장음표시 사용
131쪽
tolium fuisse Vetus ω Nouum. Illud in Regionesexta fisci ni/nij Victor & Notitia Imperii locanυstud in Regione oetiua Fori
Romani. Valerius illud intellexit certo, cum inter saccrrima Si vetultilliina loca,adiurans nominat: Per Romuli casam , perque vETERI s sapitolii humilia tecta, in aeternos Vestae ignes. A it He tus, ait humili tecto e quod ultimuin nullo modo iii Nouum de sublime illud conuenire potest. Puto & Martialem haec distinguere, cum in hominem ludit plurifariam habitantem Esiquisiis domus est, domus est tibi colle tiana,
Et tua Tatricius culmina Nicm habet.. Hinc Niduae Cybeles, illinc sacramia Velia, Dde NovuM , v ETEREM prostitas inde Iovem. Cerni ab eo utrumque Capitolium vult: Vetus e colle Auentino siue C hmς, Nouum ciax Esquiliis & Uico patricio. Etsi fortasse Nouumsuem Domitianum suum vocat, ciusque Palatium intellegit. Sed Varro de utroque apertius: 6apitolium Vetus, quod ibi SacellamJovis Iunonis, Minervae: in id antiquius,quam aedis qus
in sopitolios D. Ecce , dicit illud Vetus, aeuo priua esse quam hoc Nouum, &ostendit in alio item locosuisse. Sed dices , si
prius, si al1bit unde olapitolium ἰ nam vox ea non conuenit,cum nec mons tunc nome illud habuerit,nec ipsum illud templum 'in monte. Respondeo, Varronem hoc occupasse& soluisse lectori vigilanti. Nam ideo, inquit, Uapitobum non auctor aut conditor, sed posteritas dixit; quia ut in nouo&.nobili illo Capitolio, tres illi dij Praesides item colebantur. Asimilitudine igitur & hoc sapitolium cst dictum, sed cum discrimine,
vetus. Quaeras amplius, quis autem condidit & hoc dicam, suggerente Cassiodoro . Nam ille in Chronico, Numae rebus: Vitobum quoque a fundamentis construxit. Ignaro lectori ten bis sint, dotalli Cassiodorum arguat .quis enim umquam pro didit Numam auctorem Capitolij Et sane diffinguere debebat, S addere,Ve . Ita enim est: ille auctor illius, undeunde hoc hauserit Cassiodorus . sicut Noui, Tarquinius Priscus. Is complanat Vt dixi, monte, struere coepit, ex voto quod VO-uerat bello Sabino: idq; opido Apiolis capto, ut Plinius ex Antiate refert,e manubijs & praeda. Sed fato pH ntus, absoluendum nepoti L.Tarquinio Superbo reliquit,regum ultimo: etsi Seruium
132쪽
LIBER TERTIUS. ISeruium quoque Tullium aliquid addidisse, sociorum studio
adiutum,Tacitus sed solus,opinor dixitGraecipuus tamen auctor operis Superbus.qui,ut Liuius inquit, es Pometia e Volscis capta di endita praeda, cum quadraginta talrecepiseet; oncepit ammo eam AMPLIΤVDINEM gna um hominumque rege,quaRomano ι eris, Imai ate esset. Scribit quadraginta talenta: quae nobis xx Uri .lmi Ita Philippaeorum essent: sed an non quadringenta rescribendum,aliquis ex Dionysio iure controuertatὸ Nam ille, ut in re non dubia: totum praeati, inquit, repperi ut quinque mime argenti obuenerint singula mibtιbuae, decimae autem drassacratae fuerint non minus ' quadringenta talenta. Ea eslent, ducenta quadraginta millia ' D Plis
Philippaeorum: pecunia, haud nego, satis grandis, ptae sertime solis decimis: sed res Italiae de Latij tunc uberes & florentes quod dc alibi videre esti hoc persuadent; tum &ipsum opus ea amrlitudine institutum, quam Liuius depraedicat,& quam
exigua summa nemo fabricetur. Nec tamen vel Tarquinius supremam manum imposui tr degloria operis in Tacitus in libem in .Hist. rati reseruata. Fulsis regibus Horatius Pulvisius sei ut deaecauit, ea MAGNIFICENTI A, quam immense postea popiui Romani opes ornarentpotius,quam augerent. Vides & a Tacito laudari, & consummatum hoc opus Pulvillo adscribi. Quid igitur cis,quod in Liuio multis annis post lego, in Tribunorum militarium impetario3 Eodem anno. priuatorum tantum operibus urbs creficeret, ba- Li ντ-pitolium quoquefixo quadratosubstructam est, opus vEL IN HAC
Iouis tempti quae inquae ipsius etiam locι MAGNIFICENTIA URBIS CONSPICIENDvM.Hoc narrat,post Romam a Gallis captam , & cum ca instaurata a ciuibus fuit. Ergone tunc deniq; Capitolium saxo quadrato structu in n
go de ipso aedificio, ateor de monte. Itaque attendesubstructum dicit, non exstructum. Est illud ipsum opus , de quo praedixi, L.Tarquinij: quod tamen rodi lapide factum,nunc mutarunt,& secto quadratoque splendidius confecerunt. Igitur Pliniana illa , de quibus item antea, magis suerit ad hoc posterius opiis referri: de istae sunt insanae ilia substructiones, e quarum ruinis Vastos lapides erutos patrum etiam aetas vidit. Sed ipsum Tarquinii Capitolium quale fuit3 Describit his sere verbis Dionysius: Situm est in alta crepidine lubetque in ambitu octo iugera: sic ut lute
133쪽
cumcingitur,ab aliis lateribus,2uplici. In ipso sunt tres cellae, ex re ne, a lateribus communione parietum clausa. Medias Iouis, utrimque altera Iunonis, altera e neruae, sub eodem laqueari eodemque tecto.
Ita Dionysius: & verba, si placet, examinemus. Octo iugerum ambitu fuisse dicit: id est pedum octingentorum: sed sic ut quadrum esset, imo paene quadratum,nisi quod longitudo quindecim tedibus superaret. Fuit egregia capacitas, si consideras, de apta proportione. Ait, frontem ad meridiems Hasser id csi Forum Romanum & Palatium versus , frequentissimam urbis partem. Ergo ab ea quoque parte centumgradus, quibus sui Tacitus,atque alij superbe adibatur. Quos tamen continuos fuisse non arbitror, & retractiones suas nabuisse, ut Vitruvius appellat: id est, areolas, ubi festi pedem figerent , & respirarent. quas post singulos septem aut nouem graduum ordines solere interponi, architecti notarunt. Gradus autem isti haud dubie ad maiestatem: eoque & in aliis templis, etsi pauciores, soliti usurpari. Sed ibi ratio, hic necessias oc locus editior voluerunt. Adait columnarum triplicem ordinem : quaes L. Sullam Athenis V, . aduexisse, e templo Iouis Olympij, Plinius nos docet. Atque eas Dionysij tempore ipsas exstitisse, facile arbitror: post incendium, a Vespasiano mutatas, verbum Plinii dat suspicari.Quam multae eae fuerint,haud dixerim: quia varia proportio in collocandis, de qua Vitruvius videndus. An tamen eiusdem locus non huc facitἶ Lib. I I I .cap. III. Format Ocnostylo
Smbios, Diallos, Araeostylos, fusi los aedium species: iis enim
Graxis vocibus utuntur : &in Araeostylis incipant, nec ma mortas
nec lapideis epist bis uti datur, si imponendae sunt trabes de materia perpetua: in imarum aedium syeciessunt Lucae, Icephalae, humiles , latae, ornant quesignis fassibus, aut aereis inauratis fastigus ea rum, Tuficanico more. Hi est ad sinum maximum sereris, ω Herculis , Fompeiani item sapito . Sane Pompeianum Capitolium nemo legit, opinor; nec ipse Pomeeius manum admouit, aut
potuit : nisi quis accipit de Capitolio , quod Pompeiis fuerit Campaniae opido. Nam & coloniae uti scimus, Capitolia sua
134쪽
habebant. Sed tamen,quia utitur hic Romanis exemplis svide alia : non displiceat distingui, Herculis Pompeiani,item 5ipitesῆ. Itaque Capitolium fuerit linteir Araeolla , ici est raris columnis distincta. Pergit Dionysius,im in imo celias esse, siue ut ipse appellat 'crata: Ea res nota est, de versus Ausonij, ' Hesyς,. Trina in Tarpeio fulgent consertia templo. Quod imitabantur item in coloniis: coque Arnobius scripsit: αμω τοῦ Nonne miris in Capitoliis omnibus virginales esse steries id nem 'rum' duos alios deos ibi omittit. An autem non alij dij in Capitolio λ non quidem in isto templo; excipio Iuventutem , &Terminum: qui cedere scilicet noluerunt exaugurantibus. Jω-que eorum arae ait alibi Dionysius continentur templi ambitu, atque M a M. una in vestibulo celia mineruae est,altera in ipsa cesia iuxta puluinar. Quod igitur in Tertulliano legitur: Capitolium omnium Lemonum De spe- templum est. itemque in P. Victore: sapitobum; bi omnium ieο μφῆ'rum simulacra celebrantur. in Cicerone: Deorum domicilium: ea inquam omnia,de ipso monte capienda sunt, qui passim & pcne totus deorum aris, statuis, templis insessus: quod facile tibi inter legendum observitare. Sed dixerat etiam Dionysius , celiassas a lateribus communi pariete claus . Quid hoc estZ ut nullum discrimen aut interpositio parietum fuerit 3 imo opinor fuisse,
aut certe columnarum,&sacelli atque rediculae specicin singulas habuisse. Nam ita ipse Dionysius, τηο- in Vembis , quae iam vertio vestibulum aedis Mineruae , & ut sic dicam protemplum. Ita & Liuius : Auadrigae inauratae positae in f pitolio, in cenIouissuras um aediculae. Plinius vero & Delubrum dixit : ProPerpinae tabula fuit in apitolio n Minerus delubra, siupra aed)culumJuventutis. Distinctio igitur: sed mens Diony *,tres ipsas
tamen cellas communi totius templi paricte clausas. Nisi quis etiam censet, AEdiculas istas fuissse non nisi caua quaedam in ipso pariete, ad statuas illocandas : quod in Pantheo videmus quibus non accedam. Ista ex Dionysio: an & a me aliquid ad-do' faciam, si prius distinxero inter Capitolia, quae quattuor in hoc ipso loco,ex ordine, itere. Nam primum illud Tarquiniorum, bello ciuili Sullano, incendio periit, neglegentia custodum.Alterum ipse Sulla instruxit. sed no dedicauit: quodunum Felicitatisius defuisse pse apud Plinium fatetur,& Tacitus adno-R tauit.
135쪽
Iso DE MAGNITUD. ROMANArauit. Lutatii 5atuli nomen, ait Tacitus, inter tota 6 aruis γα usq; ad mledium mansit. Et si Dio tamen scribit,Caesari Iul io, inter alia honorum,decretum a Senatu : Ῥt nomen eius 6'apitolio m-
scriberetur,deleto fatusi: id, eum admisisse. Sed Taciti assertio firmior, mihi quid cm, fideliorq;. Tertium fuit a Vespasiano. nam illud Catuli arsit ciuili iterum bello Vitelliano: atque iste reparauit iisdem vestigiis, sed &dedicauit. Dedicauit inquam,&Plutarcho scribenti hoc accredo: magiis quam Victori,qui Domitiano tribuit: Multa, inquit, opera inchoata per patre vel se iras Didio atque inprimis apitobum,ab filiat. No vinces hoc,o Vi chor. Uespasianus absoluit,dedicauit: sed a morte cius,subTito, statim arsiit c Suetonius, & Dio in Tito:) atq; ita quartum D mitianus instaurauit. Habes igitur quaterna Capitolia, scd in eodem loco reposita semper,& innovata.Tacitus & Dionysius m .Hist. quoquc,id notarunt: sed verba illius: Isdem rursus vestigiis situm est,postquam interiecto CCCCXXV.annorussatio, L Scipione, 6 r-buno coss.flagrauerat Hoc de Sullano: de Vespasiani,idem : Fufi
sim iniectae undamentis argenti auriq;stipes metasiorumprimitiae nullis fornacibus victae. Praedix Pre haruspices, ne temeraretur opussaxo aurolle in aliud destinato. ALTI Tu Do aedibus adiecta. id soLvM religio annuere, ω prioris templi magnificentiae defuisse creditum, quo tanta vis hominum retinenda erat. Noto obiter religionem Romanorum , qui liberaliter contulerunt ad opus faciendum, stipibus coniectis. Ille enim finis. sicut de in Cicerone scriptum de illo Sullano: id 6apitobum publice coactis fabris, operisque imperatis,C RATIS Ggdificatum atq; effectum esse,ita ut ex aerario nihil δε-rent. Quod equidem miror satis, sed quinto in Verrem ita scripsit. AvD. Religiosum saeculum,prae nostro. sed quae aut quanta illa multitudo hominum est, quam Tacitus retineri vultἶLirmaud dissicilis collectu. Si enim latera pedum ducentorum, reddentur fientque in area pedes quadraginta milsa. Da singulis in sistentibus pedes quaternos sussiciunt, cum militi in acie locato & armato Polybius det non nisi seno da inquam quate
nos moniac vides decem misita potuisse retineri 3 Sed tolle aliquid, si vis,in columnas & alium apparatum: largiter tame supererit pro octo mistibus. AVD. Hem l magna capacitas,& rara talia nostra templa. LIPs. Semel omitte de nostris: vincimur,si compa
136쪽
ramur. Et tamen de mole aut magnitudine,tale aliquid csse potest,aut &excedere: de arae,materie,ornatu qui potes Z Seci Tacitus Altitudnem adiectam, super priorem, diserte scribit: quae fuit ζ haud diuino: pro symmetria latitudinis oportet ingentem fuisse. Et Silius ita indicat, apud quem Iupiter praeclicit de illo Domitiani: Murea Tarpeisponet capitolia rupe,
Et iunget nostro templorum C vLMINA CAELO. In ca lum educit: sicut & Tertullianus,Apologetico: Nam et si a Numa concepta religio est, nondum tamen auisimulacris aut templis res diuina qua Romanos constabat: in nulti CAPITOLIA CAELOC E RΤ A N T I A, sed temeraria de cespite altaria, in vasi adhuc Samia,
leus ipsinu uam. AVD. Et tu haec recitas Lipsi φ Lips. Quidni recitcmZAvD. Et attendis ZLIΡs. Quidni 3 AvD. Atqui eucr-tunt paulloante a te dicta,de Capitolio Numae. Nam quomodo illud sit,& cum tribus si is diis;si tunc nulla templa, si nullae statuae P LIPs. Bene obseruasti, de de industria plura illa verba vide quam fallere voluerim )adduxi. Adduxi, ut expedirem:&ecce. Non negat ulla Capitolia fuisse, sed illa alta & caelo certantia: nostra humilia cur destruatἰ Nam ut dem statuas nondum fuisse c quod alibi & Uarro tradidit: θ tamen de templis idem diccre anceps sit, & Liuius, Dionysius, Plutarchus resellant. qui deserte Termino , Fidei, Vest ae templa a Numa posita ad fimmant. Et vero si priuatae domus, si curiae publicae; cur non &ea diis tiliciat 3 ratio videtur velle, prςsertim apud homi ncs cultui deorum sic addictos. Sed de altitudine certiora non habeo: quae minima esse potuit, fuit pedum ducentorum : sicut in Pan theo Agrippae, par item latitudo & altitudo. AvD. Heus tu,in
loco Taciti etiam me tenuit,quod ait altιtudine adiectam: & debuisse,quis tanta vis hominum retineretur. Quid ergo altitudo facit ad laxandum locumἶ non intellego, nisi si porticus aut inaedificationes superiores aliquae, ut hodie in quibusda templis. LIps. Apage, nihil dis rine in uniformi isto opere : sed Taciti mens,iuvisse & decuis te altitudinem ubi multitudo, ut aer laxior ac liberior, ad respirandum, ad refrigerandum. Alioqui, ubi arctatio & compressio, scimus quam subito animo male fiat. Quod tamen ad Porticus, non in ipso templo, sed circa
137쪽
suilla, pro communi structura, facile credam: & Tacitus tradi ciuili facit. Sed ab aedificiis iam ad Ornatum pergo:qui tamen varius in vario isto opere. Quis in Tarquinisi aliquide Liuio
haurire est sparsim .ut libro x. Faeneratores aliquot mulctati, in exeo quod in publicum redactum est,AE N EA in bipitolio L I M I N A, o trium MENSARUM ARGENTEA V As A in celta Iouis Iouemque in CvLMINE cum QUADRIGis AEdlesposuerunt. Item libro xx Ix. Auadrigae AVREAE eo anno in sopitobo positae ab AEduibus. Et libro xxxv. IEdiles multos pecuarios damnarunt. ex ea pecuniaci ea inaurata in fastigiosuis fris posuerunt. Denique libro xxxv Iri. Seges in Capitobo AVRΑΤΙ ab Cn. corneliopositi: Gosulem dedisse,infriaptum est. Et duodecim ci ea aerata lego aurata ab AEdilibussunt posita ex pecunia quaseumentarios damnarurit os innonam compresseam. Lib.xxxiij. tes duo item signa aurata.Haec cx Liuio rillud e Plinio, post Carthaginem euersam, laquearia in sapitolis inaurata esse: id es b, totum illud internum caelum dc camerationem. Nec plura,dici quidem digna,notaui. Quid vero in Catuli 3omnia haud dubie, in istis iam opibus,opulcntiora: illud notabile reperio, quo ua aetra Pliiiij verba arie de batulo existimaueri quod TEGUL As sapit hi AEREAs i N AvRΑssEΤ primus. De quibus dc in Senera patre:
Fastigiatis supra tectis, auro puro fulgens, praelucet 6apitolium. Sane hoc magnificum dc vere splendidum fuit: de quis ille fulgor,
Sole irradianteῖFuit & ad firmitatem aptum aes, dc contra ςruginem aut rubi amem valuit inductum aurum. Cetera don rum de omamentorum varia, formae aureae, Victoriae aureae,ssan
delubra, as de quς tu tibi subiicias: sed quod cxDione omnino obseruad u m ,ommbiu his detractis, ex AEgyptiaca praeia da victor Mugustus reposuit: detractis ex M.' ον ut tam multis his nouis ω melioribuι locussieret. Etsi quaedam Veterum retenta, non ambigo sed ordine de iudicio Augusti disposita, ut apta de concors tota facies esset.Id vero ipsum tempus fuit, quo via donatione in o*ψος celiamsuis Capitobni contubi 'xv I. mistia pondo auri, m ' qui en- riwοοο ties Hs. in gemmis: quod in Suetonio leges. In cellam dico Iouis, y ψ'r' quid ceses in duas alias λ nam de eas dona sua accepisse Dio disertim dicit. Et vel ex eo disce opes de ornatum Capitolinurquiquam inges dc ADMIRANDus fuit, si Vnius modo Principis de uno tempore, tot donat Pleraque tamcn horum periere incen
138쪽
diis,ut opinor: & videamus vltimum Domitiani. In eo columnas Fentelicas fuisse, quae Athenis aduectae item essent ut & illae Sullanae in Plutarchus in Poplicola scribit: cum hoc iudicio, quod libriores .Athenis visae sibi essent, quoniam Romae dum nimis hcant in potiunt,nitorem addidi ἰηt,fmmetriam detraxissnt. CG Icra quς dc quanta,ex eiusdem Plutarchi verbis suspicem utiqui ait in selam inaurationem, priuatum omnis modum excedentes opes ensia nempe supra duodecim misita talentorum. Ea sunt nobismptuagies bis centena missa Philippaeorum ; sine septem mistimes, &quod excedit. AvD. Huis verberas me. LIPS. Semper tiroῖ mirum te vivere.AvD.Quid iam ZLIPs. Nam assidue vulnera accipis' oportebat iam consectum. AvD. Tua hasta Teluis est,& vulncrat & sanat: perge. LIPs. Tanti igitur inauratio: quae fuit non in Lacunaribus solum, sed in Tegulis aereis,ut illo Catuli. de quibus Epigramma Graecum in Anthologia, ubi AE- reum domum in Tudatio Bytantino laudat:
se e etiam melioribus ὀ Tarpeia rupes, Etsi ex aeratu iacis aurea fulmina tectis. Et Procopius adnotauit, Gieterichum regem Uandalorum, cum alia decora Romana secum in Vicam vexiss , tum partem tegularum Iouis 6apitolini inauratarum dimidiam. Nec tecta modo inaurata, sed ipti Fores auratae, & crassis laminis obductae: quae mansere tad Honorij Imp. aeuum. Tunc in pecuniae inopia, Milichomam
dassiperbibetur c scribit Zosimus o viseres in bapitobo Romano,
quae auro MAGNI PONDERIs erant obducta, laminis iis stoliaremtur. Cum autem qui hoc Acere ius erant bdagerent cin parte forium friptum remererunt, INFELICI REGI SERVANTu R. AEMdeuentus docuit. nam Stibcho pausto poti infeliciter periit. Ita Zosimus: nec velim nimis te, ut singularia,haec mirari: puto in pluribus templis fuisse. Poetae sane aurea templa non semel appellant:& auctor libelli De caussis corruptae eloquentiae: deuidentas infirmiora horum temporum templa credas, quia non rud caemento, sty informibus tegulis exstruuntur ; sed marmore nitent, , auro radiantur φ Marmore in parietibus, auro in lacunaribus di tectis.
Ideo osicantia Rutilianus dixit: e
139쪽
6onfunduntque vagos delubra cantia visius, Vses cxediderim sic bubitare deos. Et de Templis in ca laudatiuncula concludam.
Item de templo Panthei, Urbis, Paris.
D. Ego aperiam, & laxabo. Nam quid me tam fluxa
memoria census, ut oblitus sim Ammianum plura laruidalle Z & nominatim Fantheon, Vrbis, Pacis . Dic de singulis, nec excide tua linea, quam ipse duxisti. L I P s. Sed ex uno iliato specimine, facile de alijs iudicare. Tamen fidei meae caussa, cape. Pantheon ab Agrippa genero Augusti structum fuit,&opus notum est, hodieque etsi ornamentis omnibus spoliatum ὶ ipsum corpus exstat. Struxit in tertio Consulatu suo, uod inscriptio frontis indicat: sed perfecit biennio post & de-icauit, anno Vrbis DCCXXIX. Vt est in Dione. Quae causta nominis, ipse Dio dubitat, & scribit: Pantheon sissertasse dici stur , quia plures deorum imagines in simulacris Veneris ω ariatis complecteret r vel mi ego censio, a forma illa deuexae rotundi ratiis, m quia ciuum referret. Prior explicatio pluribus placita, etsi non ipsi Dioni: & lego in Glollis Illis pri lcis, -; Θ ειον, omnium deorum. Sed & Athenis, atque alibi, το Gn. HI Θεῶν ὴμ fuisse, commmne Deorum templum, cx Pausania disco. Cui & origo esse apud Romanos potuit, ex communi dcorum sacro: de quo Festus. Fundicularis, inquit , dies dicebatur, idem in communicarim quo omnibus diis communiter sacrificabatur. Sed Diotamen aliter: & mouit cum, credo, quod pauca: R certae in eo statuae essent, neque dijs communiter positae. Fuit enim VHar-
I 2 r ,' Veneris, gre 6aeseris Iulsi: ipsius Mugucti in vestibulo cum s - ὰ a posuit Agrippa. Ita Dio. quem mirorsutis omisisse: cum Plinius scribat, rintheon Ioui Vltori ab Agrippa factum. Itaque kὰ . ille Praecipuus, & praeses ibi Deus, fuisse videtur: sed & plures Riij, coque nomine haud male Pantheon , etsi Dio a caeli som/M- magis petit ; quoniam id scilicet receptaculum & sedes DCoriam. Lego aurem d. ntheus & Panthea, pro ipsis Dijs:
140쪽
sed alia significatione, itemque scriptura; nec aliud est, quam
omnino teus, aut Dea. Idem Dio scribit, sororem Caligulae Drusidam consecratam ab eo, . ab omnibus Potheum dictum. In lapide item veteri exstat: Divo. ΡΑNTHEO. EX'. V. Sed denomine satis: in re ipsa etiam quid me diffundam a nisi si lingua potest in istis, quod non oculus: atque ecce Romae exstat,& imagincs circumferuntur. Au D. Ita cst. sed de ornatu qui perihi, ecquid habes Z LI P s. Pauca. scd tamen hoc inter pulcherrima operum Plinius reccnsuit : quid mirum vel ab ipso isto corpore, sed spoliato& nudo Z Nam artificium & symmetria per omnes partes maximas, minimas, in eo mirabilis; decor, ordo, deuinctio singularis; ut Sebastianus Sertius, vir peritissimus talium, habendum censeat hoc Vesut unicum exemplar consummatae Architecturae. Latitudo atque altitudo parcst,pedum CXLIIII. Amisit de specie,quod rudera locum l. Dtulerunt, & gradibus in templum nunc descenditur: atqui antea ascendebatur. Tectum & ipsum aereis tegulis,quς praegrandes aliquot in fornice repertae: nec dubitandum & has auratas fuisse. Abllulit eas tegulas Constantinus Heracli; filius, ut pleraquc alia ornamenta Romae reliqua: auexit in Siciliam, de S
raceni inuadentcs omnia auserunt, in AEgyptum auehentes.
Plura super hoc templo haud dixerim; & omnia membra eius descripsit & mensus est Sertius, quem fas videre. Admoneo exustum fuisse, magno illo incendio sub Tito, cum& Capitolium tertio arsit. Id ita in Dionis compendio scriptum: S: refecit Domitianus . de quo Cassiodorus capiendus in Consulatu eius I X. Insignissima scia sunt, δε-rum Traiani, Therme Traiani, meta sudans, es Pantheon. Sed nec diu post, Traiani anno x ii I. quod in Eusebi j Chronico est j fulmine ictum conflagrauit: & ab Hadriano rcstitutum , Spartianus dixit in eius vita. Itaque non soli ij restituerunt, qui in fronte operis hodieque insculpti leguntur, L. Septimius Seueruso G Aurelius Antoninus: sed ia in dicti. Mutauit & transi jt in mclioris templi usum , & a Venere ad nostram Virginem, facientc Bonifacio quarto Pontifice, sub antanum Chri iti DC vir. Is petiit Phocam, ait Regino, i in veterisiΠΟ, qt d Pantheon vocabatur, oe a Tomitia. ofuerat exstructum,