장음표시 사용
51쪽
autEm sit plus aquae in uno quam in altero, non facit ad rem, aqua enim lateralis no premit orbiculum, sed quae ei perpendiculariter insilia stir, sed quae perpendiculariter insistunt aquae, sunt aequales, ergo habebuut pondera aequalia , ergo aequalem requirent potentiam ad eleuandum se a fundo. Quod autem
dixi aquam illam solam, illam partem fundi premere, quae ei incumbit, deducitur ex hypothesi Archi. medea,que ferε sic se habet. HUMI-
In exemplo declaro. Sit vas Oriin Figura sub N. r. lib: aquae ooo.QR 1 o. u. g. sint eiusdem altitudinis, & habeant aeq alia foramina ad TX, cum ex hypothesi aqua S perpediculariter premat suum lan
dum L similiter aqua V X, iuum landum X, sit autem landum T seu ostium aequale fundo X, ex iuppo
sto sint etiam eiusdem altitudinis aquae S T, V X, aequales necesse est esse aqueos cylindros, voco per abstractionem tamquam si de materia solida loquerer cilindri enim eiusdem altitudinis habent se ut bases, sed bases sunt aequales, ergo & cylindi i aequales erunt, tantum ergo continebit aquae cylinder S T, quantum cylinder V X, ergo aqualiter prement, ergo aequalis grauitatis. Addamus nunc aequalia aequalibus,nempe orbiculos praefatos,remanebunt nihilominus aequa.
52쪽
las,ergo aequaliter graues, ergo aeqtialem potentiam ad sui eleuatio nem requirent, pineritque uno pondere tam ille orbiculus, qui est in vase maiore, quam qui in minore eleuali. Et haec dicta sussiciunt circa primam propositi partem, iam ad si, cundam me conuerto. Quod si autem vasaqu e altius fuerit, etiamsi minus aquae contines, maius hau d dubie pondus ad eleuandum orbiculum requiret, & ratio est clara, tunc enim altior vii aquae cylinder, consequenter maius p6dus in uno attollendum erit quam in altero; in Exemplo v. g. vas aquae A B, in Figura sub Num. librarum so, vas Cia librarum ioo. sit autem A B, altius quam C D, erit consequenter cylinder aqueus E Raltior quam cylinder GH ergo erit ponderosior, ergo magis premet fundum F quam cylinder G H, suum fundum congruentem H, ergo ut attollatur asserculus scit orbiculus F, maius pondus requiret, quam orbiculus Id , maius enim pondus etiam maiorem potentiam ad eleuandum se exposcir. Certum itaque & euidens esto Theorema: Si fuerint duo corpora in
μου aquae aequaba,fueriηt autem aquaeperpendisviariter intabentes aequales, aequas m potentiam roquirent, ut a fundo in sublime per Spartum in Statera bruantur, quodsi aqueus Ilio er, seu mas altius fuerit altero, pro ratione excessus quo uelinderinus alterum altitudinesuperat erit poteιia atrasiens augenda, crescente evim 'Oder etiam 'tentiae motrises ampliandaesunt.
yotentia quae ad Centium grauium liquidum
On est propositi mei materiam hanc, quae tot iam saeculis&potissimum aeuo nostro insignes exercuit viros, prolixὸ di cutere& verbosius de ea disputare, unam duntaxat elucia
dabo perientiam, quam unus aliqliis nuper ut vacuum 'Philosophis iuxta ac Mathematicis persuaderer) subtiliter est commentus. vereor cnim no sub discursum haereat perplexus lector, ignarus qui fiat quod Aqua, Mercuriuς,:& reliqua liquida, contra suum Genium in sublimi sine fulci metuo, eeu attonita subsistant, interdum vero nescio qua la tente vi sursum conniti, & violenter eluctari cogantur, & dum haec fuat, quid in eorum locum substituat natura P vacu
53쪽
UE FONTIBUS PHILOSOPHIAE PAR s I.
utri ne ει inane aut athid aliquod inuisibile corpus relinquat
Experientia pro Vacuo allata discutitur refellitur.
ESto in Figura vii. vitreus tubulus A BC inquit aduersarius, ab
A extremitate impervius, repleaturque ad sum in si argento vivo siue Mercurio,deinde supposito ori C,digito tantisper obtinetur, iunieuersus ad subiectum vas, argento vivo &aqua reserto, aliqua sui parte immergatur, amoto deinde digito sibi uniuersa moles r Iinquatur. Et videbis ergastuli impatieniatem Mercurium tumultuarie subsidere, attolli, donec vibrationibus continuatis lassus,ceu languescens conquiescat, sic tamen ut magnam iubi partem inanem & vacuam desuper relinquat. Hanc ipsam experientiam ipsemet aliquoties feci, ut de ea ambigere non liceat, numquid igitur vacuum reperimus in Natura. absit, quid igitur in supplementum mercuris ubijt non corpus peregrinum, non proximus aeri' ita illi:
NEsto quid primb circa hoc senserim, quidque postea didicerim,
breuiter lecturi aperiam. Primb itaque ira mecum discurrebam Constat experientia prope quotidiana tenuiora quaedam corpusculaeti btiles admodum Spiritus, in aqua & in mixtis crassioribus delite iacere, qui ut leuissimi sunt, sic tamen adglutinantur corporibus, ut neque vi propria neque ullo adacta pondere ex toto abigi ab ijs pissint. Haec ubi iuxta proportionem graui tortis corpnrisin auras sedl- spartierint& diminuerint, ceu bellissime officio suo perfuncta, tum
Sic terra, sic aqua, sic denique Perspicuus aer, suas cauernas habent, quibus inquilini isti hyeme perinde ac aestate hospitant impune. Hoc discursu praemisso sic ad factam Experientiam Anonymi respondebam. Certum est ad explendum spatium a descendente Mercurio relictum, peregrinum aerem non posse succedere, sicubi enim ingrediendi foret copia, utique per vitri poros, at hoc non; nam ea concessa semel, non est ratio cur iterum, tertio, & consequenter, alius, atque alius non succedat aer, dum violente suspensus Mercurius ex toto desertis
54쪽
sertis vitriangustiis. in subiectum vas descendat atqui talis de unnon si, non Ogo aer peregrinus per vitri poros ingredi potest. De re a de Vitrorum Porositaribus. m eccasione multa mihi dicenda serent contra istos
qui porcstates vitrorum tuentur, nescio quibus transsida-raonum experient ijs persuasi, at cum hic intenti mei pro nunc non sit, multis de hoc disceptare, solum uno aut autero experimento illos erudiri Iolo: Si enim secundum illos vitrum porosum S transpirabile csset, hoc maxime appareret in recipientibus allis qui aquas Artes conseruant,hi enim si non satis aut crassi aut Erandes sint pro cohibendis & coercendis intra se Spiritibus, ab iisdem angustiarum impatientibus aut in mille partes rumpuntur aut si in vitri rupturae cauere vis, Oppotet te omni die Spiritus relaxare, &iisdem aliqualem libertatem concedere, quod sussiciet, si paruula acu Dramen faciendo respirium facias, unde data porta Spiritus cum maximo impetu&rumore ex dire videbis. cnon intelligo autem Aquas fortes, quales passim in Pharmaeopolius venduntur quae hunc essectum raro faciunt. Sed solum illas quales viris Philosophis cognitae n. . non vehementes &subtilissimi illi Spiritus per subtilissimos quoque vitri poros e umq'aesierunt, sed potius aut vitrum ruperunt, aut se relaxari passi sunt ZQuo Experimento edocti Aduersaris, non amplius timeant, ut es-
, malum periculum Spirituum aufugendorum versatur. Sed videamus quaeso breuiter fundamentum illorum quo traula.dationem Vitrorum defendere conantur.
illis liquore frigido sudant, Ergo sunt porosa; at dico ego. Sudorem illum non pro ire a transu Milone liquoris; Data enim emel illa, cur non transudaret p r non hi in poculo, crede- non fit, sed paulo poculi vitrei madida superficies exsiccatur. Ergo vitra porosa c sie non possum S transpirabilia. 'qua ardente aliquando repletis.
depichendo, imo Iecordor me simile Bononi a Lo. Annis ci usiam in Musaeo
55쪽
. . . . D actissimi vidis e quod semper eiusdem pontatis ille obseruat , sicuti & Romae simile ab annis 7 4Patre Clauio fabienista n in musaeo Kircheriano esse intes lexi; At si Vitra porosa es.sent,quid ni Spiritus ille subtilis iam dudum exhalasset ρ PlVnde autem eueniat quod pocula vitrea sudent,de hoc multis mihi dicendum seret, innuo solum, id sine conditione non fieri; naiti s hytiberno tempore, ad auram frigidam, infundatur liquor frigidus poculo vitreo nunquam sudat, idem si fiat tempore aestiuo cum liquore ea lido. at si tempore aestiuo aqua aut vinum glacia tum vitro infundantur, illico illud madore respersum conspicimus. quod aliunde seri non existimo,quam a rarefacto inuisibili vapore aqueo, in atomis minimis aera circumuolitante, vitrumque praesentia liquoris frigidi, in poculi superficie vi quadam imperiosa tum condensato,& in minutissimas guttulas conuerso.&haec est pro nunc opinio mea, quae susissima in
digeret explicatione,at suo tempore alibi elucidabitur. Sed ad Rhonu
Ertum est secundo. neque aerem neque aquam per os Est mlae subintrare posse, 'tpote quae in mercurium immersa omnem omnino aeri iῆgressum & accessum prohibet, quo pacto enim aqua, Mercurio, ceu vallis quibusdam circumseptus aditus aeri patebit finge tam subtilem, ut omnia ista peruade re possici finge illum ingressum in deserta spatia, nonne debebis mihi concedere ut supra, si ei semel viam concedamus, Meiciarium totum ad landum subiecti vasis casurum, quod non fit, non 'ergo ingreditu aer peregrinus'. At quid ergo in prouinciam deserti Mercursi suberis Uaeuum ad itere absurdum, ita misterium solvebam. Dicendo: Partes ab argento desertas, tenui quadam substantia &spiritu ab ipse eorpore fluido emanante repleri; haec namque tenuis sma corpusicula descendentis vi ponderis elicita, S iteratis vibratio
nibus rarefacta,eo usque se se extendunt&attenuant, donec ad summam raritatem deuenerint, tum demum ulterioris distensionis impatientia, molem utcunque grauem argenti,in medio suspensam tenent. Duo itaque in considerationem veniunt in his experimentis. Primbsubtiles illi & rarefactibiles Spiritus. Secundo podus S moles cui adsiguntur. Quo itaque fuerit moles argenti copiosior, amplius sp tium Spiritibus inhabitandum relinquitWr, pro ratione enim grauhtatis,crescit mensura attenuationis; Hinc est quod aqua,& eius modi, D minus l
56쪽
minus grauia liquida parum aut nihil de spatio aereo relinquanti Nongitur potentia, quae humidum aut liquidum deorsum rapit, vacuum induci : : quod era i demonstrandum. Hic ergo erat discursus meus ad eliminandum vacuum non conis x emnendus, qui non paucis Philosophis plenarie fati, secisset, at quia ego casuali fortuna. certo quodam experimento, circa hanc materiam eruditior factus sueram , opinioni a me allatae non tantum sistere sed eandem meliusillustrare,amore veritati, & boni publici ergo,sequemtibus verbis volui. Dixeram igitur incommuni,de Iatentibus intra mixta spiritibus de effluuijs, conciu sera .rnque partes ab argento desertas tenui quadam substantia & Spiritu ab ipso corpore fluido emanante repleri&c. hoc autem nullo oculari exemplo comprobaui. At quid dices Philosophe, si tibi ostendem in Mercurio ipso,non iam subtiles Spititus&effluuia, sed veram & realem aquam Elementarem inisse, credes neὸ si ei es&te iam a metu vacui quae tot ingenia expauescere secit liberasti, si non credis & es obstinatus, ecce amore veritatis, cuius indagandae me Alumnum profiteor, tibi lubens modum proprόjs oculis intuendum aperio.
strans Elementarem Meres inessu Icipe Argenti viui quantum vis v. p. s. aut I o. libras, mulocatum in Urinale vitreum bene lutatum, accomoda su nello huic operationi adaptato, & superposito Alembico. clauseque benὸ secundum Artem orificio, da ignem lentum, Si videbis paulo poste Mercurio certuna vaporem attolli Alem-bici hemisphaelium replentem, tandem frigore circum ambientis aeris restautum in guttas, per Alembici rostium in recipiens decidere, quam n quantitate habita, cognosces aquam limpidam S claram esse, restat a firmare Elcmentarem, sed paulo post. in antitatem illius squae ex sox libris Mercurii adlaur . uncias colliges. Quid amplius; siam d. stiliatum ita Mercurium loco aeri pervio collocaueris, Oper tionemque destillationis reitaueris, S denuo de aqua illa limpida
inseresne tu iam, aquam illam esse sors spiritum Mercurii diu a Chymicis desideratum, ut non nemo arbitratur. Sed salleris, nam sine fine operationem repetendo, quid dico sine fine, saltem sexies aut octies
57쪽
octies processu temporis plus aquae consequeris, superantis datas sex aut decem libras Mercurij. Vide an hic spiritus Mercurii esse possit si non; Ergo libere dicere possum Aqua illam nil aliud esse quam atomosaqueas in aere circumuolitantes, tepore humido ab Argento vivo eide expc sto attractas, & frigiditate naturae Argenti viui intro conseru tas posteaque ope destillationis in aqua sormale couersas. Placet ne
opinioξ sino arridet, Experire Philosophe, meu enim hic iam non est tibi dicet e cur & quomodo hoc fiat, tuu est indagare, similes enim dic.cursus opportuniori tempori S pcstquam plura circa Naturam illius indomiti serui mihi innotescent restiuaui. hic enim selum quod opportuit attulisse sufficiat. Quid igitur iam ex hac Experientia narrata mihi inserendum videatur, antequam determinem, adducendu prius duxi Doctissimum discursum de hac materia disserentem amici mei charissima, quinquennio olim contubernalis, viri in Philosophicis & Mathematicis Expert .ssimi, Veritatisque non illius Sophisticae indagatoris solertissimi GODEFRlDI KlNNER l cuius iam nomen opusculo dilucidati problematis Austriaci a Gregotio de Sancto vincentio propositi Per orbem famose viget, sequentibusque pagellis magis viri eruditio manifestabitur, Discursum inquam occasione cuiusdam alterius rei mihi ΑDics3. Mense Augusti Plaga inter alia docta & curiosa Mi. stolii sui effata transmissum in hunc modum sonantem. De Mercuri' degillatione instas recipiente congcie uti benὸ est quod me
mouueras, probabiliter emmaquam pro eius m Ongelatione fuissem actiabiturus,quoin ' o Vuiuerso cere potui ei. Et obseruatione αδ duxum est quaiscribis δε hum.re principio de Bliationis si sente. Certum enimmidetur materiam iliam Mercurio carerrim tota torem esse, cum statim in initio doliliationis eleuetur , transformeturque in bumorem. occurrit miti circa idipsum res memorabilis , qua auxilium magnum a ferat controuersia milosoplueg ab annis compluribus intergraui mos totius Orbis Aut bores usine maximo celeberrimarum ingenioru m conflictu agitata. Meministisiane dubio ante ausos '. mel. io. circiter R. P. Valerianum Magnum capuμrinum in Polonia celebre dissidium de Vacuo excitasse, quod totum deinde per Orbem diuulgatum excivit nobilium ingeniorum ad se tuticia. quorum quam
plurima desudauerunt in eo ut macuum e rerum natura quod P. Valerianus inductum υolebat eliminarent , scis experimentum constitis in Atala vitrea Morcurio repleta cuius orisicia infernὸ Mercurio in alio vase sito immerso Memst rius Eiqua que Uuperiore ADtiparte descendit, atio illo tamquam ma-cuo remanente. Hinc illi motus acerbissimique conpictus tot ingeniorum. Vil=Da Han-
58쪽
mnus Adamat D triuVMycontra naturam, tantum res tam rem contra Geuio fumn macuum pati docuist, Alias mi ai lirradriam a Natura calumnir, Hebae grauitate Mercurθ descendentis attrabie remum aerem Iur tripstros, tun atilioremsui penetrationem in gratiano .la antis natura parisntis. Vidi turbaecalds nimium coacta repletio, isoque ea tigerunt adaero ocuriam intersevitrifuper em intem situm ue mercuriali pon ere eleuatum, magi uestito dilatatum; libuit nonnullis sultibus erem Spiritum quenda recens a Mercurio adauxiliandum naturae, productum confingere. D. D. MARCIO fuas in hac arena partes se,
doctotque intibros de arcu calefit,ponderas Mercurii descensu elisi eis eis quintam essentiam, Mascendendum in vitri summitatem cogi, Alii m- mentisunt alia, o suo qui Arue ingenio atquegu Ego exssimarem non in ridiciρ se Guiliain vitrifumitate quasiinane,aqua illa mercuriali se seri, dum Mercuri=graue corpus innato pondere deorsum defredeiss, cogit itagipsum corpus it pote leuiussesso alioqui Mercurio quasiindissolubiliter in i diua ecircum om) naturae tunclaborantiIuppetias ferri .
Hucusque ille,&latis meo quidem iudicio benξ, in hoc tameis adhuc non sibi fidens, aquam illam quam ille vocat Mercuriale nomine. Elementaris compellare, cum nec&ego tum temporis de hoc cettim
fuerim,& postea de hoc quoque male supponens, locum illum qua s. inanem aqua illa repleri, non enim sepletur ex toto, sed inanis tamen
locus relinquitur, quamuis dubito an isse ita volithiit se explicatinii, alon interest ramen susscit nos penetrasse quid Aqua illa sit; indatata enim eiusdem Natura,quaen quis amplius vacuum defendere poterv
Non enim opus erit ad latentia intra corpora emuuia confugere, curri prae oculi, hab amus atomos a queas a attractas in eo inuisibiliter conseruatas, ope dei illationisin auras elic tas, andentillievi circum.
ambientis alembi cum figoris in aquam couei L . atq; in Experinierito pror sitoponderitate Mei curijsursum extrusas nanemque locum replenteS. Habeo enim pro certo atomos illas ante destillationem intra corpus Mercurij absconditas, plus ut ita dicam aereo modo se hibere, quam ut nomen aquae mereantur.
Ex quo etiam facile cognosci potest, cur in euersione vitri tot vibrationes sunt, atomi enim illae leuiores corpores Mercurii, &ipsi undiquaque permixtae, superna petere coguntur,a Mercurio vel ti naturae alienae expulsae neque prius pacem aflictant, nisi cum utemque norum loco ipsis a Natura destinato constiterit proque maiestco : a atomorum illarum,eo magis Mercurius a summitate vitri elongatur, pro minori, minus quoque descendere cogitur
59쪽
Et hoc suit, quod Experimento edoctus pro elucidatione n arcti, nostrae pro interim adferre placuit. plura suo tempore, inuesti arurus, ubi tamen prius quomodo haec placeant persensero. Spero enim Deo adiuuante, me viterius progrediendo eruditiorem euasurum. Restat adhuc ad complementum vacui. btilem Ioan. Bap. Bapani Epistolam, ad P. Mersentium datam, suc Corollatij loco attexere; ih qua vir profundissimus ad aeris grauitatem, vacui exclusuam et pi A.
Iat, quae si inquit ille absit, haud dubie dari vacvitai non repuonari sic autem Epistola habet; V .h
Admodum. Reu. Patri. M. Mersenno M. S.
I lagia metuis litteris datis ri. Iulii'alse, vitibi quid δεμ lacus sentiam aperirem: bucusque dissuli, quia priur vacuuia dari ipsemere eriri molui; quos qui em proximis diebius editi feliciter contigit, ita a me probatum γ' tibi optime comper Alubenspraetereor ad causain acredo. Ego, iam ab hinc pluribus in ir, Hepertus eris pondus, arbitratu um, non rumgnare dari vacuum, at dissitissime dim nimirum ob aerist auantis resissentiamri quium non miruis nuis non sis- tiri; ab ea uem in equaque pressis,eadem prorsus ratione, qua in aqua binmersi, aru pondus non percipimur quem serium a d perciperemus, abeog aeriamur, si tum infra nos a defit ahet, ita parite in Gne d genter ab eius premeremu 'pondere, si vacuum infra nossortiremur. Cum autem, nusio innixus experimento.nondum compererami Uacuum defastigasse, cu ι-- muniatiorum sententia defacto non dari censebam, at Me non ex Naturae repugnantia, se qusa oriata ta foret alitudor erasia/νis; si, Hildiaxima ii Acontraniteretur, vacuum dari nequiret: quae omnia saepius amicis communiacam . Gauisussum, eum primum ex tuis percepi, reperium esse, qua vis aeri prementi adeo obsistat,u patium sensibile omnino Nacuum remanere coarctet, nimirum Mercur' in tubis latentis altitudo dum' a : circiter regioru, tritas palmis nostratis Veia respondentium, cuius mires aequari censui aeris gra-ratide per prementis;ex q uo altitudinZm aenipondero Nirinceret,si uesseque qualis esset ponderis; nam si Mercurius ad aquam est et, i ad unum, , aqua aiaerem mi I 316. admnum, me tua Prop. 4 Phaen. M Hein Mercurius ad aerem ut 18 oa : ad inum, cuius triplum 13ao 7 fumiliaria 9 proxime, erit artitudo aeris,quae acue Uset maior, si mi probastius miritur,sit aer minoris ponderis, quanto est altior: ut ut sit, ex his videtur inferri, quod dato vase cuiuslibet liquoris pleno,cui rubus desuperetiistis, eodem liquore plenus inflictat, tumhquoram in tubo mescerne,c pars
60쪽
pars iquaris, infra tutam parit,gra tur a tubi liquore, ae reliqua ab aere premente, per ea qus Arctim: δε in entibus aquae: si vera altior sit Γροον, eti Audi liquyrvasis infra rubum mos pressus, tuli liquorem descensurum, inque quo praedias partes in mas contentapariter premantur; quod comtioni, si liquor sit Mercurius, dum sit altus intuso palmis tribus di aeris uniformis altitudo militarium 9 : fessi sit aqua palmis qo st ita de re bruis: quae tame 'rae mal benter submitto. Tuas reflexiones quas nomdum odi a te expecta, stu tibi interim plenam exuto felicitatem. Mons Hea Nouembris I 647. P. Tua a . Reu. Obsequenti mul D. Baptissa Balianus.. Λ Dducerem quoque huc Authoris euiusda Pmbationes, vacuum quod impostibile Aristoteli S a siectis eius habetur, euasisse iarequisitum Naturae, at quia initio Propositionis subito me declaraui, non velle in Quaestione illa nimiu me intromittere,nisi quod experientiam a P. Valeriano adductam concernebat. idcirco verba captiuo. R in ρliud tempus differo. Ordine postulante, ut rationem suspensi Nercurij, sicuti& aliorum multorum experimentorum inquiramus.
Vnde nam fiat, quod non modo aquae, sed &corpora solida, in sublime attollantur,
Ntequam Nodum hunc gordium extricare aggrediar, placuit primo curioso lectori Experient ijs aliquot non minus proprijsquam peregrinis Propositionis huius titulum magis illus rare, ut capacior imposterum reddatur subsequentis tantorum offectuum disquisitionis.
CAnaliculum vitreum argento vitio ad summa labra exple, & in subiectum vas aquae amoto sensim ab ore tubi digito,aliquantis per