장음표시 사용
601쪽
mas inferiores a superiori corrumpi. Etenim tubordinata non pugnant, at inferiora superioribus subordinantur sit a qua causa inferiores nimae corrumpuntur φ sunt a superiori. At qua id virtute facies, cum ei non repugnet , ut visum est, Sc nullibi alibi exemplum simile exstet Sic formam isti admittit formas elementorum anima formas mistivi elementorum. Inquiunt, quod illae lormae rationem materiae compleant. Repono illis , idem de animabus inferioribus iudicandum venire. Alii asunt perire inferiores animas ob dispositionem nobiliorem materiae. Sed male. Nam quia inferior anima eam dispositionem inducit, utique cum eadem persistere etiam potest. 3. Qui animam demum acquiri arbitrantur, cum anima rationalis inlunditur, manifeste
experientia obloquuntur. Operationes enim animarum inferiorum satis existentiam illarum comprobant. De Aristotelis sententia nihil dicam, quia ea tam evidens est , ut dubitari non pol sit ita solutae exceptiones contra partibilem ortum. Non magis valida sunt, qua partibilem communicationem infringere videntur. Etenim suo loco probabimus falsum esse animam rationalem traduce propagari. Ac sectin-dae falsitatem tertium argumentum . 26. adductum confutat. Quod de molis ajunt , absonum est , quandoquidem illa vi seminis exsania guine producuntur, unde in virginibus provenire nequeunt. Et quod de monstris ex hominisin bestia nefaria conjunctione oriundis asserunt, sine fundamento dicunt. Etenim nunquam anima a matre sola naturaliter procedit. &illi monstro animam rationalem allignare vix licet. Nam vi generationis provenire non potest. t inlationis divinae nullum habemus promissum nullum documentum nullam caulam. L ML VII. Tertium argu mentum sumptum a virtute generandi homini non minus quam aliis viventibus tributa,nituntur imbecille reddere, quia nobilior hominis, quam aliorum ortus est. Sed frustra. Nam ita est nobilior, ut inferiorum ortu quid addat. Et sicut in homine genito virtutes vegetabiles: animales in homine elucent, ita ti- militer eaedem in ortu Concedi debent. Accedit virtus seminis humani consimilis aliorum animalium seminali virtuti item conformationis ratio, ut ostendemus cum de generatione agemus , Jam indicavimus in tractatu de semine u
S. X L VIII. Ad respondent, pendere diversum illum appetitum a diverso intillectus judicio. Sed non sufficienter. Nam udicium
602쪽
eium intellectus rationum evidentiam sequitur, cita magis evidentibus apparentibus alterum cessat Contra autem accidit. Nam qui quid ratio dictet, appetitus tamen sensitivus contra nititur, atque aliquando habenas superioris regentis rumpitri excutit, etiamsi nulla ratio subsit, quam jucunditatis. Ideo ratio haec tantum valuit apud multos Autores sententiam nostram tenentes, ut diversi eam solam al- Iegaverint, atque inter Christianos quidam etiam Scripture: dictis confirmare tentaverint. Verum ego Theologis Theologica libens relinquam, si patiantur: nos nostro sensu in Philosophicis MMedicis audere. Tantum de nobili hac controversia.
S. XLIX. Tertia quaestio est uolsint in homine anime φ Aliqui
duas ponunt, unam materialem, aliam immaterialem. Illi munia vegetantisti sentientis tribuunt, hanc animam rationalem esse asserunt..Aliqui tres homini animas tribuunt, nempe animam vegetantem, sentientem&rationalem. Si Aristotelem contulamus, is posteriori sententiae magis favet , ut ex locis allegatis abunde patet. eruntamen
nec prior improbabilis est Etenim non improbabilis mihi videtur illa
Stoicorum, Platonicorum, multorumque recentiorum Philosopli rum sententia, animam quandam communem universo mundo &Ungulis ejus partibus tributam esse, a qua vegetativum & sensitivum esse procedat s Alienum a praesenti loco est illam quaestionem cubite eno dare, proinde arbitror, ita hoc loco posse utramque sententiam conciliari. Nimirum vel tres esse animas realiter distinctas, ut vidimus secundum Aristotelem: vel duas esse animas realiter distinctas at illarum inferiorem gradum vegetativum sensitivum obtinere, sic ut hi duo distincte proponantur, sicut & nos faciemus in polierioribus. S. L. Quarta quaestio est AP una egetarii a sensitira in homι-MHforma generica, an specifica φ Eorum aliqui, qui nobiscum plures animas in homine ponunt, dissentiunt a nobis, in ratione propria animarum inseriorum illi enim existimant , animam vegetativam esse sormam genericam , qua homo fiat Vivum, adeo ut ea anima eodem modo, eadem propria essentia sit etiam in plantis omnibus: cita animam sentientem tribuere esse animalis genetice, ita ut omnia bruta leandem essentiam participent. Adducuntur ut hoc credant r. verbis Aristotes et degenerat animal. c. ubi ait: Non mulsis minia Oboma nec in lanmiar egras quae verba li Cum superioribus conterania itur, videntur insinuare, praeter formam specificam equi inveniri foris Bbb 3 mam o
603쪽
naam commiinem animalis, ideo, id quo homo fit animal, nempe ianimam sensitivam esse communem hominivi equo. . Ratiocinatione desumpta ab uni vocatione generis. Quippe illa debet salvari in aliquo, quod commune est omnibus speciebus,&iis solis ac quidem aequaliter. Verum id optime explicari potest, si formae generitae ponantur. 3. RatioCinatione desumpta ab accidentium diversitate, hoc modo: In Peniuntur accidentia, Tuae per se primo formis genericis, non perinci insunt, ergo torma generica differt a specitica Ratio consequentiae est evidens quia si forma generica: specifica foret eadem, quod uni prim conveniret, eadem ratione competeret Sc alteri. An tecedens similiter probatur ex inductione sic sensus per se primo convenit formae animalis, non equi aut hominis&c. . Ratiocinat,one ducente contrariam sententiam ad absurdum hoc modo : Omne
quod inest homini qua est animal inest eidem secundum quod est animai,4 consequenter omni animali sed negatis formis genericis omne quod est homini per formam specificam , qua est tale animal inest homini, qua est animal. Ergo omne quod inelt homini per tormam spe- Cilicae naturae, qua est tale animal, inest homini secundum quod est animal, & per consequens omni animali. Ecce quam absurda concluso si
quatur ex negatione formarum genericarum.
S. I. Contraria tamen sententia veritati Philosophiae Aristotelis magis consentanea est, quae statuit animam vegetativam, .sentiatiVam esse naturae determinatae specificae, atque adeo quod anima Veg tativa non tribuat homini esse vegetativum in communi solum, sed esse Vegetativum humanum sic anima sensitiva non esse animalis commune , sed proprium seu humanum Ratio hujus sententiae adduci potest, tum 1 leta physica , tum Physica Metaphysica ex conditione uniVersalium,nempe quod ea non existant a parte rei, sed fiant operatione intellectus praecisiva,qua a similibus individuis primum ratio speciei,&a speciebus ratio generis abstrahitur, nunquam autem ab individuis ratio generis Darentur enim tum immediate individua generica, quod hactenus Philosophi nunquam approbarunt Ratio Physica ea est,quod illae animae in homine non geneticam, sed specificam rationem obeunt. Ita enim nutritiva anima non nutrit hominem generice, sed specifice, ex alimento homini proprio & coctione illi soli conveniente, ideoque specificam & propriam structuram organorum habet. Idem de facultate generante dici potest. Semen enim humanum determinatae rationis
604쪽
en, eauia humani viventis , non viventis in genere. Et idem de anima sensitiva diei potest. Accedit hoc quandoquidem anima vegetativa hominis determinatam rationem materiae Complet respectu animae sentientis haec respectu animae rationalis , quod specifica naturae non communis sit: nam haec indisserens ad quamcumque speciem est. S. LII. Argumenta Contraria ita solvo. Ad I sumptum ab autoritatate Aristotelis respondeo, rectissime ab eo dictum, non simul hominem fieri animalec hominem quia prius inducitur anima sensitiva, dehinc rationalis. Quanquam enim anima sensitiva tribuit esse humanum,tamen illud tribuit ultimbvi perfecte sed tantum inchoative atq; adeo esse animale humanum tantum, non proprium esse humanum. Quod autem subjungitur, non simul homine fieri animal & equum, judico intelligendum esse, qua actionum generis & speciei evidentem distincti*iem, seu diversum radicationis sormae modu respectu operationum Vel quod mihi videtur probabilius, quoniam Philosophus gene ricae animae nunquam favet, quod intextu aliquod leve erratum irre .pserit: ita pro eo, quod legitur: γάρ αυαγίνεω ζωον, ἀνθωουιος ουδὲ ζῶον 'π . i. e. non en simul animi sti homo' nec mu animal equus legendum sic γα ἀυα γίνετε μιν ν ωπος, Ita, i. e. mn enim simul animal fit, ct bonis nec si virumis equus Nam in solo accentu variatio est, cita Aristotelis doctrinae exadit dictio Consentiens.
S. III. Ad a. rationem dico optime unirocationem specierum a generum salvari posse, etiam citra admillionem formarum generia carum. Nam ea non consiliit in aliquo reali existenti communi,& distincto ab inferioribus, sed in aliquo communi secundum rationem Acide videns est. Nam si id commune esset realiter ab inferiori distinctum, non posset de eodem praedicari identiceri essentialiter. Ac ratio substantia finitae praedicatur de spiritu creatoin corpore uni voce, neutiquam tamen dependet a forma generica , qua quid substantia sit. Si eratio Corporis praedicatur uni voce de simplici ricto, neutiquam admittatur forma genςralis qua quid corpus est. Ad 3 dico: universalia accidentia secundum rem non dari, sed singularia tantum, ideoq- . nec secundum univςrsalitatem inexistere universalibus substantiis sed sundari eu praedicandi modii modo concipiendi nostro. Sic ergo sensus in communi tribuitur sentienti in communi, seuanimae sentienti ab .
605쪽
stracte sumpto, idque secundum eam concipiendi rationem primo At secundum realem existentiam, sensus in communi non datur, sed paristicularis solum, ut sensus hominis, qui canis &c qui suis speciebus secundum individua divisis inest. Ad . eadem responsio aptari potest, quod confundat modum concipiendiri praedicandi, cum modo existendi. Sic ergo formaliter&modo concipiendi discrepant, quae de homine praedicant urit animal, vel ut homo est: sed realiter in sing laribus identilicantur. Dehinc largiar etiam , posse inveniri realia fundamenta diversa quandoque, ob quae ista praedicationes sic varientur, neutiquam tamen ostendi poterit, esse illud a formarum genericarum specificarum diversitate petendum. Omnis enim ratio forma specifica est, quemadmodum ex definitioneti conditionibus elus liquet, quae ab Arist. l. et Phys. c. 3 asseruntur.
De facultatum Moperationum animae in genere, in specie hu
S. I. . Ognita natura animae, ad facultatum naturam investigandam procedimus. Hic in principio quaestio solvenda venit: qua itfacultas anima In genere dicimus: facultas anima est ii, quo anima operatumes sibi competente pruno edit. Dicimus faciatas anmta est id , genere nullo entis expresso, quia maxime in controversia est, ad quod genus pertineat, nempe an eadem sit realiter cum anima 4 Consequenter ad praedicamentum substantiae referenda an in secunda specie qualitatis locetur, de qua quaestione postea Addimus,D anima operationes erit ranima mentionem facimus, quia ea principalisvi originalis unctionum seu operationum causa est. Licet enim actiones suppositorum esse dicantur, eo ipso tamen non negatur,quod ab alterutra compositi parte primario
deriventur. Utimur rabo, edit operationes, ut insinuemus distinctionem
illam, ab anima procedere duobus modis aliquid ,nempe vel per emanatiorie,vel per vera efficientiam: atq quod facultas animet dicatur, a qui operationes per veram efficientiam procedunt. Etsi enim illa distinetio
nem causa etricientis non probo tame ambignitatis vitandae causa hoe
verbo utimur. Ultimo subfungimus illud verbum Uis,propter tempe
606쪽
CONTRACTAE IET PRIM 1 Is ues' ramentumi aliam organicam partim dispositionem , quae etiam ad
S. II. Antequam ver,ulterius procedamus, notandum est iacultatem animae bifariam accipi, nempe vel incomplexe, pro facultate seu potentia prima hoc modo, quemadmodum naturam ejus expressimus, Vel complexe,quae Vocatur facultas seu potentia secunda, atq; sumitur non solum pro virtute operandi anima , sed insuper pro habitudine
organica partium , quae cum anima organice operatur,in organo necessirio requiritur. Bene haec distinctio notanda est, nam respectu ejusdem contradictoria de eadem animae facultate visiva vera sunt. Sic V. g. potentia visiva oculo deperdito potest dici periisse non pertine. Non enim periit, si primo modo capiatur at periit, si sumatur
S. III. Nos sic acultatem a rima accipimus, prout eam descripsimus e ac sic nunc ulterius quaerimus quid diffferat ab anmiaci Duplex praecipue sententia in SCholis Philosophorum viget , altera quae realem iacultatum ab anima distinctionem urget, altera quae sustinet, facultates animae ab anima distingui ratione ratiocinata. Nos antequam nostram opinionem statuamus, notamus, duplici modo posse quaestionem intelligi : I. De facultati s respectu animae cui primo conveniunt , ut de facultatibus respectu animae vegetativae 2. De iacultatibus respectu alterius anima , ut de facultatibus vegetativis respectu animae sentientis&rationalis. His determinatis sequentes conclusiones formo I. Facultates relata ad aninium alterius rationis disserant realiter. Probo hoc evidentissime. Animae diversa rationis disserunt realiter. Ergoi facultates unius disserunt ab anima alterius rationis realiter.
Sicut enim subjecisi differt a subiecto ita id quod uni subiecto inest ab
altero subjecto Antecedens aute priori capite ostensum est,ubi refutavimus illorum Autorum opinionem , qui statuunt, animam superioris generis includere animam inferioris generis, eam continere virtuatiterin eminenter. Posuimus vero hanc conclusionem , quod advertimus , Autores quosdam ut probent lacultates differre realiter ριε-βασis Committere, . facultates cum aliena non sua propriaque anima conjungere. S. I V. Conclusio a. sit. Iacultates anima nuruetum diserunt ab amma realuer. Hoc ita probo. I. Qtria materiales actiones ab iis prodeuntes
607쪽
nantur. Consequentia probatur: qtita si ipsae facultates inter se non disserant realiter, nec videntur ab anima Iealiter discrepare. Ea enim praecipua ab adversiariis ratio ponitur. At quod facultates inter se non disserant realiter, probabiliter colligo ex instrumento originali eodem. Sic enim anima sensitiva spiritu animali vegetativa autem spiritu vitali utitur. Alia documenta in specie asseremus circa species animarum. a. Improbabile est, quod uniforme essentia est, esse difforme&multiplex respectu realium accidentium. At vero anima omnis essentia iis niformis est. 3. Origo quoque earum facultatum aegre expliCari potest, ut exposuimus lib. 6. Instit Phys cap. I. theor. 23. S. 2. Accedi 4 ratio, quod nulla sit necessitas ponendi distinctionem realem facultatum. Nam si aliqua foret nec ellitas, illa ab adversam opinionem defendentibus insinuaretur,quod non fit, ut ostendere nitemur. S. V. Utuntur ergo Thomis aeri qui eos sequuntur,liis praecipue argumentis. I. Anima facultates differunt pret dicamentis. Ergo realiter Antecedens probatur: quia facultates sunt in secunda specie qualitatis. 2. Potentia inter se differunt realiter. Ergo etiam ab anima.Consequentia probatur: quia quae sunt eadem uni tertio indivisibili, eadem sunt inter se Antecedens autem probatur exemplo facultatis auditivae
visivae, quarum una potest perire, altera superstite,& dehinc exemplo facultatis sensitivae principis , appetitus, iotentiae motivae,
quarum una alteram movet. 3. Potentiari astus sunt in eodem genere. Sed actus illarum potentiarum sunt accidentia. Ergo etiam potentiae. 4. Pro ut disserunt esse, operari, ita essentiari potentia itidem differunt. Sed esse& operari disserunt realiter Major pro batur, quia diversorum actuum diversa principia, cum actus propo tionati sint suis principiis Minor ostenditur : quia esse pertinet ad praedicamentum substantiae sed operari avi praedicamentum actionis.
s. Ut differt in anima esse a posse, ita essentia a potentia. tesse a posse differt in anima realiter, quia ubi anima dat esse,non necessario dat posse operari. Ergo. 6. Actus persectior est potentia. Atactus non est perfectior anima. Ergo anima non est ipla potentia seu facultas. 7. Si potentiae animae essent ipsa anima, sequeretur quod habens animam semper actu operaretur. Consequens absurdum. Ergo ManteCedens. Probatur consequentia: quia quod habet animam, acrii
vivit,ita quod habet potentiam operandi actu illud etiam actu ope
608쪽
ratur. . Anima omnis est actus corporis organici At non omnis potentia est actus corporis organici , ut patet de intellectu Ergo '. Nullum simplex potest esse immediatum principium operationum diversarum. Anima autem est quid simplex. Ergo Io. Omne aCcidens variabile inest subjecito mediante accidente invariabili. Sed operationes animet sunt accidentia separabilia. Ergo non insunt animae nisi interventu facultatum, tanquam accidentium invariabilium. S. I. rad has rationes ordine respondeo. Ἀdci negando facultates seu potentias animae esse in praedicamento qualitatis ejusque secunda specie. Nam eae solum potentiae sunt in ea, quae sunt aptitud nes agendi, non autem ear, quae sunt prima actionum principia. quem admodum facultates. mae enim identificantur cum forma, quae secundum suam essentiam est principium agendi. Sicut enim materia secundum suam essentiam est principium patiendici ita forma se habet modo opposito. Ada. nego, potentias differre realiter. Ad probationem dico primum exemplum esse alienum, quia confundit faculta tem abstracteri concrete sumptam. Nam abstracia si sumatur faculatas, eadem est potentia videndi Scaudiendi realiter, non item si sumatur concrete ob organi diversitatem. Ad alterum resipondeo esse or dinem actuum, qui ab anima procedunt, respectu quorum una facultas dicitur alteram improprie movere, non autem proprie loquendo Unam facultatem moVere alteram. Explicabitur hoc posterius suo Io eo. Ad es non esse universale illud axioma, omnem potentiam ω ctum esse in eodem genere sed solum de ea potentia, quae actum antecedit, ab eo solum tempore differt non ver,de potentia, quam
perandi principium est. Ad 4. Negando majorem quia non necesse est,
ut interessentiam Moperationem intercedat reale medium distinctum
ab utroque ' Atque in probatione id falso quoque accipitur, quod essentia sic sit principium fesse , sicuti potentia του operari. Nam potentia operandi ab operari dissert realiter, non item essentia ab esse. Hd e Majorem limit, Ut differt in anima esse&posse operari se ilicet , quantum est respectu animae aut corporis , itidem ad actionem requisiti sic eodem respectu essentiavi potentia. At nunc esse de posse operari respectu ipsius animae in se non disserunt realiter, quia anima per se ipsam potens est ad operandum ex parte autem dissert realiter in respectu ad corpus, in quo habitudo organica itidem postulatur, io peratio fieri debeat. Et sic. essentiavi potentia itidem it,flerunt. Ad 6.
609쪽
accommodari potest eadem distinctio, quae ad tertiam. Nimirum, tentia includens actum est nobilior actu secundo, quia ab eo procedit:
sed potentia excludens actum eli inserior suo acti, ad quem ordinatur. Ad r. negatur Consequentia, quia ad id, ut anima actu operetur, requiritur non solum actualis existentia potentiae, verum insuperbona commoda habitudo organi, alia requisita. Ad s. quemadmodum anima est actus corporis organici, ita realiter etiam sua potentia. Et quemadmodum in anima rationali id locum habeat, suo loco postea ostendetur Adj. Major non simpliciter vera est,inpraeterea anima per orgimum objectum ad diversas actiones determinatur. Ad Io. major falla est aeque enim invariabilis est ipsa potentia, ut anima , proinde aeque multum ab operationibus distans. S. VII. Cone lusio . si Forensia anima ab ipsa ct inter si disserunt
formaliter Patet ex diverso loquendide utrisque modo. Nam anima una plures dicitur obtinere iacultates , anima solet referri ad materiam & totum , sed lacultates ad operatio ires. Ac similiter facultates non dicunt adaequat universam ratior em essentiae animae sed partem tantum eius, ut ita improprie loquamur. Apparebit id clarius, cum singulas facultates seorsim videbimus Saltem ex hoc nunc apparet: quiasiuellent uersacultas amnul Nimirum quid essentia animae, quatenus ut operativa concipitur. Similiter : quod fit subecium faculavium LNimirum sit abstracte sumantur,animi si concrete, totum animatum exanima&corpore constitutum. Item queri . nan a corporι communicet
proprietates uandoquidem anima distinctam essentiam a corpore retinet, facultates eius similiter, patet quod illa communicatio fictilia sit, nulloque modo concedenda Toti autem omnino: anima io
pus suas proprietates ita communicant, ut inde denomineti si vere eas
habere, quia esus elLntiam partes complent. S. VIII. Porro quaeritur Vnde suinatur facultatum dininctu Quandoquidem facultates neque ab anima neque inter se realiter discrepant, sed solum quoad nos diversae dicuntur, liquet, quod si de facultatibus determinate respectu sui proprii subjecti loquamur , ear optime discernantur peractus, hi per objecta Sic nempe, ut facultates tor- maliter diversa habeantur, quae circa actus formaliter diversos occupantur, tactus formaliter diverti, qui circa obiecta formaliter diversa versantur. Sin atriem qui arbitrentur, facultates realiter aut a natu
ra rei distingui , illi diςere possunt, duplex esse dictinctionis funda
610쪽
CONTRACTAS I IBTR RIM Us: mmentum, alterum a prioriri essentiale alterum a posteriori, extraesia sentiale, manifestativum. Illud est ipsa facultatum intrinseca Scensentialis ratio. Nam a quo quid habet ut sit, ab eo etiam habet, ut essentialiter distinguatur. Posterius autem sunt immediate actus: mediate objecta. Re hoc modo intelligendus venit Aristot quando l. r. de anim cap . . t. 33. docet actus priores esse potentiis, objecta priora actibus scilicet non secundum se&a parte rei verum respectu nostri, quoad ordinem Ognitionis originalis. Caeterum quoniam antea docuimus, animas diversas esse, nec posse inferiorem insuperiori contineri, liquet facultates diversarum animarum diversas esse etiatua priori, respectu diversitatis essentialis animarum. S. IX. Hinc patet, quid dicendum sit ad alteram quaestionem, qua quaeritur, quo seu facultate,si Nempe prima divisione tot, quot sunt
anima diversae nimirum triplices vegetabiles, sensitivae, de intellectivae: at divisione secunda eae sic discernuntur, prout actus formales variant eaque de causa vegetabiles sunt tres, nutritiva, augmentativa, renerativa: animales dehinc cognitiva appetitiva , Jo-comotiva intellectivo denique intellectus, voluntas, exsecutiva rationalis Communiter tamen docent in genere esse quinque sacvltates animae , Vegetativam , sensitivam , appetita vam , locomotivam intellectivam. Verum prior ratio accuratiorin evidentior est. S. X. facultate procedit operatio seu sunctio, sed tamen non solitarie, nisi sit facultas animae rationalis, sed conspirante ratione organi. . Neque hic quicquam dii ricilis, solum notandum, quod in Organo soleat distingui ieratio, seu sui ui , A ulus diam iunctio est vera actio a facultate per organum peracta iustis autem , est habitudo quaedam partis vel organi passiva , quae ad aliquid utile seu commodum est. NS. IX. Hisce de facultatibus animae in genere propositis, sacile liquet, quid de facultatibus animae humanae latuere debeamus. io rum Gondi inu in priori capite animam vegetativam, sensitivam: rationalem, seu antinam tam materialem, quam immateri lem in homine reperiri, inde ergo coniequens est, facultates quo que illarum animarum in eradem reperiri neque opus esse alia distinctione. Verum quia Medici aliam tacuitatum anime humana divisionem communitet usurpant, ceam contra Philosophos urgetnt, opera pretium erit, MCccc 3 . O