장음표시 사용
641쪽
TRACT. II. DE ANIMA VEGETANTE. 221 quadam languilais ad tertiam eae aetissi triamque decoction in perilucti , quae quidem relinquitur ut iuperflua nutritioni,sed etiali ut necessaria generatiotii,qive quidem
sanguitus porti ubi in loco ad id destinato immutata, vim gen randi perficiendique aliud individuum intile in specie accepit,senim appellatur Sec indo quaeritur, quaenam sit eius vis, an sit aninis i. nil tum. Respondetur semen i n esse animatum , cum sit -- quippiam ab ios vivente separatudi, ac proinde non '
itu viuere, sed potentia, quatenus est in proXima poten- tia ut animetur , ubi primum ex ipse Sc sanguine foemineo sextus coaluerit Eut autem in semine virtus forma-Formari etrix Sc enerativa, quae foetum efformat ac delineat, in viri M.
primiturque virtus ipsa semini ab ipso generante, in quo tanquam in principali caula inest alia virtus formatrix & generativa, tua est vitalis potentia, cum exqvie est in semine non sit talis, tantum ipsius vicaria. Huius muniis 3 D Fcu
est hon tantum ex ipsa seminali materia cui inest, membra Retus efformare, partes,m pusculi secerneres, sed ex ἡ;-Viani animam tum vegetanteii cum sentientem ex ipsa e qua ducere Est autem tanta illa vis,quia per illam vivens se--πι-- se quodammodo epnesentat in semine, quod ad id prae-ς - -- standum vivisco spiritu& calore perfundit.
Τὰrtio quaeritur, viri in ea animalia , quae ex semine procreantiit, diuersa sint specie ab ij quae a putri matelaia efformalitur. Vbi nota, licet animal non nisi medio se mine generet,pleraque tamen posse sine semine generari,
ut ea quae non est nece: legisui ab alio sibi simili anim li,sed ab alia aequivoca cavit via Sole,generari possunt ex putri aliqua materia,ut sentianae ures, .imo non nulla esse qua non nisi ex putri materiageneratur,ut exi-
sua' da mimalcul' Dissicultas igitur proposita intelligitur de iis q. . ex lentine 'sine emine senerari pos . ni issum cui Vinicultati respondemus ea essetetusae speciei,' M . . iam quia ostia habet naturi proprietates eunta motum,
eande figuram,eundem colore na: tum quia id quod fit ex nihilo,origine magis differt ab eo quod fit ex aliquama 'teria , quam id quod fit ex diuersia, nec tamen propterea specie ab ipso differt Si enim homo ex nihilo fieret a Deo, eiusdem esset rationis cum aeteris. Et certe Adamus, licet non ex semine , sed ex terra formatus fueriti
in fuit diuexserat ius aut natu in suis poste is .
642쪽
o PII. . . Voniam de generatione in communi quatenus si- nificat proclues ionem qua in libet substantiale corruptioni oppositam, dictu ui est in secunda parte Physic t superest hoc loco ut de generatione propria tuentiuna nonnulla explicemus. i. Dissculain Primum qu ritur quid sit. Responcietur huiusmodi ge-γ3 At ne rationem dupliciter accipi: uno modo late pro qualibet , productione viventis a quocunquα quomodo complecti-- tu productionem animalium imperfectorum a causis aequi uocis ex putri materi : Alrcio modo magis propri)pro viventis productione ab alio itae a te, seruatis quibus dam conditioni hias. Priori igitur modo sumpta generatio definitur, Productio seu processio rei viventis an aliquo.
G nevation. Posteriori vero modo accepta dei initur Processio viven--μ m ii 4 principio vitae coniuncto secundum rationem simi-
μ ν litiidini; , saltem in specie infima: Dicitur a principio vitet
coniuncto , ut intelligas vivens,cuius generatio hic describitur, debere et se initio productionis conisichum pro . ducenti saltem ratione sui principi j. Sic leo genitus sirit in leone generant ratione seminis,quia generans e clar- te quada m alimenti defaecatiori foetum intra se estorina uit Defectu cuius conditionis processito angelorum, si IIuiis v ra quarumlibet creaturaru a Deo non dicitur generatio. Ad citi- , . . Aitur, secundum ratione similitudinis,&c. ut intelligas id quod hac generatione producitur , debere esse generanti limite si non in sexu aut effigie, saltem in natura seu spe- cie infima. Est autem haec viventis operatio una nutri- tione tum accretione longe mobilior censenda , cum sit totius viventis pro lumio, ad bonum totius speciei, Sc non tantum indiuidui per se referatur, ac multo maior ' paret in illa quam in aliis naturae solertia. r. D; si Secundo quaeritur , Num generatio proprie dicta sit aenisatio semper secundum similitudinem specie infimar,ut poni . ε vir jιt Liurii supradicta delanitione, ita ut quod signitur debeat
sisto,isais 'illa eiusdem speciei infimae cum penerante Causa dubita ρ..., aridi est, quod pleraque animalia ab aliis animantibus diuersae specie proprie generari posse videantur: sic ge-. seratio
643쪽
TRACT. II. DE ANIMA VEGET ANTE iis neratio muli ex equa Sc asino,item leopardi ex leaena de pardo, lynci ex cerua dupo,est propriὸ generatio viventis,& tamen in ijs proles differt specie a parentibus. Adde quod congressu daemonis Ioeminae videtur posse et
veram generationem humana soboles oriri quod etiam contigiis olim ex illis verbis cap. 6. Genescia ligunt te
rique e sanctis patribus, intris suntfili Dei ad irataminum. Verum tenendum est generationem propriam
fieti secundum 1 militudinem speciei infimae Ad priorem Mynriti si di
autem objectionem respondetur,cum dietur est genera nota tionem viventis requirere conuenientiam in specie infi- ma,intelligendum est de generatione ordinaria, secun dum naturam, quae fit ex congressu animaliuui eiusdem naturae peciei impediunt enim se duorum animantia . natura differentia semina, quorum mistio in causa est, ut 'proles in tertiam speciem degeneret. Ad posteri Urem ob i,cutus echionem rc qiondemus, daemones non posse virtute sua Osis...is. . concubitu Ruminaria generare, licili probabile sit eos corpore extrinsecus aisumpto piisse foeminaria conoressu vis tute seminis virilis aliunde aecepti humanam sobolem procreare: Sic enim daemon staccubus potest semen a viro et accipere: deinde factus incubus in uterum foeminae trans fundere. Ex quo non sequitur daemonem propriὰ loquen- do posse generare, neque dici parente sobolis procreatae,
sed potius eum a quo semen accepit. Ad locum ex cap. 6. 'Geneseos allatum, dicimus nomine filiorum Dei non significari inibi angelos aut daemones,sed eos homines qui ex sancta stirpe Seth erant oriundi nomine autem filio. ' rum hontinum eas quae erant de familia Cain, iuxta probabiliorem sanctorym Patrum interpretationem . . Plura hic ait generationcm viventium,praesertim aut x. . - 'malium pertinentia , quaeri potuissent, ut an terquela ditata hierens active concurrat ad generationem , quod nobis vi ἔνιώνυνμι detur valde probabile.Deinde ex qua materia coagmen . t mr tetur scelus in utero, an ex solo semine utriusque paren tis, an praeterea simul etiam ex foemineo sanguine, quod posterius nobis probabilius videtur . Quodnam membrum in perfectis animalibus primum efformetur,an cor, iuxta Aristotelem , an lipari, iuxta Hi pocratis sententiam: quorum alterutrum videtur probabile, probabili uri Iez. trumque membrum cum cerebro efformari simul.
644쪽
a16 8RTrAE PAR T. Husae Aa Denique cui filii parentibus in effigie praesertim similest procreentum,in quanta sit ad id vis imaginationis suae omniat similia relinquemus medicis curiosis discutien-iuio nobis vero suffetat haec D ij quae pertinent ad ani- - vegetantem pro nostro modulo ad majorem Dei ub iant , ac toti itae fontis gloriam
- m bus ipsius facultatibus satis superque dignoscituτ Hesreo nobis proposituinest Mohoc tractatu de natur ' tibus sentientis animae potentiis disserere. Quae cum in genere sint tres, ncolligere Mekij quae depfeniij ma generatim sciibi: Aristoteles i. de animi, sensis
inempe,appetitus,&motus:deque appetituri ouum si in Moralibus,superest ut de sensu Sc motu dilutemus. 2- Quatuor io itur hujus tacitatus disputationes institu ' --φ''mus,tres quidem de sensu, e Lunam de motu:quarum pri ma erit de sensu in communi, secunda de sensibus eXter nis, tertia de sensibus internis, quarta de motu anima tum proprio seu spontaneo. Ex quibus secundaminter xim,u opus fuerit,in aliquo sectiones subdiuidemus.
645쪽
TRACT. III. DE AENI M. SENTIENf h. V eiulinodi vinim ordinat hir, quaeque dicitur sensus, se habeat active an passive, siue ad illum aqui , siue ad obje cctum talis actus:qua leaς Philosophi magna opinionunt varietate diseutant. Nos omissis iantrouersiis,quid pro babdi tenendum sit sequentibus conclusiota.
Prima conclusio , nsus non est potentia pure activa. i. ,
hoc est, cum exercetur actus sentiendi qua dicitur sensa. Mutit Io,non tantum ipsum operatur,sed vera aliquid patitur; tuna quia tunc ab oblecto speciem recipies thim quia sui .
ipsius actum ui seipsa suscipitri quod aliquam in sensis palsionem manifeste arguit Adde quod non posset expli 'cati quomodo pollet fieri sensatio circa objoctum quod nonnunquam remotissimum est,nisi aliquid ab is isto adpotentiam immittatur,ut probabitur proxima quo 'nione , ac proinde nisi facultas ipsa 'bjecto iis nil patiatur cunda conclusio sens non est potentis mere passi lue --.. M. Piobatur,primum, uias sensis passio tantum con prebriἡν ι maerent adactum sentiendi equeretur potentias an
vegetantis,cum citra conlisuetum sint activae, tensitivis nobiliores,ile,quod absurdum videtur Deliade si sensus 1uilluni ex se actum eliceret, sed tantii ni speciem ab objecto reciperet,int volunt aduersarij, frustra inditus effeta natura: nam ad receptionem speciei sufficit organum rite dispolitum, id est , anima praeditu in suisque instru- tum partibus. Denique sequeretur falsum esse,quod tamen vere dic itur, nempe visuri videre, auditum audire,
die. Nihil enim aliudvMificatur his loquendi formulis Mam visum elicere actum ridendi, dcita debeteris.. Tettia, clusio Sensus non in seculto a m simu .c.,ρωμί passima, 'scosi quo nonnulli intelligunt , nempe' . quod sensis in V qis ,rgono di idici constet pote tia, altera passiua ad recipientam speciem ab obj, in o H- ,.... νῖtera a stiua ad elicienduarum sentiendi,itaui tensiis nostina simplex facultas, sed duplex, quod tamen inaudi tum est apud Aristot., Peripat ilicos, nempe dati sen- sum agentem patiente distinctum : Adde quod seque 'retur admittendos esse decem senilis externos , quinque pallivosin totidem activos, quod a recepta &Qtrina
renitus alienum est. Denique nihil iactur ivra
646쪽
vnam eandemque potentiati simul emissas ab objecto species recipere,ac eis uti, similit tactum sentiendi edes sere,quitiamque in seipso recipere. Si obfleias dari ii rellectum agentem distinctum a patiente. Respond mus . intestinum agentem diei in Aristot in alio plana sensuram dicatur sensis agens, ut patebito ij quὰ de illoicemus in postremomictitii. . - Quam conclusio. Sensus est una simplex facultas seu potentia , activa simulis passiua diuersa consideratione: Potentia enim sensitiva tripliciter spectari potest: primo quatenus recipit speciem ab objecto , secundo quatenus per illam speciem informata aetum sentiendi prosere, tertio quatenus ejus di actum,ut pote immanentem in
semei fit. Si igitur primo vel tertio modoste uti
ri tu non pati tur,sed operetur.Confixiliaturhaec eadem asser
si ex ria cedentibus conclusionibus,praesertim ex prima
rae vitta. Nam in ρ' ostensitate sititim non esse potentiam pur activam ted esse etiam passiuam,ac in secunda non esse merὰ passiuam,sed simul es adtiuam. Et quoniam sensiis in eo distinguuntur a plerisque alijs potentijs,quod ipsi a suis objectis patiantur,cum aliae agunt in sua objecta,idcirco hos Aristoteles anella potentias e GrasMsolut , non activas
-κώ- ci quaestionis propositae, simulque aliarum quae demi si speciebus iis tentionalisus i possent dubitatiza '-emplicationem , yracrimandum est, quid nomine Vecies intentionalis intelligatur; nempe ieciem intention-lem hic appellati signum aliquod formale rei sensibus
objectae, Live qualitatem quandam quae ab objecto im-m illa , Scin tensu recepta vim habeat iesum objectum praeientandi, licet ipsa leni mininacriit perceptibilis. Appellatur autem intentionalis, quia per ipsam sensustendit in objectili. Exempli gratia cum oculus percipit Molorem distantem , aiunt ρltilosophi in oculo esse seu
Mori similitudium prandam ipsius olori , hoc est,
647쪽
qualitatem quandati quae ab ipso colore per intermedia azre propagata de incipi sensu visus recepta vim babeas
ihil usquam sensus perciperet. Respondemus necessariis AFrii εώ admittendo esse Proh tur,primis, uia fit se contactum quo se vinibiram in distans nisi rex, V 4 αὶ medium,uti docuimus ini. pari. Pbs Vbi de actione passiones atqui objectum sensibile distata sensu sentante enim supra sensum positum non sentitur Magit in se sint, ut ex praecedenti quaestione colligitur Ergo necesse est ut per aliquid medium agat illud autem non potest aptius assisnari quam species, quae ab objecto ad sensum usque pertingit: γδ sit ut in tenebris res non videantur: Di neu colores egent luce, sui q=eciem emittant item res nimium distantes non intuemur,qui species ab eis trajectaein medio deficiunt, ita ut ad nos nequaquam
possint peruenire S uno omne coMitum debet esse in cognostente,μ proinde omne sensibile debet, alivomodo in senseri Cuni amem sensibile non possit esse in sensi secundum se ipsum,eum ab ips distet,necesseestri in illo sit oeundum sui similitudinent, quae nihil aliud est quam species intentionalis. Tertio probatur multis ex periemqMQuae non nisi admiss1s supradictis speciebus ex ' -- plicari pollunt, ut quod oculus videntis, aes ab ipsius tergo positae in speculo videantur quod baculus in aqua lactus , arbores in fluminum ripis immersae conspia Hantur quod ies in aqua fores appar*nt quam in aere; quod calaulus injectius in aliquod vas eum in ali m. distantia minim videatura j scilicet vasis visum intercipientibus sua tamen aqua illud idem 'as incipiae apparere A in messestissima ea --
temonim, nam eatenus res externis sensibus pereeptas etiam absentes postea enitatione recolimus , quatenus earum imagines,quas aspectu,auditu, aut quouis alio eraterno sensu hausimus interno sensu retinemus. Supersunt autem hic nonnullae difficultates eueas madii has species breuiter explieandae.
Prima , quomodo species illae ab obiectis ad sensim si
648쪽
j,3 ΤgRYTAE PARTIs PHYS C ΛΕ nem, quomodo semini iaculatore versus scopum emit- titur; sed percontinuam propas,tioneia i ,quom'dos; lora igne ad rem calefactini peruenti Et licet instantanea
stipsa spectenim intentionali uiti propagatio, nihilomi- nus tmen priu, natura concipitur biectum hi specierit in partesia vicini diffundere, quMin remotiori rupis δ secunda, quomodo species illae disserant ab objestis quinata dicuntur imagines. Respondetur disserre tum
realiter eum serinaliter realiter qui dein quia recipiun- tur in subjectis realiter diuersiis , exempli gratia, color est in parietes, at species coloris tum in aere cum in oculo videntisci formalite ver5,qtria sunt diuersae natura in speciei;res enim objectae sunt sensiti perceptibiles species vero intentionales non item , et alias inutiore disse- rentias praetermistiam.
Φοί- ἡ Tertia , quomodo species illa repraesentent objecta. mr si imi spondetur eam esset quidem stupendam penitus illii rim Ginenim conditionem, quod cum sint materiales Vtpote in si je 'orporeo inhaerentes , modum tali 'hirilitatem in repra essentando liment: Sic enim coloris alicuius ita ipsem in toto spatio perritis,d dissimi- situr , repraesentat, ut eundem totum in qualibet parte
spatij referat. Cuius rei ratio est,quod quaelibet pars spe- ciei apta sit totum illud repetae sentare a quo producitur: atqui pars quaelibet speciei, vel sipecies in qualibet parte mediiseu spatij a toto objecto producitur. Quo fit ut si contin e mediam partem rei visibilis velari,noniissime.
di ipsius par Videatur , quae sela media pars concurrit essestu ad propagandam illainspeciem. - Gq. Qui ii Nun contingat alimi seris percipi, vi quibuslatii experi orijs videtur colligi, sese nim qua erinspiciunxur in hecul , veniemloret nitidicuntur apparesites , non tarii res verae quam renari ima sine esse videntur mihilominus tamen arbiti amist species ipsas non esse sensu perceptibiles , quia nihil a-
liud sunt formuli terquam rationes sentiengi,&quia sub Jective in iplis sensibus recipiuntur, nihil autem in ipso sensu positum percipitur. Nec contrarium euincunt experientiae, nam ea quae videntur in speculo,non sunt imagines, sed res ipta, licet in alio loco, vel situ sint, quam ve
649쪽
tu,nalium, ut nonnunquan res absentes aut praeteritassensibus repraesentent quasi praesentes ut tim quis tenebrosium locum ingressus , putat se videre colorem quἡni paulo ante in luce positus conspiciebat,uel cum finitos no eundem tamen se audire exis ranar. .' Quinta , in quonam subjective recipiatur species , - s. δη--trum inomano sensus, an vero in ipse sensu seu potentia': Ἀ- ώ-
qi in organo residet. Respondetur in utroque recipi,' altrinpe in organo simul&sensurinoret iis quidem, rita videtur posse species pertingere ad potentiam nisi per intermedium organiam In sensuver qiua non vid x potentia posse perillam speciem Armaliter determi hari ad percipiendi instrum ob)ectum,nisiis tam
eie actuetur veluti informetur... Sexta,in quibusnam facultatibus admittendae sint illaesis εν species. Respondetur admittendas esse in solis inuidem omnibus facultatib sensiti uis tam internis scilicet quam z. --eXternis. Et quidem quod necessariae sint in sensibus in- ternis experientia satis notum est cum plerunque res ab sentes in s nemur,quod sine illarum imaginibus nequa
quam fieri potest,&clarius patebit ex iis quae de ii Gis suo loco dicemus myd ver admittendae sint in omnibus sensibus premiis hon tantis in Visi austu , sed etiam in odoratu,sustulta ,ex progressu patebit, ubi de gulis ageturi '
Obiectum sensus in genere duplex assignatur, alte obi. rumper se terumper accidens Illu sest,quod ve-μ in ιng rein per se immutat sensum, siue producendo inaeo foe- η --
rum,quo nodocolor,magnitudo,motus dicuntur sensibilia per se. Hoc vero quodper se non in in utat sensum, nec ipsumterminiit, quia per se non producitheciem, siet: ipsim immutat, sed tantiam sum eo quod ter
650쪽
percipitur ut colo a vis quem terminat alieIum Cornmune quod per se pluribus sensibus eiusdem orditiis Per cipi potest .vtini antitas a vi suis tactu. Est auten inter ν-trumq; discrimen istud, quod sensibile proprium immu--umina: et producen o oeciem: communesvero ipsana duntaxae'. istimo Deinde illud per se prim baioc vero pex quaed non primo se in suis aificiat. Vbi obiter nota dies son em Minnio Octi sensibilis spe ctari maxime ixspectu senseum orermonimes de fit ut sensibile propr uni pro' nario numero sensium externorum siqvimu ssile audibile,ol iis gustatilastode sensibile vero
eommunem tuntuplex quoque ab Aristotele assignatur, nempe magnitudo,sigura,numerus,motus, quieS.' --- Verum dubitatu es, an rei te numerentur ab Ανistotele η .fiti 1 n quinque haec communia sens bilia , ita ut non sint pluras, ut om nec pauciora Sunt enim cauis dubitandi non leves. Et qui in quod plura adnuanerari debuerint Vrte sitis ex
z. p. . . conuincitur, quoil multa sint praetor Dradi i mina
quod motus eum sit in continuo fluxit non letur per se cadere sub sensum, uinoi percipit nisi quod praesens est. Deinde numerus cum sit opus rationis, non vi letur elle quid per se sensibile. Dei)ique quies,cum sit prj'atio an tus, non cadit per se sub sensum. Non est tamen propter hoc distetandum a communi ν η sententia. ut vero istis,aut similibus objectionibus satis-
2- 'faesa , notandum est, cum Aristoteles quinquesti misi. communia enum: auit rem omni speciatini munieras. '. - , sed tantum generes laveluti eapita ad quae. Vocari de anesis ei lim Hiem, arum uti . st tum affisuram re meantur, distans, propinquum tamagnitudinem , situs partim affiguram partim adnia
gnitudinem diuisio seu discretio adnumerum , tempus admodum. Relata vero, ut majus,minus,aequale,ina qua 'ie,simile de dissimile spectata sermaliter, talia sunt non