장음표시 사용
611쪽
tibus ratione dissert: si a Iustitia ct aequitate dis,
cedat, a ratione distedit; remanetque ununa sicuti caetera Animal. Amicos esse Privati oportet eos, qui merita ad amicitiam aliqua attulere: tantoque priorem in amicitia locum obtinere debebunt, quanto merita etiam plura ct malo ra attulerunt. Amicitia, quae non ab ratione αvirtute proficiscitur , libido quaedam ea est, quia perturbatio animi errorque est. Non res homini tam loluta integraque S libera est amor, quam vult mortales id negotium este potestatis animique sui arbitrantur. Flagitium ineXpia bile ingens animo humano admittitur, si rem vi Iam pietate ct amore anteponit Deo, quem naturae lege anteferre omnibus debet. Flagitium
item , vel Maximus certe error est eos amare, quos merita nulla commendant. Iniuste mam
dari Magistratus S munera illis, qui Iustitiam administratui i sint, est scelerate iniustum. Haec, non san ibertas, sed licentia , sed corruptela gratificandi, cuncta perturbat, ct summa imis
miscet. Sicuti maiori delicto poena maior, ita maiori virtuti maximum quodque munus debetur. Quod si meritorum etiam atque Virtutum aequa reperirentur examina , scuti scelerum delictorumque reperiuntur,ct ea quoque statera
publice instituta & obfgnata prostaret: licitum esset plane mirari, quid ita, Iustitiae smulacrum,
armata dextera tantummodo gladium, S non
si turbes, prouincias, Imperia, Regna prae
612쪽
serret , quas desictis tantummodo puniendis. inoli autem ornandae quoque Virtuti Dea prac-,1 siescat.
Si Dominatus ct Regna omnia , Privatum Vnum haberent, qui, sicut iste facit, virtutes Smerita stabiectorum, eadem lance, qua culpas ct delicta pensaret, tolleretque S omnino abole. ret iniquam illam gratiae iaciendae libertatem, quae libertas, adeo damnosa subiectis, adeo Principibus inuidiosa est: sane pulcherrimum id generi humano munus contingeret. Regnaque, α Prouinciae omnes, S urbes, sine querimO- in iis S consusone ulla aeuum agerent sere beatum ac selix: ct cum esset ita virtutibus honos,
virtutes etiam mira foecunditate prouenirent. e
rhm, tanta haec apud Principes ct Regias in
homine Vno VirtuS. tantaque ex eo copla Vir
tutum inter siubjectos, ideo non contingit, quia, s id ita fieret, ne sinas inde dominantibus in avngeretur,nrs virtute siubiectos anteirent, aut deponendi Imperium, aut iniuste occupandi atque habendi. Aboleuisse contriuisse Volun- , tacia obliuione iniurias, atque priuatas simulta- tres remissse publicis utilitatibus, itemque pu- mendi doloris, et effundendae iracundiae sua. .
uitatem quae mortalibus alijs melle dulc,or in pectore glistit, abdicasse penitus atque ex animo excussisse, tam facile Comiti Duci semperficit, ut plerique fiuctum aliquem Vti'itatis apud eum inde petierint. si inimicos esse sibi ille arbi uaretur. Fuji
613쪽
, .isuit e procerum numero Vnus, qui, nec ius M ta ira, nec a Comite Duce praebita causa irae, i, sed tamen instinctu, ct furore animi sui percitus eum occidere statuerat, atque praeparata in idi, minore fistula steterat haud semel cx opportu-ν, noloco displosiurus, nisi fortuita nonnulla seni. ., per obstitissent. Ob causas ct delicta alia com-ν, prehensus, ctim inter capitalia multa, id quoque, confessus ille esset: obtinuit Comes Dux atque i effecit, Vt supplicium Vltimum et remitterina, tur : attineretur carcere tamen , ct iudiciis, , ita legibusque satisfaceret. Captiuitati etiami, finis denique factus . Sed non odia , ct iras.. ct malignitatem ille finiebat; atque tentans ad ., huc interficiendi vias , iterum ob manifesta indi tia capiebatur , nisi solum Vertere maturastet. ln , Regnum aliud fuga exilioq ue Voluntario dela, Fi tus, comprehenditur ibi etiam : ac prope erat. xi in Hispaniam uti deportaretur Gnarum id Comiti Duci, ac misso confestim certo homine i illuc, per litteras, ct preces cum hominibus mi 33 nistrisque eis accuratissime egit, ut captiuum
i dimittere ne supersederent. Nam, s rediisset in M H paniam , non sbi sore facultatem eximendi iudiciis eum, quominu. vltimo supplicio ali
Casium retuli hune ego quidem , sed laudare
non possum. Atque veniam hanc mihi Comes Dux dcderit, ut pondus, ct momenta rerum . . quae mutari non po*uat, integra relinquantur.
614쪽
Sine causa quisquis alteriam odit, sine ratione
Odit: naturae suae malignitate odit: imb praeter naturae praescripta,&leges . Non aufert iusti odii libertatem Natura ei cui spiritum, ct an, mum vitamque dedit. Ignouisse istis, quorum natura est inimica Naturae, potest esse magnan, mitatis : scelera non punire est iniquum. Uult Deus homini clementiam atque placabilitatem esse in Mundo: sed non eam , quae ipsi in Coelo est. Potest ille ignoscere Qui accepit iniuriam: non potest ignoscere , qui leges, S iura iustiatiamque tuctur. Ignoscit e Coelo Deu ct non punire potest, quia persona illic eadem, ct iudicat, ct Violata est . in Mundo autem, etiam si, Signoscat ipse, & homo ignoscat, non ignoscere Iudicem Vult , quia uiuersitas ibi est, eius qui in Mundo punit, ct eius, qui in Coelo ostem sus Violatusque est. Atque, ut diuersitas etiam intelligatur in terris, eius, qui offensus est, ct
eius qui poenam ostensioni irrogat, Iudicem ipsum Dei nomine appellat. Ita scilicet intelligitur, non hominis persisnam hunc in puniendo
iustinere, sed Dei. Maleficia remunerari beneficijs, error ma gnus ingensque est: sed non est hic ille error, qui humana omnia pessumdat. Raro fit inter lio mines acciditue illud: sed nunquam sine Iustitiae detrimento fit quotiescunque factum est. Odio sum est, ingratum, idque vulgo uniuersi impio:
bant, quo da num ab eo exemplo yniuersita
615쪽
detrimentumque paratur ; ct publicae utilitatis
interest, tolli id exemplum odioque haberi . Qui beneficia expectant sexpectant autem
omnes ) sipem anjinumque,amitterent Vsquam , ea accipiendi, si mala semper gratia debilitaret atque infringeret animos eorum, a quibus ea expectari possunt. Maleficio maleficium red dere, in quo minus crroris ponitur, quodque laudatur saepe, Vituperatur sere nunquam, res ea est, quae ulciscendi, dc vindicandi consuetudinem Mundo inuexit.: eaque i consuetudo facta est humani generis Venenum . exitium . clades . Procul etiam a potestate Iudicis facultas S liccntia vicissitudinis huius, ulciscendi
scilicet , ac reddendi pro malo malum. IudeX , etiam si in taurum imponat, in culeum insuat, membra concidat: pro iniusto iustum, pro malo bonum reddit. In malo reddendo, culpa homi
ni admittitur, vel quia tunc reddit cum reddere non debuerat: vel quia, non scuti debuerat redidit : vel quia plus reddit, quam reddere debuit. Feritas nulla arboribus inest. Inest sane belluis . quia sensilem animam eae habent. Magis esse erum adhuc homo animal, quia rationem insuper habet. Lacerant perimuntque belluae sensuum
impulsu. Lacerat perimitque homo , senluum quidem , sed & impulsis rationis quam praue agunt concitantque sensus . Nihil stib Luna peius deteriusque, Scapitalius est homine, qui X probo in tu factus sit, tenetque.viiij princi
616쪽
tum, quisquis lapsusEfastigio principatuque
xirtutis ad vitia desicendit.: Chainiunera, magistratus, gradusque honoro tum in Consilio diuidenda, ct assignanda propinis Nuntur, rarti Comes Dux intereste vult: ac sereri tamqtiam e populo unus, non prius nouit, quae is cuiquae dignitas destinanda sit, quam ubi Gest, is nata est. Resigioque major in ea destinationeu ac desectu, non ipsi modo, sed Regi etiam, ubiis res ecclesiastica agaturis ac de muneribus eiusmo-- di consultandunt sit. Iniungitur hoc onus ea cura Constatario, Vt ex iis, qui ab Consilio no-- minati sint, probatissimumquemque sibi eligat. ., Crebcrrimae autem sunt eiusmodi conlustatio-- nes dispensationesque sacerdotiorum: ac nullus A fere mensis exit, quo non mense tam multa dispensentur, Ut summa reddituum centena milliari excedat. Imperia cuncta, ipsique aded tyrannici do minatus Aristocratiae ritu serme reguntur, eumque ritum ct Imperil formam, si non Magistratus induxere, certE Ministri faciunt atque indu cunt. Ministrorum iste grex ad instar Reipublicae est. In qua Dictator Privatus. Hic sinihil agat, fit ipia nihil: si gerat ipse cuncta , fit Tyrannus . Quid interest eligi per ipsum in
munera Magistratusque uniuersos Z Satis habet, eos elegisse qui eligunt. Ita enim pro certo habebit . cum soro eligendum quem ipse elegisset. Vitat ita offensiones, ct odia eorum, qui prae, o a teriti
617쪽
teriti sunt; gratiam eorum qui obtinuere , non perdit : ct satis debere se arbitrantur , satisque deuincti manent, & obligati Privato, si non re- .s agatus est. Ac tequitur illud etiam com: .pendii maioris, Ut male peruerseque eligendi perjculum interea de uitet, Nimium dissicile . atque anceps. statuere de cuiusque habilitate ad
munus magistratumque sustinendum , ita , ve . plectio non aberret. Experimenta fallunt ἰrx . tio non assequitur. Scjentia quaelibet, Ut reclς atque persecte addiscatur, itemque munus omne Vt recte administretur, conditionem mentis requirit quandam habitumve singularem . Ac . sicuti alicuius in uno genere excellentia, ct summa laus, argumento est, ad stientia4 artesve .caeteras impar atque inhabile ingenium sore idem, potius quam ut parem etiam ibi perseotionem excellentiamque polliceatur: ita munus
aliquod vitum gessisse pr eclare atque laudabiliter, haud eandem ad munera quae sint diuersa
praestantiam animumve promittit . Natura . cum rem Unam ericit, ad finem quoque dirigit unum eius rςi effectionem . Non ea sic effecta
res ait Philosophus)ad gladii Deludi instar, si
mul pciem ad incidendum, ct serrae dentes habebit, acu nque terrebrarum. Viderat hoc Vni us tyr nni callida mens, vel etiam pari calliditate Politicus, cum videret ipse, tamquam ex pre tyrrani loqueretur, scriptum ita reliquit.
Picrosque corum , qui mitterentur in promu
618쪽
cias, contra, quam sipes de eis,imetusve sui flat agere. Excitari alios magnitudine rerum: alios ad deteriora mutari. Id vero ita potest eueni rea, non sciunt, ob mentis, ct ingenii humani conditionem eam, de qua dictum est: sed inter dum etiam quia dispar, dὶ diuersa conditio siue natura negotis crit. Magna Virtus animusque ingens muneri paruo, ct quotidianae sortasse curationi si sit admotus haud curat, incuriose tractat rem, di plane contemnit. Idem anjmus uirtusque eadem ad munus sublata masnum &lum fateri homines cogit. minimarum infimam remeam suisse priorem. quia vir esset ipse maior. Tenues mediocresve nonnuli i, si parua
ct mediocria tractent, quia neTuos omnes, io,
tumque ibi animum intendere ac defigere conήsueuerunti gerunt, seliciter, laudemque repo ltant. Iidem ad maiora strie translati, ct nego, tia ipsa. si laudem, quam prius obtinuere cor εrumpunt. Intelligiturque tunc demum, di factile apparet, antea ruisse felices, quia pares ne intilS,SNon supra erant: talisque forma Ministri unius Clim , ct tyranno, Sscriptoriurum eius electa ac descripta est.
Comes Dux, ut consiliarij homines. ad re is ti,ct honesti, dc decori custodiam sibi perpetuu , esse excubandum scirent, fenestellas ad conclari uia.quasdam aedi vi aperirique iussit, e qui.,, bus prospectare Regem, esseque ibi suspicaremi, tur, etiam cum adtae non pollat.
619쪽
Est Principi cum Numine smilitudo Partita infinitis dispar ille Deo quidem est: sed errore
ac temeritate hominum pene antetertur. Nam,
ne turpiter quid agant dicant ve homines, cautio ipsis est, quia potest interesse Princeps: &non cautio eadem, quia Deus adest, praesensque est. Id adeo fit, eaque constetudo mortalium est, tamquam rem certissimam pro dubia habeant: de re incertarminime dubitent. In conspectu Catonis peccare, qui non auderet, impudentissime coram Deo peccabat. Non ex tinctae, sed imminutae fidei signa quidem haec. Et caput utique hoc inculcare suae proli parcntes optimi quique deberent antequam ad peccati, ct malitiae notitiam tenera adolesceret aetas, ut stilicet peccare ne inciperent, nisi, cum stirent iam, certumque haberent, adesse Numen, ct in conspectu tantae Maiestatis fieri id in quo Peccaretur. Forsitan, haud ita pudor, & vere cundia peccandi tolleretur ex eorum animi Sihoc ipso, qu bd sine verecundia ct pudore peccauerunt. Portenti simile est, augeri delictorum
numero confidentiam, cum potius augeri terrorem oportuisset, quia delicta scaugentur. Sed quid Θ Omnia quae peccant homines, ob ignorantiam peccant. Viuere smul, ct videre Deum homini non datur . Scit humana mens Deum esse, qui est: sed quid ignorat, quoniam in hac ita non videt eum, scuti est. Haud ideb m,
xor, quod Vates 2 Propheta diuious, peccata. sua
620쪽
sua ignorantiae nomine appellarit.., Procubuit in genua Comes Dux, ct a magno,, suo Roge petiit, ut magnam animi sui indolem, ,, excolere Vellet, non solum experientia, S usui, rerum maximarum, quas quotidie tractaret, sed, etiam suae Domus annales, Imperisque m P ,, riam, di maiorum facta conoscendo . Id cum fa- , , cere pergeret Rex, institit die quodam in collo- quio Comitis Ducis laudibus extollere Regemis sorte unum: subiecitque Comes Dux gloria il- , , tum etiam futurum suisse maiore, nisi tantum in ,, se authoritatiS, Privato, quem habuerat, per
, , mittere voluisset. riSenecae potentiam infringere qui statuerant, suasese Neroni , uti magistrum amoliretur: Maiores ipsius idoneam fore disciplinam. Comes Dux, ne quis eiusmodi consiliarius etiam in se existat, ultro anteuertit. Improbat Regis antiqui facilitatem, qua sese penitus Privato permisisset, eumque pro magistro haberet. Simul, et maiorum exempla magistrorum loco proponit, hortando, Vt Domus monumenta
Nicolai Machi avelli consilium est : veteris memoriae monumenta anteponenda esse aliis: quae posterior aetas dedit. Eiusque sui constitrationem ita explicabat ille atque demonsti a. bat. Si cinquit) ct remedia morbis, ct in iud cia normam, S ad simulacra erigenda artem,