Directorium visitatorum, ac visitandorum cum praxi, et formula generalis visitationis omnium, & quaruncumque ecclesiarum monasteriorum, regularium, monialium, piorum locorum, & personarum. Auctore R.P.D. Luca Ant. Resta Messapiense episcopo Andrien

181쪽

gantur; neque ulla alterius ossicium occupet, nisi auxili j causa , idoque ipsius nutu Et, ut omnia recto Ordine perficiantur, mandat ita ut silentiu in loci , ac horis praescriptis feriretur. si vero alicuius ini probitas , vel importunitas, vel Verbo, Sororiim, pace turbata, charitatem violauerit, acerrimc ab Abbatissa, vel Vicaria, & ly opus fit erit ri Superi et miniat ira ut eius animi elatio dometur. Demum predicta Abbatissa, tanquam communis omnium mater. ipsarum & corporis,'&animae saluti diligentissime consulat, easque studiose admoneat, ut puro corde sint, integritatem seruent, &ad persectionem virtutum omnium contendant; si quidem, quae religionem sumpserunt, nisi adsitammum illum gradum pro . u citibus pervia:te conentair . 'miniri sane ericiunt quam debeat,prorutae , ari dinationis instinito, quod profitentur c M inerit autem Ab. . batillii , siri reddendam esse rati nem iustissimo iudici errato.-

et ..

Lucas Anti Resta, Epus Andrien.

Locus sigilli.

182쪽

T Cathedrali Ecclesia, Clericis,Laicis, Religi sis, de Monialibus visitatis, modo praedicto , debet D Victator visitationem iam ceptam proseqiu, ordibia D. ne praedictos emper seruato ino uitibus d celesus

& cappellis, quae sunt intra , & extra ciuitatem; accedendo personaliter cum Notatio, & Coassumptis, notando omnia, prout supra dictum est. Ordinarius tamen sciat, ad se hoc munus pertinere, : ut vii tet omnes Ec- elesias sus Dioecesis, Monasturia, xenodochia etiam heremitarii, e si b, iis ci quorumcilnque locorum piorum ; ut sacri Canones tradunt,in qui- x. i. s. e. r. bus dicitur, quod Episcopus quascunque Esclesias suae Dioeces scircundare, & inuisere debet, an resectione, & alijs necessarijs egeant; &praecipue illas Ecelesias, O pia loca visitare debet, quς auctoritate Ot-dinaria sundata sunt. Quin'tiam communiter tenetur, quod ordinarius potiorem, ac specialem iurisdictionem habeat visitandi hospi- talia, de loca pia halic constituta per Dioecesim; scisciteturque a Coa seniptis, tum in ciuitate, Oam ctiam extra , & si militer in oppi dis P, sirucii Dioecesis, an sint aliae Ecclosis,oratoria, de cappelle, t minius,quem cxtra ciuitatem. quas Ecclesias personaliter accedendo visitare debet modo prsdicto Et, ut facilius omnia exequi possit, visum est eti instascripta interrogatoria subtexere , pro recci ori memori Visitatoris; quibus vii poterit, addendo, vel dinariue : do, prout sibi videbitur . . . Primo, notanda curet nomen, cogit men, RHoris, posessoris,d tem Ecclesic, seu cappellae, & patronum, si ius Patronatu erit; sin autem, scribat,de iure ordinario. Nocet etiam locum diliandam, redificium, altitudinem, altare, se bellum, Iconam, Crucem, picturas, sculpturas, de ornamenta, Pro ut supra in Visitatione athedriss explicite docuimus. Altare firmum lapideum, integrum, consecratum, portatile, an X a Plum,

183쪽

DIRECTORII VISIT.

plum, bene sigillatum sit,lapidem sacratum aequaliter Altari infixum

habeat,Baldachinumque, siue umbellam Amplam desiiper appen.

Spatium hinc inde amplum seruitio necessarium sit. Fenestelli conuenientes pro bacili, & urceolis conservandis. Calicem, corporalia, purificatoria, velles sacras bene dispositas,nec immundas, nec confractas, & scissas habeant. Missale,candelabra,campanam, habeant. canapanulam, cancella, scabellum )

Videat, an munda omnia sint, & decenter ornata.

Videatur postea, an noua constituta aliqua sint. aut vetera demolita sine licentia, vel aliqua reformanda, vel demolienda, vel scificarisda,vel trans serenda,vel reparanda sint. Item, an aliqua sint cum propria sepultura, quid pro ea soluatur, & citi. I tem,an aliqua legata pia,aut relicta pia perpetua Item,an bona usurpata,u quo, de quanto temPOre. An aliqua bona via ita Ecclelie,vel Capitulo.& quae . An remittant Cappellani caducitates. Vocentur Cappellani,& postessores ad Episcopale Palatium Pnes adlint cum litteris ominum, & beneficiorum . Mandet illis, ut dent uentarium stabilium cum finibus nouis ninstri temporis intra terminum; citentur Patroni & alij, ad quos perti' net ostendere fundationes,Vni Ones,lura, priuilς δ' , , .n n. Requirantur,& videantur priuilegii; N prout de iure, dc de dii pol, tione Sacrosancti Concilii Tridentini prouilleatur. ii altaria ad ius patronatus spectantia non sunt depicta, hortamisunt Patroni, ut pingenda, mornanda curent. Sed si non habent patronum, uel nolint, & aliqua difficultas oritur , c5sulat Sanctissimam Congremtionem,& iuxta eius Decreta exequartur; sin autem,ipse, prout sibi de iure videbitur, decidat. Videat, si Ecclesia non sit consecra a,ut consecretur.

in Ecclesiis Collegiatis statuendum est,ut ex ' ctibus plurium cap- pellarum constituatur merces, siue salarium alicui Clerico, ut inber- uiat, si opus scribat,notetque eos, celebrant, vel non,

184쪽

Is De xenodochiorum sue hospirali an visitatione.

s. p. XCIII.

Voniam ordinatius parens est, ε dispensator pauperrum, aequum est, ac rationi colaientaneum, ut per

se, ves,si impeditus fuerit, per Vicarium suum hin, mationi, ac bono regina ini hospitalium, ac reliquo. rum piorum locorum incumbat , iiixta sacrorum Canonum regulas,ac Sacrosancti Tridentini h Concilii decreta, qtubus ollinia impedimenta, ac dissicultates tolluntur, ac remouentur. Qua propter, consecta praedicta 'isitatione, aco' portunis, necessariisque adhibitis remedijs, sciscitabitur, ac diligenter perquiret, an in illa ciuitate, vel oppido reperiatur aliquod xenodochium, Se , si reperitur, an sit sub alicuius tu patronatus nec ne id conuocatis Patronis, ac alijs viris ad illius regimen deputatis, ac electis, personaliter se conseret ad inuisendum huiu modi genodochium;& in primis libros Visitationum alias in eodem loco factarum sibi tradi postulabit: quod si nullus reperiatur, nouium statim iaciendum Curabit. Deinde perquiret, quot, & quantae, sint opes, qui centus illius xenodochi j , cum ad loci ipsius dignitatem retinendam, tum aupauperes alendos, ac subleuandos . .

Prestere si nullum sit opum, ac censiis illius inuentarii , suo index libellus, nouiuia faciendum statim citrabit, in quo totius .ensiis ratio. nes, & praedia, cum suis finibus, ac terminis, reliquisque condicioni bus, describentur, ea ratione, ac methodo, qus supra in visitatione Ecclesiarum, de beneficiorum tradita est. Si quid autem, quod ad illius xenodochi j iura pertineat, ab aliquo usurpatum, vel male alienatum repererit, quamprimum recuperari m* dabit. Prs terea, rerum mobilium inuentatium, siue indice libellum confi ci imperabit; in quo lectulorum, & omnium, quae ad peregriiaoriam.& aegrotantium usum pertinent, nun rus, ac qualitates diligenter a Mnotentur, ac conscribanti ir. quod quidem inuentarium xenodochii administi atori, vel ei, cui illius administrationis onus demandatum

est, tradet. .

Perquirat etiam, an xenodochii magister, spe minister sit assabilis . pius in recipiendis pauperibus; dc diligenter eis in necessitatibus inser.

. . . . t uiat;

185쪽

uiat; an a sordibus, tam lectillos, quam ipsosmet infirmos abluat pc, ac magna adhibita diligentia. An mulieres in lectulis proprijs

seorsum a virisiaceant. Au ibi fit aliquod cubiculum remotius , siue conclaue aliquod, in quo presbyteri, monaclii, & nobiliores aliquae . perscias collocari postat; si sorte illis ibi, vel ob malam valetudinem, vel ob aliquam aliam causam, ec superuenientem necessitatem immorandu e get. Quod ad infirmos attinet, interroget, an eis Confestio, ec

alia Saeramenta subministrentur. 3Quod si aliquod ibi hosp tale sit, in quo pauperibus infirmis,vulgo, arirdinarie medicamenta adhibeantur ; videat, ac diligenter scrutetur, an ibi sit aliquod Sacellum, siue Oratorium , in quo sacrum Mit

peragi possit. Interroget etiam, quomodoxeno ocliij opes, acced-tiis expendantur, ac in quo potissimum erogentiu . & in hoc, an filii a datorum,& eorum, qui huiuimodi loca dotarunt, voluntas adimpleatur. Insuper, si quae erunt scripture, vel publicet vel priuatae, ut diligen . ter, ac caute custodiantur, imperabit. Illud quoque perquiret, an omnium bonorum, qus tam ex pridijs, quam ex alijs locis percipiuntur, a ministris ratio reddatur singulis annis, dominis, vel alijs, cui id oneris demandatum fuerit, ac commilium; rationesque hiatu modi,& cm puta ipse per se quoque percurret, ac diligentius considerabit; visit pra dictum est, cuna de Ecclesarum rationibus, accensu ageretur.Tadem omnibus prout debit, ac opportuna remedia adhibebit; prout magis ei expedire videbitur, α ad Dei omnipotentis cultum, &ad xenodochi j illius regimen bonum. Et, ut facilius omnia memoris mandari possint, poterit Visitator de omnibus Xenodochijs patronos, ac rectores, modo,ac ordine,qui *quitur, interrogare: videlicet:

Cubertasti, administrationes, quῖ, d qualia sint, α γ' dido fiant. Ministri qui, & quales sint,a an perpetui. Temporales quomodo deputentur, & eligantur. An ipsi sint debitores hospitalis. - An actu hospitalitatem exerceant,& quomodo. An quolibet anno rationem administrationis Ordinario reddant.. Otaciales,qui,& quales sint . .

, auomodo constituantur,& quando per annuui. Quam bene suo munere fimgantur.

Quot ministri sint in hospitali.

An pie vivant,& diligenter suum ossicium exerceant. . - . i. . .

. De diligentia in recipiendis hospitibus. 1 - . De charitate iiijs recipiendis,di tractandis. Quot in hospitali nunc sustineantur hospites.

Quot .

186쪽

. Quot lectuli sint, & qui describantur: de detur uruentarium tam illorum, quam reruinmobiliuin omnium. diligentes sint in perquirendis eleenabsynis. An alijs pijs locis N pondeant An mares cum s inis vetaentiar an separati maneant. An hospite pie vittant. M . An, cum liospitese ingrediuntur curandi gratia, constexatur, recommunicent. ' . An etiam postea frequenter. -

An Milla celebretur pro infirmis,qui in lecto iacent. Quot cappellani sint. An habeant in Ecclesia sepulchra pro mortuis sepeliendis, e quota Qus adhibeantur in ipsis sepeliendis. si mortui habent supellectilema ui applicetur. An,quando ad hospitale curandi gratia veniunt, per inuentarium recipiantur eorum bona, que secum habent, & etiam pecunie. Omiua hospitali applicentur,si mori contigerit. -- ῶAn alienata sint aliqua bona. An sine consensu Ordinari j. . . . GAn per aliquot dies prsconizentur in locis publicis . An subhastentur,& plus offerenti liberent'r.

, An reparatione ulla indigeant. Analiqua sint membra annexa . . . An habeant Ecclesia seu carpessas.

Fundationes, instituta, priuilegia, exhibeantur. '. Videat iura omnia, &redditus,onera, dc expensas. '. Rationes de prsterito,& statum presentem.

Inuentarium bonorum omnium hospitalis , de an singulis annis

era a

187쪽

DIRECTORII VISIT.msitatio Construe talum,Schoiarum, oe . a Societatum. Cap. a Ciri

Voniam, qu religionis, ac pietatis causa lassitura sunt, contingit aliquando ab humanς salutis resepe tuo hoste deprauari: propterea Visitator diligenti indagine perquirere debet , acs ruini, que ad

Societates, de Constaternitates, aut Scholas huius

imodi in populis sub platatis nomine institutas spectant; Sacri Concili j Tridentini Decretis inhi

In primisque, qui sundatores , quς origines earum, examinabit, ac conssiderabit; seque de omnibus institutis, legibus, ac ordinationibus . informari, ac certiorem fieri curabit i in quo iis c potissimum e xquis ret: an huiusmodi instituta,bona, & honesta sint, & ad sanctum si miridi reetii. an aliquam in se superstitionem, an res vanas, & scandalis . obnoxias contineant.atmiξ eas solas sita auctoritate confirmabiliquas iustas, rectas, & honestas, ac super vera charitate, quq totius Christiang legis finis est, sundatas esse deprehendet; contraque ill de fruet,&emedio tolle quas tales este minime reperiet: nec viso mo do permittet, luisse in eis mulam irrepere , ac longa consuetudine corroborari, ut o oininicis diebus, vel insignioribus Sancis Ecesesissi'llemnit tibiis, d audiendas lusissas votivas, vel pro defiuactis. co gregentur , prstermissa litterim rei sic auditione. quam Sancta Mater Ecclesia eo die Dominico, vel in honorem illius Sanet celebraret consueuit: ad quam etiam audiendam omnes Christi fideles, eiusdem 2 Ecclesiς prccepto,sub mortalis peccati poena,tenentur h. lnterroga silvetii. ' bit etiam, an habeant sacella , siue oratoria particillaria , ita quibus

Fratres diebus restis sacri de is re induci ad celebrandum BeatiAime Virginis Marie officiunt mmu '. illud quoque obseruatuim est, in huiusmodi Societati bra, uoci lis, hanc legem, picrunqne

apud eos inuiolabiliter seruari tum, ac statum Flamina numerum Prcteriri, ac trascendi nolin Miliique in eis conscribi, ac admit- ti, nili ex certa ali ilia particulari familia originem ducat, acqubys dam qualitatibus i t in finitus. Nos igitur ona: is abusiis,&ij, simie liendos quamprimum curabit. Exquiret etiam,qui, e 5 quantus

188쪽

& quantus sit census illarum , quomodo illum fuerint adepti , & qua

ratione expendatur, an in sacrili ijs, cera, eleemosynis, &Ecclesiae reparatione. Nec permittat in commessationibus, peregrinationibus . ac votis consumi. Interrogabit etiam, an ornamenta cultui Diuino apta, nece Glaria habeant. An ultimas voluntates eorum, qui res sacras fieri, & alia pia opera exerceri reliquerunt, re ipsa comprobent, ac impleant. Videbit etiam, an nunistri singulis annis rationem reddant:Wh

iusmodi rationes, & computa ipse quoque per se considerabit , ac disti senter examinabit, aco tum ornamentorum, cenius, & praediorum cum suis icrminis, ac finibus inuentarium , siue indicem libellum confici mandabit : m . ut unico verbo uniuersa concludam, omnibus opportuna remedia adhibebit: pro ut ei magis expedire videbitur. ac , finitaVisitatione, omnia, quaecunque ordin

ueritinc statuerit, in Actis referri imperabit. In primis autem Praesul,siue Vistator in omni Ecclesia, Monasterio, Hospitali, Societate, siue Conmiternitate, & Heremo, ac omnibus alijs locis pijs, quos inuiset, ordinabit, ut libri particulares fiant,ac

diligenter conseruentur, in quibus eo modo, quo diximus, huiusmodi Vistationis acta conscribantur: quorum etiam duo exemplaria conficienda curabit, ad verbum inuicem collata: quorum alterum ibi relinquet, alterum vero per Notarium suum in publico Archiuio conseruari mandabit, ut, sibrte alterum amitti contingeret possint Visitationum acta describi ex altero.quod etiam in caterarum Eccle-sarum visitationicius obseruandum en. &, pro faciliori it 'ructione , cum Visitatoris ipsius, tum eorum . qui vi fitantur, poterit Visitator, eo, qui sequitur examine, vita videlicet. In primis habeat,& videat omnia nomina, Be cognomina consta-nuniciandationes stituta,priuilegia,constitiationes, modum orandi, de gubernandi. An habeant libros praedictoriam omnium,& archiuium, sin minus,

tenta

. Recognoscatredditus, expensas,& onera. ot cappellanos habent pro oneribus soluendis. Adminii tones quomodo constituantiu . omodo ulmisit iliatores ,. constatres commmionem frequen

perpetui, an temporales, an debitores sint ministes. An habeant vestes, ct cuius coloris, di signi, quot omnes numeros , quas habenti i

189쪽

Quomodo administrent, an adnitiasti ationis rationem, Ordina. rio, qtrolibet anno reddant. Videat computa de praeterito, & status praesens notetur . . An omnes confratres habeant in eorum cappellis sepulturas. An ibidem omnes se peliantur. An omnes cum vestibus , seu saccis sepeliantur.

.. An omnes conisatres adsint. Illuentarium bonorum omnitura, de an innovetur. E xemplum omnium ad verbum descriptum detur Visitatori, & in libro Visitationis describatur.

Visitatio Seminarij, ac Cotare galionis adolescenίium. Cap. XCV.

UM Illustrissimi, de Reuerendissimi sacri Concilij

Tridentini Patres pro Cleri reformatione statu rint, ac decreuerint, ' ut Episcopi in suis dioecesibus adolescetium congres tionem in loco apto, di par ticulari instituant,adhibitis prςceptoribus,ac rect ribus, per quos & bene custodiantur, di in bonistit. teris, ac morum elegantia, sinuitateq. instriantur, eo consilio, ac ea ratione , ut nouum in Ecclesia Dei Seminarium fiat; quibus adoles utibus , sic inititutis, sitis loco , & tempore animarum cura demandaretur; cumque sanctum hoc institutum mulsi Praesules in sitis Dioecesibus executi fuerint ; Vissitatores, postquam omnes Ecclesias,ac Monasteria, quarumllis curiconnexa est, visita ueritit, ad haec Collegia, siue Seminaria visitanda se conferent. ubi,persecta & considerata loci disposibone, an sit aptus, comm diis,in loco honesto, boni aeris ac situs,perquiret, qui sint ele res,dci primates illius Collegii, siue Seminarij, qu:bus onus recieiendi, dc approbandi huiusmodi adolescentulos incumbit, qui ad minus quat e sint a

An hulasmodi Electores in recipiendis , & probandis adolescentu bus

190쪽

bus rationem habeant natalium uniuscuiusque, de ut corpore integri sint,absque ulla deformitate, & ad discendas virtutes propensi, ut undmansueti, nec irae valde obnoxii, & in primis ad disciplinam, de obedientiam bene dispositi. Interroget etiam, an in huiusmodi approbatione considerent in. seni j acumen, ac bonam indolem; & videat diligenter, ne bono publico, di spii itali , animariunque necessitati, potentium, & aliorum

commendat ones, propriam suam utilitatem praeponant, nonnullos approbando, ac recipiendo, qui praedictis qualitatibus curent, ut vel ab ijs, qui eos commendarunt, gratiam ineant, vel suis commoditatibus inserviant, vel, quod longe turpius , d detestabilius esset, aliquid inde lucrum, emolumentum percipiant.

Exquiret etiam Visitator , an , praemissis praedictis condicioni bus recipiendorum , approbatio fiat secrete ; & , qui recipitur , debet saltem tribus votis , ac suffragijs quatuor Electorum, quos supra diximus, approbari. - Perquiret etiam, an verus in eo Seminario, siue Collegio sit Rector, Q gubernator, qui toti illi Congregationi praesit; & an is

diligentur in primis, di moderate suo munere iungatur; prouidendo tam ijs, qui interius animae regimen, Omnipotentis Dei timorem, studia, & bonos mores concernunt, quam iis, quae ad exteriorem rerum familiae, do opum administrationem pertinent. Videbit etiam, an, cum adolescentisos recipiunt, in prii viscurent , Vt, praemissa peccatorum suorum confessione, Deo reconcilientur, eosque admoneant, quid agendum, quid obseruandum, quid cauendum , quid denique praestandum sit. Et, cum Rectori praesentantur, an faciant eos genuflectere ante Astare, ibi cum luminibus, & ornamentis praeparato; atque ad Obe cientiam, & reliquas virtutes amplectendas hortentur; atque, his peractis, Hymnus, Te deum laudamus, totus submisia voce cantetur: quo finito, versiculus,& rationes Sanctissimae Trinitatis recitentur; deinde versiculus, & oratio Beatae Virginis Mariae, cum Psalmo, Ma-xnificat, α commemoratione Sanctorum Petri, & Pauli, &Sancti illius Seminarii, siue Domus Patroni ,iuxta ritum, quo Santi Romana Ecclesia utitur. Atque, his peractis, personas victare incipiet, quas simul in unum Ioc mad id aptum congregari, ac conuenire curabit; quos etiam omnes oratiotaead id accomodata hortabitur ad praestandum sedulo