Orientalia

51쪽

ensorem significet. Utrobique ultorem designare nequit; et, quum Ps. 44: 17 pro zmrim n et in priore hemistichio m T, obtrectator eι conritiator, positum sit, illa verbi significatio in Hebraicae quoque linguae usu certissima est.- ri, cesscire facere, inimicum et reprehensorem, hic d notat facere, ut non amplius inimico animo sint neque o turgent eu Pent e.

Ad colon I . - Pro ra is, ut vulgo legitur, in Graeca translatione Alexandrina est Lmla τῶν κουφίων του υιού, ut manifestum sit, interpretem in suo exemplari pro D 'τ, vel, ut in aliis libris uua voce exaratum est, D π, scriptum invenisse recto is, quemadmodum etiam in inscriptione psalmi 46' et i Chron. 15: 20 logitur. Sic igitur hic quoque principio scriptum fuisse, vix dubitari posse videtur: nam facili SI ante muris, quod easdem duas litteras primas habet, scribarum librariorum incuria omitti potuit. rvictris certum modum significare, quo carmen canendum esset, probabile me videtur: sed, quod nonnulli statuunt, D ,τ primam vocem noti carminis fuisse, ad cuius modum esset canendum, non lacilo conciliari posse credo cum loco e Chronicis modo citato. quicquid huius sit, certe pro a , pronuntiandum est Π,; et hic, sicuti 1 Chron. 15: 18, nomen Levitae vel potius gentis ipsius proprium esse, iam ab aliis observatum est. Eodem modo um , legitur in inscriptione psalmi fl2 . Masorelliae, B pronuntiarunt, quia secundum interprelationem, quam sibi traditam habebant, utque ex Chaldaica novimus tranStatione, carmen in mortem Goliathi a Davide compositum esse, his verbis opinabantur significari, et pro-

52쪽

ANNOTATIO AD prium sensum esse hunc: super morte eius, qui inter im-

stra) erat. Ad colon γη . Optima huius coli interpretatio ea est, qua in verbis rim, ritu ri mr a irim verbum hum non secundum Masorethicos accentsis cum sequenti, sed cum antecedenti, ut subiecto construitur. Ita sensus est: Hostea extinctigunt penitus; - minae in perpetuum s vel ita, ut verbaret , redi ri cum antecedentibus pro complemento adverbiali constructa esse censeantur: Bostea extincti sunt penitus, ira ut ruinae in perpetuum sint. Facith tamen, credo, omnes sermonis stylique Hebraici periti confitebuntur, utrumque admodum durum esse et a stylo Hebraeorum, etiam Poetarum, alienum. Ideo suspicatus sum, ante rvdi ri vocabulum excidisse. Num excidit fur re, et causa, cur exciderit, haec fuit, quod in hac voce et antecedenti rari duae

ultimae litterae eaedem erant 7 - an ranu Ny Sic enim tres ultimae litterae eaedem fuissent cum tribus antecedentis, et vero etiam ceterarum rara cum ultimis praecedentis vocisa rem magna similitudo. - In sequentibus verbis, nTNmri nare urbesque eruisti, periit ipsorium memoria, aut madvertendum est, verbum ei a semper evulsionem violea tamque remotionem e terra significare, ut arboris ex humo,

puli e solo patriae, sic hic oppidorum; et pronomini inseparabili in adiunctum esse separatum ridiri, ut ex Pressius Pronuntiaretur pronomen, atque ita oppidis erutis, de quibus in antecedenti articulo sermo fuisset, significan ter opponerentur, qui pronomine masculino designantur, eorum incolae. Conferatur Grammaticae Hebraeae S 500. Etiam memoriam veterum populi hostium deletam esse

dicit poeta. Videlicet in his primis huius carminis colis,

53쪽

43a 2- acl T , laudatur Iehova, quod ab antiquis hostibus

populum liberaverat, atque ita suam erga suum Populum praestiterat iustitiam; deinde, usque ad colon II, Iehovae iustitia ut Perpetua atque in universum celebratur; ac tum demum, universo antecedentium argumento in 12 et I 3 primum breviter repetito, cum 14' transitur ad preces, ut etiam a Praesentibus adversariis populum Iehova liberet, et horum quoque interitus, ut certi et iustitiae Iehovae cons questis, Praedictionem. Ad colon 8' . Prima huius coli verba, disr dbU, mr IMova raulem in perpetuum aedes, tum demum recte intelliguntur, si animadvertitur, poetam iustitiam Iehovae, quam in praecedentibus colis Iehovam antehac in liberando populo ab hostibus praestitisse dixerat, nunc ut Perpetuam e lebrare velle. Ideo, quum colo 5 ' dixisset in Persevio, τ α Et di mdiu rizΣr e sedisti in solium ut iudex iustua, id nunc in Imperfecto enuntiat additque di, ob in perpetuum. Ad colon 14 . Offendit hic 'rari pro ut ubiquθalibi exaratum est. In aliis exemplaribus scriptum est quod non, ut EWald statuit, a 'gri ex krma Kal, sed a 'gri ex krma Pi Vel est: nam a non existeret 'orari, sed collata Gramm. Hebr. g l83. Et, quod dixit ΕWald, in 'naret ab agri facilius, quarti in 'arari, explici tu osse, cur duae litterae r non coaluerint in unam duplicem, id omni ratione caret: nam non magis in πτη et aliis similibus flexibus a Tu, quam in V pu a Ipo, tertia littera sine Dagesch leni scribitur et Proinde antecedens Scheva non plane mutum est; haec autem sola, cur duae similes litterae non coalescant in unam, cariSB QMe potest. Iam vero, quia Imperativus for mae Kal cum Pronomine ' ubique alibi 'mri scribitur, primo

54쪽

ANNOTATIO AD

specie videatur, rectius hic mari scribi in krma Pi ei. Αitamen animadverti debet, formam Pi et huius verbi in unico, in quo legitur loco, Prov. 26: 25, alium et huic loco non convenientem habere sensum: visi forte etiam porri, ps. 102:14, ut veteribus grammaticis visum est, Infinitivus formae piVel sit Pro marib, ut 'tare pro pilari, secundum Gramm. Hebr. S 65; sed illud etiam Infinitivus Armae Kal esse potest cum Seges ob litteram gutturalem pro Chireh a Ari, quamquam confitendum est, sic, cur duae litterae nou coaluerint in unam, nullam apparere causam, siquidem ab Infinitivo 'pn inclinaretur τοῖ' cum Dages h leni in tertia littera et plane muto sub antecedenti littera Schevate. Quidquid huius sit, ei, quod vulgo legitur, 'parri, certe plane simile est vastate, Ier. 49: 28; ex quo hoc saltem apparet, illud Masoretharum rationi non esse contrarium. Atqui dubitari potest, num probanda sit haec Masoretharum ratio. Pronum est Statuere, Pronuntiandum esse in larma Po'el mori, itemque 'U; quin etiam ps. 102: 14 marib, praesertim quum etiam sequenti colo eadem larma usurpata sit. Quid autem, si ipsi Masorethae mari et tim: scribentes non aliam, quam ipsam illam sermam Po'el, denotare voluisse ceusendi sint ΤHoc ut suspicer, aliquot, quae me adducuut, indicia suut, quaeque nou aliter explicari posse videntur, quam ita, ut statuatur, Mawrestas opinatos esse, pro Cholem in forma PO'eI, si sequens littera vocali careat, etiam breve o ma

meis Chatu esserri et scribi posse. Sic, quod ps. 10l: si

legitur In ra pronuntiare iusserunt 'atab: sic sine Mettieg, ergo mei Mnι, vel potius melosch 'Gὶ, ' abundare dicentes: nam quid, obsecro, bra aliud esse potest, quam quod larei m Hra, Participium formae Poci cum poetica status construet

55쪽

45lernii natione 2 Hoc autem modo scribentes eos significare voluisse Puto, vocalem o proferri debere ut in Gallico cole, non sicut in cflose: et quo tandem alio pacto potuerunt hoc per suas vocalium notas significare 7 Pariter in z ut vulgo legitur Jer. 5:6, non, ut anto statui in annot. 2--δ S 188 Grammaticae Hebraeae, Masorethae ita vocales a scripsisse Censendi sunt, ut sonaret, quasi scriptum esset mr: hoc Enim si voluissent, in secundo ' scribere debui seni Dagescti lene. Imo, formam Po'el esse, eos existimasse puta, sed ita scripsisse, ut o sonaret non Mare, sed obscure, sono medio inter o et ad sesehos dem. Iii aliis exemplaribus ibi legitur α Nr. Quod cave existimes ita scriptum esse ab iis, qui formam Pu al esse censerent: de passiva enim larma Pu at nemo hic cogitare potuit: sed Dagesch in priore' scriptum idem significat, atque omissio lenis Dagesch in posteriore, Scheva non plane mutum esse, nec prorsus iesch-Hem efferri debere; quemadmodum nostrates pro gorii scribere solent go elijk, quoniam non prorsus gωIVA, sed ael se pronuntiatur. Cons. Gramm. Bebr. 3 75. In aliis denique libris ab iis, qui Dagescit istius et omnino sermae

rationem non intelligebant, scriptum est dr: . Idem iudicandum esse videtur de χ' IN P. 62: 4, ut hoc, sicut η mn, quod antecedit, Polet esse censuerint Masorethae. Etiam hic in aliis exemplaribus, ut Seheva sub x non plane mutum eme significaretur, Unx n scriptum est; in aliis denique, quum formae ratio non intelligeretur, π vel ππ'n. Tum etiam, si mea de Masorethica earum, quas attuli, vocum pronuntiandarum et scribendarum ratione probanda esse rideatur sententia, vix dubitari poterit, quin etiam MN rps. 94: 2O, Prout a nasorethis editum est, non Pu at pro

56쪽

ANNOTATIO ADNam, sed Po'el esse censendum sit . - Si quis autem qua rat, cur igitur non semper, si pecunda verbi littera Sch ova haberet, ita cum iam eis Chatu ph krmam PO 'el scripserint nasoret hae; respondeo, eodem iure quaeri Posse, cur nousemper, quod aliquando fecerunt, et quomodo αππ' et marmin aliquot libris exaratum esse modo vidimus, Dagesch inscripserint litterae Scheva habenti, quam antecedat brevis vocalis, quo significarptur, Scheva illud non plane mutum esse. In his et similibus aliis cernimus nasoret harum pronuntiationem etiam accuratius, ut quhm perfectissime eam scriptura repraesentaret, designandi conamina, a quibus tamen destiterunt, quum animadverterent, sic ambiguitatem exsistere formarum, et pro luce et claritate Obscuritatem confusionemque oriri. Ad eolon 1 TR : vera E a via* bxta ατ unci: m m 'ir. Ma-wrethae Cpra pronuntiantes hoc procul dubio pro Participio habuerunt verbi Σta, et huic verbo impingendi ad ossentat--lum , atque ita corruendi, tribuerunt notionem. Pariter Aquila, qui nasorethicam interpretationem quam accurati Sime exprimere solet, pronuntiavit intellexitque Reddidit enim, quemadmodum in margine Syriacae translationis Hexaptaris Graeca eius verba Syriace conversa leguntur: ami r i ivit, vel impinget. improbus, certe in Im- Perfecto, ut appareat, eum non Pronuntiasse VI 'r, ut Per fectum krmae Niph 'at verbi Vn. Chaldaicae interpretationis

a Ia et Uzm, ut, qnum illa iam seripsissem, vidi, formam Po et iam agno .it R. stier i Ohrgebatido dor habr. Spraeia , S. a 5 is, quamquam

More harum, eue ita aeripserint, rationem non reete intellexit explieuitqn dom etiam lea. 44r 3 Po et ossa, et Masore has ita aeribentes nometi aera apae Mao, non sine ratione iudieasse vἱdetne.

57쪽

δuctor utrum Uzir, an 'a pronuntiaverit, pro certo dici

nequit. vertit quidem in Perfecto bn re impegit: nam m dos vertit et omnino formas grammaticas non exacte reddere studuit iste interpres; ex eo autem, quod impingendi significatioriem verbo tribuit, non posse confici, eum Upra r inClinatum esse censuisse ac proinde in Participio pronuntiasse, recte observavit Boticher Proben alitestament-sie r Schr Ierkra V, S. 6 und 7 , eundem interpretem alibi eandem notionem verbo et ς' tribuisse monens. Dubia quoque est Hieronymi interpretatio corruia impius, quiamreuia tam Praeteritum perfectum, quam Praesens esse potest. At hoc tamen e consensu horum trium interpretum certissime constat, secundum eam interpretationem, quae

inter veteres Iudaeos traditione ferebatur, quamque etiam nasorethae illi, qui vocalium notas adscripserunt, censendi sunt esse sequuti, verbo hic impingendi vel commendi notionem subiectam fuisse, ideoque non posse probari Bot cheri opinionem statuentis, Masorethas, dip a ut Partieipium formae Kal pronuntiantes, verba in hunc censum accepisse: in Pere manuum suarum illaqueat Iehovain improbiam. Iam ero, quum nunc quidem mustet, verbum Uzὶ non habere impingendi corruendique significationem, atque adeo ne-eessario relinquenda sit Masorethica interpretatio, etiam pronuntiatio vocis nasorethica absque ulla temeritate relinquitur. Unice probanda est eorum sententia, qui Perfectum hic requiri et epra pronuntiandum esse iudicarunt; et prorsus spernenda eorum opinio, qui Perfectum quidem hic requiri, sed ipsum illud τοῦ γ, ut a Masorethis editum est, Perseelum λrmae Niphal esse, non magis contra gramma

58쪽

ANNOTATIO AD

tuerunt. In Perfecto autem verba tu hoc et praecedente colo enuntiata sunt, quia his colis verba continentur, quibus populus se Iehovam laudare et exsultare velle dicit, ubi Iehova eum e malis, quae ab inimicis suis patitur, liberaverit. - Ceterum ex eo, . quod Masorestae Upra Perperam ut Participium pronuntiarunt, factum est, ut etiam in priore hemistichio pro ob in multis exemplaribus ou ut Participium scriptum sit.

Ad colon 2μ . Inde ab hoc colo ad 11 aliquot versus leguntur, qui non eodem modo, ac reliquae fere huius carminis partes, dispositi sunt. Est enim huius carminis quod perperam in duos psalmos, nonum et decimum, divisum esse apparet haec universa dispositio, ut hina disticha in parvas quasdam coniuncta sint strophas, quarum singularum primae litterae ordinem consequerentur littera rum Hebraicarum. Qua de re recte EWald iudicasse videtur, poetam, quin potius compositorem carminis dicas, hanc artificiosam suam versuum dispositionem non absolvisse. Et haec probabilis quoque causa est, cur ps. 9: η-1i duo habeantur disticha ambo a littera incipientia, quum duo ibi desiderentur, unum, quod ου η, alterum, quod ab ri incipiat; itemque cur ps. 9: 20 distichon a littera p, a verbis ri r p, incipiat, quum incipere debuisset a z: nam compositorem carminis litteras p et z, ut sono finitimas, inter se cou fudisse vel commutasse, haud simile veri esse videtur, praesertim quum ab iisdem illis verbis etiam suo

loco sps. 10: 12) incipiat distichon, quod debet ex ordine

primam habere litteram p. Materiem autem, quae ad pro

59쪽

positum suum fere sussiceret, compositor carminis e diversis carminibus Collegisse videtur. Itaque factum est, ut hica eolo 2' ad II integram habeamus ab illius arte intactam eaminis antiquioris partem. In cuius tamen interpretatione nondum omnes expeditae sunt dissicultates. In colo 24' si eligimus: inUri ri,urna π p, mm n ma; quod vulgo interpretantur in hunc sensum: In superbis improbi Quando

hane prioris membri interpretationem nemo existimabit a simplicitate commendari; et Posterioris non eum esse Posse, quem vulgo ei tribuunt, sensum, evidentissime demonstrat comparatio verborum, quae ps. 9: 16 leguntur: Dudi 'ar ba in illo ipso reti, quod Occultaverant, captua eraeorum Pes. Pronomen N in tali constructione non simplieiter relativi fungitur vice, sed propriam suam vim demonstrativam conservat svid. Gramm. Hebr. g 51M. Itaque se sus posterioris hemistichii non alius esse potest, quam hic: emientur simprobi) iis ipsis, quaa medi ali sunt, machinationibus. Et prioris hemistichii verba, quum perperam inte

Pretarentur, Masorethas Perperam Pronuntiasse arbitror, sed hoe esserri debere modo: π minra insolenter improbus insectωur assicium. rvma εVerbia, insolentia, eodem modo ut adverbium cum verbo constructum est P. 17: 10: η' modi loquuntur insolenter. Verbum autem in , si activum

et transitivum, quem alibi quoque habet, insectandi vel persequendi sensum ei tribuimus, etiam ut activum verbum pronuntiare Oportet, quemadmodum Masorethae quoque s rerunt , Thr. 4: 19 ' Οη , non V , legentes. Illum, quem diximus, huius coli sensum esse debere, iam perspexerunt

60쪽

ANNOTATIO AD

nonnulli ex antiquioribus interpretibus, non videntes tamen, ut ille sensus esse possit, cum Masorethica interpretatione etiam pronuntiationem Masorethicam esse mutandam. Sic castellio interpretatus est: Impii superbe insectantur inopes, avis ipsi conatibus capiendi. Ceterum breviter hoc colo enuntiatur argumentum eorum, quae sequentibus colis uberius explicantur. Itaque sequens colon incipit ab explicandi particula 'di. Ad coloci 4 : i' Στπbx Pre urer re mim re

colon nunc plerique in hunc modum interpretantur: Improbus, gua est EVerbi DNon vindicM: non est Deus f Omnes cogitationes eius sunt: id est, Improbus, guα ωι -- perbia, hoc unum cogitat: Non vindicat; non est mus Talis autem sententiae constructio ab Hebraico stylo prorsus abhorrere videtur: et certe magis probanda eorum ratio est, qui solum dimis o cum 'la d bet construendum esse Censent, sed tra 'ba, ut a Masorethis quoque factum est, cum antecedentibus iungendum, et mente supplendum 'rari, id est dicit, seu cogitas. Atqui etiam horum interpretatio ideo non potest admitti, quod diu ra non significat cogitationes, nec verbum Σοὶ simpliciter cogitare, sed aliquid sibi pro ponere, meditari vel machinari, unde rear: quod alipuis meditatur vel machinatur, denotat. Et alio sensu certe in hoc loco non licet accipere, siquidem paullo ante in colo 2ψ' illo consueto sensu a Poeta usurPatum mi. Etiam sequentis coli interpretatio magnas dissicultates habet. Omnes autem expediuntur, si 'iura ba cum illo sequenti colo construimus, ut reliquorum hic sensus sit: Improbus, qva est superbia dicit, sive cogitat): Non vindicat, non est De f