo erit Pnuatio.
45쪽
De Prima materia rerum naturai.
An Privatio distinguatur a Materia'quomodo ad eam si habeas pCap. XIIII.
R I v A T I o adeo cum Materia est iuncta, ut nonnulli putarint eam in Materia venire t & Aristoteles Platoni tribuit, quod putarit
a Materia minime distingui. Propterea in primo Physic. laborat prol V assignando discrimine: & ex varin contextibus duodecim praecipuae
D ' ςς -duferentiae eliciuntur, quarum prima sumitur ex modo loquendi mam f ς Wi de omni Privatione recte dicimus, ex hoc fit hoc,non autem de omni Materia. Ins priuisi . . por, Readem Privatione sp pe uti valemus duobus loquendi modis, dicendo, ex hocpsi a. & hoc fit hoc ,ut Me immusco fit mulicus, & immusicus fit musicus, no autem de eadem materia. Demum modus loquendi in obliquo magis congruit Privationi, quaecst te inus a quo generationis, modus vero loquendi in recto, magis congruits euhila. bubiecto & Materiae, quae subijcitur & permanet. Altera discrentia est: quia priua-
Tertia. tio est opposita ibrinae,non Materia. Tertia,quia Privatio interit adueniente forma.
suasi. Vero & Materia remanet, & redditur pars compositi. Quarta differentia est, quia Materia est magis hoc aliquid quam Privati ornam remanet & est pars com- amara. Prasiti, cui competit, ut sit hoc aliquid. Qujnta,Materia est principium geniti per se,
Sexta. Privatio ex accidenti. Sexta, Materia est magis apta numerari inter ea quae sunt, sotima. Privatio. Septima, Materia & priuatio disti uino modo conspirant ad rerum octaua. Ortum, Privatio ut terminis a quo, Materia ut Subiectum. Octava, Materia sui na- Nona. tura formain appetit,non Privatio. Nona, Materia et tranquam Mater& benefica , Privatio machinatur maleficium, nam statim quod in aliquo imaginamur priuati nein formae eius, imaginamur eius interitum. Decima, Malesia est mala, foemina,&turpis ex accidenti, Privatio, autem per se, immo est ipsamet turpitudo. Vndeclina differentia est, quia interia ex se aetema est,&sollini inivrit ex accidenti Ob intcrita Privationis, Privatio vero ex se sentire dicitur luatenus variatur non per aliud, sed per lui conditio m. Duodecima, Matetia est Ens, & Substantia in te, Privatio,s
P Φ ' accidenti vi materiam denotat in qua est. Hae sunt disereoliae,quae prim Physic. eliciuntur,quae ut clariores reddantur, consuerandum est,quomodo priuati Did. hi, ad potentiam, & materiam se habeat: Pro cuius explicatione dic dum primo repe-
expositione riri cilientiam materiae,quae est potentia,quatenus potentia estgradus& modus cntis. 61.com. I. Secundo, huic fundamento additur relatio ad formam,ex qua relatione consurgit p Ph. tentia extri illectis considerata, necnon priuatio quaedam uniuersa potentia quidci vi valens rccipere, priuatio ucro ut carens: & quia non diceretur carere nisi esse nata recipere, ideo potentia antecedit,quam comitatur Privatio, adeo ut Privatis pro su elle absoluto non distinguatur a Materia,sed sollim consurgat conditio propria, di distinctio,dum materiarcscrtur ad formam. Atticitur mox materia affectionibus u .rijs congruentibus vari, formis, ex quibus consurgat Potentia propria ,& proxima, necnon proxima & propria priuatio huius vel illius Ermae, quae potentiae& priuatio nes incipiunt & desinunt. Potentia autem statuitur prior Pituatione, tum, quaa maia gis indicat essentiam Materiae, tum insuper,quia athimat & ponitaliquid, Privatio ve nubii istis. roremouet. At dubitatur: quia potentia semper praesupponit priuatione,quod enim solutio. est potestate, priuatum est: quare Privatio antecedit. Respondeo, Privatio & po tentia ita se habent, ut unum exposcat aliud, secundum origincm tamen conditio propria potentiae antecedit, & id quod ab ea praesupponitur,est potius negatio, quam priuatio. Primo enim consideratur Subiectum non habens formam, & valens eam recipere, ct cum non habeat, & valeat recipere, dicitur deinde priuatum, adeo , t n gatio antecedat, cui succedit potentia,mox consurgit Privatio. Explicato quomodo
46쪽
natio ad Materiam se habeat, sequitur cosiderandurn, quomodo sit principium ge-
nerationis & interitus. Qua de re breuibus dico,transmutationem omnem exposccreduos terminos,aquon ad quem: & cum generatio sit maxima omni utransmutatio- nu deo terminos exposcit maxime distates&oppositos: maxima distantia&Oppo neratiovis .
sitio est inter esse,& non esse, & propterea Aristotiles in quinto Physi. ait, eam versari Gimerii M. inter contradictoria: At quia non esse, & esse,sunt termini nimium communes nec ex omni non esse,datur transitus ad esse,sed ex eo non esse,cui iuncta est Potentia & Privatio,ideo iure Privatio & forma statuuntur termin i proprij getierationis,& intcritus. Et recta ratione id fit: nam haec est oppositio prima , quae consicuratur in Materia,ad ' quam caeters contrarietates. rediguntur, & priuatio necessaria cst pro appetitione sor- e. recthitaq; Privatio statuitur terminus a quo generationis, ad quem vero,interi 'tus.Quae Privatio ad duo potest retari: primo, ad geli erationem, ut transmutatio est, Διαιia. secundosed rem genitam :dum resertur ad generationem, dicitur principium eius per se,nam tanquam terminus eam constituit,& sumitur in eius definitione: dum veto resertur ad rem genitam,dicitur principium ex accidenti,tum quia eius est principium, ut aedidit Materiae & necessaria est pro dispositione Materiar:tum insuper,quia non renianet in re genita, nec eius est pars: Sed instabit aIiquis: si Privatio est principium ex Dubitatio. accidenti,quomodo est necessarium,cum omne ex accidenti dicatur posse non esse tlagitur in primo Poste necnon in primonin 8 Physi. Respondeo, id quod est secun- sol uis. dum accidens,quatenus tale est, posse non esse, at si particeps fuerit eius quod est per se,etiam reddetur particeps necessitate:Privatio ut est secundum accidens, potest non Privatio et esse,quatenus res genita ex ea non constituituriat quia ut dixi modo aliquo test per se Ideo etiam dicitur principium necessarium. Privatio partim redigitur ad formam,partim ad Materiam ιad krmam,ut in secundo Physic. I s. quatenus modo aliquo dispo- nil & format Materiam; ad Materiam vero, ut in primo lini sic. dicitur eadem numero Rcum ea,quatenus est nccestaria, ut sit apta recipere sermam,& pro absoluto uon distinguitur a materia.Privatio numeratur inter principia tanquam distinctum aliquod,non autem potentia, quoniam Privatio ad ortum concurrit modo proprio & distincto ab alij nempe ut terminus a quo,Potentia vero non secus ac Materia,& ideo non numeratur pro principio a Materia distincto.Sed oritur Dubitatio,quia Aristoteles in Post- praedicamentis ait,a Privatione ad habitum non dari regressum: quare male statuitur nubisaiis terminus a quo generationis.Soluitur pei duo fundamenta: primum est, quia Priva' s.luit. tio est duplex,una in Subiecto in actuint coecitas: Altera in prima Materia,&ἰn Subiecto in potentia:prima euertit actum &facultatem:altera solum actum,& supposui iacultarem: prima potest esse terminus ad quem, interitus: at non a quo ortus. Altera
econtrario est terminus a quo ortus,non autem ad quem interitus: ideo prim dicitur : D iPrivatio post Ermam. Altera antecedens formae. Alterum fundamentum est, quia a
priuatione antecedente Erms,non dicitur dari regressus ad eam krmam,sed progres- Ius,non enim recuperat subiectum Emam,quam prici habuerit,& amiserit,sed eam recipit, quam non habuit,& ad quam est potestate.
Mis tos Aritotelis is attendentibus ad priuationem com
N s a Dequentςris Platones istoteles in primo Physi. tum
a quia Materiam a Privationc non secreuit,tum insuper, quia Privatio-
principio non numerauit. An a uiciniure id D iam fecerit,considerandum occurrit Plotinus En. . lib. .cap. I 3. & seqvcnini rata tibus assent ex sententia Platonis,&propria,Materiam non distinguia Privatione,&Aristotelcia carpit , quia in primo Physic. digit Materiam esse numero
47쪽
De P rima materia rerum naturai.
unam, cum priuatione, specie vero, & ratione distincta . Insuper addit, adueniente, forma, priuationem non evanescere, sed seruari, cum seruetur potestas, & materia. Missas facio rationes eius, quia re vera leues sunt,& unicuique licet in eo illas legere . M a. Errat tamen Plotinus primo: non distinguens Materiam a Privatione, quorum distinctio in praecedentibus est explicata. Secundo, perperam asserit Privationem seruari adueniente forma, nam terminus a quo, non simul manet cum eo ad quem, cum in oppositi, & praesertim quia termini transmutationis nccessario distinguuntur a Subiecto,cum unum oppositum non valcar recipere aliud. Insuper,errat, quia considerabat Privationem uniuersξ sumpta, semper cum Materia iunctam, cum potius debuisset considerare priuationem illam, quae aduenienti sormae opponitur, & proximum
principium generationis constituit. Praeterea eam communem Privationem cum negatione confundebat, cum tamen negatio sit Privatione communior , ut una cum
Alexandro, Themistius, & Simplicius declararunt. Demum minus ructe Platonem tuetur, & Aristotelem carpit, quoniam dum accurate Platonis sententiam consitate hues deramus , inspicimus illum Materiam a Privatione secreuisse,& litem inter illum &viat is o- Aristotelem potius esse de verbis, quam de Sententia: Nam Plato in Plis done, con-
inlateo stituens terminos onus&Interitus, non secus ac Aristotcles ait, cuncta fieri ex coni Hrbis es trariis, & contraria constituit terminos transmutationis , quae omnia contraria in iis νμμ-- -n priuationem rediguntur tanquam in necessarios & per se terminos ortus &interitus. Praeterea, distinctius id ipsum in Lyside patefacit, in quo Dialogo referens requisita pro appetitione, ea non secias ac Aristoteles in pri mo Physic. 8 I. asserit esse tria. Appetibile,appetens,&oppositum appetibilis, quod Privario est: adeo ut conspicue patefaciat necessitatem Privationi, & distinctionem eius a Materia. Praeterea in Phςdone, Materiam ait osse hoc aliquid, & permanens,non autem ait esse priuationem , hinc Aristoteles in primo Physc. 8 o. inquit, Platonem despexisse priuati
nem, quia machinatur malencium, numerasse autem materiam, quia est tanquam mater, quibus verbis fatetur Platonem distinxisse priuationem a Materia, neglaxisse t men proprium&distinctum modum quo ad generationem conspirat, quia videtur malefica. Re vera itaque Plato & Aristoteles non dissentiunt, nisi per modum to quendi, nam Aristeseles distinctilis Materiam & priuationem explicauit, & priuati nem numerauit inter Principia, quod non fecit Plato. nam Plato in Philebo, num rando principia non seorstim numerauit priuationem, sed dixit ea esse infinitum, d notando Materiam priuatione assectam ,& terminum , denotando formam: demum concilianturi quia materia & priuatio pro absoluto non distinguuntur,sed solum condistincta ratio &.Εrmalitas, dum materia refertur ad formam, ut explicans pri- μειοφι in mum Ph) sicorum patζfeci.
De variis Materiae notio/sibus' minibus eius.
T distilictius ad Materiae descriptiones descendamus, de vari, eius notionibus primo agendum est, omne subiectum primo in se est aliquid absolutum,mox retertur ad aliud. Quare Materia, quae Subiectum est, dupliciter potest conliderari: primo in se,&per praedicata absoluta, secundo cum relatione quadam, ut una cum Alexandro, Themistius, &2 otio asso in pt ictus in primo Physic. arirmarunt. Dum consideratur notione prima, ct compeia . tunt praedicata absoluta, dc dicitur ens,substantia, bona, & vita, ut haec conuertuntur cum ente, di est ellentia quaedam consimilis: ita qua notione, etiam ei competit actus sin is i. pG untia ii impia pro absoluto,quae est eliis taentia. Nonnulli inficiuntur halq-hisida . prima notionuMalcriam dici unam ,& bonam . quia hae sunt affectiones constituen
48쪽
res secundu modum per set in prima autem notione solum Materiae competunt praedicata per se in primo modo. At errant, cum enim ea praedicata reciprOccntur cumente, ut prima notione materia est ens, ita est una,&binae Ratio aduersa solui ir, tum quia illa: non sunt propriξ affectiones,sed potitis modi entis: tum insuper,qilia in prima notione ei competunt nedum praedicata primi, vertim etiam secundi modi per
se, dummodo fuerint absoluta. Secundo, consideratur materia cum relatione ad aliud, & hoc fieri potest quatuor modis. Primo, per negationem , dum refertur ad de i lamne cem Praedicamenta, per actum constituta, & dicitur nec quid diec quale,&c. ut os lar, quadruplex tur in septimo Metat sysicae, contex. 8. Et hic modus satis est iunctus cum prima notione, quatenus de materia in prima notione verae sunt negationes, ut Alexander &Themistius assimarunt: tamen quoniam hoc non fit sine aliqua comparatione & relatione, ideo modum hunc numeraui pro primo includcnte relationem . Secundo, sti da.
consideratur Materia cum Privatione communi,sequente conditionem suam,quat nus est nata consimiliter recipere ibi mas omnes eiulac in gradus. Tcrtio, considera- Tertia.
tur cum Privatione propria consurgente ex dispositionibus praedefinita sorina. aD Qqria. to, ut actu formis vari, est insignita. Quinque itaque sunt notiones Materiae, sub duobus capitibus contentae, quorum uniun est absoluimu,alici una cum aliqua coinp iratione&relatione iunctum. Nonnulli viri docti iniiciantur Materiae competere no- Semmtiationem primam absolutam, cum putent id omne quod eth, habere ab alio: At deci Τηιλ μ da .piuntur: iam enim patuit materiam ex sui natura esse aliquid absolutum,& propterea L notione absoluta concipi potest, ut Graeci interpretes concordes asseruerunt . Alij in. Aliorum ficiantur in prima notione ei competere potentiam. Qui ctiam errant, nam in prima Vinist, notione est ens,igitur vel actus, vel potentia:non actus,quare est potentia, summendo
potentiam pue ausoluto, & pro gradu entis. Cum autem Materiae duae sint primae notiones, sententia fuit Themistis ii3 primo Physic. ob eas formata fuisse duo nomina, Subiectum scilicst, teriam, quae id habent commune, ut relationem includanti differunt tamen,qμia interia respicit futura,&competit Materiae,dum relanur ad recipiendam Ermam; Subiectum vero denotariam lacta,& competit Matςr kr man deo, ut Materia recipiendo sermam, transeat in Subiectum. In prima quin
notione, neutrum horum nominum ei proprie competit, cum ambo nomina den unt relationem, a qua prima notio materiar est immunis:ea tamen notione rei ius ducitur Subiectum, quia hoc nomen don respicit tutura ed iam lacta, & praesenti . hiscin legitim sententia Themisth, ut legenti Graeca eius verba redditur notum, quam Error isteritamen Hermolaus barbarus perperam est interpretatus. Et eiusdem sententiae, suis uota lar,ut relari Simplicius i n primo Physic.16. Simplicius tamen, ea de re secti s soninquit enim Materiam in prima notione rectius dici Materiam, dum vero misetur ad ipsingin, vel suturaminet praesentem,rectius dici Subiectum, vel potestate,i vel
actu Hec Misententu Graecorum. Putarem tamcnego,.rmata fuisse ea ηuonin Sententia. mina, non ob v xim notion Materiae, Materi ςnim quavis notione concipiatur, propria.
semper rectilis dicitur Materia,sed ismata fuisse ob duplex genus tamarum,quod in .e recipitur,nimiruin Substavitiae o Accidentium:nam Substantiae est Materia, Aeri, dentium vero Subiectu. Hinc sola accidentia proprie&absolute dicuntur esse in M, biecto. Hoc confirmo:quia interio Drata est ob λrmam, & ideo ob varietatem is rasis itis.
marum vario nomine denotatur. Hinc Aristoteles in primo de ortu & Intcrixu,co , . 16. .retex. 23χαit,pyoprie materiam esse Substantiae, mox caeterorum Praedicamentorum , di ob eandem rationem, Coelum rectius dicitur Subiectum,cum sit actu, quam materia. coufundunt tamen ea nomina; unumstequenter pro altero usurpatur. Propria 'autem eorum sigpificatio distineta est: & quia Subiectum est notius, cu actu sit, ideo Materia per Subaeoum definitur,& dicitur Subiectum primum. Recedo itaque a 3 jeclivia
ThemistP.rimo, quia non puto irmata ea duo nomina Ob duas notiones Materiae , Themissio.
sed ob duplex genus krmarunt,in quod dirigitur. Secundo,quia puto in q uis no .
49쪽
De Prima materia rerum naturai.
tione semper ci magis congruere nomen Materiar, quam Subiecti, ei iam dum consideratur ut forma ob id vcraim non puto sententiam illam Boetii approbatam a Themistio, eam non dici Materiam praesentitiserinae,sed Subicinum,na definitur Ma teria quod lit id ex quo incκillente res fiunt. Et propterea antequam recipiat formam, dicitur eius Materia potes alc,cum vero cana susceperit, fit eius Materia actu . Tertio, d litem io,quia ita prima notione ininimc proprie puropoiIedici Subiectu , sed rectius Materiam quia, ubiudium magis denotat id quod formatum est,& proximius csti mae accidcntium, a qua maturia in prima notione magis distat. Hinc Aristoteles M. cimo Metaphysicae,non de bubiecto, sed de Materia inquit, quod negatione cogncinscitur,qua cognitio per ncgationcm satis est iuncta primae notioni Materiae, nam de
materia leor, tim a relaticinc ad sormas considerata, verae sunt negationes, nedum decem Pr icamentiarum, sed etiam priuationis,& potentiae relatae , ut etiam una cum Alexandro allirmat 4 hemistios. Et dum dicimus de Materia in prima notione v raselle ncgationes, non exco infercndum est Materiam esse negationem, hoc enim falsum est,ut docet Artitotcles in septimo Mctaphysicae, contex.ocitauo, sed solum in fisci dum est de materia ex sui natuta veras cise ncgationes aliorum , veluti dicendo Materia non est i ut natura Qualis, & non est sui natura non Qualis nam si sui naturacssct inalis, vel non Qu.ilis, non pollut cum ali cro eius Oppolito iuruari, sic est media per negationem .
De Materia circumscriptionibus. G p. . t XVII.
ph Ic Avis varijs Materiae notionibus, sequitur ut de eius Definitio.
nibiis, siue potius circumscriptionibus verba tacitamus. Quatuor sunt praecipui modi, quibus Materia apta est circuiti strabit primus est, perncgationem: alter per potentiam&communem priuationem, torti per Analogiam & i lctaphorain,quartus per nomina,ev vari' eius c,
M.ti,, ditionibus sumpta. Dum primo considurainusqti id Materia non sit, oritur circum-mui ρργα, scriptio per negationem, de qua inquit Alistotele Vin calce decimi Metaphysicae, M sationem. teriam negatione cognosci , di in septimo Metaphysicae, coni. 8.eam circumscribet inquit elle id ,quod nec quale,nec quantum, nec aliquod caeterorum Praedicament rum est, & considerandum quod extrema ea sunt l, quς resie per negationem interonim definiuntur ι extrema autem sunt, Deus, & Materia, ideo haec duo praesertim definiuntur negatione: id tamen ita sit,ut loquendo de Deo,patefiat praestantia eius, quia de eo addimus,quod sit aliquo eminentiusmam dicimus, Deus non est Eleme tum,sed aliquid eminentius,non coelum,non Angelus,sed aliquid supta haec. I fMsteria vero indicamus imperfectionem, quia subintelligimus vel addimus, quod sit albquid humilius, dicendo quod sit intra, & potestate: sic dicimus quod sit id villanimi,
quod remanet, remotis imaginatione cunctis sormis, & ut legitur quarto Physicaecusetex. Is .cum ex sphera rei minus & aiicetiones remoueantur, relinquitur hil praeter Mai .du stes teriam. Definiri potest secundo, per communem potentiam&priuationem,&tuisse dux ν cd dici tur com mune s ubiccium aptum fieri omnia, quod sit medium inter non ciue pen munem ρο- tus,&este actu,ut alIcruit Averroes in primo Physie. o.& 8. Qilod sit Subiecium νς ιι-- indefinitum, aptum a forma recipere icrminos. Quod sit exemplar Diuinitatis ομM. iiiὸν - , Vt Plato ei unciauit. Turtio, inquit Aristoteles in primo Phys. iis, Aa. 69. Maturiam nosci pkr Analogiam,hoc est per similiti ldinem variaru rationum,quaenii . Analogia cx varijs pcti potest: Plato in Timso cam desumpsit ex Loco, inqti ies: quod Materia eli Locus,qui nunquam interit, & omnibus,quae iiiii,scdem exiber: Iii super,cam suii psit ex nutrice,ex lamina,& ex alijs. Aristoteles in primo Phvsic. eam sum psit ex Materia rurum,que Mic constat,inquicns, Materiam cile id Subiccitii ini, quod
50쪽
perinde se habet ad ea quae uatura constant, ac Materia Arte constantium, ad aniε-ciosa: Sic analogra. petis,otest ex Silua , exsece, & mali, similibui. Definitio autem ex Analogia deprompta dicitur tradita per Metaphoram:quia primo considera- M, spintur ratio secundo Analogia, tertio comin utata proportio, quarto Metaphora. De- us.
mum circumscribitur r conditiones, affectiones, & effecta eius, & praesertim per viransmutationem. Sic definitur in primo Physic.8 a. quod sit subiectum primum ex quo inexistente ea fiunt, quaegi gruantur, di in quod ultimo per interitum resoluuntur. In secundo aurem Physici 28. definitur per solum intum, dicendo, esse id ex quo fit aliquid,cum insit,&iure definiri potest persolum ortum, dimittendo interitumaluia ortus est id, quod ex se optatura natur non interitus. Aristoteles in quinto Metaphysicae, contex. q. definiens Elementum, inquit: esse id ex quo res primo componitur, & est in ea individuum specie,in aliam speciem. Quae Definitio distincta ratione & primae Materiae, & quatuor corporeis Lementis competit, non autem soli primae Materiae, ut censuit Scotu ec solis corporeis Elementis,ut putauit Caes. Contraneus in lib. de Elementis. Insuper, definitur ab Aristotelem primo de ortu&interitu 14.quod sit commune Subiectum oppositorum, se habens ut genus. Dum tamen eam confideramus ut commune& ne starium principium generationis rati, non recedendo ab Aristotele, ita definiendam putarem. Materia prima, est primum Definitio Subiectum,ex quo inexistente res Physicae fiunt ,&in quod ultimo resoluuntur Deipi Fria. Prouidentia ratum, pro aeterna eorum successione, quae numero artema seruari nequeunt. Materia autem Coeli est Subiectum simple non egensBrina ut actu sit, vitam recipiensas aratomotor terminatum figura orbicu i, tum moueri s--crii. Peria orbem.