Orientalia

31쪽

eentissime exornasse novamque regiam condidisse molibus montium instar in coelum eductis, idque opus ingens intra quindecim dies persectum fuisse, captivorum, ut puto, non minus opera, quam spoliis. Quorum quot millia fuerint, et quanta multitudo perierit gravissimo et irremisso laboreeIhausta, ex brevissimo hoc temporis spatio conjicere est, ut merito dixeris Habacuci exemplo, haec sanguine condita esse. Beroso de numero dierum susseagatur Abydenus apud fuseb. in chronico p. 26 et in Prae r. Eu g. Lib. IX. c. 4l, licet rem augeat, triplicem memorans Babylonis murum isto spatio aedificatum fuisse. Ponit rem Berosus statim post expeditionem Nebucadneetari patris morte interruptam , quod non magis ad vivum resecandum est, quam illud Abydeni: μβου--οσωος δε διαδεξάμνος τον ἀρχήν, αλλῶνα φελε μιχισε κ. τ. 1. Quantum ex Iosephi excerptis iligimus, Berosus varios Chaldaei regis in Syriam expediti- opes inter se confuderat et in unam contrax rat. Quo Pe sinet, quod Nabo lassarus filium contra Satrapem Aegypti, phoeni elao et C Iesrriae rebellem misisse dicitur, quasi: in illis Ioeis ulla ejus auctoritas antea fuisset. Manifesto commiscet hellum cum Nechone et expeditiones postea contra Phoenices, Iudaeos populosque circumjacentes susceptas. Quod longe probabilius est, NebucadneEarum regiae exornandae tum demum vacasse, cum ipsi a continuis bellis quies esset, iique illa igitur opera ad extremam illius aetatem pertinere, idem Berosus testimonio suo eonfirmat, ubi dicit Nebumd-

Briarum, μετα τό αρξασθαι του προειρημένου τείχους, morbo

eorreptum decessisse anno regni 43, et munitionem interi rem ad flumen absolvendam reliquisse ultimo suo in imperio successori Nabonnedo. Ergo locus Habacuci, quem 2 Diuiti Cooste

32쪽

COMMENTARIORUM IN HABACUCI

ante citavi, non tantum me permovet, ut illud vaticinium illo priore C. I. v. 1-11ὶ recentius existimem, sed etiam, ut illud eo tempore scriptum existimem, quo jam dudum, deletis Hierosolymis, gens Iudaica in captivitatem abrepta fuisset. Quae caussa etiam est, cur facile mihi persuadeam,

hanc pericopen C. I. vs. 12 - ΙI. vs. 20, vaticiniorum Habacuci, quae aetatem tulerunt, Postremam esse et tertium caput illud tempore antecedere. Nam illud eximium carmen, quo nihil in Hebraearum literarum reliquiis est sublimius et magnificentius, fere totum versatur in lyrica descriptione auxilii a Deo populo suo praestiti, cum illum, deletis Aegyptiis, per sinum Arahi cum et solitudines in Cananaeam deduceret. Si quaeris, quae pars poematis ad Poetam

ejusque tempora pertineat, extremi versus sunt inde a decimo sexto, quibus auctor significat, se memoria rerum olim

a Deo in gratiam gentis Israeliticae gestarum summopere commoveri, et tanta divini Numinis et restituendae olim felieitatis fiducia impleri, ut in praesentibus malis acquiescat et patienter serat hostis irruptionem, agris, vineis et oli velis vastitatem inserentis, gregesque et armenta abripientis. Quae nisi scripta vel effusa sint ante captivitatem Iojaehini, eum tot millia hominum in Babyloniam transportata sunt, equidem plane non intelligo, cur nullam omnino populari

iam suorum in captivitatem abductorum mentionem fecerit. Vidimus de aetate prophetae, et, quantum praesens nostra ratio postulabat, traditiones, quae de eo feruntur, attigimus, et de scopo atque ordine vaticiniorum, quae SVPersunt, sententiam diximus. Consentaneum est, ut agamus etiam de prophetae nomine. Nam primum illius forma admodum singularis est; dein ejusmodi commentatio ad eos locos per-

33쪽

2 ltinet, de quibus in protegomenis disputari solet. Nomeuia hodiernis codicis Hebraei exemplis plerisque scribitur pm eum tigesch forti in tertia litera, licet in nonnullis antiquis editionibus p pari scribi Drusius testatur. Quam duplicationem secundae literae expresserunt veterum complures. Nam

apud Alexandrinos vulgo est Ἀμβακ-μ, in vitis prophetarum MD-μ, vel ' in se, vel denique, ut in exemplo est Augustano ab Hoeschelio edito, Ἀμβακουρι, ξ Ἀββακου, quae ibi explicantur παπῆρ ἐγέρσεως, quasi vox ex Q , Velitra, conflata esset. Similiter interpretatur Ἀμβακουμ0rigenes in Lea. 'cim. Hebr. Mieronymi opera T. II. P. 246 ed. Mart.), dum in alio ejusdem farinae libro ibid. p. 114

explicatur πατὴρ εγείρων; quae, etsi scripta sunt ab hominibus linguae Hebraicae non admodum peritis et solam scriptionem Graecam horum nominum considerantibus, utilitate umen sua non carent, cum ex illis appareat, secundum fraeculorum istorum opinionem Ἀμβακουμ ab ' βακουμ, quod etiamnum in Codicibus compluribus et edit. Aldina e iovis Alexandrinae legitur, non differre, atque adeo prius illud Mu ex molliori pronuntiatione Ortum esse, Plane ut σααβυκη vel σάμ factum est ex Naz , et Ambubriae, quod fidicinarum nomen est apud Romanos, descendit per mascul. Ambubajus a Syriaca voce cά-s tibicen, adjeci. οἰ cs, Chald. zrari, calamus, arundo, et hinc tibia, Arab.

quod non ad , nec ad sed ad pertinere,

quod pariter sui mensis Nisanis nomen) in rez ari apud chaldaeos abit. Notum est, hanc resolutionem Dageset, fortis in Nun admodum placere Chaldaeis; idemque faciunt Syri, ut v. g. in t rari, coli. nec aliter, ui hoc obiter, data

34쪽

COMMENTARIORUM IN HABACUCi

p mutatio illa non est infrequens cf. Dissert. gener. cod. 4ot 355ὶ, et figuras literarum illarum veteres non minus confundi potuisse, intelligitur cum ex observatione B harti, ad Gen. c. XI. v. 26 et 32, hinc explicantis discrimen intertextum Hebraeum, qui Theractum annos 205, i. e. p, vixisse perhibet, et codicem versionemque Samaritanam, quae eidem Theraclio annos 145, i. e. P, adscribunt. Quin etiam iascriptura Palmyrana non multum diversae sunt Iiterae Mem

valet de scriptura, quam Aramaeam veterem appellat Koppius, ego Hebraeo-Aegyptiam. Vide Bild. und Sehrist. II. p. 389, coli. 395, et Monumenta Phoenicia edita a M. A. Lancio in

libro, cui titulus vi sacra acri Iura illustrata con monumenti

Fenico-Assiri ed Egimiani. Tav. 1. Romae IS27. Hoc de Graecis vocis formis. Latina pronuntiatio Rabacuc, quaσex Vulgata in linguas Europaeas transiit, roespoudet Hebraicae pari, vel potius p pari, si nempe Habacuc pronuntietur. Prius est formae quacum Gesenius et Rosenmullerus miro errore scriptionem p pari comparant: posterius alia Hebraeis inauditum, si pro τ' ciri scriptum sit, forsitan haud ineptam explicationem offerat formae ph ri, ut d agesebforte ex longae vocalis correptione ortum sit, sive ut haec nata existimetur ex Dagesch fortis omissione. Illud si praefer i

vel pro nam Elis vocale Arabum potest respou dere τῶ Κameis longo, non minus quam τω Cholem l0n Hebraeorum, eademque analogia etiam nunc π B, nunc p., pro πη quo exempla apud Ges. in Lehrgeb. p. 25 in. 2 et forma 'purri pertinent), analogum est τεῆ o Arabum . Gesenius existimat, haeo in Pthhel et IIilli

35쪽

videtur illius sententiam hoc tueri, quod 'Tum reflexivum, tui tensum Aabuia populus, possit referri ad I , semelles. c. XIII. vs. 4 lustrandi et recens di notionem habens. Nobis vero hoc Praeplacet, has species 're et 'Cn , alias 't m nuntiatum, sive otas et nunc quidem diversas, sed ab initio easdem fuisse, eamque opinionem derivamus ex ipsa illa lege productae vocalis ob omissum, et correptae obissertum da gescti, tum ex significationis intensivae similitudine, quam in ipsis illis speciebus et in nominibus inde

derivatis cerni, in commentatione de pluralium fractorum natura et origine probaturi sumus. Confirmat denique eandem sententiam usus fere perpetuus hujus formae poliel propthhel in verbis geminantibus secundam radicalem sive potius monosyllabis, quae cum omnia antiquissima videantur, simul eonfirmant poliet vetustius esse, quam Pthhel. Cum vero pro tripliei vocali totidem intensivae formae creatae essent, 'οῦ , vel et 'Tu, postremam in activis non corripuerunt, cum sic passivum exstitisset 'gn, Sili, ex duabus autem prioribus fererunt προ et Tam. Antiquioris rationis exemplum est briri praeteritum 'habens ex lat. bri ' cum in . inri pro inrem, et contra MD, fui. recentius ex pil, hel, dum bri ri pro brm est ex poliat ad normam του da . Consequens est igitur, ut ex ejusdem analogiae lege intensiva Species nona Ales inserto formata, T Rae, mutata fuerit in pD. Cum vero nomen abstractum Speciei IX sit 'n' ph, ut , hujus tu lensivae infinitivus necessario fuerit D, 'nipo, ut adeo nomen actionis p mri, et hinc ortum p petri, notaverit ipsa vi larinae

Uehementissimum amplexum vel amorem. Obiter . observo,

hie eandem analogiam corni, atque in formis Pahel, Piliel,

36쪽

Pohel, quas etiam 'γη, ποῦ v et 'pro efferri potuisse, verba . . , et ri , et alia ad idem exemplum ficta, ostendunt. Habemus nempe et hinc 'e ' ira percitus fuit, Drmae vn a iv. ia. , et negotium celeriter peregit, s. 'p'pn ab et In utriusque verbi oldotal et riat, a V pp. caeterum non repugno, si quis aliam viam secutus Dagescii forte ex litera Nun inter secundam et tertiam radicalem inserta, aut ex triplicata tertia, ortum putet, ut derivetur a verbo rem pro πΗΤ, vel meari. Utriusque Drmae exempla sunt apud Arabes, quorum Species verbi l4 est Saltat. Exempla sunt: sciit Hortauu eoma, ab elata, e , . adi s properavis in incessu i b.-, Unde camelus velox, et M is i ualde tenebricosa sua nox, Chr. μεου. p. 60, Pr, a quod ex Hebr. transpositum videtur. Etiam apud Arabes, alias Nun proximae literae nou assimilantes, sunt Drmae quadri-

ad pm ozLLq. Sed poterunt eaedem quoque exigi

ad normam nominum verbalium teritam radicalem triplicantium. In his est Il A admodum album fieri, quod Lumsdenus quidem I. l. refert ad io Sol, ad normam τοτ

χ ἐ.. non vero l.ε ex ' sed pertinere etiam

poterit ad ota Ll, quod intensivum fuerit nonae formae log a, atque adeo synonΤmum undecimae, I l, P nisi sorte, quod equidem praeseram, hae geminae sermae eaedem sint, et o Lial ex o e i contractum exem plo suo luculenter confirmet illam contractionem vocis V n, o p p n, de qua paullo ante uberius sententiam diximus.

37쪽

PSALMOS SEPTEMDECIM PRIMOS,

AUCTOR

39쪽

Ad eolon 12 . - Vocabulum 'a quid hic significet, di putant interpretes. Plerique hic et Prov. 3i: 2, perinde .ique in Aramaeo sermone, Ilium significare statuerunt; et ero adeo convenit huic loco ea signifieatio, ut non facila aliam desiderasset quisquam, si satis certa esset et comprobata. Atqui filius in Hebraeo sermone Π dicitur, etiam in ipso hoc carmine colo z '; et ultimum illud libri Proxer-hiorum caput quis scripserit, et ubi et quando vixerit auctor, prorsus incertum est, adeo ut isthac auctoritate, qua probetur, etiam Hebraice, et Salomonis aetate, stium 'a esse dietum, non liceat uti. Propterea igitur aliam in hoc Ioeo tribuetidam esse vocabulo significationem, mulli censuerunt interpretes; sed magna inter se dissensioue; et usque hodie devio tam felix fuit, ut suam sententiam omnibus posset probare. Ego non dubito, quin vocabulum sit hic, fit in illo proverbiorum loco, dilectum designet, praecipue dilectum filium, vernacula lingua limeling. certissima haec est si-

40쪽

ANNOTATIO AD

gnificatio ex usu seminini ma de filia Cant. 6: 9, ubi de

puella sua amator: rim, si mri r a dilecta est gemetrici suae: quibus verbis in antecedente membro haec respondent: N, mri mn unica est matri suae. Et quis non videt, quam apte in hoc psalmo secundo rex, qui carminis argumentum est, dilectus, id est dilectus Dei filius, appelletur, plane sicuti Christus Luc. 23: 35 o του θεου ἐκλεκτος, et Eph. 1: 8 simpliciter ὀ προπινι νος dicitur 7 Totum enim carminis argumentum in eo versatur, ut ostendatur, quam vani sint principum rebellantium conatus, quum rex, cui obedire detrectent, non tantum ab ipso Iehova constitutus, sed is sit, quem ipse filium suum declaraverit, id est, quem paterno amore et praecipue diligat, secundum oraculum 2 Sam. 7: 14, quod poeta ob oculos habuit. Quod autem vocabulum sine articulo enuntiatum est, id nequaquam o, stat, quominus illo, quem dixi, accipiatur sensu. Haec enim poetarum Hebraeorum consuetudo est, ut vocabula, quamvis definitam designent rem vel personam, sine articulo Proserant, appellativa nomina tanquam propria usurpantes.

Vid. Gramm. Hebr. g 473. Exempla qui desideret, in ipso

hoc inveniat carmine, veluti colo 4' in Συ , colo 8' inn 1 et rituemur . In Proverbiorum loco laudato vocabulum 'I non ex Aramaei, sed Hebraei sermonis usu ab auctore usurpatum esse, persuasissimum habeo. Neque etiam Aramaeum pro Rdictum esse censeo, litteris liquidis r et 'i inter se permu'tatis, sed proprie et a principio, perinde atque Hebraeum 'η, dilectum stimetini significasse, et de filio parentibuβpraecipue dilecto usurpatum fuisse, deinde autem per ste quentem vocabuli usum factum esse, ut propria illa vis in